1. سلامت و کار دکتر مرجان غروی متخصص طب کار
مسیول فنی مرکز تخصصی طب کار دانیال
مشاور بهداشت و درمان صنعت نفت اصفهان
عضو کمیته فنی تخصصی طب کار وزارت بهداشت و درمان
عضو کمیسیون تخصصی پزشکی قانونی

2. سلامت، محور توسعه پایدار
باارزش ترین سرمایه هر سازمان، نیروی انسانی است
اقصاد امروز دنیا که مبتنی بر «سرمایه داری» است برای حفظ این سرمایه، برنامه دقیق و با رویکرد سودآوری بیشتر ارایه کرده است.
حفظ این سرمایه از مسیر افزایش طول عمر شغلی و افزایش بهره وری نیروی کار میسر است
افزایش طول عمر شغلی
حفظ و ارتقای سلامت شاغل
کنترل بیماریهای شغلی
کنترل بیماریهای غیرشغلی
کنترل حوادث
افزایش بهره وری
تامین سلامت جسمی و روحی
تامین اجتماعی و اطمینان از آینده
افزایش رضایتمندی شغلی
کنترل استرس های رایج زندگی و از مهمترین آن استرس شغلی

3. برنامه تامین سلامت و ایمنی شغلی Occupational Health& Safety plan
شناسایی مخاطرات محیط کار
انذازه گیری ریسک مخاطرات و اولویت بندی کنترل مخاطرات
بیماریابی شغلی و غیر شغلی موثر بر عملکرد شغلی یا طول عمر
شناسایی افراد در معرض خطر بیماری یا حادثه
مداخله و اصلاح در شرایط انجام کار برای کاهش مخاطرات
پایش وضعیت سلامت پس از مداخلات اصلاحی

4. قوانین و آیین نامه های مرتبط
ماده 90 قانون تامین اجتماعی (الزام معاینات بدو استخدام)
ماده 60 قانون تامین اجتماعی (حادثه شغلی و وظایف کارفرما)
فصل 4 قانون کار
ماده 85: براي صيانت نيرو ي انساني و منابع ماد ي كشور رعايت دستورالعملها يي كه از طريق شورايعالي حفاظت فني و وزارت بهداشت ، درمان و آموز ش پزشكي تدوين ميشود، براي كليه كارگاهها ، كارفرمايان ، كارگران و كارآموزا ن الزامي است.
ماده 91 تهیه و آموزش و نظارت بر وسایل حفاظت فردی و ایمنی
ماده 92 معاینات دوره ای و شرایط انجام آن
ماده 93 تشکیل کمیته حفاظت فنی در کارگاه

5. الزامات و سازوکار قانونی اجرای مسئولیتهای مذکور آیین نامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار
اعضای کمیته: کارفرما یا نماینده تام الا ختیار او-2 نماینده شوراي اسلامی کار یا نماینده کارگران کارگاه-3 مدیر فنی و در صورت نبودن او یکی از سر استاد کاران کارگاه-4 مسئول حفاظت فنی-5 مسئول بهداشت حرفه اي
وظا ئف کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار
طرح مسائل ومشکلات حفاظتی و بهداشتی در جلسات کمیته و ارائه پیشنهاد به کارفرما جهت رفع نواقص و سالم سازي محیط کار .
توجیه و آشنا سازي کارگران نسبت به رعایت مقررات و موازین بهداشتی و حفاظتی در محیط کار ..
پیگیري لازم در انجام معاینات قبل از استخدام و معاینات ادواري بمنظور پیشگیري از ابتلاء کارگران به بیماریهاي ناشی از کار و ارائه
نتایج حاصله به مراکز بهداشت مربوطه .
اعلام موارد مشکوك به بیماریهاي حرفه اي از طریق کارفرما به مرکز بهداشت مربوطه و همکاري در تعیین شغل مناسب براي
کارگرانی که به تشخیص شوراي پزشکی به بیماریهاي حرفه اي مبتلا شده ویا در معرض ابتلاء آنها قرار دارند . ( موضوع تبصره 1
ماده 92 قانون کار )
تعیین خط ومشی روشن و منطبق با موازین حفاظتی و بهداشتی بر حسب شرایط اختصاصی هر کارگاه جهت حفظ و ارتقا ء سطح
بهداشت و ایمنی محیط کار و پیشگیري از ایجاد حوادث احتمالی و بیماریهاي شغلی .
تهیه وتصویب و صدور دستورالعملهاي اجرایی حفاظتی و بهداشتی جهت اعمال در داخل کارگاه در مورد پیشگیري از ایجاد عوارض و بیماریهاي ناشی از عوامل فیزیکی ؛ شیمیایی ؛ ارگو نومیکی ؛ بیولوژیکی و روانی محیط کار .

