1. Merenje troškova života
Tema 2 Poglavlje 24
Merenje troškova života

2. Merenje troškova života
Inflacija je stanje u privredi kada opšti nivo cena raste.
Stopa inflacije je procentualna promena opšteg nivoa cena između dva perioda.

3. INDEKS POTOŠAČKIH CENA
Indeks potrošačkih cena (IPC) je mera ukupnih troškova dobara i usluga koje kupuje tipični potrošač.
Republički zavod za statistiku Srbije daje izvešaj o IPC godišnje i kvartalno.
IPC se koristi za praćenje promena troškova života u vremenu.

4. INDEKS POTOŠAČKIH CENA
Kada IPC raste, tipično domaćinstvo troši više novca da bi se održao isti nivo potrošnje, tj. životnog standarda.

5. Kako se izračunava IPC ?
Utvrdi se korpa: Odredi se koje robe i usluge su najvažnije za potrošnju tipičnih potrošača.
Republički zavod za statistiku (RZS) određuje strukturu, tj. sadržaj korpe.
Svakog tromesečja RBS sprovodi istraživanje, putem anketa, da bi se utvrdile cene odabranih roba i usluga.

6. Kako se izračunava IPC ?
Izračuna se trošak korpe: Koriste se podaci o cenama da bi se uvrdila vrednost korpe u različitim periodima.

7. Izabrati baznu godinu:
Kako se izračunava IPC ?
Izabrati baznu godinu:
Izabrati neku godnu za baznu. Obično to su godine koje se ne odlikuju nekim vanrednim zbivanjima, za koje se smatra da su bile stabilne.
Izračunati indeks deljenjem vrednosti korpe u tekućoj i u baznoj godini, puta 100 %.

8. Kako se izračunava IPC ?
Izračunati stopu inflacije: Stopa inflacije je procentualna promena IPC u odnosu na neki raniji period.

9. Kako se izračunava IPC ?
Stopa inflacije se izračunava na sledeći način:

10. Table 1 Calculating the Consumer Price Index and the Inflation Rate: An Example
Copyright©2004 South-Western

11. Table 1 Calculating the Consumer Price Index and the Inflation Rate: An Example
Copyright©2004 South-Western

12. Table 1 Calculating the Consumer Price Index and the Inflation Rate: An Example
Copyright©2004 South-Western

13. Table 1 Calculating the Consumer Price Index and the Inflation Rate: An Example
Copyright©2004 South-Western

14. Table 1 Calculating the Consumer Price Index and the Inflation Rate: An Example
Copyright©2004 South-Western

15. Stopa inflacije se izračunava na sledeći način:
Kako se izračunava IPC ?
Stopa inflacije se izračunava na sledeći način:
Bazna godina je
Potrošačka korpa 2002 je koštala $1,200.
Ista korpa je 2004 koštala $1,236.
IPC = ($1,236/$1,200)  100 = 103.
Opšti nivo cena je porastao za 3% od 2002 do 2004.

16. Šta ulazi u tipičnu potrošačku korpu u SAD?
16%
Hrana i
piće
41%
Stanovanje
17%
Prevoz 6%
Obrazovanje i
komunikacije
Medicinske usluge 6%
Rekreacija 6%
Odeća 4%
Ostalo 4%
Copyright©2004 South-Western

17. Problemi u merenju troškova života
IPC je tačna mera promene cena izabranih roba koje čine tipičnu korpu, ali nije savršena mera promena troškova života.

18. Problemi u merenju troškova života
Substitutucioni bias
Uvođenje novih proizvoda
Nemerljive promene u kvalitetu

19. Problemi u merenju troškova života
Substitutucioni bias
Sadržaj korpe se ne menja, te ne odražava reakcije potrošača na promene relativnih cena.
Potrošači se okreću ka robama koje relativno postaju jevtinije tj. manje skupe.
IPC prenaglašava porast troškova, života ne uzimajući u obzir substitucione efekte.

20. Problemi u merenju troškova života
Uvođenje novih proizvoda
Korpa ne odražava promene u kupovnoj snazi nastale uvođenjem novih proizvoda.
Novi proizvodi povećavaju mogućnost izbora, životni standard raste, što svaku novčanu jedninicu čini vrednijom.
Potrošačima treba manje novca da održe isti nivo i kvalitet potrošnje.

21. Problemi u merenju troškova života
Nemerljive promene kvaliteta
Kada kvalitet dobara raste iz godine u godinu, vrednost novca raste, čak i ako se cene ne menjaju.
Kada kvalitet dobara opada iz godine u godinu, vrednost novca pada, čak i ako se cene ne menjaju.
Statističke službe se trude prate cene roba i usluga istog kvaliteta, ali to je teško sprovesti.

22. Problemi u merenju troškova života
Substitucioni bias, uvođenje novih dobara i nemerljive promene u kvalitetu roba dovode do toga IPC prenaglašava rast troškova života.
To je važno zato što mnogi državni programi kokriste IPC pri prilagođavanju na promene u opštem nivouz cena.
IPC prenaglašava inflaciju za oko 1 % godišnje

23. BDP Deflator nasuprot IPC
Osim IPC statističke službe obračunavaju i druge indekse cena.
Obračunavaju se i IPC za pojednine regione i delove države.
Indeks cena proizovđača ICP meri troškove “korpe” roba i usluga koje kupuju preduzeća, a ne potrošači.

24. BDP Deflator nasuprot IPC
Ekonomisti prate obadva pokazatelja, IPC i BDP deflator, da bi što bolje pratili dinamiku opšteg nivoa cena.
Postoje dve osnovne razlike između ova dva pokazatelja, koje utiču na to da se njihove vrednosti donekle razlikuju.

25. BDP Deflator nasuprot IPC
BDP deflator odražava kretanje cena svih roba i usluga proizvedenih u jednoj državi, dok ...
… IPC odražava kreatnje cena roba i usluga koje kupuju potrošači.

26. BDP Deflator nasuprot IPC
IPC poredi cene nepromenljive korpe dobara i usluga u tekućoj godini sa cenama u baznoj godini ...
…dok BDP deflator poredi cene roba i usluga proizvedenih u tekućoj godini sa cenama istih u baznoj godini.

27. Dva načina merenja inflacije u SAD
Procent
godišnje 15
CPI 10
GDP deflator 5
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
Copyright©2004 South-Western

28. ISPRAVKA EKONOMSKIH VARIJABLI
Indeksi cena se koriste da se ispravi efekat inflacije kada se porede novčani iznosi iz raznih perioda.

29. Nominalni iznosi novaca u raznim periodima
Kako svesti dohodak neke osobe od $ iz 1931 godine na nivo iz 2001:

30. Indeksacija
Kada se neki nominalni iznos automatski, po slovu zakona ili ugovora, koriguje za inflaciju, tada se kaže da je taj iznos indeksiran.

31. Realna i nominalna kamata
Kamata predstavlja naknadu za plaćanje u budućnosti po osnovu transfera novca u prošlosti.

32. Realna i nominalna kamata
Nominalna stopa je kamatna stopa je stopa koja se najčešće objavljuje i ne koriguje se stopom inflacije.
To je ona kamatna stopa koju isplaćuju banke.
Realna kamatna stopa je nominalna stopa korigovana za efekte inflacije.

33. Figure 3 Real and Nominal Interest Rates
(percent
per year) 15 10
Nominal interest rate 5
Real interest rate –5
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
Copyright©2004 South-Western