1. دانشگاه علوم پزشکی بوشهر دانشکده بهداشت
Health Research Methodology
روش تحقیق در علوم بهداشتی
Introduction in research

2. Introduction in research
Definition and characteristics of research
Research is a scientific inquiry aimed at learning new facts, testing ideas, etc.
It is the systematic collection, analysis and interpretation of data to generate new knowledge and answer a certain question or solve a problem.
تحقیق یعنی جمع آوری، بررسی و تفسیر سیستماتیک داده ها جهت پاسخ به یک پرسش یا حل یک مشکل خاص.
Introduction in research

3. Introduction in research
پژوهش یک کوشش منظم و کنترل شده و دارای ساختار منطقی و نظام دار است که پدیده ها و حوادث اجتماعی بین آنها را کنترل می کند.
مثال: احساس سنگینی یک جسم و اندازه گیری میزان این سنگینی ( وزن آن)
این مثال ساده نشان می دهد که تحقیق دارای 3 عامل اصلی است:
موضوعی که باید مورد تحقیق قرار بگیرد( سنگینی جسم)
میزان این سنگینی یعنی اطلاع در باره وزن آن
روشی که برای سنجش وزن بکار می رود
Introduction in research

4. Why is health research important?
The development of new medical treatments and cures would not happen without health research and the active role of research volunteers. Behind every discovery of a new medicine and treatment are thousands of people who were involved in health research.
Introduction in research

5. Why is health research important?
Thanks to the advances in medical care and public health, we now live on average 10 years longer than in the 1960's and 20 years longer than in the 1930's.
Without research, many diseases that can now be treated would cripple people or result in early death. New drugs, new ways to treat old and new illnesses, and new ways to prevent diseases in people at risk of developing them, can only result from health research.
Introduction in research

6. Introduction in research
Food and Drug Administration (FDA) requires that all new medicines
are fully tested before doctors can prescribe them.
Many things that we now take for granted are the result of medical studies that have been done in the past. For instance, blood pressure pills, vaccines to prevent infectious diseases, transplant surgery, and chemotherapy are all the result of research.
Introduction in research

7. Introduction in research
برای اینکه نتایج تحقیق دارای اعتبار علمی باشد محقق باید دارای صفات زیر باشد:
علاقمند به تحقیق باشد.
عالم باشد ، قواعد و اصول قسمتی ازعلوم و متونی را که شخصا بکار می برد بخوبی بداند و از قواعد و اصول سایر علوم نیز که در تحقیق او بکار خواهد رفت کم وبیش اطلاع داشته باشد تا بتواند از همکاری متخصصان آن علوم هم استفاده کند.
مبتکر باشد و در برخورد با مسائل مختلف راه حلها و فرضهایی به ذهنش برسد.
دقیق و دارای مشاهده کافی باشد.
سطحی نگر نباشد.
منصف و دارای وجدان کاری باشد.
Introduction in research

8. Introduction in research
مراحل تحقیق:
در مرحله اول تحقیق بیان مسئله تحقیق و اهمیت آن تعیین می شود. این مرحله شامل دو قسمت است:
الف) انتخاب موضوع تحقیق
ب) بیان مسئله، ابعاد، اهمیت ، وسعت کار تحقیق و نقشی که می تواند در آینده کشور داشته باشد.
2. بررسی متون ومطالعه تحقیقات قبلی (:( Literature Review
اولویت آن بیشتر از نظر نوشتاری است چون بررسی متون از ابتدا تا انتهای تحقیق با ما هست،حتی زمانی که محقق گزارش تحقیق را می نویسد باز هم از بررسی و ارزیابی اطلاعات جدید بدست آمده بی نیاز نیست.
3. تدوین اهداف و فرضیه های تحقیق
4. روش اجرا. در این مرحله روش پاسخگویی به پرسشهای تحقیق و نیز منابع مالی و وسایل مورد نیاز مشخص می شود.
Introduction in research