6. واحدهای مسئول اجرای برنامه تامین سلامت و ایمنی شاغل
واحد HSE( Health, Safety, Environment )
مدیران ارشد و میانی
سرپرست واحدها

7. وظایف و مسئولیتهای واحد HSE
بهداشت حرفه ای Occupational Hygiene
طب کار Occupational Medicine
ایمنی Safety
مدیریت سلامت شغلی بعهده واحد HSE است
تعریف مخاطره و حادثه
شناسایی و اندازه گیری ریسک بروز خطر یا بیماری
برنامه ریزی برای کاهش و کنترل خطر
پایش حوادث
برنامه ریزی برای بیماریابی بر اساس نتایج ارزیابی ریسک
برنامه ریزی جهت انجام معاینات دوره ای و بدواستخدام و بازگشت به کار
اعلام شرایط و محدودیتهای پزشکی اعلام شده از پزشک طب کار به مدیران واحدها
نظارت بر رعایت شروط اعلام شده

8. برنامه بیمار یابی بیماریهایی مشمول برنامه بیماریابی میشوند که
الزام قانونی داشته باشند:
بیماریهای مرتبط با کار طبق ماده 92 قانون کار و ماده 90 قانون تامین اجتماعی مشمول برنامه غربالگری هستند
بیماریها یا اختلالاتی که در اثر مواجهات یا شرایط مخاطره آمیز محیط کار ایجاد یا تشدید میشوند
بیماریهای موثر بر ایمنی و عملکرد شغلی طبق ماده 90 قانون تامین اجتماعی مشمول برنامه غربالگری هستند
بیماریهای که باعث اختلال در عملکرد فرد شده و بر کیفیت یا کمیت کار تاثیر مستقیم یا غیر مستقیم دارند
بیماریهایی که باعث افزایش ریسک حوادث در محیط کار و آسیب به شاغل یا همکاران یا تجهیزات و سرمایه مادی میشوند
بیماریهایی که بر طول عمر مفید شاغل تاثیر منفی داشته باشند.
بیماریهایی که باعث کاهش طول عمر فرد و یا کاهش طول عمر کاری فرد میشوند
بیماریهای مزمن مانند فشارخون، دیابت، اختلال چربی خون

9. بیماریهای مرتبط با کار work related disease
بیماریها یا اختلالاتی که در اثر مواجهات یا شرایط مخاطره آمیز محیط کار ایجاد یا تشدید میشوند
بیماریهای ناشی از کار work induced diseases
بیماری مستقیما در اثر مواجعات محیط کار ایجاد شود و عامل دیگری در ایجاد آن نقش نداشته باشد
بیماریهای تشدید شده با کار work aggravated diseases
سیر بیماری در اثر مواجهات محیط کار تغییر کند نه آنکه صرفا علایم تشدید شود
اکثر بیماریهای مرتبط با کار، از گروه دوم (work aggravted) هستند.
از نظر قانونی، مسیولیت کارفرما در قبال هر دو گروه یکسان است ولی میزان غرامت آن متفاوت است.

10. بیماریهای اسکلتی عضلانی
پرهزینه ترین و رایج ترین بیماری مرتبط با شغل که منجر به ناتوانی و کاهش عملکرد میشود
مواجهات ارگونومیک محیط کار معمولا نقش تشدید کننده در این اختلالات دارند
اکثر بیماریهای اسکلتی عضلانی مرتبط با کار از عوامل زمینه ای از جمله ژنتیک، چاقی و عادات فردی تاثیرپذیری زیادی دارند
برای اینکه اختلالات اسکلتی عضلانی را مستقیما به شغل نسبت بدهیم میزان مواجهه و طول مدت مواجهه باید قابل توجه باشد
در هر بیماری طول مدت مواجهه و میزان مواجهه متفاوت و بستگی به نوع بیماری و عوامل زمینه ای دارد
درد کمر در زمینه آرتروز، دیسکوپاتی، تنگی کانال نخاع
سندرم تونل کارپال CTS
درد گردن در زمینه اسپاسمهای عضلانی، دیسکوپاتی، آرتروز
التهاب و یا کشیدگی تاندونها در اثر ضربه و یا overuse

11. ستون فقرات عضلات رباطها اعصاب
درد کمر رایجترین شکایت در معاینات شغلی است
در معاینات دو سال اخیر شرکت اسنوا درد کمر در شرکتهای مختلف فراوانی 5-19% داشته و بیشترین آمار درد کمر مربوط به گروه کال سنتر بوده است
علل و عوامل مختلفی در بروز درد کمر موثر است منشأ درد میتواند استرکچرال (عضلانی، ستون فقرات ، عصبی و یا بافت نرم اطراف ستون فقرات و یا درد انتشاری از محل دیگر) و یا سایکولوژیکال (استرس یا نارضایتی شغلی و.... باشد
ستون فقرات
عضلات
رباطها
اعصاب

