1. Universiteti i Prishtinës Fakulteti Ekonomik Vendimmarrje menaxheriale
Ushtrime
Procesi racional i vendimmarrjes

2. Supozimet e procesit racional të vendimmarrjes
Informacion i plotë, pa pasiguri: vendimmarrësi e ka krejt informacionin për të gjitha shtigjet alternative të veprimit dhe pasojat që vijnë pas secilës prej zgjedhjeve.
Analizë logjike, joemocionale: Pa paragjykime dhe vrima të errëta emocionale, vendimmarrësi është i aftë t’i vlerësojë alternativat, t’i rangojë prej më të mirës te më e keqja në pajtim me preferencat personale.
Drejtimi më i mirë për organizatën: Me besim në shtegun më të mirë të veprimit për të ardhmen, vendimmarrësi e zgjedhë alternatiavën prej të cilës beson se përfiton më së shumti organizata.

3. Procesi i vendimmarrjes
Procesi i vendosjes është e trajtuar nga teoria në mënyrë interdisiplinare dhe multidisiplinare, duke nxjerrë koncepte dhe strukturime jo uniforme, varësisht nga autorët.
Hapat e procesit të vendosjes:
Definimi i problemit
mprehtësi
Identifikimi i alternativave
kreativitet përvojë
Vlerësimi i alternativave
analiza kuatitative
Zgjedhja e alternativës më të mirë
mprehtësi
Ndërmarrja e veprimeve për zbatim
veprim

4. Identifikimi i alternativave Vlerësimi i alternativave
Definimi i problemit
Identifikimi i alternativave
Vlerësimi i alternativave
Zgjedhja e alternativës më të mirë V E P R I M
Heqje dorë nga prodhimi i produktit
Humbje e tregut, kosto e daljes nga biznesi
Furnizim me inpute me kosto më të ulët, por shtim i përpjekjeve për të mos e cënuar cilësinë, apo ulje e çmimit të produktit për të reflektuar uljen e perceptuar të raportit cilësi/çmim.
Fitimet kanë rënë, sepse kostot e inputeve për prodhimin e produktit janë rritur
Blerja e inputeve alternative më të lira
Rënie e cilësisë, largimi i konsumatorëve
Pushimi nga puna i disa punëtorëve për të reduktuar kostot
Pakënaqësia e punëtorëve, rënia e performancës, abstenizëm

5. Procesi i vendimmarrjes
Përkufizimi i problemit apo shansit
Procesi i vendimmarrjes
Identifikimi i faktorëve kufizues
Zhvillimi i alternativave të mundshme
Analiza e alternativave
Zgjedhja e alternativës më të mirë
Zbatimi i vendimit
Ngritja e sistemit të kontrollit dhe vlerësimit

6. Kuota ditore nuk arrihet Pse? Morali i punëtorëve! Ndoshta
Përkufizimi i problemit
Humbje në prodhim:
Kuota ditore nuk arrihet Pse?
Abstenizëm! Jo
Mungesë materiali! Jo
Morali i punëtorëve! Ndoshta
Pagat! Jo
Kushtet e punës! Jo
Mbikëqyrja! Ndoshta
Mbikëqyrja
teknike! Po
Zhvillo shkathtësitë teknike

7. Shembull i vendimmarrjes racionale
Fazat e vendimmarrjes
Shembull i vendimmarrjes racionale
Identifikimi i problemit ↓
“Përfaqësuesit e mi të shitjes kanë nevojë për kompjuterë të rinj”
Identifikimi i kritereve të vendimit
Memorja dhe ruajta
Cilësia e paraqitjes (display)
Jetëgjatësia e baterisë
Garancioni
Pesha bartëse
Alokimi i peshave për kriteret
Memorja dhe ruajta……………………………..10
Jetëgjatësia e baterisë……………………….…..8
Pesha bartëse…………………………………………6
Garancioni………………………………………….…..4
Cilësia e paraqitjes (display)…………..……….3
Zhvillimi i alternativave
HP ProBook
Sony VAIO
Lenovo IdeaPad
Apple Macbook
Toshiba Satellite
Sony NW
Dell Inspiron
HP Pavilion
Analiza e alternativave
Zgjedhja e një alternative
√Dell Inspiron
Zbatimi i alternativës
Vlerësimi i efektivitetit të vendimit

8. Cili është ceni i procesit racional të vendimmarrjes?
Modeli racional i vendosjes është preskriptiv, ai përshkruan se si menaxherët duhet t’i marrin vendimet, pra nuk përshkruan se si menaxherët aktualisht marrin vendime.

9. Vendimmarrja joracionale
Menaxherët e kanë vështirë të marrin vendime optimale.
Modeli joracional i vendimmarrjes përshkruan se si menaxherët marrin vendime aktualisht (deskriptiv) në vend se të tregojnë se si duhet të marrin vendime.
Modelet:
Modeli i racionalitetit të kufizuar dhe i kënaqjes:
“E kënaqshmja është e mjaftueshme.”
Modeli inkremental (Modeli rritës):
“ Më e pakta që do ta zgjidhë problemin.”
Modeli i intuitës:
“Thjeshtë duket e drejtë.”

10. Synimet janë të qarta, në pajtueshmëri.
Supozimet
e vendimmarrjes racionale normative
Vëzhgimet
e shkancave bihevioristike deskriptive
Synimet janë të qarta, në pajtueshmëri.
Synimet janë të paqarta, konfliktuoze dhe pa mbështetje.
Vendimmarrësit mund t’i llogarisin të gjitha alternativat dhe rezultatet e tyre.
Vendimmarrësit kanë aftësi të kufizuara në përpunimin e informacionit.
Vendimmarrësit i vlerësojnë të gjitha alternativat njëkohësisht.
Vendimarrësit i vlerësojnë alternativat njërën pas tjetrës (sekuencialisht).
Vendimmarrësit përdorin standarde absolute në vlerësimin e alternativave.
Vendimmarrësit i vlerësojnë alternativat kundrejt një favoriti të nënkuptuar.
Vendimmarrësit përdorin informata faktuale në zgjedhjen e alternativës.
Vendimmarrësit përpunojnë information perceptualisht të shtrembëruar.
Vendimmarrësit e zgjedhin alternativën me shpagimim më të lartë.
Vendimmarrësit e zgjedhin alternativën që është mjaftueshëm e mirë.

11. A janë rezultatet të ndryshme?
Zgjedheni një vendim personal që jeni duke e marrë apo do t’ju duhet ta merrni së shpejti.
Zbatojeni procesin e vendimmarrjes racionale në të duke identifikuar kriteret dhe synimet, duke ranguar alternativat dhe duke e marrë vendimin.
Në vijim, krahasojeni rezultatin e këtij vendimi me rezultatin që do ta arrinit duke ndjekur një proces më intuitiv apo emocional.
A janë rezultatet të ndryshme?
Cili proces ndjeni se ju ka shpënë te vendimi më i mirë? Pse?