9. Introduction in research
مراحل تحقیق:
5. جمع آوری داده ها
6. تجزیه و تحلیل نتایج. در این مرحله اطلاعات جمع آوری شده را دسته بندی می کنیم تا با روش مناسبی که از قبل طراحی کرده ایم مورد بررسی قرار دهیم و شامل این قسمتها است:
1. ارائه نتایج با روشهای مناسب ( نمودار و جدول)
2. مقایسه نتایج و انجام دادن آزمون آماری
3. تطبیق نتایج با فرضیه ها و پرسشهای تحقیق
4. توصیه برای برنامه های در حال اجرا
5. توصیه برای اجرای مطالعه در آینده
تهیه و تکثیر و توزیع گزارش
Introduction in research

10. Introduction in research
انواع تحقیق
-1 تحقيق بنيادي: Basic or Fundamental Research هدف اين نوع تحقیق ايجاد نظريه از طريق كشف اصول يا قواعد كلي است و توجهي به كاربرد عملي يافته ندارد . مثال: بررسی دمای مرکز خورشید
-2 تحقيق كاربردي: Applied Research هدف اين نوع تحقیق آزمون مفاهیم نظري در موقعیتهاي مسائل واقعي زندگي و حل مشكلات ملموس است و نتايج اين تحقیق عیني و مشخص مي باشد. تحقیقات آموزشي در حالت كلي كاربردي مي باشند.
-3پژوهش بنیادی-کاربردی: حد وسط دو سر طیف. قسمتی کاربردی و قسمت دیگر بنیادی
 مثال: بررسی راه های گسترش بیماری جنون گاوی پژوهشگر احتمالا به حقایقی پیرامون پاتوژنز بیماری و راه های گسترش آن پی خواهد برد (بنیادی) و از طرفی بر اساس نتایج طرح یکی از نیازهای جامعه در مورد پیشگیری از گسترش بیماری مزبور را می تواند بر طرف نماید (کاربردی).
Introduction in research

11. مشکلات پژوهش در کشورهای در حال توسعه
در بسیاری از کشورها پژوهش به عنوان سرمایه گذاری برای توسعه تلقی نمی شود.
دستمزد پژوهشگران و اعتبار شغلی آنها ناچیز است.
پژوهش به عنوان فرهنگ عمومی ترویج و حمایت نمی شود.
نتیجه پژوهش بی ثمر می ماند وبه عمل در نمی آید به دو دلیل:
1. پژوهش جزء اولویتهای کشور نیست.
2. نتایج پژوهش در اختیار سیاستگزاران قرار نمی گیرد.
سیاستگزاران و مدیران خواهان پژوهش نیستند.فرهنگ تصمیم گرفتن بر پایه شواهد بر مدیریت کشور حاکم نیست.
میان پژوهشگران و مدیران ارتباط پایدار برقرار نیست.
ساختار پژوهش در دانشگاهها ضعیف است
در تعریف مسئله- انتخاب روش مناسب برای پژوهش-تحلیل داده ها- تفسیر یافته ها-نوشتن مقاله علمی ضعف جدی وجود دارد.
Introduction in research

12. مشکلات پژوهش در کشورهای در حال توسعه
برنامه مدون برای افزایش توانمندی در پژوهش وجود ندارد.
اهدا کنندگان خارجی پروژه هایی را به کشورها تحمیل می کنند که دراولویت این کشورها قرار ندارد.
همکاری و ارتباط موسسات پژوهشی درون کشورها و میان کشورها ناچیز است.
بدلیل ضعف اطلاع رسانی دوباره کاری میشود.
برای پژوهش و تعیین اولویتها برنامه ملی وجود ندارد.
منشور اخلاق در پژوهش را کشورهای توسعه یافته تنظیم کرده و به کشورهای در حال توسعه تحمیل می کنند
( بدلیل قدرت مالی و علمی).
در مجموع تنها 10 درصد از منابع پژوهش صرف مشکلاتی می شود که 90 درصد بار بیماری به آن مشکلات مربوط است.
پژوهش در امر تندرستی بخشی از برنامه توسعه کشور تلقی نمی شود.
Introduction in research

