1. 1385/6/29

2. انواع مطالعات

3. انتخاب نوع مطالعه
انتخاب نوع مطالعه به ميزان اطلاعات موجود درباره مشكل و انواع سئوالات پژوهش بستگي دارد.
عوامل موثر در انتخاب نوع مطالعه :
نوع مسئله
میزان آگاهی موجود درباره مسئله
منابع موجود برای انجام طرح

4. Types of Studies
Primary Studies
Secondary Studies

5. TYPES OF STUDIES Primary secondary Descriptive Narrative systematic
(review article)
Narrative
systematic
Analytic

6. Hierarchy of Study Types
Analytic
Descriptive
Case report
Case series
Ecologic
Cross sectional
Observational
Cross sectional
Case-control
Cohort studies
Experimental
Clinical trials
Field trials
Community trials
Strength of evidence for causality between a risk factor and outcome

7. انواع مطالعات توصيفي تحليلي (Interventional) Case Report (Descriptive)
(Analytic)
مشاهده اي
(Observational)
مداخله اي
(Interventional)
Case Report
Case Series
كوهورت
كارآزمايي باليني
اكولوژيك
مورد شاهدي
كارآزمايي ميداني
مقطعي
كارآزمايي اجتماعي

8. The Evidence Pyramid

9. تقسيم‌بندي مطالعه‌ها مطالعه‌هاي توصيفي مطالعه‌هاي تحليلي
مطالعه‌هايي هستند كه پژوهشگر تنها وضعيت يك متغير را بررسي كرده يا وضعيت چند متغير را بدون درنظر گرفتن ارتباط آنها با يكديگر بررسي مي‌كند.
مطالعه‌هاي تحليلي
مطالعه‌هايي هستند كه پژوهشگر به ارتباط بين دو يا چند متغير پرداخته و هدف تعيين اين ارتباط است.

10. تقسيم‌بندي مطالعه‌های تحلیلی
مطالعه‌هاي مشاهده‌اي
مطالعه‌هايي هستند كه در آن پژوهش‌گر هيچ نقشي در وجود و مقدار متغيرهاي مستقل و مخدوش‌كننده در بين واحدهاي پژوهش ندارد.
مطالعه‌هاي مداخله‌اي
مطالعه‌هاي هستند كه پژوهش‌گر حداقل يك متغير مستقل (مواجهه) را خود تعيين مي‌كند.

11. مطالعات اکتشافی مطالعه ای که در سطح کوچکی و بمدت کوتاهی انجام میشود.
این مطالعه زمانی بکار می رود که اطلاعات موجود در مورد یک مشکل یا یک وضعیت بسیار ناقص باشد.
اگر مسئله مورد مطالعه و عوامل مرتبط با آن بخوبی تعریف نشده باشند، اکیداً توصیه می شود که قبل از شروع مطالعه توصیفی یا تحلیلی حتماً یک مطالعه اکتشافی انجام شود.

12. مطالعات توصیفی

13. مطالعات توصیفی
مطالعه توصیفی ؛ شامل جمع آوری و ارائه منظم داده هاست تا تصویر روشنی از یک موقعیت خاص بدست آید.
معمولاً چند جنبه اساسی از بیماری و یا پیامد مورد نظر بررسی می شود:
What : چه چیز، چه واقعه، ...
Who: سن، جنس، نژاد، تاهل، تحصیلات، ...
Where: وضعیت جغرافیایی، شهر/روستا، محله، ....
When: فصل، سال، ماه، ساعت، ...
مطالعات توصیفی را می توان روی گروه های کوچک یا بزرگی از افراد انجام داد.

14. اهميت مطالعات توصيفي در چيست؟
اين مطالعات در شروع كشف يك پديده‌ي سلامتي در هر منطقه يا گروه اهميت زيادي دارند.
هر مطالعه‌ي تحليلي داراي بخش‌، ‌يا بخش‌هاي توصيفي است كه بدون انجام آن بخش‌ها رسيدن به نتيجه‌گيري صحيح ممكن نمي‌باشد. هرچند ممكن است بخش‌هاي توصيفي اين مطالعه تنها در حد خود آن مطالعه ارزش داشته باشد.

15. مطالعات مشاهده اي توصیفی
هدف معمولاً توصيف الگوها و روندها است.
به فرضيه‌سازي (Hypothesis Generation) كمك مي‌كنند.
به برنامه ريزي كمك مي‌كنند.
به اندازه گیری فراوانی وقوع بیماری و پیامدهای دیگر سلامتی می‌پردازند.

