1. سیستم های بهداشتی درمانی
كارگاه روش تحقيق
در مدیریت و حل مسئله
سیستم های بهداشتی درمانی
NPMC
M.Alizadeh MD, MPH

2. طرح اولیه تجزیه و تحلیل داده ها اولویت بندی مسائل
یافتن مسائل مورد تحقیق
طرح اولیه تجزیه و تحلیل داده ها
اولویت بندی مسائل
مدیریت تحقیق
تحلیل و بیان مسئله
اجرا و پایش و کنترل
تنظيم اهداف
تعیین نوع مطالعه
ارزشیابی
نمونه گیری و تعیین حجم نمونه
تجزیه و تحلیل داده ها
تهیه گزارش نهایی
و مقاله
روشهای گرد آوری داده ها
M.Alizadeh MD, MPH

3. شناسايي مسئله مورد تحقيق نياز يك موقعيت مسئله دار به انجام پژوهش به سه شرط بستگي دارد:
تفاوت بين وضعيت موجود و موقعيت ايده آل
نامشخص بودن دلايل تفاوت(تنظيم سوال پژوهشي)
براي مشكل مورد نظر بيش از يك راه حل وجود داشته باشد.
M.Alizadeh MD, MPH

4. راه های شناختن مشکل یا مسئله
روش های غیر فعال
روش های فعال
M.Alizadeh MD, MPH

5. معیارهای اولویت بندی مناسبت ارتباط مستقیم اجتناب از دوباره کاری
قابلیت اجرا
مقبولیت
فوریت زمانی
بکارگیری نتایج
M.Alizadeh MD, MPH

6. ●● در نوشتن يك عنوان خوب، رعايت نكات زير ضروري است:
از كلمات كوتاه و رسا و تا حد امكان يك زبان استفاده شود.
در عنوان از اصطلاحات گيج كننده و كلمات اختصاري استفاده نشود
در بعضي از طرح ها،‌بيان زمان و مكان ضرورت دارد،‌اهميت اين نكته در مطالعات اپيدميولوژيك اهميت خود را نشان ميدهد.
گاهي اوقات ذكر روش كار در عنوان بر اعتبار طرح مي افزايد.
M.Alizadeh MD, MPH

7. سوالاتي كه در تنظيم عنوان تحقيق بايد از خود بپرسيم
از نظر جمله بندي و گرامر صحيح است؟
وافي به مقصود است؟
روشن و واضح است؟
فاقد كلمات اضافي است؟
به سوالات ”چه چيز“ ” چه كساني“ ”چگونه“ ”كجا“ ”كي“ پاسخ مي دهد؟
بطور كلي هدف نهايي مطالعه را بيان مي دارد؟
M.Alizadeh MD, MPH

8. چه اطلاعاتي را بايد در بيان مسئله گنجانيد؟
آمارهاي روشنگرانه براي توصيف شرايط مسئله
توصيف دقيق ماهيت مسئله(تفاوت بين آنچه هست و آنچه بايد باشد)
ابعاد توزيع و شدت آن(در چه كساني؟ كجا؟ از چه زماني؟و...)
تحليلي از عوامل عمده كه بر مسئله مورد مطالعه اثر مي گذارند و بحث در اين مورد كه اطلاعات موجود براي حل مسئله كافي نيست
توصيف مختصري از هر راه حلي كه در گذشته بكار گرفته شده است , درباره تاثير آنها ,و چرا انجام پژوهش مورد نياز است
توصيف نوع اطلاعات مورد انتظار از انجام مطالعه و اينكه چگونه اين اطلاعات مي تواند براي حل مسئله مورد استفاده قرار گيرد
فهرستي از تعاريف و مفاهيم اصلي و كلمات اختصاري
M.Alizadeh MD, MPH

9. اهداف اختصاصي: شكسته شدن هدف كلي به اهداف كوچكتر
اهداف يك پروژه تحقيقاتي خلاصه آنچه را كه بايستي با انجام مطالعه به آن دست يافت بازگو مي كند.
هدف كلي : آنچه را كه مطالعه بطور كلي به آن دست خواهد يافت را بيان مي كند.
اهداف اختصاصي: شكسته شدن هدف كلي به اهداف كوچكتر
M.Alizadeh MD, MPH

