1. Pagpili sang binhi kag baridad
Key Check 1: Naggamit sang mataas kalidad nga binhi sang rekomendado nga baridad
Una nga bahin: Pag-intiende sang PalayCheck System

2. Ang Binhi Amo ang Pondasyon sang Pagpanguma
Anihon mo ang imo gintanum
Kun ano ang gintanom amo ang anihon. Kun ano ang puno amo man ang bunga!
MAGSABOD sang mataas kalidad nga binhi
(+ maayo nga pagdumala sang uma) = MAG-ANI dekalidad nga pasi

3. Ano ang mataas kalidad nga binhi?
Ngaa maggamit sang mataas kalidad nga binhi?
Tistingan ang partisipante. Esturyahan ang mga pamangkot

4. Mataas Kalidad nga Binhi
Pigaw
Kalidad
Halos puro
viable
Dyutay lakay nga hilamon
Butod kag palarehas nga pasi
Tistingan ang partisipante: ano ang pag-intiende nila sa sini nga kinaiya sang dekalidad nga binhi
Luwas sa peste kag balati-an nga maupod sa pasi

5. Diin nga talamnan ang mataas
kalidad ang binhi?
Tistingan ang partisipante. Magpamangkot; kuha-on ang mga obserbasyon

6. Klase sang Mataas Kalidad nga Binhi
BREEDER seeds ginprodukto sang PhilRice halin sa palarehas nga uhay (nucleus seeds).
Klase sang Mataas Kalidad nga Binhi
FOUNDATION seeds gintanum sang PhilRice kag pinili nga SeedNet members halin sa breeder seeds.
REGISTERED seeds gintanum sang SeedNet & pinili nga seed growers halin sa foundation seeds.
CERTIFIED seeds gintanum sang seed growers halin sa registered seeds. Amo ini ang ginabaligya sa mangunguma.
Ang kolor representar sang kolor sang tags

7. Philippine Laboratory Standards for Seed Certification
Factor BS FS RS CS
Puro nga binhi (%) 99 98
Lakay (pasi/500g) 2 5 20
Iban pa nga liso(%)
0.05
0.1
Iban pa nga butang(%) 1
Red rice (pasi/500g)
Pagtubo (% min) 85
Moisture content (%) 14
Indi 100% nga puro!
Klaruhon gid nga indi ini 100% nga puro!

8. Ang mangunguma sarang man makaprodukto sang mataas kalidad nga binhi!

9. Importansya sang Key Check 1
Kun mataas kalidad nga binhi ang gingamit:
Mahapos nga pagpa-ani
Gamay problema sa peste
Maayo nga pagpatanum
Dyutay nga binhi apang maayo kag dungan nga pagtubo
(esturyahan sg maayo; paentrahon ang mga partisipante may eksperyensya sa pagpanguma; Pamangkuton NGAA ang impormasyon sa kada kahon, hal, ngaa dyutay ang peste kun mataas kalidad nga binhi ang gingamit)
10-15% pagtaas sg ani

10. Ang rekomendado nga baridad makasaho sa lokalidad:
Ngaa maggamit sang rekomendado nga baridad?
Ang rekomendado nga baridad makasaho sa lokalidad:
Santo sa palibot
Resistensyado sa peste & malain nga panahon(e.g. ting-init, baha) sa lokalidad.
Padayon nga nakaprodukto & mataas ang ani sa pagtilaw.
Nanamian sang mangunguma kag sang lokal nga tindahan

11. TRIVIA sa Baridad
Ang bu-ot silingon sang PSB Rc ay Philippine Seed Board Rice kag ang NSIC naman National Seed Industry Council. Ang NSIC, nga PSB sang una, amo ang naga pahanugot sa pagpagwa sang bag-o nga baridad.
Ang odd-numbered nga baridad (PSB Rc1) para sa bantod kag ang even-numbered nga baridad (NSIC Rc216) para sa irigado nga talamnan.
Odd-numbered man ang mga pilit nga baridad..

12. TRIVIA sa Baridad
4. Asta sang 2001, ang baridad para sa irigado nga talamnan ginngalanan man sang mga suba (Pagsanjan, PSB Rc10) kag ang para sa bantod ginngalanan sang bukid (Apo, NSIC Rc9). Subong, ang pagngalan amo ang masunod:
Inbred – Tubigan
Hybrid – Mestiso
Pang bantod – Katihan
Pang salod - Sahod-ulan
Pang tugnaw - Cordillera
Saline-prone - Salinas
Pilit - Malagkit
Humot- Mabango
Naga kabahaan – Submarino
Tungro-resistant - Matatag

13. Pagtakos sang Key Check 1
Ang binhi sertipikado sang National Seed Quality Control Services (i.e. kun may blue tag, certified ang binhi) ukon nakuha sa masaligan nga tagbaligya (i.e. PhilRice, accredited seed growers)
Kun daan na ang binhi; tubas
nagligad nga tig-alani; ukon produkto sang mangunguma kinahanglan ang
makapasar ini sa pagtilaw sang
porsyento sang magatubo.

