1. E-Business
Ligjerata 1
USHT – FSHMN
Informatikë
Doc.Dr. Fisnik Dalipi

2. Literatura
Electronic Commerce 2012: A Managerial and Social Networks Perspective, nga Efraim Turban dhe David King.

3. Temat Revolucioni i Internetit Definicione për E-Commerce
Definicione për E-Business
Kategoritë e E-Business

4. Revolucioni i Internetit
Definicione për E-Commerce
Definicione për E-Business
Kategoritë e E-Business

5. Interneti Interneti përbëhet nga: një numër i shumtë i kompjuterëve
të cilët direkt apo indirekt janë të ndërlidhur mes veti
aplikojnë protokol të njejt transmisioni (TCP/IP)
ku shërbime mundet të ofrohen ose/dhe të shfrytëzohen,
dhe një numër i madh i shfrytëzuesve të cilët nga kompjutorët e tyre apo vendeve të tyre të punës kanë qasje direkte në këto shërbime
një numër i madh i rrjetave të tjera të cilat ndërlidhen nëpërmjet të ashtuquajturëve gateways (kompjuter për komunikim)

6. Intraneti - Extraneti- Interneti Intraneti - Extraneti- Interneti
Selia e ndërmarjes
Partnerët
Ekspozitura/dega
Furnizuesit
Intraneti
Extraneti
Interneti
Blerësit/Klientët

7. Çka është intraneti?
Kur përdoret Internet teknologjia për të krijuar një rrjet privat në kuadër të kompanisë atëherë kemi intranet.
Mundëson transfer të menjëhershëm të teknologjisë ndërmjet lokacioneve
Ofron informacione si psh çmimi, lista e inventarit, si dhe databaza tjeta për kompanin në tërësi.

8. Çka është Extraneti?
Extraneti formohet kur kompania u lejon qasje edhe kompanive / individëve të jashtëm në faqet e intranetit.
Klientët mund të porosisin on line
Zvogëlohen harxhimi i fletëve
Zvogëlohen gabimet
Ofrohet shërbim më cilësor
Shkurtohet koha e dorëzimit të mallit
Mbështetje për distributorët

9. Arkitektura e Internetit – TCP/IP
Komunikimi/bartja e të dhënave ndërmjet sistemeve kompjuterike në internet realizohet nëpërmjet të të ashtuquajturit transmision control protocol/internet protocol-TCP/IP - me ndarje të të dhënave me madhësi të njejtë - të ashtuquajtura paketa të cilat munden të jenë me gjatësi të njejta apo të ndryshme.

10. www (world wide web) – rrjet kompjuteristik i bazuar në internet e cila lejon që individët nga një kompjuter të i qasen informatave të deponuara në ndonjë kompjuter tjetër.
Sistem i serverëve të internetit i cili mbështetë dokumente special të formatuara.
Këto dokumente janë të formatuara në markup language të ashtuquajturën HTML (Hyper Text Markup Language) e cila mbështet linke me dokumentet tjera si p.sh grafika, audio dhe video fajlle, e që nënkupton se mundet të kalohet prej një dokumenti në tjetër dokument vetëm duke klikuar në linkun gjegjës, dhe paraqet bazën e Web-it.
Nuk janë të gjithë serverët e internetit pjesë e World Wide Web e cila poashtu nuk është sinonim i Internetit

13. Client-server arkitektura
client-server-sistem në përpunimin elektronik të të dhënave paraqet apo quajm atë strukturë rrjetore ku resurset ofrohen nga një server qëndror (softver) e të cilave munden t’ u qasen të shtuquajturit client-ët (stacionet punuese)
Serveri ofron një shërbim kurse clienti një spërfaqe punuese apo një interfejs të aplikacionit
p.sh: shfrytëzuesi i Web browserit bën kërkesat e clientit pë faqet(sajtet) nga serveri nëpër Webin e tërë.

14. Peer to peer ndërlidhja/arkitektura
Paraqesin/emrim sinonim për një komunikacion ndërmjet të barabartëve në një rrjetë kompjuterike
Në një rrjetë të quajtur peer to peer të gjith kompjutorët janë të barabart dhe munden të kërkojnë shërbime dhe poashtu edhe të ofrojnë shërbime, pra kompjutorët munden në të njejtënkohë të shërbejn si stacione punuese/client/ por poashtu edhe të marin përsipër detyra nga rrjeti./server/

15. Revolucioni i Internetit
Definicione për E-Commerce
Definicione për E-Business
Kategoritë e E-Business

16. Definicione
Electronic Commerce (EC) është procesi i blerjes, shitjes, transferit, ose shkëmbimit të prodhimeve, shërbimeve, edhe/ose informatave me ndihmën e rrjeteve kompjuterike, duke përfshirë këtu edhe Internetin
Infrastruktura e EC është mjedis kompjuterik në rrjetë në selinë e kompanisë, shtëpi dhe qeveri
E-Business përshkruan definimin më të zgjeruar të EC. Përfshin shërbimet e klientit si dhe veprimet ndërbiznesore. Shpeshherë përdoret si sinonim i EC.