12. نقش شرایط مختلف شغلی در بروز کمردرد

13. علل شایع بروز کمردرد
عوامل مختلف می تواند باعث ایجاد درد کمر شود. معمولا وجود چند عامل همزمان باهم باعث ایجاد درد کمر می شود و ندرتا بتوان یک عامل تنها برای درد کمر یافت. به همین دلیل به این نوع کمردرد “بیماری چندعاملی” می گویند
شایعترین عوامل بروز درد کمر (%80):
کشیدگی بیش از حد عضلات و رباطهای ناحیه کمر بر اثر:
وضعیت بد نشستن، ایستادن یا خوابیدن (عادات نادرست فردی)
ضعف عضلات شکم و کمر (ورزش نکردن و الگوی نادرست زندگی فردی)
چاقی (تغذیه نامناسب، کم تحرکی، عوامل ژنتیکی فردی)
خمیدگی و انحراف ستون فقرات (عوامل ژنتیکی، شیوه نادرست نشستن وایستادن در کودکی)
عدم رعایت اصول صحیح انجام کار (در منزل و محیط کار)
کشیدگی ناگهانی عضلات و رباطهای کمر حین انجام کار سنگین یا حمل بار (در منزل یا محیط کار)

14. علل کمتر شایع در بروز درد کمر (15%)
تحت فشار قرار گرفتن اعصاب نخاعی بدلیل
بیماری دیسک بین مهره ای
آسیبهای مکرر رباطها در اثر حرکات و عادات ناجور و ضعف عضلات نگهدارنده ستون فقرات باعث می شود فشار مداوم بر دیسک بین مهره ای اعمال شود که این فشار باعث تخریب دیسک بین مهره ای و فشار روی اعصاب عبوری می شود.
عامل ژنتیکی و سابقه فامیلی نقش مهم در بروز این بیماری دارد
ضربه شدید یا فشار ناگهانی بیش از حد می تواند بدون وجود تخریب مزمن بصورت ناگهانی باعث پارگی دیسک و عوارض آن شود
تنگی کانال نخاع
معمولا اختلال ژنتیکی و ارثی است که مسیر عبور اعصاب در کانال نخاعی تنگ شده روی اعصاب فشار وارد می شود.
گاهی آرتروز ستون فقرات باعث تنگی کانال می شود. لازم به ذکر است که آرتروز نیز در اثر وجود طولانی مدت عوامل زمینه ساز درد کمر، ایجاد می شود

16. نادرست
درست
نادرست

17. ضعف عضلات شکم و کمر
عضلات نقش نگهدارنده و تثبیت کننده ستون فقرات را دارند و در حفظ شکل طبیعی و وضعیت ستون فقرات نقش اصلی را ایفا می کنند
ضعف این عضلات:
مقاومت ستون فقرات به فشار و عوامل آسیب زا را کم می کند.
موجب تغییر حالت و شکل ستون فقرات می شود که خود یک عامل خطر کمردرد است
قدرت و کشش کافی برای نگهداری ستون فقرات در فشارهای حاد و ناگهانی را ندارد و فرد به در فشارهای ناگهانی آسیب پذیرتر میشود
با انجام ورزشهای خاص در خانه روزانه بمدت 15 دقیقه، عضلات شکم و کمر تقویت شده و از آسیبزایی سایر عوامل خطر درد کمر تا حد زیادی جلوگیری می کند.
تاثیر این ورزشها در پیشگیری و بهبود کمردرد باورنکردنی است

18. ورزشهای کششی سبک
ایـــــن ورزش، عضلات پشت، تنه و ران را تقویت می‌کند. در فاصله 20 سانتی‌متری یک دیوار بایستید. به دیوار تکیه بدهید؛ به نحوی که ستون فقرات شما به دیوار بچسبد. زانوهای‌تان را کمی خم کنید و قوس کمر را به دیوار بچسبانید. این وضعیت را حدود 6 ثانیه حفظ کنید.

19. روی شکم دراز بکشید. یک بالش نازک زیر شکم و لگن خود قرار دهید
روی شکم دراز بکشید. یک بالش نازک زیر شکم و لگن خود قرار دهید. دست راست و پای چپ را حدود 15 سانتی‌متر بالاتر از سطح زمین آورده و حدود 6 ثانیه در همین وضعیت نگه دارید. دست و پا را پایین بیاورید و همین حرکت را با دست و پای دیگر تکرار کنید بار این حرکت را تکرار کنید
2-3 بار در روز انجام دهید

20. روی زمین به پشت و با زانوهای خم درازکشیده بطوریکه کف پاها روی زمین و دستانتان درکنار بدن باشد. يکي از زانوها را به سمت سينه بياوريد و سپس دستتان را روی زانو حلقه کرده و زانو را بطور کامل به سمت قفسه سینه بکشید ثانیه نگهداشته و سپس رها کنید. به حالت اوليه برگشته وحرکت را با زانوي ديگر تکرارکنيد.
3-2 بار این حرکت را تکرار کنید
2 بار در روز (صبح و شب) این ورزش را انجام دهید
سپس دستانتان را دور هردوزانو حلقه کرده و زانوها را بطور کامل به سمت قفسه سینه بکشید. مانند حرکت قبل با همان مدت و تکرار انجام دهید.