10. چگونه باید اهداف را بیان کرد؟
با زبان عملی
روشن و واضح
بیان کننده منظور مطالعه
واقع گرایانه
استفاده از افعال عملی
M.Alizadeh MD, MPH

11. فرضیات و سوالات پژوهشی
سوال پژوهشی عمدتا” به بخش توصیفی مطالعه پاسخ می دهد
فرضیه به بخش تحلیلی مطالعه پاسخ می دهد
ممکن است بر اساس تجربه در مورد موضوع مورد مطالعه توجیهی داشته باشیم یا عواملی را پیش بینی می کنیم که قابل آزمون می باشند در چنین حالتی می توان فرضیه مطرح کرد
M.Alizadeh MD, MPH

12. فرضیات و سوالات پژوهشی توزیع سنی کارکنان چگونه است؟
توزیع کارکنان بر حسب سابقه کاری چگونه است؟
رضایت شغلی د رکارکنان باسابقه تر کمتر است
رضایت شغلی در دو جنس با هم تفاوتی ندارد
M.Alizadeh MD, MPH

13. انواع مطالعات مطالعات توصیفیdescriptive مطالعات مشاهده ای
شخص
مکان
مطالعات توصیفیdescriptive
زمان
مطالعات مشاهده ای
observational
اکولوژیک (همبستگی)(correlational)
مقطعی cross-sectional
مورد-شاهدیcase-control
همگروهیcohort
مطالعات تحلیلی
analytic
کارآزمایی شاهددار تصادفی
Randomized Controlled Trial (clinical trial)
مطالعات تجربی(مداخله ای)
interventional
کارآزمایی میدانیfield trial
کارآزمایی اجتماعیcommunity trial
کارآزمایی برنامهprogram trial trial
M.Alizadeh MD, MPH

14. مطالعات تحلیلی 1-مقطعی نام دیگر مطالعات مقطعی ، مطالعات شیوع است
CASE(DISEASE) EXPOSURE/NO EXPOSURE
CONTROL(NORMAL) EXPOSURE/NO EXPOSURE
نام دیگر مطالعات مقطعی ، مطالعات شیوع است
در مطالعه مقطعی تقدم وتاخر عامل خطر و بیماری مشخص نمی شود
مطالعات مقطعی به این سوال جواب می دهند که:
چه چیزی در حال روی دادن است؟
گرفتن عکس فوری
M.Alizadeh MD, MPH

15. مطالعات مقطعی(تحلیلی)
مطالعه چربی های خون در بیماران بستری شده در بخش مراقبت های قلبی
بررسی ارتباط افسردگی کارکنان با کارآیی شغلی آنان
M.Alizadeh MD, MPH

16. مطالعات مقطعی(توصیفی)
بررسی میزان آگاهی ، نگرش و عملکرد مادران استان آذربایجان شرقی در مورد کارت رشد در سال 1383
بررسی میزان شیوع پوکی استخوان در جمعیت شهری استان آذربایجان شرقی در سال 1383
بررسی شیوع کم خونی فقر آهن در دبیرستان های دخترانه شهر تبریزدر سال 1383
M.Alizadeh MD, MPH

17. انواع مطالعات
می دانیم که مشکلی وجود دارد ولی درباره مشخصات آن و علل احتمالی آن اطلاعات کمی داریم چه نوع مطالعه ای مناسب است؟
مطالعات اکتشافی یا توصیفی (معمولا” مقطعی)
با انجام این مطالعه به چه سوالاتی می خواهیم پاسخ دهیم؟
طبیعت و ابعاد مشکل چگونه است؟
مشکل در چه کسانی وجود دارد؟
میزان آگاهی افراد در مورد مشکل چقدر است؟
M.Alizadeh MD, MPH

18. مطالعات تحلیلی 2- مطالعات طولی
مطالعه مورد شاهدی ( گذشته نگر)Case – Control (Retrospective)
مطالعه همگروهی(آینده نگر) Cohort (Prospective)
M.Alizadeh MD, MPH

19. مطالعه مورد – شاهدی (CASE-CONTROL)
عامل مورد نظر(مثبت)
exposure
CASE
گروه یا جمعیت دارای مشکل
عامل مورد نظر(منفی)
No exposure
گروه یا جمعیت بدون مشکل
CONTROL
عامل مورد نظر(مثبت)
exposure
عامل مورد نظر (منفی)
No exposure
حال گذشته
زمان
M.Alizadeh MD, MPH