16. ابعاد مطالعات توصیفی شخص (میزبان): مکان: زمان:
سن، جنس، وضعیت اجتماعی- اقتصادی، عادات فردی و ...
مکان:
محل وقوع بیماری در محدوده های طبیعی یا سیاسی جغرافیائی
شرایط آب و هوایی
مقایسه های بین المللی
زمان:
تغییرات فصلی و دوره ای

17. انواع مطالعات توصیفی گزارش مورد (بیمار) Case Report
مجموعه مورد Case Series
مقطعي Cross-sectional
اكولوژيك Ecological

18. (Case report ) گزارش هاي موردي
گزارش هاي موردي ارائه تفصيلي يك مورد/پدیده يا تعداد انگشت شماري از موارد است. اين گزارش ها روش مهمي براي توجه دادن جامعه پزشكي به بيماري هاي غير معمول يا تظاهرات غير معمول يك بيماري است
تاكيد بيشتري بر ارزيابي جنبه هاي نادر آن پديده براي فهم بهتر و ارزيابي تاثير آن بر بهبود روند تصميم گيري (تصميم گيري باليني) در موارد مشابه دارد.
مجموعه موارد (Case series)
بررسی چندین مورد از یک پدیده نادر و جستجو جهت یافتن نکات مشترک و منحصر به فرد آنها می باشد. در این مطالعات تاکید بر مشاهدات منفرد و دقیق تک تک موارد است.

19. گزارش مورد (بیمار) Case Report
مثال:
درسال 1961 یک گزارش مورد از یک خانم 40 ساله که پس از شروع مصرف قرص پیشگیری از بارداری خوراکی دچار آمبولی ریه شده بود، منتشر گردید
چه چیزی را گزارش می کنیم؟
معرفی ویژگی های یک بیمار خاص براساس گزارش یک یا چند پزشک بالینی.

20. مثال دیگر از Case Report
یک شیرخوار مبتلا به گرانولوسیتوپنی شدید، با فاکتور محرک کولونی گرانولوسیتی (GCSF) درمان گردید. پس از 11 ماه درمان، کودک دچار لوسمی حاد غیرلمفوبلاستیک شد.
پیشنهاد فرضیه: استفاده از فاکتور محرک کولونی گرانولوسیتی در بیماران مبتلا به اختلالات مادرزادی مغز استخوان، ممکن است باعث ایجاد تغییرات بدخیمی شود.
(J Pediatr 1995;126:263)

21. مجموعه مورد (سري بيماران) Case Series
نوعي گزارش بيمار(Case Report) است، منتهی چند بيمار با تظاهرات باليني يا خصوصيات مشابه ديگر مورد بررسي قرار مي‌گيرند.
اين مطالعه در ابتداي پيدايش يك بيماري مي‌تواند راهنماي بسيار مناسبي براي مطالعه‌هاي بعدي باشد.
يكي از بهترين نمونه‌ها براي اين نوع مطالعه، گزارش مركز كنترل بيماريهاي آمريكا در مورد سندرمي بود كه بعدها به‌نام سندرم نقص ايمني اكتسابي (AIDS) معرفي شد.

22. مجموعه مورد Case Series
مثال:
در سال 1981 در شهر لس آنجلس در طی یک دوره 6 ماهه، 5 مرد همجنس باز از قبل سالم، مبتلا به پنومونی پنوموسیستیس کارینی شدند.
(MMWR 1981;30:250)
چه چیزی را گزارش می کنیم؟
مشابه گزارش مورد با این تفاوت که تعداد بیماران مشاهده شده بیش از یک نفر است.

23. هدف از مطالعات Case Report و Case Series
توصیف وقوع بیماریهای جدید
توصیف پیامد یک یا چند مورد از یک بیماری نادر یا تظاهرات نادر از یک بیماری شایع )روش مهمی برای توجه دادن جامعه پزشکی به بیماریهای غیر معمول یا تظاهرات غیر معمول یک بیماری(
پیشنهاد فرضیه در مورد ارتباط یک مواجهه یا عامل خطر با وقوع یک پیامد یا بیماری) منبع غنی فرضیه ها(
چون شرح جزء به جزء می دهند به روشن ساختن مکانیزمهای بیماری و درمان کمک می کند.