21. به پشت روي زمین یا يک سطح صاف و سفت قرار بگيريد
به پشت روي زمین یا يک سطح صاف و سفت قرار بگيريد. هر دو زانو را خم کرده و کف پاها را را روي زمين قرار دهيد. دستها را روي سينه قرار دهيد. درحالیکه شانه را محکم به سطح زمین نگه داشته اید زانوها را به یک سمت بچرخانید و 10-5 ثانیه در این حالت نگه دارید
مجدا به حالت اولیه برگردید و این بار زانو را به سمت مقابل بچرخانید. 3-2 بار این حرکت را تکرار کنید.
این حرکت را 2 بار در روز (صبح و شب) انجام دهید

22. به پشت روي زمین یا يک سطح صاف و سفت قرار بگيريد
به پشت روي زمین یا يک سطح صاف و سفت قرار بگيريد . هردوزانو را خم کرده وکف پاها را روي زمين قرار دهيد . کمر را بوسيله سفت کردن عضلات شکم (توکشیدن ناف) به کف بچسبانيد. 5 ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس عضلات شکم را رها کنید.
سپس در کمر قوسی ایجاد کنید بطوریکه شکم انحنا به بالا پیدا کند5 ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس رها کنید.
ابتدا 5 بار این حرکت را تکرار کنید و سپس تدریجا افزایش دهید تا به 30 بار برسد

23. برروي زمين زانو زده و حالت چهار دست و پا به خود بگيريد
برروي زمين زانو زده و حالت چهار دست و پا به خود بگيريد .سر خود را به حالت کشيده قرار دهيد بطوريکه چشمها به سمت سقف خيره باشند و کمر شما حالت تقعربه سمت بالا پیدا کند . این حالت را 5 ثانیه نگهدارید.
سپس به آرامي تنه را تا حد توان به سمت بالا خم کنيد تا کمر شما حالت خمیده وطاق به خود بگيرد و سر شما به سمت کف خم شود و چشمها کف اتاق را نگاه کنند.براي اينکار شما بايد عضلات شکم را منقبض کرده و این حالت را 5 ثانیه نگه دارید. این ورزشها را در 2 ست 5 تایی انجام دهید. تمام اين حرکات بايد درقسمت پائين کمر انجام گيرد

24. روی چهارپایه یا صندلی بدون تکیه گاه بنشینید پای چپ را روی پای مقابل قرار دهیدآرنج دست راست را روی زانوی مقابل قرار دهید بطوریکه تنه شما بچرخد 10 ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس بر عکس این کار را انجام دهید
این حرکت را 5-3 بار تکرار کنید
2 بار در روز این ورزش را انجام دهید

25. روی چهارپایه یا صندلی بدون تکیه گاه بنشینید
روی چهارپایه یا صندلی بدون تکیه گاه بنشینید. چانه را تو کشیده و سینه را بالا نگه دارید. شانه را به سمت عقب بکشید، 5 ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید.
این حرکت را 5-3 بار تکرار کنید
این ورزش را 2بار در روز انجام دهید

26. چه زمانی نباید ورزشهای تقویت کمر را انجام داد
اگر کمردرد بصورت حاد و ناگهانی بروز کرده است در 2-1 هفته اول نباید این ورزشها را انجام داد. با تخفیف درد ابتدا ورزشهای کششی سبک شروع می شود و سپس مدت و تعداد حرکات بتدریج افزایش می یابد.
چنانچه کمردر متعاقب ضربه به ستون فقرات یا تصادف ایجاد شده است قبل از انجام ورزشها ارزیابی توسط پزشک صورت گیرد.

