2. اهمیت بیماریهای غیرواگیر
واحد پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر

3. بیماری های غیرواگیر
اکنون در سراسر جهان ، بیماری های غیر واگیر 43% از بار بیماری ها را شامل می گردد.
تخمین زده شده است تا سال 2020 این بیماری ها مسئول 60% بار بیماری ها و 73% از کل مرگ ها خواهد بود .
عامل اصلی مرگ زود هنگام (زیر 64 سال) هستند.
بیماریهای قلبی عروقی اولین عامل مرگ و میر در جهان، ایران و استان است.
ديابت يكي از مهمترين بيماري هاي غيرواگير و شايع ترين بيماري متابوليك و هشتمین علت مرگ در جهان است.
بیماری های غیر واگیر از شایعترین علل ناتوانیها به خصوص در سنین بالا می باشد.
این بیماریها عوارض قابل توجه روحی ،روانی، اجتماعی و اقتصادی به جا میگذارند.
روند صعودی میزان ابتلای افراد و کاهش سن بروز بیماری در این بیماریها مشهود است.

4. Death Trends in Developing Areas
NCDs
Comm. Dis.
Injuries 40 30
Deaths (millions) 20 10
1990
2000
2010
2020
Global Burden of Disease

5. فوت ناشی از بیماری های غیر واگیر

7. عوامل خطر
عوامل خطر عبارتند از : عوامل، شرایط یا عاداتی که احتمال ابتلا یک شخص به یک بیماری را افزایش دهند.
عوامل خطر غیرقابل اصلاح : سابقه خانوادگی بیماریها ، سن و جنس
عوامل خطر قابل اصلاح : استعمال دخانیات، بی تحرکی، تغذیه نامناسب، اضافه وزن و چاقی، دیابت، فشارخون بالا، کلسترول بالا، استرس
با كنترل عوامل خطر قابل اصلاح، مي توان از 80% مرگ هاي زودرس جلوگيري كرد.

8. Commonality of Risk Factors
Tobacco
Diet
Physical Activity
Alcohol
Cardiovascular
Cancers
Diabetes
Chronic Respiratory Diseases
Osteoporosis
Oral Health
Mental Health
با تغيير شيوه هاي زندگي مي توان حداقل از 80% بيماريهاي قلبي عروقي ، 80% ديابت نوع 2 و یک سوم سرطان ها پیشگیری نمود.

9. برنامه جامع ملی کنترل سرطان
دستورالعمل اجرایی ثبت و گزارش موارد سرطانی

10. تاریخچه
ثبت سرطان در آمریکا 1951 (1329 ) در آمریکا و در سال 1956 (1334) توسط سازمان بهداشت جهانی مورد استفاده قرار گرفت.
1346:ثبت اولین مورد سرطان در بابل
1358 :مرکز مبارزه با سرطان در استانهای خراسان ، آذربایجان شرقی ، مازندران ، اصفهان و فارس
1363: تصویب قانون ثبت و گزارش اجباری بیماریهای سرطانی
1365 : اولین ثبت موارد سرطانی بر مبنای گزارش پاتولوژی از سراسر کشور ( مورد 30% مورد انتظار)
1368 : ادغام سازمان مبارزه با سرطان در اداره کل پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر وزارتخانه
1371 : تدوین طرح کشوری ثبت موارد سرطانی
1374 : توزیع فرمهای مربوطه
1378 : حذف برنامه از مرکز مدیریت بیماریها و واگذاری به یک مرکز تحقیقاتی
1379 : نصب و به کارگیری برنامه نرم افزارمخصوص ثبت سرطان ( PARS )
1383 : ثبت مورد سرطان = 70% مورد انتظار
1384 : اجرای برنامه در 7 استان کشور : لرستان ، کردستان ، کرمان ، اصفهان ، خوزستان ، گلستان و اردبیل

11. سرطان چیست ؟ نقص در مکانیزم تنظیم کننده رشد طبیعی و تکثیر و مرگ سلول
سلول های سرطانی قابلیت تهاجم به بافتهای مجاور و در نهایت گسترش به مناطق دیگر بدن را دارند.

12. اهمیت بیماری سرطان
عامل مهم و فزاینده بار جهانی بیماری در دهه های آینده :
موارد جدید در سال 2000 به 10 میلیون نفر
موارد جدید در سال 2020 به 15 میلیون نفر
موارد جدید در سال 2030 به 27 میلیون نفر
حدود 60 % موارد جدید درکشورهای کمتر توسعه یافته جهان
بیماری در حال افزایش در ایران
سومین علت مرگ و میر در ایران
افزایش بار بیماری ناشی از آن به علت افزایش درصد سالمندی
حداقل 30% آنها با برنامه های مداخله ای قابل پیشگیری می باشند.
حداقل 30 % در صورت تشخیص به موقع قابل درمان می باشند.