24. معایب و محدودیتهای مطالعات Case Report و Case Series
تعیین فراوانی وقوع بیماری، ممکن نیست.
نباید مبنای تغییر در روش طبابت قرار گیرند. چون حتی وقایع نادر نیز به حکم شانس ممکن است باهم روی دهند.
نمی تواند رابطه علیتی بین مواجهه (ریسک فاکتور) و پیامد (یا بیماری) را بررسی کند. به عبارت دیگر امکان آزمون فرضیه وجود ندارد.

25. مطالعه مقطعي (Cross- Sectional)
هدف از بررسی های مقطعی؛ تعیین توزیع فراوانی متغیرهای مختلف در یک جمعیت و در یک لحظه از زمان است.
این مطالعات روی تعداد کم یا بسیار زیاد از جمعیت انجام می گیرند.
مطالعات مقطعي شيوع بيماري یا حالات مرتبط با سلامتی را اندازه مي گيرند و اغلب مطالعات شيوع ناميده مي شوند.
در مطالعه مقطعي، سنجش مواجهه و اثر همزمان صورت مي گيرد.
انجام مطالعات مقطعي نسبتاً ساده و اقتصادي است.متداولتر از سایر مطالعات است
Cross-sectional study=Prevalence study

26. مزایای مطالعه مقطعی نسبتاً ارزان و آسان است،
تخمینی از شیوع بیماری و مواجهه در جامعه هدف به دست می آید.
هیچکس با یک عامل خطر احتمالی مواجهه داده نمی شود یا از یک عامل مفید احتمالی محروم نمی گردد.

27. محدودیت های مطالعات مقطعی
محدودیت های مطالعات مقطعی *روابطی که بدست می آیند را نمیتوان علت و معلولی نامید. *فقط شیوع را اندازه گیری میکند و برای تعیین بروز بیماری و نیز برای مطالعه بیماریهای نادر محدودیت دارد

28. مثال : مطالعه مقطعي (Cross- Sectional)
تعیین میزان پوشش واکسیناسیون کودکان
بررسی مشخصات اجتماعی – اقتصادی افراد مثل : سن، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تعداد فرزندان یا میزان درآمد
تعیین میزان شیوع بیماری سل
بررسی نوع رفتار مردم، میزان آگاهی، عقاید و باورهای ایشان
مثال- بررسی شیوع خستگی و عوامل مرتبط با آن در کارگران بررسی عوامل مرتبط با استفاده از خدمات تنظیم خانواده
تعیین شیوع چاقی در کودکان دبستانی شهر کرمان، 1387
بررسي وضعيت سلامت بينايي در ساكنين شهر تهران در سال 1381
بررسي شيوع اختلال خواب در بين رانندگان شب‌رو.
تعيين سير طبيعي بيماري سيفيليس.
تعيين شيوع اختلالات رواني در كشور.

29. Cross-Sectional Study

30. Cross-sectional Study
Children
in eligible
eligible
participation
no participation
Physically active
&
Obese
Physically active
&
no Obese
Physically inactive
&
Obese
Physically inactive
&
no Obese

31. Cross-sectional Study
obese
total
yes no a b c d
yes
a+b
Physically
active no
c+d
( Chi-square analysis )

32. Cross-Sectional Study

33. Cross-sectional studies
Disease Status
Yes No
Total
Exposure
Status
Yes a b
a +b No c d
c +d
a +c
b +d N

34. Cross-sectional studies
CHD
Yes No
Total
Yes 3 87 90
Physically
Active No 14 75 89 17
162
179

35. مطالعات تحلیلی

36. مطالعات تحلیلی سعی دارد علل یا عوامل خطر در ایجاد یک مسئله خاص را با دقت بیشتری تعیین نماید.