17. Çfarë shitet/blihet Softver Hardver Libra Muzikë Dhurata Tiketa Tesha
Informata
Etj.

18. Definimi i EC nga perspektiva tjera
Biznes proceset – zëvendësim i proceseve fizike biznesore me informacionin
Arsimimi – EC është një mundësi e shkëlqyer për online trajnime dhe mësime në shkollë, universitet, dhe organizata tjera.
Bashkëpunime– EC paraqet vend takim për bashkëpunime inter-organizative dhe intra-organizative.
Komuniteti – Vendtakimi i komunitetit (shoqërisë) për online takime, komunikime dhe bashkëpunime (Facebook, Myspace, Twitter ...)

19. Tregjet elektronike
Tregu është një rrjet ndërveprimesh dhe relacionesh ku shkëmbehen informatat, produktet, shërbimet dhe pagesat. Tregu i përfshin të gjitha transakcionet e nevojshme.
Tregu elektronik është vendi ku blerësit dhe shitësit takohen elektronikisht.
Në tregjet elektronike, shitësit dhe blerësit negociojnë, postojnë produkte, pajtohen për porositë dhe pastaj e përfundojnë transakcionin on apo offline.

20. Electronic Commerce është fushë interdisciplinare
Marketing
Informatikë
Sjellje e klientit-psikologji
Financa
Ekonomiks
Prodhim/Logjistik
Menaxhimi i Sistemeve Informative
Kontabilitet dhe auditim
Menaxhment
Etika biznesore

21. Revolucioni i Internetit
Definicione për E-Commerce
Definicione për E-Business
Kategoritë e E-Business

22. Definimi i E-Business
E-business paraqet definim më të gjerë të EC, jo vetëm shitjen dhe blerjen e të mirave materiale dhe shërbimeve por edhe shërbimi ndaj klientëve, bashkëpunimi me biznes partnerët, e-mësimi (e-learning), si dhe transaksionet elektronike në organizatë.
Sipas McKay dhe Marshall (2004), e-business paraqet shfrytëzimin e Internetit dhe teknologjive tjera informative për mbështetjen e tregtisë dhe për të përmirësuar performancën biznesore.

23. E-Business fokusohet në:
- Mediume të reja - interneti dhe protokolet e tija paraqesin mediumin më të përshtatshëm/volitshëm me çmime më të favorshme apo më të lira për bartje/shpërndarje
- Lidhjet/marëdhëniet – këmbimi i dokumenteve afariste,komunikimi dhe transakcionet ndërmjet partnerët afarist si dhe bashkpunëtorët
- Integrimi – realizimi i ndërlidhjeve (interfejseve) elektronike ndërmjet sistemeve ekzistuese (Legacy System) dhe aplikacioneve të reja të bazuara në internet të cilat për partnerët e ndryshëm janë të arritëshme-accessible. Si rrjedhë e kësajë janë të nevojshme përshtatjet në proceset interne të ndërmarjes (Business Process Reengineering-BPR)
- Kooperimi – bashkpunimi me partnerët. Produktet komplementare të cilat në E-Commerce aplikacionet ofrohen, e plotësojn ofertën vetanake/personale në interes të maksimizimit të dobisë- përfitimit të blerësve

24. Terminologjia e E-Businessit
E- Goverment
E- Busines
E- Procurement
E- Commerce
Partnerët afarist/ Furnitorët
Extranet
Ndërmarja
Internet
Klientët
Business-to-Business
Business-to-Consumer
Consumer-to-Consumer
Business-to-Business
Intranet
Supply Chain Management
Customer Relationship Management
Business intern (Bashkpunëtor)
Administrata dhe Qeverisja
Qytetarët/Ndërmarjet
Intreaktives E- Govermment
E- Policy (E-Governance)

25. Benefitet nga E-Business
Benefitet për Kompanitë
Shtrija e tregtisë në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar
Ulja e kostos për krijimin, procesimin, distribuimin, ruajtjen dhe nxjerrjen e informacioneve të shkruara në letër
Zvogëlim të inventarit dhe stërmbushjes së depove duke praktikuar supply chain management
Personalizimi i produkteve dhe shërbimeve – që krijon përparësi në konkurrencë