14. Pagtakos sang Key Check 1
Makasaho sa lokalidad (e.g. irigado, salod, saline-prone, etc); makabato sa problema sang amo nga talamnan(e.g. tungro-resistant); OR maayo ang resulta sa duha ka tigtalanom nga adaptability trial (pamangkot sa PhilRice, lokal DA office).
Mestiso 20 (NSIC Rc 204H)
rekomendado para sa DS & WS sa Nueva Ecija, Isabela, Cagayan, Davao del Sur & del Norte, General Santos, Bukidnon, kag parehas sini nga lugar

15. Rekomendasyon sa paglab-ot sang Key Check 1
Masami nga gusto sang mangunguma ang bag-o nga baridad sa pagpati nga mataas ang produkto sini. Apang, ang baridad ginpaguwa tungod sa iban nga rason indi lamang sa tubas sini. (e.g. dekalidad ang pasi & resistensyado sa peste).
PSB Rc56 may106 sako/ha average yield samtang ang PSB Rc58, 98 sako/ha. Apang, ang PSB
Rc58 resistensyado sa bacterial leaf blight.
Gani, pili-on ang binhi nga mataas ang abot, bakal sa merkado, kag natilawan sa techno demo/adaptability trials. Hibalu-a ang kinaiya sang baridad.

16. Rekomendasyon sa paglab-ot sang Achieve Key Check 1
Kun may NSQCS tag, tan-awon
kun tu-od. Mas maayo kun
nagbakal sa miembro sang
SeedNet.
Kun wala sang accredited seed growers sa lokalidad, magkuha sa masaligan nga mangunguma sa inyo lugar (i.e. dungan ang pagtubo sang humay) ukon magprodukto sang kaugalingon nga mataas kalidad nga binhi paagi sa pagsunod sang mga panugyan, ilabi na ang pagpangkuha sang lakay. Ipatistingan sa NSQCS ukon ikaw mismo ang magtisting agod mapasiguro ang maayo nga kalidad.

17. Rekomendasyon sa paglab-ot sang Key Check 1
10 ka Pamaagi sa Pagprodukto sang Mataas Kalidad nga Binhi
Pili-on ang maayo nga kinahon kag panatilihon nga hawan.
Maggamit sang limpyo nga dekalidad nga binhi.
Araduhon, batihon kag tapanon sang maayo.

18. 10 ka Pamaagi sa Pagprodukto sang Mataas Kalidad nga Binhi
4. Kun tanum, magtanum sang linghod (21-25 d) nga sabod halin sa, hawan nga saboran sa 1-3 kada tisok sa antad nga 20cm x 20 sentimetro (sm) WS & 20 sm x 15 sm kun DS. Manghulip sulod sang 7 DAT.
Mag-abono sang balanse nga nutrihente (N, P, K, S, Zn) basi sa kinanlan sang tanum.
Panatilihon nga hawan, kag protektado sa peste kag balati-an.
Sa katapusan nga paggipi kag pagbulak, rogingon (basi sa kataason, itsura, kag ti-on sang pagbulak, etc.) panguha-on ang pigaw, may balati-an, nahalitan sang peste kag lain ang kolor sang uhay.
May techno bulletin bahin sini..pls lantawon kun parehas. Halin ini sa IRRI RKB.

19. Rogingon ang (pull/discard) Lakay
Kataason sang tanom: Rogingon ang tag-as o nugbo nga tanom sang sa kalabanan.
Uhay: Rogingon ang nag ung-ong ang uhay. Mahimo nga na-una ukon naulihi pag buswak.
Pasi: Kun ang kalabanan may sungo, panguhaa ang wala sungo (& vice-versa).

20. Rogingon ang Lakay
FLAG LEAF
Flag leaf angle: Rogingon ang may tiskog nga flag leaf (A) ukon luyloy (B) ukon indi pareho sa kalabanan. A A B
Kolor sang dahon, lawas, paklang: Rogingon ang lain ang kolor sang uhay, dahon, paklang kag lawas.

21. 10 ka Pamaagi sa Pagprodukto sang Mataas Kalidad nga Binhi
Anihon kun gulang na (80-85% sang pasi daw uhot ang kolor).
Anihon, limpyohan kag ibulad (12-14% moisture content), klasihon kag tandaan.
Isulod sa matinlo kag sirado nga suludlan kag ibutang sa mabugnaw nga lugar.
How to grade?