13. دلايل افزايش بروز سرطان در دنيا و ايران
1.افزايش نسبي متوسط جمعيت
كاهش مرگ و مير
افزایش باروری
جوان بودن جمعيت و آينده سالمندي
2. كنترل نسبي بيماريها
تغيير دموگرافيك از بيماريهاي واگير به غير واگير
3. افزايش عوامل خطر محيطي

14. اهداف برنامه ثبت سرطان هدف نهایی : ارتقاء سطح سلامت جامعه
هدف کلی : جمع آوری منظم و مستمر و با کیفیت داده های بیماران سرطانی در مناطق جمعیتی و جغرافیایی کشور برای کنترل سرطان

15. انواع ثبت سرطان
ثبت سرطان مبتنی بر پاتولوژی ( Pathologic – Based Cancer Registry ) :موارد جدید سرطان با استفاده از گزارشهای بافت شناسی ،
سیتولوژی ، ایمونوهیستولوژی ، مدارک موجود در بخش های فلوسیتومتری ، بخشهای تخصصی هماتولوژی – انکولوژِ ، پزشکی قانونی و اداره نظارت بر مواد اعتیادآور و الکل معاونت دارو و غذا ثبت و جمع آوری می گردد.
ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت ( Population – Based Cancer Registry ) : داده ها از منابع بیمارستانی و غیربیمارستانی در یک منطقه جغرافیایی مشخص جمع آوری می شود.میزان بروز بر اساس نواحی مختلف در طی زمان و گروههای جمعیتی مشخص می شود.

16. پوشش دهي ثبت سرطان مبتني بر پاتولوژي 80% مبتني بر جمعيت 100%
ثبت دقيق اطلاعات در مراكز پاتولوژي
همكاري كامل تمامي مراكز تشخيصي
مبتني بر جمعيت 100%
در سال هاي پنجم به بعد
پوشش كامل ثبت مرگ و مير

17. برداشت و ارسال نمونه
تکمیل فرم شماره یک (فرم درخواست سیتولوژی و پاتولوژی )
- این فرم در دو نسخه تکمیل میگردد
- قسمت اطلاعات دموگرافیک ،در اتاقهای عمل ،توسط منشی اتاق عمل و در مطبها توسط پزشک نمونه بردار تکمیل میگردد (بخشنامه معاونت سلامت وزارت بهداشت به شماره 50761/4/ب/س مورخ 18/4/85)
- قسمت اطلاعات بالینی توسط پزشک معالج تکمیل میگردد
هر دو نسخه به همراه نمونه به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال میگردد

18. در مرکز پاتولوژی نمونه به همراه فرم شماره یک پذیرش میگردد.
هر دو نسخه فرم شماره یک در مرکز پاتولوژی بایگانی میگردد.
نمونه مورد آزمایش میکروسکوپی قرار میگیرد (نمونه های بافت یا سیتولوژی )
در صورت سرطانی بودن نمونه ،توسط پاتولوژیست بر اساس سیستم بین المللی ICD-O کدگذاری میگردد.
نسخه ای از گزارش پاتولوژی مذکور به همراه یک نسخه از فرم شماره یک جهت تحویل به کارشناس ثبت سرطان جدا می شود.

19. گردش کار درمرکز بهداشت شهرستان
اخذ کد اختصاصی برای هریک از مراکز پاتولوژی شهرستان
مراجعه هر سه ماه به واحدهای فوق و جمع آوری گزارش های پاتولوژی مربوطه ( فرم شماره 2 )+ یک کپی از فرم های شماره 1
ارسال اطلاعات هر سه ماه به معاونت بهداشتی

20. گردش کار درمرکز بهداشت استان
ورود اطلاعات به نرم افزاز
تصحیح کدگذاری و تکرار گیری با نظر پاتولوژیست مشاور
برگزاری برنامه های آموزشی جهت ارتقاء کیفیت برنامه
همکاری و هماهنگی با کارشناسان ستادی شهرستانها
ارسال اطلاعات به مرگز مدیریت بیماریهای غیرواگیر

21. ارسال اطلاعات برطبق برنامه زمان بندی به مرکز مدیریت
گزارش سه ماهه اول سال /6
گزارش سه ماهه دوم سال /9
گزارش سه ماهه سوم سال /12
گزارش سه ماهه چهارم سال /3 سال بعد

22. برنامه کشوری پیشگیری از بروز بیماری بتاتالاسمی

23. پیشگیری از بروز بتا تالاسمی ماژور
هدف کلی برنامه
پیشگیری از بروز بتا تالاسمی ماژور

24. اهداف اختصاصی شناسايي زوج هاي ناقل تالاسمي در سراسر كشور به ميزان 100%
مراقبت ويژه زوج هاي ناقل تالاسمي شناسايي شده واجد شرايط مراقبت، در سراسر كشور به ميزان 100%

25. زوجین ناقل تالاسمی (بتا)
زوجین ناقل تالاسمی (بتا) به 3دسته تقسیم می شوند:
زوجین ناقل استراتژی اول:
افرادیکه بعد از سال 1376(سال شروع غربالگری کشوری برای همه زوجین به منظور شناسایی زوجین ناقل بتا تالاسمی) ازدواج کرده و غربالگری شده اند و در نتیجه این زوجین ناقل وضعیت خود را از نظر ناقل بودن می دانند.

26. زوجین ناقل استراتژی دوم:
زوجینی که صرفنظر از سال ازدواج ایشان در گذشته یا حال صاحب فرزند مبتلا به تالاسمی (بتا)، ( سقط شده، فوت شده یا در قید حیات) شده اند.
نکته : والدين بيماران تالاسمي اينترمديا نيز ناقل تالاسمي محسوب مي گردند.