27. ورزشهای ریلاکسینگ کمر
به منظور افزایش خونرسانی به عضلات و رباطها و دیسک بین مهره ای و کاهس فشار و تنش از ستون فقرات انجام می شود.
در مشاغلی که نشستن یا ایستادن طولانی، کار در وضعیت خمیده کمر، حرکات تکراری کمر، حمل مکرر بار دارند توصیه میشود
توصیه میشود خط تولید یا برنامه کاری بصورتی تعریف شود که همه کارکنان در ساعت مشخص و بدون اخلال در چرخه کار در فواصل زمانی مشخص ورزشهای ریلاکسینگ را بمدت 3-2 دقیقه هر2 ساعت انجام دهند

28. مستقیم بنشینید
زانوی چپ خود
را بگیرید
پای چپ را از روی زمین بلند کنید
به جلو خم شوید و بینی خود را به زانویتان نزدیک کنید
3 تا 5 بار این حرکت را تکرار کنید

29. بایستید و دستهایتان را روی کمر بگذارید بطوریکه انگشتان دست به سمت پائین باشند آهسته پشت خود را به عقب خم کنید و کمر را به جلو خم کنید 5 تا 10 ثانیه در این وضعیت بمانید این حرکت را بعد از نشستن های طولانی انجام دهید

30. مستقیم بنشینید انگشتانتان را در هم قفل کنید انگشتان خود را در هم قفل کنید آرنجها را مستقیم نگهدارید و بازوها را به پشت سر خود ببرید آهسته به سمت چپ خم شوید تا احساس کشش کنید 5 تا 10 ثانیه در این وضعیت بمانید آهسته به سمت چپ خم شوید تا احساس کشش کنید 5 تا 10 ثانیه در این وضعیت بمانید

31. مستقیم بایستید آهسته دستان را بالای سرتان ببرید دستانتان را از هم دور کنید و بالای سرتان نگهدارید 5 تا 10 ثانیه در این وضعیت بمانید 3 تا 5 بار این حرکت را تکرار کنید

32. بنشینید و ران چپ را روی ران راست بگذارید ساعد دست راست خود را روی سطح خارجی ران پای چپ تکیه دهید آهسته ساعد دست راست را به سمت راست بکشید ودر همین حین سرتان به سمت شانه چپ باشد 5 تا 10 ثانیه در این وضعیت بمانید 3 تا 5 بار این حرکت را تکرار کنید این حرکت را با سمت مقابل تکرار کنید

33. درد اندام فوقانی
اندام فوقانی شامل شانه، بازو، آرنج، ساعد، مچ دست، دست و انگشتان
شایعترین شکایت درد در محل مچ و انگشتان
در گروه صنعتی انتخاب شیوع درد اندام فوقانی در شرکتهای مختلف 12-3% و شیوع موارد مرتبط با کار 1% بوده است
شایعترین بیماری شغلی اندام فوقانی در این گروه CTS بوده است

34. سندرم تونل کارپال CTS
شایعترین بیماری شغلی اندام فوقانی CTS (سندرم تونل کارپال است)
در اثر تنگ شدگی مسیر عبور عصب مدیان از کانالی بنام کارپال تونل عصب تحت فشار قرار میگیرد و علایم درد و خواب رفتگی در مچ دست و انگشتان بارز میشود
در زنان شایعتر است
بعضی بیماریها و شرایط زمینه ساز بروز CTS هستند از جمله کم کاری تیرویید، شکستگی قدیمی ناحیه مچ، بعضی بیماریهای غدد، بارداری
علل شغلی رایجترین علت بروز این بیماری است

35. عوامل ارگونومیک زمینه ساز CTS
موقعیت بد مچ دستها حین کار کردن
حمل مکرر بار سنگین تر از 5-3 کیلوگرم
حرکات مکرر مچ دست و انگشتان
انگشتان بیش از یکبار در دو ثانیه، مچ بیشتر از یکبار در دقیقه
چنگش مکرر یا طولانی
بیشتر از 30% طول شیفت استاندارد دست در حالت چنگش باشد
پینچ(نگاه داشتن ابزار با سرانگشت)
بیشتر از 30% طول شیفت استاندارد دست در حالت پینچ باشد

36. نحوه بروز درد مچ دست در سندرم تونل کارپال
در ناحیه مچ دست، قسمتی از کف یا پشت دست، انگشتان و گاهی شانه حس می شود
معمولا شروع حاد دارد
درد می تواند در شب بروز پیدا کند
درد میتواند به شانه انتشار داشته باشد
گزگز و مورمور و خواب رفتگی، علایم فشار روی عصب است

38. اصلاح ارگونومیک محیط کار
اصلاح فنی مهندسی
تهیه تجهیزات و وسایل ارگونومیک و منطبق با استاندارد
اصلاح مدیریتی
اختصاص وسایل به کارمندان و کاربران بر اساس خصوصیات آناتومیک، ساعات کار، بیماری زمینه ای و منطیق با اصول کارشناسی ارگونومیک
آموزش نحوه استفاده از وسایل و تجهیزات

39. فشرده شدن اندام روی لبه تیز میز باعث درد و آسیب عروق و اعصاب می شود که با تعبیه پد نرم لبه میز مشکل برطرف می شود

