1. Ngôn ngữ học khối liệu - khoa học liên ngành về ngôn ngữ ứng dụng
TS. Đào Hồng Thu (Hà Nội)

2. Tóm tắt
Được hình thành trong những năm 60 của thế kỉ XX trên cơ sở ngôn ngữ học ứng dụng, ngôn ngữ học khối liệu là loại hình khoa học liên ngành, đan xen giữa khoa học về ngôn ngữ, kĩ thuật số và máy tính.
Bài báo đề cập đến thực trạng và vai trò của ngôn ngữ học khối liệu trong giai đoạn toàn cầu hóa và mức độ có thể sử dụng được khối liệu ngôn ngữ tại Việt nam thời kì hội nhập.
Dr. Dao Hong Thu

3. Ngôn ngữ học khối liệu trong giáo dục
VẤN ĐỀ THỨ NHẤT
Ngôn ngữ học khối liệu trong giáo dục
Dr. Dao Hong Thu

4. Ba nhiệm vụ chủ yếu
Đảm bảo cập nhật chương trình dạy và học của người tham gia trên Internet vào bất cứ thời gian nào và từ bất cứ nơi nào;
Phát triển mạng thông tin thống nhất của công nghiệp giáo dục với các thành viên tham gia, không phụ thuộc vào thời gian và địa điểm;
Xây dựng, phát triển và sử dụng tốt các nguồn thông tin giáo dục được quản lí trên mạng, bao gồm cả cơ sở dữ liệu riêng của người sử dụng, ngân hàng dữ liệu và kiến thức của người học và nhà sư phạm có khả năng cập nhật và cùng sử dụng.
Dr. Dao Hong Thu

5. Cần tăng cường sử dụng công nghệ ngôn ngữ trong giáo dục
Các nghiên cứu về giáo dục và đào tạo trong thời gian vừa qua cho thấy rõ rằng cần có sự thay đổi trong lĩnh vực này. Đặc trưng cho các hình thức giáo dục và đào tạo mới là truyền đạt, tiếp nhận, trao đổi kiến thức trực tiếp trên mạng và cùng hợp tác trong quá trình giảng dạy và học tập. Để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, cần tăng cường sử dụng các công nghệ giáo dục và đào tạo mới, trong đó có các khối liệu là sản phẩm ngôn ngữ của lĩnh vực ngôn ngữ học khối liệu.
Dr. Dao Hong Thu

6. Thực tế sử dụng công nghệ ngôn ngữ
Làm tăng đáng kể hiệu quả lao động của cả người học và người dạy.
Vai trò của khoa học và công nghệ về ngôn ngữ, mà điển hình là ngôn ngữ học khối liệu được thể hiện trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là trong các lĩnh vực giáo dục và đào tạo như giảng dạy và nghiên cứu ngôn ngữ, ngoại ngữ, dịch thuật.
Sử dụng khối liệu ngôn ngữ vào giảng dạy cho phép tăng hiệu quả các giờ học thực hành không dưới 25%, theo quan sát của chúng tôi.
Dr. Dao Hong Thu

7. Xây dựng khối liệu ngôn ngữ trong giáo dục cho phép:
Nâng cao hiệu quả và chất lượng toàn bộ quá trình dạy - học và nghiên cứu;
Thúc đẩy quá trình nghiên cứu khoa học trong các cơ sở giáo dục và nghiên cứu;
Tiết kiệm thời gian và cải thiện điều kiện giáo dục;
Nâng cao tính năng động và hiệu quả quản lí của các ban, ngành và toàn bộ hệ thống giáo dục;
Liên kết các hệ thống đào tạo, tạo cơ sở cho việc tiếp cận dễ dàng các thông tin trong các lĩnh vực giáo dục, khoa học, văn hóa v.v.
Dr. Dao Hong Thu

8. Vai trò của khối liệu ngôn ngữ với người sử dụng
Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, đòi hỏi người lao động trí óc phải có trình độ nhất định về tin học và ngoại ngữ để giao tiếp. Khối liệu ngôn ngữ có thể trợ giúp người sử dụng tiếp cận được một cách nhanh nhất các thông tin cần thiết, trong đó có thông tin dành cho việc giảng dạy và nghiên cứu ngôn ngữ.
Dr. Dao Hong Thu