27. زوجین ناقل استراتژی سوم:
زوجینی که به هر دلیل تا کنون آزمایشات غربالگری تالاسمی را انجام نداده اند و هم اکنون زوجه باردار است:
ازدواج قبل از سال 76
عقد غير ثبتي،
برخي گروههاي اجتماعي خاص،
افراد مهاجر،
افراد خارجي مقيم در كشور و ...
اگر زوج‌هـاي با شرایط فوق فرزند مبتلا به تالاسمی ماژور داشته باشند نياز به انجام غربالگري ندارند و جزء استراتژی دوم محسوب می شوند.

28. فرم شماره‌ي 5
زوج ناقل توسط فرم 5 به مرکزبهداشت شهرستان و ازآنجا به مرکز بهداشتی و درمانی نزدیک محل سکونت آنها معرفی می شوند.
به‌طور كلي فرم شماره‌ي 5 به دو دليل تكميل و ارسال‌مي‌شود:
معرفي زوجين نيازمند مراقبت ويژه.
اعلام عـدم پيگيـري و مـراقبت زوج‌هـاي ناقل/ مشكوك پرخطر تالاسمي به هر دليل.

29. PND : Prenatal Diagnosis
تشخیص ژنتیک قبل از تولد

30. اساس تشخیص ژنتیک قبل از تولد بر پایه انجام دو مرحله اول و دوم است .

31. مرحله اول (PND1) :
بررسی نوع موتاسيون (جهش ژن) ژن در هر یک از زوج ها قبل از بارداری است .
بهترین زمان برای تشخیص موتاسیون والدین آزمایش های مرحله اول قبل از بارداری است، زیرا در این صورت وقت کافی جهت بررسی وجود خواهد داشت.
برای تشخیص قطعی جهش گاهی لازم است تعدادی از خویشاوندان (والدین، برادران، خواهران) بررسی شوند که مستلزم صرف وقت و صبر و حوصله ی کافی و بضاعت مالی است .
این مرحله از آزمایش در هر زوج فقط یکبار انجام می شود .
با کمک این مرحله در PND2، در هر بارداری بر روی جنین بررسی موتاسیون شناسایی شده صورت میگیرد.

32. مرحله دوم (PND2):
آزمایش مرحله دوم در زمان بارداری ( هفته 10 تا12 بارداری ) با نمونه برداری از جنین ( CVS) انجام می شود.
تشخیص قطعی ابتلا یا سالم بودن جنین است.
نکته: برای هر بارداری انجام این مرحله ضروری است. .

33. سقط قانونی
بعد از تشخیص نتیجه PND2، در صورت ابتلای جنین به بیماری، چنانچه از نظر شرعی و قانونی سن جنین از تاریخ معین نگذشته باشد ( حداکثر هفته 16 بارداری ) والدین می توانند از تولد جنین بیمار با سقط جنین پیشگیری نمایند.

34. مراقبت زوجین ناقل تالاسمی / مشکوک پرخطر

35. مراقبت
هرگاه زوجی ( ناقل تالاسمی / مشکوک پرخطر) به مرکزی معرفی شود باید بلافاصله به مرکز دعوت شوند و توسط پزشک مرکز و کاردان مربوطه مورد مشاوره قرار بگیرند.
در اولين مراجعه زوجين در خصوص نحوه مراقبت زوج (مراجعه حضوري،تلفني يا ساير) نظرخواهي گرديده و مراقبت هاي بعد به صورت روش توافق شده صورت مي گيرد.

36. مراقبت
در مرحله بعد علاوه بر تشکیل پرونده خانوار، بایستی پرونده ای ویژه برای زوج شامل فرم 5 ، فرم پیگیری نظام شبکه و نتایج آزمایشات ژنتیک تشکیل شود.
زوجين باید برای كاهش هزينه هاي انجام آزمايش هاي ژنتيك، جهت برخورداری از خدمات بيمه ترغیب شوند.

37. مراقبت مراقبتهای زوج ناقل تالاسمی/ مشکوک پر خطر شامل :
پیگیری درمان فقرآهن سه ماهه،
پیگیری استفاده از روشهای مطمئن پیشگیری از بارداری
انجام PND1 و PND2
پیگیری سقط قانونی جنین بیمار تا هفته 16 بارداری
ادامه مراقبت تا هنگامیکه دو فرزند سالم را صاحب شوند.
استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری طولانی مدت

38. مراقبت
موارد مشکوک پر خطر باید درمان سه ماهه فقر آهن را دریافت نمایند و کاردان مرکز باید بشدت پیگیر این مسئله باشد.

39. روند کلی برنامه
تمام زوجهای ناقل تالاسمی باید قبل از اولین بارداری PND1 را انجام دهند.
درصورتیکه کارکنان بهداشتی به هر دلیل تا بحال با ایشان برخوردی نداشته باشد باید بلافاصله زوج را به آزمایشگاه ژنتیک ارجاع دهند ( از طریق مرکز مشاوره تالاسمی ).
در مورد زوجهای مشکوک پرخطر، انجام آزمایش PND1 باید تا حد امکان پس از درمان سه ماهه فقرآهن انجام پذیرد.
ارجاع زوجین ناقلی که صاحب دو فرزند سالم هستند، جهت استفاده از روشهای دائمی پیشگیری از بارداری

40. غربالگری گروه هدف استراتژی ها بعهده کیست ؟
همه پرسنل بهداشت و درمان بخش خصوصی و دولتی
متخصصان زنان و زایمان
پزشکان عمومی
ماماها و
کاردانها
بهورزان
رابطین