20. CASE-CONTROL STUDY
مواجهه با عامل خطر و پیامد آن(بیماری) هر دو پیش از آغاز مطالعه روی داده اند
جهت حرکت مطالعه رو به گذشته است
گروه شاهد به منظور قبول یا رد ارتباط وجود دارد
مطالعه مورد – شاهدی به این سوال جواب می دهد که: چه چیزی روی داده است؟
برای بررسی بیماری های نادر روش مناسبی است
M.Alizadeh MD, MPH

21. سواد مادر گروه مورد کودکان دارای سوتغذیه وضع اجتماعی - اقتصادی
گروه شاهد
کودکان سالم
سواد مادر
وضع اجتماعی - اقتصادی
M.Alizadeh MD, MPH

22. همسان سازی MATCHING
مشابه سازی گروه های مورد و شاهد از نظر برخی متغیرهای مورد نظر
ممکن است گروه مورد و شاهد از نظر متغیر های مورد نظر دیگری بجز متغیر مورد بررسی با هم تفاوت داشته باشند
سن- جنس-شغل-وضعیت اجتماعی واقتصادی
M.Alizadeh MD, MPH

23. METHODS OF MATCHING GROUP MATCHING (Frequency matching)
INDIVIDUAL MATCHING (matched pairs)
M.Alizadeh MD, MPH

24. عوامل احتمالی بوجود آورنده آن
BIAS سوگرایی یا تورش
هرگونه خطای منظم در
تعیین رابطه بین
مسئله مورد بررسی و
عوامل احتمالی بوجود آورنده آن
M.Alizadeh MD, MPH

25. TYPES OF BIAS
سوگرایی انتخاب
سوگرایی مخدوش کنندگی
M.Alizadeh MD, MPH

26. مطالعات تحلیلی 2- مطالعات طولی
مطالعه مورد شاهدی ( گذشته نگر)Case – Control (Retrospective)
مطالعه همگروهی(آینده نگر) Cohort (Prospective)
M.Alizadeh MD, MPH

27. COHORT STUDIES (Prospective)
مطالعات همگروهی
آینده نگر
M.Alizadeh MD, MPH

28. مطالعه همگروهی (COHORT)
دارای مشکل
عامل ایجاد کننده مثبت
بدون مشکل
COHORT
دارای مشکل
عدم وجود عامل ایجاد کننده
بدون مشکل
آینده حال
M.Alizadeh MD, MPH
زمان

29. مطالعات همگروهی آینده نگر
شروع مطالعه با افراد سالمی است که یک گروه مواجهه با عامل خطر دارند و گروه دیگر ندارند
جهت حرکت مطالعه به سوی آینده است
در برآورد میزان بروز بیماری ها و مشخص کردن علل مشکلات بکار می رود
نسبت به مطالعه مورد شاهدی هزینه و وقت بیشتری نیاز دارد
نسبت به مطالعه مورد شاهدی دقیق تر است
M.Alizadeh MD, MPH

30. مطالعات تحلیلی مقایسه ای
انواع مطالعات
جهت تعیین عوامل دخیل در ایجاد مسئله ای معین چه نوع مطالعه ای مناسب تر است؟
مطالعات تحلیلی مقایسه ای
آیا وجود اختلالات خلقی با رضایت شغلی ارتباطی دارد؟
آیا رضامندی بیماران در بیمارستان های خصوصی با بیمارستان های دولتی تفاوت دارد؟
آیا سابقه مصرف سیگار با پوکی استخوان ارتباط دارد؟
مقطعی
مورد- شاهدی
همگروهی
M.Alizadeh MD, MPH

31. مطالعات تجربی یا شبه تجربی
انواع مطالعات
عوامل مختلف مرتبط با مشکل شناسایی شده اند و ما در صدد یافتن قدرت و میزان ارتباط هریک از عوامل هستیم
علت یک مشکل مشخص شده و در صدد تعیین میزان تاثیر یک عامل مداخله ای در پیشگیری ، کنترل یا حل مشکل می باشیم
مطالعات همگروهی
مطالعات تجربی یا شبه تجربی
M.Alizadeh MD, MPH