40. ورزشهای ریلاکسینگ مچ و انگشتان در محیط کار
به منظور افزایش خونرسانی به اندام فوقانی و به ویژه مچ و انگشتان دست انجام می شود
در مشاغلی که کار تکراری دست/ پینچ یا گراسپ طولانی/ حمل مکرر بار/ کار در وضعیت ناجور مچ/ کار در وضعیت استاتیک دستها دارند توصیه میشود
توصیه میشود خط تولید یا برنامه کاری بصورتی تعریف شود که همه کارکنان در ساعت مشخص و بدون اخلال در چرخه کار در فواصل زمانی مشخص ورزشهای ریلاکسینگ را بمدت 3-2 دقیقه هر2 ساعت انجام دهند

41. انگشتان و کف دستتان به سمت بالا باشد انگشتان را از هم باز کنید و بکشید
5 تا 10 ثانیه در این وضعیت بمانید
انگشتان خود را مطابق شکل خم کنید
دست خود را مشت کنید
3 تا 5 بار این حرکت را تکرار کنید

42. کف دستهای خود را روی هم قرار دهید طوریکه مچ دست زاویه 90 درجه داشته باشد دست چپ خود را روی دست راست فشار دهید طوریکه مچ دست راست به عقب خم شود 3 تا 5 بار این حرکت را تکرار کنید با دست سمت مقابل این حرکت را تکرار کنید

43. دست چپ خود را بگیرید آرنج چپ در حالت مستقیم باشد و آهسته دست چپ را از ناحیه مچ به سمت پایین خم کنید 5 تا 10 ثانیه در این وضعیت بمانید 3 تا 5 بار این حرکت را تکرار کنید

44. دست چپ خود را بگیرید آرنج چپ در حالت مستقیم باشد و آهسته دست چپ را از ناحیه مچ به سمت بالا خم کنید 5 تا 10 ثانیه در این وضعیت بمانید 3 تا 5 بار این حرکت را تکرار کنید

45. بازو ها را مستقیم بکشید آهسته کف دستهایتان را به پایین بچرخانید 5 تا 10 ثانیه در این وضعیت بمانید 3 تا 5 بار این حرکت را تکرار کنید کف دستهایتان را به سمت بالا بچرخانید

46. آهسته دست خود را از ناحیه مچ به سمت چپ و راست خم کنید 5 تا 10 ثانیه در این وضعیت بمانید 3 تا 5 بار این حرکت را تکرار کنید با دست سمت مقابل این حرکت را تکرار کنید

47. بیماریهای موثر بر ایمنی و عملکرد شغلی
ضعف بینایی برای مشاغلی که دید دقیق نیاز دارند
دید تک چشمی برای مشاغلی که کار در ارتفاع ناایمن دارند یا مشاغلی که خطر پرتاب اجسام به چشم وجود دارد
صرع و سنکوپ
کاهش شنوایی در مشاغلی که نیاز به شنوایی دقیق دارند مثل نگهبان، راننده، آتش نشان، پرسکار
دیابت (بدلیل عوارض دارویی و افت قند خون و کاهش سطح هوشیاری احتمالی) در مشاغلی که نیاز به هوشیاری کامل و دقیق دارند مانند راننده، نگهبان، آتش نشان، کار در ارتفاع، کار با دستگاه پرس، ...
فشار خون کنترل نشده در مشاغلی که فعالیت بدنی سنگین دارند
بیماری قلبی در مشاغلی که نیاز به هوشیاری کامل دارند یا مشاغلی که فعالیت بدنی سنگین دارند

48. بیماریهای موثر بر کیفیت زندگی و طول عمر مفید شاغل
بعضی بیماریها باعث کاهش طول عمر انسان می شوند و اصطلاحا مرگ و میر (مورتالیتی) بالا دارند
بعضی بیماریها دارای عوارضی (موربیدیتی) هستند که بر کیفیت زندگی انسان تاثیرات بسیار سوء دارند و باعث کاهش کارایی و حتی از کارافتادگی پیش از موعد می شود
در تمام برنامه های سلامت شغلی، غربالگری بیماریهای دارای موربیدیتی و مورتالیتی الزامی است
دیابت
فشارخون
دیابت و فشارخون با اختلال عملکرد کلیه ها، افزایش ریسک بیماری قلبی عروقی، اختلال در بینایی، اختلال در سیستم عصبی، و افزایش ریسک سکته مغزی از مهلک ترین و پرعارضه ترین بیماریهای قرن اخیر هستند
چاقی
بیماری عروق کرونر قلب
سرطانها (سرطان پروستات، سرطان پستان، سرطان کولون)

49. انواع معاینات شغلی برای غربالگری بیماریهای مشمول برنامه بیماریابی
معاینات بدو استخدام
معاینات دوره ای
معاینات بازگشت به کار
معاینات ویژه (قبل از استفاده از رسپیراتور)
معاینات خروج از کار و بازنشستگی