26. Benefiet për Klientët
Mundësi për klientët për të blerë apo për transakcione tjera 24 orë në ditë, nga cilido vend i globit
Laramani ofertash
Produkte dhe shërbime më të lira duke iu mundësuar klientëve të blejnë në disa vise duke bërë krahasime
Shpërndarje e shpejtë e produkteve apo shërbimeve (sidomos produktet digjitale)
Klientët pranojnë informata në sekonda e jo për disa ditë e javë
Pjesmarrje në e-Ankande (e-Auctions, si psh eBay)
EC lehtëson konkurencën, që rezulton në ulje çmimesh

27. Benefitet për Shoqërinë
Shumë njerëz qasen nga shtëpitë e tyre, duke reduktuar udhëtimet, e kjo redukton trafikun nëpër rrugë dhe ndotjen e ajrit
Shitja e disa produkteve/shërbimeve me çmime më të lira paraqet satisfakcion për të varfërit
Lehtësohet shpërndarja e shërbimeve publike me kostë të ulur, rritet efektshmëria dhe rritet kualiteti i tyre

28. PËRSE? Qasje 24/7 Ofron komunikim 2 anësor Qasje të pakufishme
Mbështetje e ecurive aktuale biznesore

29. Revolucioni i Internetit
Definicione për E-Commerce
Definicione për E-Business
Kategoritë e E-Business

30. Tre kategori të mardhënieve
Një ndarje e vrazhdë e E-biznesit në thelb mundë të jetë në ofertues dhe kërkues të e-vlerave/produkteve,dhe nga kjo del se si ofertues dhe kërkues kryesisht paraqiten ndërmarjet (Business),
Institucionet publike(Government) si dhe konsumatorët privat Consumers.
Duke kombinuar, apo nga kombinimi i këtyre tri grupeve fitojmë apo rezultojnë sfertat tipike për e-biznesin.
Business-to-Business – B2B
mardhënjet afariste ndërmjet ndërmarjeve të cilat gjinden në shkallë të ndryshme të zixhirit vleror
Business-to-Consumer – B2C
mardhënjet afariste ndërmjet ndërmajeve dhe konsumatorëve (konsumatorët munden të jenë ndërmarje apo ekonomitë shtëpiake
Consumer-to-Consumer – C2C
mardhënjet afariste ndërmjet konsumatorëve
Government –to-Business – G2B
Ka të bëjë dhe aplikohet kryesisht në transakcionet nga sfera e furnizimeve publike e posaqërisht me procedurat e tendereve.

31. E-Procurement- paraqet mbështetjen elektronike të procesit të furnizimit (blerjes) të një ndërmarjeje nëpërmjet mediumeve të reja, dhe organizohet në suaza të Supply Chain Management (SCM).
E-Organinization- koncentrohet në mbështetjen elektronike të komunikimit intern ndërmjet bashkëpunëtorve të një ndërmarjeje me ndihmën e mediumeve të reja.
Qëllimi i E-Organinization është që në momentin e duhur bashkëpunëtorve të dhënat e ndërmarjes të i ofrohen në formë të përshtatëshme, si dhe bëjë implementimin e Know how të bashkëpunëtorve në sistemet iformatike

32. E-Government (E-Policy/E-Qeveria)
E-Government - përshkruan detyrimin/detyrën e shtetit,të vendosjes/realizimit të kushteve themelore për aplikimin efektiv të mediumeve elektronike në shoqëri, si dhe shfrytëzimin të këtyre mediumeve në procesin e furnizimeve publike, në shërbimin e ndërmarjeve dhe të qytetarëve.
E-Government- përbëhet nga dy dimenzione:
1. paisja e ekonomisë nacionale me kornizat e nevojshme ligjore (të mundësoj e-biznesin) dhe
2. shfrytëzimin e e-biznesit me shpenzime të pranueshme në realizimin e detyrimeve të shtetit (vënien në përdorim të e-biznesit)

33. Customer Relationship Management (CRM)
CRM paraqet qasje apo koncept menaxherial, icili kryesisht është i derjtuar kah plotsimi i nevojave dhe satisfakcioni i konsumatorëve/blerësve. Qëllimi i vërtet i cili fshihet pas CRM masave/aktiviteteve, është rritja e lidhjes/mvarshmëris së konsumatorëve/blerësve për ndërmarjen dhe produktet e saja
Supply Chain Management (SCM)
SCM paraqet qeverisje integrale të të gjithë zinxhirit furnizues duke filluar nga blerja e lëndëve të para nëpërmjet përpunimit të tyre, e deri te hedhja respektivisht reciklimi i tyre.

34. ERP – Enterprise Ressource Planning
ERP paraqet softuer aplikativ i nevojshëm apo që shfrytëzohet për të koordinuar dhe menaxhuar të gjitha resurset, informatat,dhe funksionet nga të dhënat e përbashkëta të memoruara
Një ERP-Sistem paraqet një softuer kompleks aplikativ që ka për qëllim mbështetjen e planifikimit të resurseve të një ndërmarjeje të tërësishme

35. PYETJE???