32. M.Alizadeh MD, MPH

33. مطالعات مداخله ای یا تجربی
محقق یک متغیر مستقل یا یک وضعیت را تحت دستکاری قرار می دهد و نتایج حاصل از دستکاری را اندازه گیری می کند
در مطالعه تجربی افراد به دو گروه تقسیم می شوند. یک گروه تحت تاثیر مداخله یا تجربه قرار می گیرند و گروه دیگر بعنوان شاهد در نظر گرفته می شوند
M.Alizadeh MD, MPH

34. جمعیت مرجع مقایسه نتایج تقسیم بندی تصادفی گروه کنترل (مقایسه)
گروه مداخله
گردآوری داده های مورد نیاز
(همزمان با گروه مداخله)
گردآوری داده های مورد نیاز
(قبل از مداخله)
بدون مداخله یا دستکاری
مداخله یا دستکاری یک متغیر
مقایسه نتایج
M.Alizadeh MD, MPH

35. یک مطالعه تجربی باید شرایط زیر را داشته باشد
مداخله
داشتن گروه کنترل
تقسیم بندی تصادفی
M.Alizadeh MD, MPH

36. مطالعه شبه تجربی(quasi-experimental)
فاقد حداقل یکی از شرایط یا مشخصات مطالعه تجربی است:
یا تقسیم بندی تصادفی نیست
یا گروه کنترل ندارد
M.Alizadeh MD, MPH

37. مطالعات مداخله ای قبل و بعد (pre-post)
این مطالعه فقط روی یک گروه انجام می گیرد
برای تعیین تاثیر سایر عواملی بجز مداخله در نتایج، بهتر است گروه کنترل نیز انتخاب شود(مطالعه قبل و بعد شاهد دار)
M.Alizadeh MD, MPH

38. Evaluative studies مطالعات ارزیابی کننده(ارزشیابی)
انواع مطالعات ارزیابی کننده:
1-بازدید برنامه ها(program reviews)
2-کارآزمایی ها(Trials)
الف) مراقبتی که به گروهها یا جمعیت ها داده میشود : کارآزمایی برنامه
ب) مراقبتی که به افراد داده می شود : کارآزمایی بالینی و غربالگری و آزمونهای تشخیصی
M.Alizadeh MD, MPH

39. Program reviews and trials
بازدید های برنامه با انگیزه نگرانی از آسایش بیماران یا جمعیت تحت مراقبت که آیا مراقبت مورد نظر به آنها ارائه شده یا نه انجام می گیرد
در بازدید از برنامه نشان دادن یک یا چند اثر مفید کافی است در حالیکه در کارآزمایی ها باید به اندازه کافی دلایلی موجود داشته باشد که بتوان اثرات را به مداخله یا مراقبت مورد نظر نسبت داد و به طریقی باید اثر سایر عوامل موثر را حذف نمود.
M.Alizadeh MD, MPH

40. Program reviews and trials
در بازدید از برنامه نشان دادن یک یا چند اثر مفید کافی است در حالیکه در کارآزمایی ها باید به اندازه کافی دلایلی موجود داشته باشد که بتوان اثرات را به مداخله یا مراقبت مورد نظر نسبت داد و به طریقی باید اثر سایر عوامل موثر را حذف نمود.
در یک بازدید برنامه (program review) آزمودن فرضیه های علت و معلول لازم نیست ولی باید سریع و مستمر باشد در حالیکه در کارآزمایی هاسرعت اهمیت کمتری دارد.
M.Alizadeh MD, MPH

41. کارآزمایی ها
کارآزمایی های بالینی ارزش یک نوع مراقبت، درمان یا اقدام پیشگیری را ارزیابی می کند .
کارآزمایی های برنامه مطالعاتی تجربی یا شبه تجربی هستند که فرضیه های مربوط به برنامه های بهداشتی را می آزمایند.پیامدهایی که برای ارزیابی انتخاب می شوند معمولا" همان هایی هستند که برنامه سعی دارد به آنها برسد
نام دیگر کارآزمایی های برنامه "کارآزمایی اجتماعی" است
M.Alizadeh MD, MPH