37. مطالعه مورد- شاهدی (Case-Control)
محقق به دنبال یافتن علل وجود یک مشکل است. دو گروه را با هم مقایسه می کند.
فقط پدیده ها مشاهده و متغییر ها اندازه گیری میشوند
یکی گروه مورد، که در آنها مسئله مورد بررسی وجود دارد (مثلاً کودکان مبتلا به سوء تغذیه)
دیگری گروه شاهد (کنترل) که در آنها مسئله مورد بررسی وجود ندارد.
مثال :
تعیین عوامل موثر در سوء تغذیه کودکان 36 تا 50 ماهه، مطالعه مورد - شاهدی
1385/6/29

38. مراحل مطالعات مورد- شاهدی 1-انتخاب نمونه ای که مشکل در آنها وجود دارد
مراحل مطالعات مورد- شاهدی 1-انتخاب نمونه ای که مشکل در آنها وجود دارد .(case) 2-انتخاب نمونه ای که مشکل در آنها وجود ندارد .(control) 3- جمع آوری داده ها از عوامل خطر (متغییرهای مستقل) مورد مطالعه در هر گروه که با مقایسه آنها، نتیجه گیری نهایی صورت میگیرد. * گروه مورد و شاهد باید از نظر برخی ویژگیها که به متغییرهای مخدوش گر موسوم هستند با یکدیگر همسان شوند مثال: بررسی ارتباط سرطان دهان و سيگار *معلول به علت

39. منابع انتخاب موردها بیماران مراجعه کننده به مراکز درمانی
بیمارستان ها
درمانگاه ها
مطب پزشکان
مراکز ثبت بیماری های خاص
مراکز ثبت سرطان
مراکز ثبت بیماران مبتلا به HIV/AIDS

40. منابع گروه شاهد
افراد غیر بستری در بیمارستان که در آن جامعه زندگی می کنند
نمونه احتمالی از کل افراد جامعه
افرادی که در همسایگی فرد مورد زندگی می کنند.
استفاده از تماس تلفنی بصورت تصادفی
استفاده از بهترین دوست بیمار
انتخاب همسر ، برادر و یا خواهر بیمار
افرادی که به همان بیمارستان به دلیل دیگری غیر از بیماری مورد نظر مراجعه می کنند.

41. Case-Control Study Example : CHD Men >50 y No CHD Smoker (Cases)
Non smoker
Men
>50 y
No CHD
(Controls)
Smoker
Non smoker
1385/6/29

42. بررسی رابطه بین مصرف سیگار و بیماریهای قلبی عروقی ، مطالعه همگروهی
مطالعات همگروهی(Cohort Study) محقق بدون دخالت فقط به مشاهده متغیرها و ثبت آنها می پردازد. بیشتر به عنوان مطالعات آینده نگر موسوم هستند. افراد برای مدت زمانی خاص پیگیری می شوند. می توان میزان بروز بیماری و یا مشکل را در جامعه مورد مطالعه برای مدت زمانی مشخص برآورد کرد. رابطه علت و معلولی را قویتر از سایر مطالعات قبلی مشخص می کند مثال: مقایسه بروز ناهنجاریهای اسکلتی-عضلانی در کارگرانی که ایستاده کار میکنند با کارگرانی که نشسته کار میکنند. *بررسی تأثیر شير مادر بر چاقي کودکان در سن 7 سالگی *علت به معلول
مثال :
بررسی رابطه بین مصرف سیگار و بیماریهای قلبی عروقی ، مطالعه همگروهی

43. Cohort Study Example : Smoker Population No smoker CHD (exp.) No CHD
(nonexp.)
CHD
No CHD
1385/6/29

44. مطالعات کوهورت گذشته نگر یا تاریخی(Historical Cohort) مواجه با خطر در گذشته اتفاق افتاده و محقق اکنون به بررسی وقوع معلول پس از طی زمان می پردازد. مثال رایج: بررسی اثرات بمباران اتمی هیروشیما

45. انتخاب گروه های مورد مطالعه
انتخاب گروه ها بر اساس وجود یا عدم وجود مواجهه
مطالعه همگروهی شغلی
انتخاب جمعیتی بدون آنکه مواجهه آن ها مشخص باشد
مطالعه کوهورت گلستان
انتخاب جمعیتی که در دسترس می باشند
مطالعه سلامت پرستاران
انتخاب جمعیتی که دارای خصوصیات و ویژگی های خاصی می باشند
بیماران مبتلا به ایدز

46. چه زمانی نیاز به انجام مطالعه همگروهی می باشد؟
زمانی که شواهد خوبی مبنی بر ارتباط بین مواجهه و بیماری وجود داشته باشد. مانند شواهد بالینی، اطلاعات بدست آمده از مطالعات مورد شاهدی و یا سایر مطالعات دیگر
زمانی که فاصله بین مواجهه و پیامد کم باشد تا بتوان attrition rate را به حداقل رساند.