41. فرایند مراقبت زوجین ناقل
زوج ناقل برای ارائه مراقبت به مرکز بهداشتی درمانی / پایگاه / خانه بهداشت
ارجاع داده می شود.
در دفتر تنظیم خانواده مقابل اسم بیمار دو ستاره قرمز علامت زده می شود . در پوشه خانوار در ستون ملاحظات
( صفحه دوم )عبارت زوج ناقل تالاسمی نوشته می شود . این عبارت در اولین بازدید خانوار با مشخص شدن
زوج ناقل ، هم نوشته می شود .
زوجه بطور موقت تحت پوشش روشهای موقت تنظیم خانواده قرار می گیرد .
زوجین برای انجام مرحله اول PND از طریق مرکز مشاوره به آزمایشگاههای ژنتیک ارجاع داده می شوند.
زوجین برای انجام همزمان مرحله اول و دوم PND از طریق مرکز مشاوره به آزمایشگاههای
ژنتیک ارجاع داده می شوند.
زوجه باردار می باشد
آیا زوجه مرحله اول PND
راقبلا انجام داده است
آیا جنین مبتلا به تالاسمی
ماژور می باشد
ارائه مراقبتهای لازم جهت
بارداری و زایمان ایمن
زوجه برای انجام مرحله دوم PND به
آزمایشگاه ژنتیک ارجاع داده می شود( در
هفته )
پیگیری تا انجام سقط جنین تا حداکثر
هفته 16 حاملگی

42. فرایند شناسایی ومعرفی زوجین ناقل ( استراتژی اول ) به مراکز
زن ومرد داوطلب ازدواج که زوج ناقل شناسایی شده اند تصمیم به ازدواج با یکدیگر می گیرند
زوج ناقل توسط فرم 5 به مرکزبهداشت شهرستان و ازآنجا به مرکز بهداشتی و درمانی نزدیک
محل سکونت آنها معرفی می شوند .
مرکز بهداشتی و درمانی شهری / پایگاه ( یا خانه بهداشت ) آنها را تا زمانیکه تصمیم به بارداری
دارند تحت پوشش روش موقت اما مطمئن تنظیم خانواده قرار می دهند.

43. فرایند معرفی والدین بیماران مبتلا به تالاسمی به مراکز
والدین بیماران مبتلا به تالاسمی ( ماژور – اینتر مدیا ) توسط مرکز تزریق خون به
مرکزمشاوره معرفی می شوند
مرکز مشاوره ، مشاوره لازم را به زوجین ارائه می دهد ، مشخصات ایشان را در دفتر ثبت می کند
و فرم5 را برای ایشان تکمیل می کند
مرکز مشاوره فرم 5 را برای کلیه والدین به مرکز بهداشت شهرستان و در نهایت
مرکز بهداشتی و درمانی ارسال می کند

44. شناسایی زوجهای ناقل
یکی از زمانهای شناسایی زوجهای ناقل مشمول استراتژی سوم زمان مراجعه زنان باردار به واحد بهداشت خانواده است. که با کمک نتایج CBC میتوان به احتمال ناقل بودن پی برد و ....
کارکنان بهداشت خانواده بایستی از مقادیر نرمال MCV , MCH مطلع باشند و به همین منظور میتوان برگه ای را زیر میز این افراد گذاشت.

45. شناسايي زوج مشکوک کم خطر و پرخطر در برنامه پیشگیری بتا تالاسمي ماژور
شناسايي زوج مشکوک کم خطر و پرخطر در برنامه پیشگیری بتا تالاسمي ماژور
نکته بسيار مهم: اين جدول فقط براي تفسير وضعيت زوج هاي مشکوک نهايي کاربرد دارد.
زوج مشکوک نهايي زوجي است که مرحله 4 الگوريتم را گذرانده و همچنان اندکس هاي آنها به شرح زير مي باشد:
زن و مرد هردو يا يکي داراي MCV < 80 و / يا MCH < 27 و HbA2 ≤ 3.5
*در اين قسمت در صورتي که مرد يا زن ناقل تالاسمي بوده و طرف مقابل سابقه بيماري تالاسمي در خويشاندان نزديک داشته باشد زوج بعنوان پرخطر طبقه بندي مي گردد.
** زوج ناقل تالاسمي هستند که قبلا در مراحل 3 و 4 الگوريتم براي آنها تصميم گيري شده است.

46. 1 2 3

47. پیشگیری و کنترل بیماری دیابت

48. تاریخچه دیابت
در سال1989 میلادی (1368 ه ش) در چهل ودومين مجمع جهاني بهداشت كه 32 كشور از مناطق شش گانه ي سازمان جهاني بهداشت در آن شركت داشتند، با توجه به نياز، برنامه اي تحت عنوان (پيشگيري و كنترل ديابت مليتوس) پيشنهاد گرديد. برمبناي اين تصميم از تمام اعضا دعوت شد تا وضعيت ديابت را در كشورهاي خود بررسي کرده و با درنظر گرفتن وضعيت محلي ، براي پيشگيري و كنترل آن برنامه ريزي كنند.
در ايران پس از افتتاح اداره ي كل مبارزه با بيماري ها در سال 1370 ، گروه پيشگيري از بيماري هاي متابولیكي و تغذيه، طرح پيشگيري وكنترل ديابت را تدوين و ارايه نمود.
در سال 1383 برنامه پیشگیری و کنترل دیابت در نظام بهداشتی – درمانی کشور ادغام گردید .( در مناطق روستایی )که نتایج حاصل از آن در پایان سال1387جمع آوری گردید.