13. Introduction in research
اصول و ارزشهای پژوهش
عدالت اجتماعی
این اصل در تامین سلامت جامعه ارزش بسیار دارد.برنامه پژوهش باید بر اساس نیاز محرومان و گروههای
آسیب پذیر تنظیم گردد.
اخلاق در پژوهش
این اصل بر ملاحظات اخلاقی در رویارویی با فرد مورد پژوهش وارتباط اهداکنندگان کمک با کشورهای گیرنده
مصداق دارد.
انسجام و یکپارچگی
نباید بدلیل تنوع شرایط اقتصادی- اجتماعی ، زبان و فرهنگ در درون کشورها یا میان کشورها انسجام برنامه
پژوهش خدشه دار و گروه یا کشوری از برنامه حذف شود.
عمل کردن به نتیجه پژوهش
در پیشنهاد پژوهش باید برنامه انتشار نتایج و کاربردی کردن آن گنجانده شود.
Introduction in research

14. Introduction in research
اصول و ارزشهای پژوهش
تنوع رشته ها
پژوهش را باید فعالیتی چند رشته ای تلقی کرد.انتخاب اهداف اجتماعی راه را برای این رویکرد باز می کند.
برخورداری از شاخص
هر کشوری باید شاخص های خود را در باره وضعیت تندرستی عمومی- سازمان و مدیریت بهداشت و درمان و
خدمات بهداشتی درمانی بسنجد تا بتواند بر اساس آنها تاثیر پژوهش را در کاستن نابرابریها بسنجد.
تصمیم گیری بر اساس شواهد
سیاستگزاران و مدیران باید تصمیم گیریهای خود را بر اساس شواهد تنظیم کنند.از اینرو نتایج پژوهش باید بصورتی
قابل درک در اختیار آنان قرار گیرد.
تخصیص منابع
منابع باید بر اساس اولویتهای پژوهشی کشور تخصیص یابد.
Introduction in research

15. Introduction in research
اصول و ارزشهای پژوهش
توانمند سازی
کشورها باید توانمند سازی پژوهشگران- مدیریت و محیط پژوهش را همچون برنامه ای مداوم و نه فعالیتی مقطعی
و زود گذر پیگیری کنند.
توسعه فناوری اطلاع رسانی
قدرت پژوهشگران بستگی به مشارکت و استفاده آنها از شبکه اطلاع رسانی دارد.
Introduction in research

16. Introduction in research
انتخاب موضوع
ارایه فرمولی جامع و کامل برای انتخاب یک طرح تحقیقاتی کاری مشکل به نظر می رسد. زیرا دلایل انجام تحقیق، از دیدگاه افراد مختلف، متفاوت است.
سازمان بهداشت جهانی و به تبع آن وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشورمان بیشتر گرایش به انجام دادن پژوهش های کاربردی است.
سازمان بهداشت جهانی برای کمک بیشتر به سازمان های مسئول و تصمیم گیرنده معیارهایی را برای گرایش طرح های تحقیقاتی عنوان می کند.
اکثر این معیارها با توجه به بودجه محدود کشورهای در حال توسعه بسیار منطقی به نظر می رسد.
Introduction in research

17. Introduction in research
معیارهای سازمان بهداشت جهانی در انتخاب یک طرح تحقیقاتی
مناسبت: بهتر است موضوعی که انتخاب می کنیم، اولویت دار باشد و محقق به موضوع تحقیق علاقمند باشد تا انگیزه کافی برای تحقیق داشته باشد.
اجتناب از دوباره کاری: قبل از اینکه برای اجرای یک برنامه تحقیقاتی تصمیم گرفته شود، بسیار مهم است دریابیم آیا موضوع پیشنهادی در منطقه مورد نظر یا مناطق مشابه بررسی شده است یا خیر و اگر این تحقیق قبلاً بررسی شده است باید نتایج آن را بازنگری کرد تا در صورتی که پرسش های مهمی هنوز بدون پاسخ مانده است، مورد بررسی قرار گیرد و در غیر این صورت عنوان دیگری انتخاب شود.
قابلیت اجرا: موضوع تحقیق باید مسئله ای را طرح کند که امکان حل آن موجود باشد یا دست کم با انجام این پژوهش از شدت آن مسئله کاسته شود. با نگاهی به پروژه پیشنهادی باید منابعی را که برای اجرای آن لازم است، در نظر بگیریم و در درجه اول توجه خود را به نیروی انسانی، زمان، تجهیزات و منابع مالی موجود معطوف کنیم. بنابراین محقق در انتخاب موضوع باید توانایی خود را در نظر بگیرد، مثلاً منابع اطلاعاتی، معلومات علمی و عملی خود را در مورد موضوع تحقیق بسنجد.
Introduction in research