47. موانع موجود بر سر راه مطالعات همگروهی
هزینه بالا
فقدان اطلاعات و شواهد کافی در مورد مواجهه در گذشته
ریت کم بیماری

48. تفاوتهای مطالعات کوهورت و مورد-شاهدی 1- طراحی مطالعات مورد شاهدی در مواردی که معلول(بیماری) نادر است آسان تر است. اما مطالعه کوهورت در مواردی که علت(مواجهه) نادر باشد مناسبتر است 2- مطالعه کوهورت هزینه،زمان و نیروی انسانی بیشتری نیاز دارد 3- در مطالعات کوهورت معلولهای مختلفی شناخته میشوند درحالیکه در مطالعات مورد-شاهدی علتهای مختلف بدست می آیند 4- مطالعات مورد شاهدی برای بیماریهایی که دوره کمون آنها طولانی باشد مناسبتر است 5- در مطالعات کوهورت احتمال از دست رفتن نمونه ها وجود دارد

49. مطالعه‌هاي تحليلي
بررسي عوامل موثر در ايجاد سرطان ريه در بين پزشكان انگليسي.
بررسي عوامل موثر بر پراكند‌گي اختلالات رواني در كشور.
تعيين ارتباط استفاده از تلفن همراه با تومورهاي مغزي.
تعيين نقش مواجهه‌ي شغلي با فيلدهاي الكترومغناطيس در بروز تمامي سرطان‌ها.

50. مطالعات مداخله ای

51. مطالعه مداخله ای
محقق دست به تغییر در متغییر مستقل می زند و به دنبال مشاهده تغییر در متغییر وابسته می باشد

52. مطالعه‌هاي مداخله‌اي
مقايسه‌ي استفاده از مدل ارايه‌ي خدمات بهداشتي در منزل با مدل استاندارد در سلامت سالمندان.
مقايسه‌ي بازگشايي عروق كرونر با tPA و استرپتوكيناز طي شش ساعت اول پس از انفاركتوس ميوكارد.
بررسي تاثير قطع فارماكولوژيك تحريك گيرنده‌هاي ميومورفين در موش صحرايي نر بر ميزان يادگيري.
بررسي اثر درمان جایگزين هورموني در پرستاران زن.
مقايسه‌ي اثر سه نوع درمان دارويي بر كيفيت زند‌گي بيماران مبتلا به نارسايي احتقاني قلب.

53. طبقه بندی انواع کارآزمایی
کارآزمایی بالینی (clinical trial):
برروی بیماران انجام میشود.
کارآزمایی میدانی) (field trial یا کارآزمایی پیشگیری:
به منظور جلوگیری از ایجاد یا گسترش یک بیماری یا پیامد سلامتی انجام میشود.(بر افراد سالم انجام می شود)
کارآزمایی جامعه (community trial):
بر روی دو یا چند جامعه انجام می شود و واحد درمانی آن به جای فرد، ”جامعه“ است.

54. تعریف کارآزمایی بالینی
کارآزمایی بالینی مطالعه ای است آینده نگر که برای مقایسه اثرات و ارزش یک مداخله (یا مداخله ها) در برابر شاهد در نمونه های انسانی انجام می شود.

55. اساس کارآزمایی تصادفی شده
درمان رایج نه عدم درمان

56. طرح کلی کارآزمایی بالینی
Intervention
Outcome No
Study
Group T EC R No
Intervention SP
SP = Study Population
EC = Eligibility Criteria
R = Randomize intervention
T = Elapsed time

57. Randomized Controlled Trials
مداخله(دادن دارو، آموزش یک روش، انجام یک روش جراحی)
گروه کنترل
انتخاب تصادفی
* قویترین مشخص کننده رابطه علت و معلولی است

58. Randomized Controlled Trials

59. کارآزمائیهای بالینی اغلب در مراکز درمانی و برای مقایسه روشها و یا دارو ها انجام میشود نکات مورد توجه 1- ملاحظات اخلاقی 2- معیارهای ورود به مطالعه و خروج از آن 3- تصادفی بودن 4- کورسازی( یک سویه-دوسویه-سه سویه) * جهت کاهش سوگرایی کارآزمائیهای بالینی بدون شاهد(Before&After) به علت عدم دسترسی به شاهد انجام میشود

60. کارآزمائیهای در عرصه مداخله به جای آنکه به صورت انفرادی صورت گیرد، به طور همزمان بریک جامعه اعمال می شود مثال: تأثیر افزودن فلوئور به آب بر سلامت دهان و دندان