49. اپیدمیولوژی بیماری دیابت در جهان
فدراسیون بین المللی دیابت اعلام نموده است که :
تقریبا 387 میلیون از بزرگسالان مبتلا به دیابت می باشند که در سال 2035 این تعداد به 592 میلیون نفر افزایش خواهد یافت .
ابتلای افراد به دیابت نوع 2 در بسیاری از کشورها در حال افزایش می باشد. که 77% از جوانان مبتلا به دیابت در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه زندگی می کنند.

50. ادامه بیشترین مبتلایان به دیابت در گروه سنی 40 و 59 ساله قرار دارند .
179 میلیون نفر از افراد مبتلا به دیابت از بیماری خود مطلع نمی باشند.
دیابت موجب 4.9 میلیون مرگ در سال 2014 می باشد.
هر 7 ثانیه 1 نفر به علت ابتلا به دیابت جان می سپارد.
بیش از 21 میلیون از تولد های زنده در سال 2013 تحت تاثیر مادر مبتلا به دیابت بارداری قرار گرفته اند ،که تقریبا این عدد 1 در هر 6 تولد را شامل می گردد.
شیوع دیابت در کشور 36 در هزار می باشد.
با توجه به نتایج غربالگری ، شیوع دیابت در استان بوشهر از 33 در هزار نفر در سال 1391به 40در هزار در سال 1392 و همچنین بروز دیابت از 2 در هزار نفر به 9در هزار نفر افزایش یافت .

51. میزان مرگ در اثر دیابت در 100000نفر

52. شیوع قند خون ناشتا بالا ، در هر دو جنس در سنین بالای 18 سال ( (2014

53. عوامل موثر در افزایش بیماری
افزايش جمعيت
بالا رفتن ميزان اميد به زندگي )افزايش سن متوسط جامعه(
زندگي صنعتي و شهرنشيني
تغيير شيوه زندگي مردم

54. پيشگيري و كنترل بیماری ديابت
هدف كلي
پيشگيري و كنترل بیماری ديابت

55. اهداف اختصاصي تعيين ميزان شيوع ديابت
شناسايي افراد مستعد مبتلا به ديابت
حفظ و ارتقاي سطح سلامتي افراد مبتلا به ديابت
كاهش مرگ و مير ناشي از عوارض ديابت

56. اهداف ويژه ي اين طرح در سه سطح پيشگيري
بالابردن آگاهي كاركنان بهداشتي
تعیین افراد درمعرض خطر
بيماريابي ديابت نوع 2
كنترل دقيق و سريع بيماري
جلوگيري از پيدايش عوارض
كنترل عوامل خطر مثل : کنترل چربي هاي خون و فشار خون ، محدوديت و ترك استعمال دخانيات
آموزش بهداشت عمومي

57. روش انجام پيشگيري وكنترل ديابت
سطح اول ( غربالگری ) بهورز يا كاردان پايگاه بهداشتي اسامي افراد بالاي 30 سال و تمام خانم هاي باردار را از پروند ه ي خانوار و دفتر مراقبت زنان باردار استخراج کرده و در فرم غربالگري در ج مي نمايد و از افراد فوق دعو ت مي کند تا به خانه ي بهداشت يا پايگاه هاي بهداشتي مراجعه کنند. هر یک از موارد حاملگي، بيش از دو نوبت سقط بدون دليل يا مرده زايي، تولد نوزاد با وزن بيش از چهار کیلوگرم در خا نمها و يا ابتلا به فشار خون بالا، چاقي، وجود علايم كلاسیک بيماري)پرخوري، پرنوشي و پرادراري(، سابقه ي خانوادگي مثبت)ابتلاي پدر، مادر، خواهر و برادر( در خانم ها و آقايان به معني این است كه فرد غربالگر ي شونده درمعرض خطر بوده و در غير اين صورت اگر هيچ علامتي نداشت، 3 سال بعد دوباره غربالگري مي گردد .

58. سطح دوم
افراد درمعرض خطر به تيم ديابت ارجا ع مي شوند تا تحت آزمايش غربالگري OGTT) ياFBS )قرارگيرند. تفسير نتايج آزمايش به شرح زير بوده است:
دو نوبت قند خون ناشتاي FBS بيش ازmg/dl 126
یک نوبت قند خون بيش از 200mg/dl دو ساعت پس از مصرف 75گرم گلوكز(OGTT)
ابتلا به ديابت را تأ ييد ميکند،اما درصورتيکه نتيجه ي آزمايش ها در محدوده ي طبيعي بود و يا ابتلا به IFG يا IGT را مطر ح ميکرد، غربالگري به طور سالانه انجا م مي گرفت، زيرا اين افراد به هرحال يكي از علايم خطر را داشتند)در برنامه ي كشوري فعلي تنها افراد پره ديابتي سالانه بررسي مي شوند، يعني كساني كه IGT يا IFG هستندو افراد سالم 3 سال بعد مجددا مورد غربالگری قرار می گیرند(اگرچه بيماران توسط تيم ديابت تحت درمان قرار مي گرفتند، اما درصورت ابتلا به عوارض ديررس و يا عدم كنترل قند خون با رژيم درماني، به سطح سوم ارجاع شدند.