9. Ngôn ngữ học khối liệu và đào tạo, nghiên cứu ngôn ngữ
VẤN ĐỀ THỨ HAI
Ngôn ngữ học khối liệu và đào tạo, nghiên cứu ngôn ngữ
Dr. Dao Hong Thu

10. Khối liệu văn bản
Là một tập hợp lớn các văn bản theo các nguyên tắc nhất định, được dán nhãn theo chuẩn nhất định và do hệ thống tìm kiếm chuyên dụng đảm bảo.
Các văn bản trong khối liệu thường là các văn bản sách, tạp chí, báo dưới dạng văn bản điện tử.
Giúp người sử dụng theo dõi ngôn ngữ trong xã hội hiện đại được sử dụng như thế nào, chịu những thay đổi nào và tồn tại những khác biệt ngôn ngữ nào trong các dạng văn bản khác nhau.
Dr. Dao Hong Thu

11. Khối liệu ngôn bản
Sử dụng các bản tin phát thanh, có thể kèm video, bao gồm bản tin hàng ngày, các cuộc trao đổi, gặp mặt, các chương trình phát thanh của đài phát thanh và truyền hình.
Tùy mục đích sử dụng, khối liệu ngôn bản có thể chứa từ vài chục nghìn đến vài trăm triệu đơn vị từ và cụm từ, ví dụ, một khối liệu có thể chứa trung bình vài triệu đơn vị từ và lời nói của bài giảng, semina và được sử dụng để soạn tài liệu môn học ngôn ngữ giao tiếp chuyên ngành v.v.
Dr. Dao Hong Thu

12. Thành phần khối ngữ liệu cơ sở
Bao gồm các hệ thống tìm kiếm để phân tích:
danh mục tần xuất cho biết thông tin số lượng các đơn vị từ và lời nói được sử dụng nhiều nhất;
danh sách ngữ liệu đã được ấn định độ dài được thể hiện dưới dạng từ vựng;
danh sách các cụm từ và dữ liệu được sắp xếp theo thứ tự số lượng, cho phép nhận biết sự kết hợp của từ.
Dr. Dao Hong Thu

13. Khối ngữ liệu song song
Trong ngôn ngữ học khối liệu, tồn tại khái niệm khối liệu song song. Đây là dạng khối liệu đặc biệt, bao gồm văn bản song song của hai ngôn ngữ. Khối liệu ngôn ngữ song song, sau khi đã qua quá trình xử lí và điều chỉnh, là công cụ đặc biệt quan trọng đối với quá trình nghiên cứu khoa học, bao gồm cả nghiên cứu lí thuyết và thực hành dịch thuật, và có thể sử dụng cho việc dạy và học ngoại ngữ.
Dr. Dao Hong Thu

14. Khối ngữ liệu dành cho người học
Là một trong những loại khối liệu quan trọng nhất trong công nghệ dạy ngữ, bởi vì
tiếng nói và bài tập ngữ của người học được lưu lại trong máy tính dưới dạng cơ sở dữ liệu và có thể được phân tích trong quá trình học bởi chính người học hoặc người dạy.
cho phép kiểm soát được những tiến bộ, phát hiện được những lỗi và thiếu sót về kiến thức của người học và nghiên cứu ngôn ngữ.
Dr. Dao Hong Thu

15. Ảnh hưởng của việc sử dụng khối ngữ liệu trong dạy - học ngoại ngữ
Khảo sát về ảnh hưởng của việc sử dụng khối liệu ngôn ngữ đến kết quả học viết bằng ngoại ngữ được tiến hành đối với sinh viên học tiếng Anh chuyê ngành, trường ĐHBK HN trong vài năm gần đây.
Nghiên cứu khảo sát ban đầu cho thấy rất rõ, việc sử dụng khối ngữ liệu trong giảng dạy làm tăng khả năng tiếp nhận cấu trúc ngôn ngữ của người học và đem lại hiệu quả cho người học, cũng như người dạy, cụ thể là:
Dr. Dao Hong Thu

16. Kết quả nhận được (1)
Tăng tính nhạy cảm của sinh viên về kĩ năng sử dụng từ trong ngữ cảnh, dẫn chứng được nhiều hơn các ví dụ sinh động, xác thực. Sinh viên có khả năng sử dụng khối liệu để tham khảo, có khả năng phân tích dữ liệu thực và sử dụng các ngữ liệu, giảm tối đa giao thoa ngôn ngữ văn bản.
Dr. Dao Hong Thu