61. عوامل موثر برروایی داخلی مطالعات تجربی
1- عامل همزمانی
2- عامل پختگی
3- عامل ازمون
4- عامل ابزار و ازمون کننده
5-انتخاب نمونه های گوناگون
6- تلفات و افت نمونه
7- انتشار
8- عامل رگرسیون
9- ترکیبی از عوامل بالا

62. عوامل موثر برروایی داخلی مطالعات تجربی
1- اثر پیش آزمون
2-نامتعادل بودن گروهها
3-عامل اختصاصی بودن متغیرها
4- مصنوعی بودن شرایط تحقیق
5- تاثیر متغیرهای مستقل بر یکدیگر

63. مطالعات شبه تجربی
یکی از شرایط مطالعه تجربی (وجود کنترل، انتخاب تصادفی) وجود ندارد.

64. مطالعات شبه تجربی Quazi Experimental به دلایل عدم توانایی در نمونه گیری تصادفی و یا عدم دسترسی به شاهد انجام میشود. مثال: بررسی تأثیر یک برنامه آموزشی بر وضعیت آگاهیهای کارگران در زمینه بهداشت پوست

65. مطالعات اکولوژیک
به آن مطالعات همبستگی (Correlational) و مطالعات بوم شناسی نیز گفته می شود. اغلب اولین قدم و آغازگر بررسی های اپیدمیولوژیک می باشند.
واحد مطالعه در این حالت «جامعه» است، نه «فرد».
نقطه قوت آن در تعیین ارتباط بیماری با متغیرهایی است که در سطح جامعه بیشتر معنی پیدا میکنند.
ارتباط بین سطح مواجهه و فراوانی بیماری را در بین تعدادی از جوامع بررسی و مقایسه می کند.

66. معایب مطالعه اکولوژیک
ecological fallacy (مغالطه اکولوژیک): ممکن است ارتباطی که در سطح جامعه بین مواجهه و پیامد دیده می شود، در سطح فرد وجود نداشته باشد.
میانگین مربوط به جامعه است (در مورد فرد نمی توانیم قضاوت کنیم) و فقط دیدی کلی در مورد جامعه می دهد.

67. ارتباط بین میزان مصرف چربی با سرطان پستان بر حسب کشور
USA
250
Switzerland
Canada
Fed. Repub.
Of Germany
200
Italy
Israel UK
Denmark
Sweden
France
New Zealand
Australia
150
Norway
Incidence Ratio per 100,000 Women
Finland
Yugoslavia
Spain
100
Poland
Romania
Hong Kong
Hungary 50
Japan
600
800
1000
1200
1400
1600
Prentice RL, Kakar F, Hursting S, et al: Aspects of the rationale for the Women’s Health Trial. J Natl Cancer Inst 80: , 1988.)
Per Capita Supply of Fat Calories

68. آیا ارتباطی بین مصرف چربی و سرطان پستان وجود دارد؟
در نمودار می بینیم که:
با بالا رفتن متوسط مصرف چربی، میزان بروز سرطان پستان افزایش می یابد
چه اشکالی در این داده ها وجود دارد؟
مشکل این است: ecological fallacy!

69. ecological fallacy
نسبت دادن صفات به افراد یک گروه، در حالی که این صفات به عنوان فرد به آنها تعلق ندارد.
در کشورهایی که مصرف چربی بالاتر است بروز سرطان پستان نیز بیشتر است، اما نمی دانیم که آیا افراد مبتلا به سرطان پستان، همان افرادی هستند که چربی بیشتر مصرف می کنند یا خیر؟

70. چند مثال -گزارش يك مورد فلج اطفال -
-گزارش يك مورد فلج اطفال
- بررسي ميزان شيوع علائم مختلف حسي و حركتي MS
- توزيع گروههاي خوني در ميان مردان و زنان
- درصد سني جمعيت
- بررسي علل مرگ ومير كودكان زير يك سال
- مقايسه احتمال رد بيوند مغز استخوان در افراد با و بدون سابقه گرفتن فراورده هاي خوني
- مقايسه اثر درمان طبي و جراحي شريان كرونر در بيماري ايسكميك قلبي بايدار
-بررسی تاثیر آموزش ایدز بر آگاهی و نگرش دانش اموزان
تاثیر زیره بر درد قاعدگی
بررسی تاثیر سه نوع دارو بر نقرس