59. سطح سوم و سطح چهارم
بيماران در واحد ديابت توسط متخصصان داخلي يا غدد ، پرستار و كارشناس تغذيه، معاينه مي شدند و نوع رژيم غذايي، چگونگي و ميزان فعاليت جسماني و رژيم دارويي آنها مشخص میشود. درصورت ابتلا به عوارض ديررس ، متخصص مربوط نيز بيمار را معاينه کرده و پروتكل درماني را توصيه میکرد.
سطح چهارم
اقدا م هاي فوق تخصصي در اين سطح ارايه میشد. هر یک از سطوح ملزم به دادن پسخوراند به سطح پايين تر هستند.

60. میزان جمعیت مناطق روستايی طی سالهای1384 -1387

61. تعداد افراد پره دیابتی شناسايی شده طی دو نوبت غربالگری در سالهای83-87

62.  تعداد افراد دیابتی شناسايي شده طی دو نوبت غربالگری در سالهای 1383 تا 1387

63. روند میزان بروز وشیوع ديابت(در هزار نفر) جمعيت بالاي 30 سال مناطق روستایی استان بوشهر1393-1383

64. تعداد افراد مبتلا به دیابت به تفکیک جنس سال1393

65. نمودار مقایسه تعداد افراد مبتلا به دیابت استان بوشهر در سال 92 و 93
نمودار مقایسه تعداد افراد مبتلا به دیابت استان بوشهر در سال 92 و 93

66. بیماریهای قلبی عروقی
دیس لیپ دیس لیپدیمی دیمی

67. بیماری تمدن (civilization) عامل 30% ناتوانی ها
اپیدمی قرن حاضر
بیماری تمدن (civilization)
عامل 30% ناتوانی ها
عامل 50% مرگ در کشورهای توسعه یافته
عامل اصلی مرگ زود هنگام (زیر 64 سال)
هر 2 دقیقه یک نفر به علت حمله قلبی فوت می کنند
25 سال پيش در كنفرانس آلماآتا تنها به 8 اولويت براي پيشگيري اوليه پرداخته شد و در آنها به مواردي چون بيماري قلبي عروقي و سكته هاي مغزي بدنبال بيماري هاي عروق مغز هيچ اشاره اي نشد. در آن زمان بيماريهاي قلبي عروقي و بيماريهاي عروق مغزي بيماريهاي كشورهاي صنعتي به شمار ميرفت وبه بيماريهاي غرب شهرت داشتند زيرا زندگي در آفريقا و آسيا و بسياري ديگر از كشورهاي در حال توسعه متفاوت بود.

68. یکی از مهم ترین علل مرگ و میر ایران و استان بوشهر
تا سال 2015، در کل 64 میلیون مرگ در جهان رخ می دهد که 20 میلیون آن به علت این بیماری هاست
80% مرگ های ناشی از بیماری های مزمن در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ می دهد
اکثر عوامل خطر ایجاد کننده بیماری های مزمن به ویژه قلبی عروقی قابل پیشگیری هستند

71. نکات قابل توجه فرايند آترواسكلروزیس از دوران كودكي شروع می شود.
كالبد شكافي كودكاني كه دچار مرگ غير منتظره شده اند، نشان داد، كودكانی كه دارای عوامل خطر بيماري هاي عروق كرونر مي باشند، دچار ضايعات آترواسكلروتيك شده بودند.
در آئورت اغلب كودكان زير 10 سال، رسوب چربی و در نوجوانان پلاك های فيبروز ديده شده است.

72. Over 90% of adults have one risk factor
Over 60% of adults have one-two risk factors

73. روند بروز و شیوع پرفشاری خون (در هزار نفر جمعيت 30 ساله و بالاتر مناطق روستایی استان بوشهر) 93-79

74. وضعیت عوامل خطر در استان بوشهر )STEPs 2009(74

75. 75

76. 76

77. درصد افرادی که روزانه سیگار مصرف می کنند

78. درصد افرادی که روزانه قلیان مصرف می کنند

79. درصد افرادی که روزانه کمتر از پنج واحد میوه مصرف می کنند

80. درصد افرادی که فشار خون بالا (>140/90mmHg) دارند

81. درصد افرادی که فعالیت بدنی کمی دارند (<600 MET minutes/week)

82. درصد افرادی که دارای اضافه وزن یا چاق (BMI>25Kg/m2) هستند

83. درصد افرادی که دارای قند خون بالا (Mg/dl<126) هستند

84. درصد افرادی که دارای کلسترول بالا (Mg/dl<200) هستند

85. با استفاده از برنامه هاي جامع مداخله اي می توان از اين بيماري ها پیشگیری نمود.
دركشورهاي صنعتي ( فنلاند،آمريكا و كانادا) با استفاده از همين برنامه ها تا 50% بيماري هاي قلبي عروقي خود را كاهش داده اند.