42. مثال از کارآزمایی برنامه
مقایسه تغییرات ایجاد شده در نگرش به مصرف سیگار و شیوع مصرف سیگار در دانش آموزان پسر دو دبیرستان تبریز ( در یک دبیرستان برنامه ضد استعمال دخانیات اجراشده و در دیگری نشده است)
مقایسه تغییرات در شیوع عوامل خطر مشخص بیماریهای قلبی عروقی طی 5 سال در دو محله مجاور ( در یکی از آنها برنامه اجتماعی برای کنترل این عوامل توسط پزشکان و پرسنل تعاونی بهداشتی در مانی انجام می شود)
M.Alizadeh MD, MPH

43. کارآزمایی های برنامه
در کارآزمایی های برنامه نیز حتما" باید گروه کنترل یا مقایسه داشته باشیم
زمانی که نتایج یک مداخله با گروه شاهد مقایسه میشود تنها زمانی تفسیراین مقایسه اهمیت دارد که مطمئن باشیم دو گروه قبل از مداخله با هم مشابه بودند.که بهترین کار برای حل این مشکل " سنجش های قبل و بعد" در هر دو جمعیت است
M.Alizadeh MD, MPH

44. تعیین میزان و علل تمایل به مهاجرت د رپزشکان ایرانی د رسال 1379
تعیین شیوع و علل کودک آزاری در آذربایجان شرقی
مطالعه میزان رضایت بیماران از خدمات ارائه شده توسط بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تبریز
بررسی خطر ابتلا به انواع سرطان در رزمندگان جنگ ایران و عراق مواجهه یافته با گاز خردل
بررسی نقش آموزش مشارکتی در مدارس به منظور ترک سیگار بین دانش آموزان پسر دبیرستانی
بررسی میزان آلودگی به عفونت های انگلی در شهرستان تبریز
بررسی وضعیت جمع آوری ، حمل و دفع پسماندهای عفونی بیمارستان های شهر تبریز
ارتقای فرآیندا رائه خدمات تنظیم خانواده بر مبنای نیاز ها و انتطارات مشتریان
M.Alizadeh MD, MPH

45. اعتبار و اعتماد یافته های تحقیق چیست؟
اعتبار(validity) واقعی بودن نتایج(آنچه که اندازه گیری شده چقدر به حقیقت نزدیک است؟)
اعتماد(reliability) اگر محقق دیگری تحقیق را با همان روش مشابه در همان شرایط تکرار کند نتایج مشابهی بدست آورد
M.Alizadeh MD, MPH

46. عواملی که در اعتبار مطالعات تحلیلی یا مقایسه ای موثرند:
عوامل مخدوش کننده
مثال: کودکانی که دوره آمادگی را گذرانده اند در مقطع ابتدایی دانش آموزان موفق تری خواهند بود.( آیا می توان نتیجه گیری کرد که گذراندن دوره آمادگی منجر به موفقیت دانش آموزان در دوره ابتدایی می شود؟)
میزان تحصیلات والدین
میزان درآمد خانواده
M.Alizadeh MD, MPH

47. عواملی که در اعتبار مطالعات تحلیلی یا مقایسه ای موثرند:
عوامل مربوط به زمان تحقیق
آموزش ایدز دز مدارس و برنامه های آموزشی همزمان در رسانه ها به خاطر اهمیت موضوع
آموزش فرهنگ و امنیت ترافیک توسط مراکز بهداشتی و آموزش همزمان در رسانه ها
M.Alizadeh MD, MPH

48. عواملی که در اعتبار مطالعات تحلیلی یا مقایسه ای موثرند:
خارج شدن افراد از گروه های مختلف مطالعه:
برنامه کنترل وزن در دو گروه و خارج شدن افرادی که تحمل امساک در خوردن را ندارند
سوگرایی انتخاب:
اجرای برنامه ترک سیگار در یک کلینیک روی مراجعه کنندگان به آن کلینیک و مقایسه با کسانی که مراجعه نمی کنند
M.Alizadeh MD, MPH

49. عواملی که در اعتبار مطالعات تحلیلی یا مقایسه ای موثرند:
اثر هاتورن(اثر مورد توجه بودن)(Hawthorn effect)
M.Alizadeh MD, MPH

50. روش هایی برای پیشگیری از کاهش اعتبار
انتخاب گروه شاهد( عامل مربوط به زمان تحقیق، اثر هاتورن،عوامل مخدوش کننده)
تقسیم بندی تصادفی(سوگرایی انتخاب)
اندازه گیری قبل و بعد:(خارج شدن از مطالعه)
آگاهی از وقایع محیطی
M.Alizadeh MD, MPH