50. بخشنامه ها و دستورالعملهاي وزارت بهداشت و درمان
بخشنامه معاينات شغلي
دستورالعمل تشكيل پرونده پزشكي
اندازه گيري آلاينده هاي محيط كار
تدوين راهنماي معاينات
تشكيل پرونده معاينات پزشكي
انجام معاينات و آزمايشهاي لازم بر اساس نوع شغل و مواجهات
تعيين شروط و محدوديتهاي انجام كار

51. معاینات بدواستخدام مهمترین هدف معاینات بدواستخدام تعیین تناسب شغلی است
ماده 90 قانون تامین اجتماعی
«افراد شاغل در کارگاه ها باید قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با کارهای مرجوع را داشته باشند. بدین منظور، کارفرمایان مکلفند قبل از به کار گماردن آنها ترتیب معاینه پزشکی ایشان را بدهند. در صورتی که پس از استخدام آنان معلوم شود که افراد مذکور در حین استخدام قابلیت و استعداد کار مرجوع را نداشته و کارفرما در معاینه پزشکی آنان تحمل کرده و در نتیجه بیمه شده دچار حادثه گردیده و یا بیماری اش شدت یافته و یا فوت نماید، سازمان تامین اجتماعی به تکالیف خود در قبال بیمه شده عمل نموده و حسب مقررات مربوط نسبت به وصول خسارت ناشی از پرداخت مستمری ها و سایر حمایت ها از کارفرما اقدام می نماید.»
یافتن بیماریهایی که بر عملکرد شغلی فرد تاثیرگذار هستند
یافتن بیماریهایی که بر ایمنی کار تاثیر میگذارند
یافتن بیماریهایی که در اثر مواجهات زیان آور محیط کار تشدید میشوند
ثبت وضعیت سلامت فرد برای مقایسه های بعدی
ثبت وضعیت سلامت فرد به منظور ارایه به مراجع قانونی و بیمه گذار

52. معاینات دوره ای
مهمترین هدف معاینات دوره ای، پیشگیری از ایجاد یا تشدید بیماریهای مرتبط با شغل است
پیشگیری در سه سطح
اولیه Primary prevention پیشگیری از ایجاد بیماری
ثانویه Secondary prevention پیشگیری از پیشرفت بیماری
ثالثیه Tertiary prevention پیشگیری از پیشرفت عوارض و ایجاد ناتوانی
ماده 92 قانون کار:كليه واحدها ي موضو ع ماد ه 85 اين قانون كه شاغلين آنها به اقتضاي نو ع كار در معر ض بروز بيماريها ي ناش ي از كار قرار دارند بايد برا ي همه افراد مذكور پرونده پزشكي تشكيل دهند و حداقل سال ي يك بار توسط مراكز بهداشتي درماني از آنها معاينه و آزمايشها ي لازم را به عمل آورند و نتيجه را در پروند ه مربوط ضبط نمايند.
یافتن بیماریهای شغلی در مرحله قابل درمان و یا مرحله ای که عوارض جدی و ناتوان کننده هنوز مستقر نشده اند
یافتن بیماریهایی که بر عملکرد شغلی فرد تاثیرگذار هستند
یافتن بیماریهایی که بر ایمنی کار تاثیر میگذارند
یافتن بیماریهایی که بر طول عمر موثر فرد تاثیر میگذارند

53. معاینات بازگشت به کار
هدف از معاینه بازگشت به کار اطمینان از توانایی جسمانی و روانی شاغل در انجام صحیح و ایمن وظایف شغلی است
قانون: ماده 9 آیین نامه تاسیس مراکز بهداشت کار در کارگاه
بعد از غیبت‌ مربوط‌ به‌ بیماری‌های‌ حرفه‌ای‌ و حوادث‌ ناشی‌ از کار یا غیبت‌ بیش‌ از سه‌ هفته‌ مربوط‌ به‌ بیماری‌های‌ غیرحرفه‌ای‌ یا غیبت‌های‌ مکرر آزمایش‌ پزشکی‌ قبل‌ از شروع‌ مجدد بکار اجباری‌ خواهد بود. این‌ آزمایش‌ باید مشخص‌ نماید که‌ کارگر می‌تواند به‌ کار قبلی‌ اشتغال‌ یابد یا لازم‌ است‌ موقتاً یا برای‌ همیشه‌ به‌ شغل‌ دیگری‌ اشتغال‌ ورزد.
بررسی عوارض باقیمانده از بیماری
بررسی عوارض ناشی از درمان
تعیین پیش آگهی بیماری و حداکثر میزان بهبودی مورد انتظار
تعیین زمان مورد نیاز برای رسیدن به حداکثر میزان بهبودی
صدور مجوز بازگشت به کار
تعیین شرایط انجام کارو مدت زمان مورد نیاز اعمال محدودیت