17. Kết quả nhận được (2)
Mở rộng hiểu biết về chức năng của các đơn vị ngôn ngữ, chú ý cả mặt hình thái và ngữ nghĩa. Sinh viên được giới thiệu cấu trúc ngữ pháp trong ngữ cảnh xác định, hoặc ngược lại, lượng từ/cụm từ của ngữ cảnh nhất định trong cấu trúc ngữ pháp. Từ đây, có thể mở rộng kiến thức về đối chiếu ngôn ngữ và dịch thuật cho sinh viên.
Dr. Dao Hong Thu

18. Kết quả nhận được (3)
Giúp tăng cường kĩ năng trong quá trình nghiên cứu ngôn ngữ;
Làm tăng ý thức và tính sáng tạo của sinh viên khi làm bài tập viết. Nhờ khối liệu ngôn ngữ, sinh viên có thể tham gia cả vào quá trình hiệu đính.
Mở rộng lượng từ cho sinh viên trong cả lĩnh vực chuyên ngành, ví dụ, khi sử dụng các khối liệu chuyên dụng.
Dr. Dao Hong Thu

19. Vấn đề thứ ba
Sử dụng các biện pháp ngôn ngữ khối liệu vào giảng dạy và nghiên cứu ngôn ngữ
Dr. Dao Hong Thu

20. Nguyên nhân và mục đích
Sự thiếu hụt tài liệu văn bản sư phạm và lượng từ thiết yếu tương thích, trong khi nhu cầu và đòi hỏi đáp ứng, cập nhật tài liệu học tập mới nhất tiếp tục tăng.
Sử dụng khối liệu ngôn ngữ vào việc giảng dạy và nghiên cứu ngôn ngữ là vấn đề cấp bách nhằm đáp ứng các nhu cầu về giảng dạy và nghiên cứu ngôn ngữ hiện nay.
Dr. Dao Hong Thu

21. Các biện pháp ngôn ngữ khối liệu chủ yếu
Tự động hóa khai thác thông tin
Học và nghiên cứu trên cơ sở khối liệu
Công nghệ ngôn ngữ với việc sử dụng phương pháp xử lí ngôn ngữ tự nhiên
Dr. Dao Hong Thu

22. Ứng dụng trực tiếp của khối liệu
Khối liệu như phương pháp ứng dụng trực tiếp trong quá trình giảng dạy và nghiên cứu ngôn ngữ, còn có thể được sử dụng để đánh giá các tài liệu giảng dạy hiện hành.
Dr. Dao Hong Thu

23. TÀI LIỆU THAM KHẢO Dr. Dao Hong Thu
Aston G. (1995). Corpora in Language Pedagogy: Matching Theory and Practice // G. Cook, B. Seidlhofer (Eds.). Principle and Practice in Applied Linguistics: Studies in Honour of H. G. Widdowson. Oxford: Oxford University Press, pp.257–270.
Fuentes A.C. (2006). A Corpus-based Focus on ESP Teaching// Teaching English with Technology: a Journal for Teachers of English. Vol. 6. Issue 4, November.
Gavioli L., Aston G. (2001). Enriching Reality: Language Corpora in Language Pedagogy. ELT Journal. № 55 (3), pp.238–246.
Nesselhauf, N. (2005). Collocations in a learner corpus. Amsterdam: John Benjamins.
Hunston, S. (2002). Corpora in applied linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
T. McEnery, G. Knowles (1997). Teaching and Language Corpora. London: Longman, pp.51–60.
Захаров В.П. (2003). Поисковые системы Интернета как инструмент лингвистических исследований // Русский язык в Интернете. Казань.
Рыков В.В (2003). Корпус текстов как новый тип словесного единства // Труды Междунар.семинара «Диалог-2003». М.: Наука, c.15–23.
Колин К.К. (1996). Курс информатики в системе образования: современное состояние и перспективы развития. М.: Наука,. (Системы и средства информатики; вып.8).
Đào Hồng Thu (2007). Ngôn ngữ học khối liệu (Corpus) (phần 1). Tạp chí Ngôn ngữ và Đời sống. Số 7 (141), tr.9-13.
Dr. Dao Hong Thu

24. Xin cảm ơn!
Dr. Dao Hong Thu