22. Rekomendasyon sa paglab-ot sang Key Check 1
Kun wala pa matistingan ang baridad sa lugar, tistingan anay ini sa sulod sang duha ka tigtalanum.
Mga bagay nga hatagan igtalupangod sa pagpili sang
baridad nga tistingan:
Ti-on sang pagtanum – tingulan o ting-init
Historya sang talamnan- problema sa duta kag balati-an
Kalawigon maani - dali, medyo dali, dugay
Tipo - regular inbred, hybrid, specialty rice
Tubas – min/max potential
Resistensya sa masami nga peste sa lugar
Kalidad sang pasi– nanami-an sang miler kag merkado

23. Rekomendasyon sa paglab-ot sang Key Check 1
Kun tig-ululan, bantayan ang mga peste sa lugar kag ang pagka-anho kag dali mahapay nga kinaiya sang baridad. Kun tig-ilinit, manami ang halos tanan nga hybrid. Sa mga salod, mas maayo nga magpili sang baridad para sa salod. Talupangdon man ang tradisyonal ukon bantog sa inyo rehiyon
nga mga baridad tungod
mahimo nga makasaho ini
sa lokalidad.

24. Input-Output-Outcome
magbakal sang certified seed sa masaligan nga tagbaligya ukon magprodukto sang mataas kalidad nga binhi; sundon ang resulta sang adaptability trials
maggamit sang certified seeds sang rekomendado nga baridad
Taas tubas
Dekalidad ang pasi
Dako ginansya
Gamay ang halit sa palibot
Ask participants how the outcomes are achieved by using certified seeds

25. Ang Binhi Amo ang Pondasyon sang Pagpanguma
Anihon mo ang imo gintanum
Kun ano ang gintanom amo ang anihon. Kun ano ang puno amo man ang bunga!
MAGSABOD sang mataas kalidad nga binhi
(+ maayo nga pagdumala sang uma) = MAG-ANI de kalidad nga pasi

26. Naggamit sang Mataas Kalidad nga Binhi sang Rekomendado nga Baridad
Tandaan KEY CHECK 1!
Naggamit sang Mataas Kalidad nga Binhi sang Rekomendado nga Baridad

27. CREDITS
Instructional presentation designer: Dr. Karen Eloisa Barroga
Sources of technical content/reviewers of presentation:
Ms. Thelma Padolina; Dr. Gerald Ravelo; Ms. Emily Arocena; Ms. Susan Brena; Mr. Manny Alejar, IRRI; Ms. Eleanor Ayos, BPI; Ms. Joventina Elep, BPI; Mr. Alvaro Pamplona, IRRI
Note:
Adapted from powerpoint presentations developed by: Mrs. Thelma Padolina; Ms. Susan Brena
You may use, remix, tweak, For more information, visit:
& build upon this presentation non-commercially. However, always
use with acknowledgment.
Unless otherwise stated, the names listed are PhilRice staffers.
Produced in 2011
Text:

28. Humayan
Source: IRRI
Ang apat ka mayor nga humayan amo ang irigado; ang salod; ang naga kabaha-an; kag bantud.

29. Halimbawa sang baridad sa kada humayan:
Bantud: PSB Rc7, NSIC Rc9
Irigado: NSIC Rc160, Rc210H
medlibrary.org
Salod:
PSB Rc12, Rc14
Nagakabaha-an:
NSIC Rc194

30. Paano Tistingan ang Binhi
Magbutang sang 100 pasi sa papel (ukon inutod nga puti nga t-shirt) nga nahuluman sa tubig.
Tabunan ang pasi sang isa pa ka papel (ukon isa pa ka panid sang t-shirt).
Lukuton ang papel nga ginbutangan sang pasi kag tagu- on sa malandong nga lugar sa 7-10 adlaw. Mentinaron nga basa kag indi pagpamalhon. (Shirt: lukuton sa stik.)
100 pasi talaid nga ginlapta.
Tabunan.
Tagu-on ang linukot nga pasi sa 1 semana.
Source: IRRI (some modifications made)

31. Paano Tistingan ang Binhi
Kinahanglan nga ang 4 ka tag 100
ka pasi may ara sang 85% ukon 85
ka pasi nga nagtubo.
Maghimo sang 4 ka tag100 pasi.
Maghimo sang 4 ka tag100 pasi.
Pagkatapos sg 7-10 adlaw, isipon ang may normal nga tubo (i.e. maayo ang gamot kag lawas).

32. Paano Tistingan ang Binhi
Kinahanglan 85% ang nagtubo.
Pagsuma sang porsyento sang nagtubo
Nagtubo (%) = kadamu-on sang nagtubo nga pasi x kadamu-on sang gintistingan
Hal: kun 85 ang nagtubo sa 100 pasi pagligad sang 10 adlaw, ti
Nagtubo sa 10 adlaw(%) = x = 85%
For more information contact Agricultural Engineering Unit IRRI, DAPO Box 7777, Metro Manila, Philippines Tel.: (63-2) , Fax.: (63-2)
IRRI International Rice Research Institute