86. خلاصه روش اجراي طرح ومراحل
1-انتخاب یکی از مراکز بهداشتی درمانی شهری به عنوان مرکز منتخب درهر شهرستان 2-فراخوان افراد با استفاده از انواع روش های اطلاع رسانی (به صورت فعال و غیرفعال) 3-بررسی اولیه افراد توسط یک نفر کاردان یا کارشناس بیماری ها 4-انجام بررسی آزمایشگاهی اولیه (FBS - LIPID PROFILE) 5-بررسی آزمایشات و سوابق فرد ، تصمیم گیری در خصوص سلامت وی ،اعلام وثبت نتیجه 6-محاسبه CHD risk ده ساله جهت کلیه افراد 7-صدور کارت سلامت قلب جهت کلیه افراد

87. نیروی انسانی مورد نیاز به ازای هر مرکز: یک نفر پزشک
دو نفر پرستار یا کارشناس بیماریها یا بهیار

88. جمعیت هدف
جامعه مورد مطالعه جمعیت 30 ساله و بالاتر ساکن مناطق شهری استان
با توجه به اجرای برنامه در طی 5 سال :
جمعیت مورد انتظار در سال اول 10% جمعیت بالای 30سال مناطق شهری استان که حدود 30 هزار نفر می باشد.
سال دوم 25% جمعیت فوق، حدود 75 هزار نفر
سال سوم 50% جمعیت حدود 150 هزار نفر
سال چهارم و پنجم، با توجه به نتایج پایش و ارزشیابی برنامه، برنامه ریزی جهت مداخلات اثربخش انجام می گردد.

89. تا 1394/8/11 بر اساس داده های ثبت شده در نرم افزار 500 291 33 74 10 20
ردیف
نام شهرستان
تعداد افراد بررسی شده توسط کاردان
تعداد افرادی که وضعیت سلامت آن ها توسط پزشک تعیین شده
سالم
فشار خون بالا (از قبل شناسایی شده)
فشار خون بالا (جدید)
پره هایپرتانسیون
دیابتیک (از قبل شناسایی شده)
دیابتیک (جدید)
پره دیابتیک
دیابت بارداری
هایپرکلسترولمی
هایپرتری گلیسریدمی
بیماری کلیوی
سندروم متابولیک
فرد مصرف کننده دخانیات
تغذیه نامناسب
چاق یا دارای اضافه وزن
چاقی شکمی 1
بوشهر
500
291 33 74 10 20 88 22 2 66 59 4 16 30
155
181
165
تنگستان 3 جم
400
200 40 21 5 62 35 50
190
125
159
دشتستان 25 13 32
137
106 92
دشتی
320
180 81 14 26 17 28 19
121
115 6
دیر
453
220 7 11 12 42 48
دیلم
340 9 8 15 46
عسلویه
کنگان
630
350
گناوه 34
استان
3443
1711
134
249 27
126
177
218
245 24
216
792
761
767
تا 1394/8/11
بر اساس داده های ثبت شده در نرم افزار

90. برنامه غربالگری نوزادان ( کم کاری تیروئید مادرزادی نوزادان ، فنیل کتونوری )

91. فنیل کتون اوریا یا“پی کی یو ” چیست ؟
فنیل کتو نوریا نوعی بیماری متابولیکی و ارثی است که به علت کمبود یا عدم فعالیت آنزیم کبدی فنیل آلانین هیدروکسیلاز در نوزاد بوجود می آید.
.این کودکان قادر به تبدیل فنیل آلانین به تیروزین نمی باشند
فنیل آلانین و تاثیر آن در بدن
فنیل آلانین :
اسید آمینه ای ضروری است که در بخش پروتئینی تمام غذاها وجود دارد .
اسیدآمینه تیروزین اسید آمینه فنیل آلانین
فنیل آلانین هیدروکسیلاز

92. در شرایط ابتلا به بیماری :
بدلیل نقص آنزیمی (کمبود یا عدم فعالیت آن )تبدیل بالا صورت نگرفته در نتیجه
سطح فنیل آلانیندرخون وتولید متابولیت های سمی
در نتیجه منجر به عقب ماندگی ذهنی و جسمی می شود.

93. رژیم درمانی شامل:
حذف غذاهای پروتئینی غنی از فنیل آلانین (گوشت ،مرغ ،ماهی ،شیر،کشک ، بستنی ،تخم مرغ ،حبوبات ،مغزها و دانه ها و محصولاتی که در تهیه آنها از آرد گندم استفاده شده )
تغذیه با شیر رژیمی فاقد فنیل آلانین و مقدار معینی از میوه ها ، سبزیها ،غلات ، صیفی جات و محصولات کم پروتئین براساس میزان فنیل آلانین محاسبه می باشد.
تا پایان 6 ماهگی : شیر رژیمی + شیر مادر یا شیر خشک از پایان 7 ماهگی تا 2 سالگی : مطابق برنامه بالا + غدای تکمیلی از 2 سالگی به بعد : شیر رژیمی +غدای تکمیلی در حال حاضر مهم ترین ، موثرترین و تنها راه کنترل و درمان کودکان مبتلا به پی کی یو رعایت رژیم غذایی با محدودیت فنیل آلانین می باشد.