54. معاینات خروج از کار و بازنشستگی
هدف، حفظ حقوق کارفرماست
ثبت وضعیت سلامت فرد هنگام پایان قرارداد کاری به منظور ارایه به مراجع قانونی در صورت شکایت و طلب غرامت
انجام اقدامات درمانی در صورت وجود بیماریهای مرتبط با کار به منظور کاهش عوارض بیماری و کاهش غرامت

55. اقدامات تکمیلی پس از انجام معاینات شغلی
اقدامات تکمیلی برای تشخیص قطعی بیماری و تعیین عوارض موجود
قانون:ماده‌ 10 آیین نامه تاسیس مراکز بهداشت کار در کارگاه
در صورتی‌ که‌ پزشک‌ کار تشخیص‌ دهد آزمایش‌های‌ تکمیلی‌ دیگری‌ از قبیل‌ آزمایش‌های‌ غیربالینی‌ از کارگر باید بعمل‌ آید کارفرما مکلف‌ است‌ هزینه‌ مربوط‌ به‌ این‌ آزمایش‌ها را تامین‌ نماید.
 تبصره‌ -  مدت‌ زمان‌ لازم‌ برای‌ کلیه‌ آزمایش‌های‌ پزشکی‌ جزو مدت‌ و ساعات‌ کار و یا اضافه‌ کار کارگران‌ محسوب‌ می‌شود.
واحد مسئول : HSE
پیگیری ارجاعات تخصصی مورد نیاز
تعیین شروط و محدودیتهای مورد نیاز
تعیین تکلیف شغلی با توجه به شروط اعلام شده (کمیته حفاظت)
تعیین نوبت بعدی معاینه
اعلام به کارفرما/ نمایندگان کارفرما
نظارت بر رعایت شروط و محدودیتهای پزشکی

56. اقدامات مداخله ای پس از انجام معاینات شغلی
اقدامات مداخله ای برای پیشگیری از ایجاد بیماری مشابه در همکاران
واحد مسئول : HSE
بررسی مجدد ریسک (Risk assessment)
اصلاح محیط کار برای کاهش مواجهه
آموزش کارکنان برای کنترل مواجهه
بازنگری در شرایط استفاده از وسایل حفاظت فردی
....
اقدامات مداخله ای برای کنترل بیماری و عوارض
واحد مسیول: مدیران، سرپرستان،
تعیین تکلیف شغلی (کمیته حفاظت)
اعمال شروط و محدودیتهای پزشکی
گزارش وضعیت سلامت و کارایی فرد به واحد HSE
اعزام فرد برای بررسی مجدد در صورت عدم کارایی یا بروز مشکل در انجام کار

57. نقش مدیران ارشد و میانی در تامین سلامت شغلی
تعامل با واحد HSE در اجرا و اعمال شروط پزشکی
برنامه ریزی و اقدام برای اجرای دستورات و پیشنهادات اصلاحی و کنترلی واحدHSE
ارایه پیشنهادات اصلاحی برای کنترل مخاطرات شغلی
اخذ مجوز انجام کار برای شاغلینی که پس از طی دوره بیماری به کار باز میگردند
اجرای دستورالعملهای ایمنی

58. آمار بیماریهای مرتبط با کار سال 94
کمردرد: 0/1 %
CTS : 0/25%
افت شنوایی ناشی از صوت: 1%
طبق قانون OSHA تا 5% بروز NIHL نشاندهنده کفایت برنامه های حفاظت شنوایی است
درماتیت: 0/25%

59. آمار بیماریهای مرتبط با کارسال 95
کمردرد: 0 %
CTS : 0/5%
افت شنوایی ناشی از صوت:1/2%
طبق قانون OSHA تا 5% بروز NIHL نشاندهنده کفایت برنامه های حفاظت شنوایی است
درماتیت: 0/1%

60. فراوانی بیماریهای موثر بر عملکرد و ایمنی
اختلال چربی خون: 34%
چاقی:7%
پرفشاری خون: 2%
دیابت: 1%
بیماری ایسکمیک قلب: 0/1%
تشنج: 0/2%

61. جمع بندی
معاینات شغلی به منظور حفظ سرمایه های ارزشمند محیط کار انجام میشود
معاینات شغلی و اقدامات HSE یک حلقه از زنجیره حفظ سلامت شغلی است
نقش مدیران و سرپرستان، نقش کامل کننده اقدامات HSE و طب کار است
آموزش شاغل و جلب اعتماد وی در اثربخشی برنامه ها و اقدامات HSE در موفقیت برنامه های سلامت شغلی ضروری است.