18. Introduction in research
معیارهای سازمان بهداشت جهانی در انتخاب یک طرح تحقیقاتی(ادامه)
4.مقبولیت سیاسی: به طور کلی توصیه می شود عنوانی بررسی شود که مورد توجه و حمایت مسئولان باشد. این مسئله شانس تصویب طرح را بیشتر می کند.
5.با صرفه بودن (هزینه، اثربخشی): آیا نتایج به دست آمده ارزش منابع، زمان، پول و نیروی انسانی بکار رفته را دارد؟ برای پاسخ به این پرسش باید پرسید نتایج مطالعه چه تغییرهایی در برنامه های موجود به وجود خواهد آورد.
6. فوریت نیاز به داده ها:
6-1- فوریت نیاز به داده ها جهت اخذ تصمیم چقدر است؟
6-2- چه تحقیقی را باید اول انجام داد و چه تحقیقی را می توان به تعویق انداخت؟
Introduction in research

19. Introduction in research
معیارهای سازمان بهداشت جهانی در انتخاب یک طرح تحقیقاتی(ادامه)
7. ملاحظات اخلاقی:
7-1- موضوع تحقیق چقدر مورد قبول کسانی که روی آنها مطالعه می شود خواهد بود؟ حساسیت فرهنگی باید به دقت مورد توجه قرار گیرد.
7-2- آیا تهیه رضایت نامه کتبی برای اجرای طرح تضمین شده است؟
7-3- آیا شرایط مردم در نظر گرفته شده است؟ برای مثال اگر افرادی حین بررسی نیاز به درمان پیدا کنند، آیا درمان خواهند شد؟ آیا این درمان در نتایج مورد بررسی موثر خواهد بود؟
Introduction in research

20. Introduction in research
انواع اولويت بندي مسائل
اولويت بندي را مي توان به دو روش غيرساختاری ، ساختاری انجام داد.
روش غيرساختاری:
از نظرات كلي كاركنان با تجربه، افراد صاحب نظر، كارشناسان، مشاوران، ‌مديران يا سرپرستان و يا حتي نمايندگان مردم براي تعيين درجه اولويت هر مسأله استفاده كرد و از مجموع نظرات، نتيجه‌گيري نمود.
روش ساختاری:
از طريق امتيازدهي معيارها است
1- ارتباط مستقيم
2- مناسبت
3- اهميت زماني
4- قابلیت اجرا
5- مقبوليت
6- هزينه- فايده
Introduction in research

21. Introduction in research
ارتباط مستقيم با وظايف:
براي يك پرستار:
مسئله سوء تغذيه در كودكان مراجعه كننده به بيمارستان
ـ مسئله زخم بستر بيماران
ـ مسئله ترافيك و ورود آمبولانس به اورژانس
2. مناسبت: به معناي وسعت و شدت مسئله است
وسعت:‌ شدت :
 جمعيتي وجغرافيايي  مورتاليتي ( مرگ و مير)
 گروه سني  موربيديتي (ابتلا)
 گروه جنسي
 و …
Introduction in research

22. Introduction in research
3. فوریت زمانی:
فوريت دارد و لازم است درمدت كوتاه رسيدگي شود ( وبا، سوانح و بلايا و… )
فوريت ندارد ولی بايستي در دراز مدت رسيدگي شود. ( تغيير در رفتارهاي بهداشتي، توسعه بيمارستاني، عادات غذايي و …)
4. قابلیت اجرا:
نيروي انساني آموزش ديده
امكانات و تجهیزات
پول
5. مقبولیت:
فرهنگي
اجتماعي
سياسي
‌اخلاقي
ديني و مذهبي
Introduction in research

23. Introduction in research
6. باصرفه بودن (هزينه- فايده)
آيا نتايج به دست آمده ناشي از حل مسئله ارزش نيروي انساني، امكانات و پول مورد نياز را دارد؟
امتياز دهي معيارها
اهميت بسياركم =1
اهميت كم = 2
‌اهميت متوسط = 3
‌اهميت زياد = 4
اهميت بسيار زياد = 5
Introduction in research

24. Introduction in research
تعيين اولويت مسائل
Introduction in research

25. Thank You
Introduction in research