95. کم کاری تیروئید مادرزادی نوزادان
بیماری کم‌کاری تیرویید نوزادان، وضعیتی از کمبود هورمون تیرویید قابل درمان است که در صورت عدم تشخیص به هنگام و یا درمان نامناسب ، می‌تواند موجب بروز عقب‌ماندگی شدید و اختلال در رشد کودک شود. عدم تشخیص و درمان مناسب و به‌هنگام بیماری در مبتلایان، بار بیماری سنگینی را بر خانواده و جامعه وارد می‌کند. در حالي که در صورت تشخیص به هنگام، درمان ساده، آسان، ارزان و موثر است. با غربالگری نوزادان 3 تا 5 روزه و شناسایی بیماران و درمان مناسب آنان، عوارض جدی بیماری اتفاق نیفتاده و با حفظ ضریب هوشی طبیعی در بیمار، فردی مولد و سالم به جامعه تحویل داده می‌شود.

96. راه تشخیص بیماری برای تشخیص به موقع بیماری چه کاری باید انجام داد ؟
باید به مادران آموزش دهیم تا برای گرفتن نمونه پاشنه پا نوزاد در روز 5-3 تولد به مرکز بهداشتی درمانی مراجعه کند.
آزمایش پاشنه پا چه آزمایشی است ؟
این آزمایش با گرفتن چند قطره خون از پاشنه پای نوزاد انجام می شود. این نمونه گیری ساده، بی خطر و به حدی کم درد است که گاه حتی نوزاد از خواب بیدار نمی شود. با انجام این آزمایش ساده بیماری کم کاری تیروئید نوزادان بموقع تشخیص داده شده و به آسانی طبق دستور پزشک ، نوزاد تحت مراقبت قرار می گیرد و از ایجاد عقب ماندگی ذهنی جلوگیری می شود.

97. علائم بیماری کم کاری تیروئید مادرزادی
وضعیت بدنی نوزاد مبتلا به کم کاری تیروئید ممکن است هنگام تولد عادی یا بدون علامت ( کودک با ظاهری سالم ) باشد. برخی یا تمام علائم زیر ممکن است در نوزاد مبتلا بروز کند : - کاهش دمای بدن ، عدم تمایل به شیر و بزرگی زبان - کبودی دست و پا ، خشکی پوست و زردی بیش از سه روز - به طور کلی با وجود ظاهر سالم یا نبود علائم ، همچنان احتمال بیماری کم کاری مادرزادی تیروئید وجود دارد . هر چه ابتلا به کم کاری تیروئید دیرتر تشخیص داده شود ، ممکن است علاوه بر عقب ماندگی ذهنی و علائم ذکر شده ، عوارضی نظیر کوتاهی قد ، لالی و کاهش شنوایی نیز افزوده شود .

98. جامعه ایمن پیشگیری از آسیبهای ناشی از حوادث و ارتقاء ایمنی

99. تعریف حادثه
حادثه عبارت است از واقعه یا رویداد برنامه ریزی نشده که می تواند منجر به ایجاد آسیب شود و پیشرفت یا روند طبیعی یک فعالیت ( کار) را مختل سازد و همواره در اثر یک عمل یا اقدام غیر ایمن و یا در اثر شرایطی غیر ایمن ( رفتار – محیط) و یا اثر ترکیبی از این دو نوع به وقوع می پیوندد.
سه خاصیت حادثه :
ناگهانی بودن
ناخواسته بودن
خسارت بار بودن

100. انواع حادثه
حوادث غیر عمدی : حوادث ترافیکی ، سقوط ، سوختگی ، خفگی ، مسمومیت ، برق گرفتگی و گزش جانوران و ....
حوادث عمدی : خودکشی ، دیگر کشی ، آزار ، خشونت ، تجاوز و جنگ
حوادث و بلایای طبیعی : سیل ، زلزله ، طوفان و....

101. اهمیت پیشگیری از حوادث
دومین علت مرگ و میر در سنین مختلف و اولین علت مرگ زیر 40 سال
اولین علت بار بیماریها در همه سنین و هر دو جنس
تحمیل خسارت مادی هنگفتی بر جامعه
اکثر قربانیان از گروه سنی مولد ( جمعیت جوان )
راه های پیشگیری آسان

102. دستاوردهای برنامه جامعه ایمن
شرکت فعل تمام نهادها و ارگانها به صورت جهت همسو نمودن برنامه های پیشگیری از حوادث
ایجاد حساسیت و وحدت رویه در مسئولین در ارتباط با پیشگیری از حوادث
فرهنگ سازی در بین مردم با توجه به آموزشهای مستمر
اولویت بندی حوادث در سطح جامعه

103. روند اجرا اعضای کمیته جامعه ایمن همان اعضاء شورای سلامت شهرستان است.
ثبت و جمع آوری اطلاعات : تعریف مشکل
تشکیل کمیته جامعه ایمن
تعیین اولویت حادثه ، طراحی و اجرای مداخله
ارائه شرح وظایف هر ارگان و تعیین نوع همکاری آنها
نظارت بر حسن اجرای مصوبات و ظوابط تعیین شده توسط شورا
مستند سازی کارآمدی یا بررسی علل عدم موفقیت مداخله

104. برنامه های در دست اجرا برنامه های پیشگیری ازاستئوپروز یا پوکی استخوان
طرح کوله پشتی در مدارس
کمردرد
آسم و آلرژی و
کل بیماریهای غیرواگیر

105. هدف نهایی برنامه های واحد
افزایش میزان بقا و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماریهای غیرواگیر است.

106. واحدپیشگیری و مراقبت از بیماریهای غیرواگیر
با تشکر از توجه و حوصله تون
واحدپیشگیری و مراقبت از بیماریهای غیرواگیر