1. RAČUNARSKE MREŽE

2. Šta je računarska mreza?
Grupa računara koja je povezana na način da ljudi mogu da dele softverske i hardverske resurse (podatke, aplikacije i opremu).
Računari mogu biti povezani u istoj prostoriji, u istoj zgradi, u gradu ili širom sveta.

3. Koliko je velika mreža? Mreža može biti bilo koje veličine.
Može da se sastoji od samo dva računara ili od miliona računara.
Najveća mreža na svetu je Internet, na koju su povezani milioni računara.

4. Računarske mreže - PODELA
Prema odnosu među čvorovima (računarima)…
ARHITEKTURA MREŽE:
KLIJENT-SERVER ILI PEER-TO-PEER
Prema površini koju pokriva mreža
LAN, WAN, MAN, PAN
Prema načinu povezivanja računara u mreži ( topologiji )
Zvezda, prsten, Magistrala ili Hibridna
Po osnovu tehnologije koja se upotrebljava za prenos podataka
Ethernet mreža (kablovi) i Wireless (bežičnu) mreža

5. Prema površini koju pokriva mreža
WAN (Wide Area Network):
– globalne, medunarodne, nacionalne, regionalne
– mreža koja pokriva šire geografsko područje (država, svet)
MAN (Metropolien Area Network):
– gradske računarske mreže
LAN (Local Area Network):
– lokalne računarske mreže
– pokrivaju uže geografsko područje (jedna ili više zgrada)
PAN (Personal Area Network):
– omogucava komunikaciju između raznih računarskih uredaja, uključujući i mobilne telefone, PDA (Personal Digital Assistent) i sl, koji pripadaju jednoj osobi

6. Vrste mreža –LAN arhitekture
Peer-to-peer
Veza istih računara
Svaki od računara ima svoj skup datoteka
Svaki može da deli datoteke sa drugim računarima u mreži
Svaki računar može da pristupi drugim resursima na mreži (štampačima, skenerima ...)
Oko 10 računara
Nalaze se u domovima ili
malim preduzećima

7. Klijent-server Više od 10 računara
Operativni sistemi koji se koriste na serverima su specijalno dizajnirani za servere. Na serverima se najviše koriste Linux,Solaris i FreeBSD operativni sistemi koji su razvijeni po uzoru na operativni sistem UNIKS. Koriste se i serveri iz Microsoft Windows porodice: Windows NT, Windows 2000, Server 2003.
Nalazi se u velikim preduzećima (gde god postoje velike količine informacija)
Klijent je računar koji koristi resurse mreže. Server (snaga mreže) je računar koji sadrži resurse i stavlja ih na raspolaganje klijentima (file server, database server, aplication server, web server, mail server, print server,FTP server, backup server,
game server ...)

8. TOPOLOGIJA računarskih mreža ( fizičko povezivanje čvorova )
Zvezdasta topologija (star)
Prstenasta topologija (ring)
Topologija magistrale (bus)
Hibridna topologija

9. ZVEZDASTA TOPOLOGIJA
Centralni čvor (hub ili switch) na koji su povezani svi drugi čvorovi PREDNOSTI: lako dodavanje novih čvorova NEDOSTATAK: u slucaju kvara na centralnom čvoru čitava mreža ne funkcioniše

10. PRSTENASTA TOPOLOGIJA
Svaki čvor je povezan sa dva susedna čvora tako da veze čine kružnu konfiguraciju PREDNOSTI : manja kompleksnost
NEDOSTATAK : teško dodavanje novih čvorova (mora da se prekine rad mreže), kvar na nekom čvoru dovodi do prekida rada cele mreže.

11. TOPOLOGIJA MAGISTRALE
Svi čvorovi su vezani pojedinačno na magistralu preko koje se obavlja komunikacija PREDNOSTI : lako dodavanje ili uklanjanje čvorova NEDOSTATAK : mreža prestaje da radi jedino u slucaju prekida na magistrali

12. HIBRIDNA TOPOLOGIJA
Kombinacija pomenutih topologija npr. topologije magistrale i zvezdaste topologije

14. Kako računari medjusobno komuniciraju u mreži?
Povezani su različitim kablovima, telefonskim vezama, satelitima, radio talasima ...
NIC (mrežna kartica)- uredjaj unutar svakog računara koji omogućava vezu sa mrežom (ili uključite kabl u NIC karticu ili ona emituje signal kod bežičnih mreža)
Softver koji omogućava računaru komunikaciju
Protokoli – skup pravila koja pomažu računarima da razumeju jedni druge (regulišu slanje i primanje podataka)

15. RAZMENA PODATAKA U MREŽI
Po osnovu tehnologije koja se upotrebljava za prenos podataka imamo Ethernet mrežu (kablovi) i Wireless (bežičnu) mrežu.
Podaci se dele na mestu predaje i pakuju u PAKETE koji sadrže: adresu odredišta, posiljaoca, oznaku tipa podataka,same podatke i identifikator paketa
Paketi NEZAVISNO putuju kroz mrežu (različiti putevi)
Po pristizanju svih paketa, raspakuju se i sastavljaju podaci koji su poslati

16. PROTOKOLI
Da bi razliciti računari mogli da komuniciraju, uspostavljen je STANDARD za komunikaciju
Komunikacioni protokoli obezbeduju sintaksna i semanticka pravila komuniciranja
Oni sadrže detalje o:
formatima poruka i
pravilima kojih se moraju pridržavati ucesnici u komunikaciji
da bi mogli razmenjivati poruke
Složeni sistemi za prenos podataka ne koriste samo jedan protokol, vec citav skup protokola koji medusobno saraduju
Ovi skupovi protokola nazivaju se paketi (familije) protokola

17. Komunikacioni sistemi dele se na standarne slojeve sa potpuno definisanim funkcijama koje izvršavaju protokoli tog sloja
Time je omogućeno da,
protokoli na datom sloju budu manje kompleksni, i
da izmene protokola na jednom sloju ne uticu na promene protokola na ostalim slojevima
Postoji više modela za podelu komunikacionog sistema na slojeve, a najpoznatiji su:
sedmoslojni ISO OSI (International Standards Organization – Open System Interconnection) referentni model i
petoslojni TCP/IP referentni model

18. ZAŠTITA MREŽE Svaki korisnik mora da ima otvoren radni nalog
Otvaranje radnog naloga vrsi administrator mreže
Korisnik dobija svoje korisničko ime (username) i lozinku (password)
Firewall – “zaštitni zid” koji postavlja administrator (softver koji sprečava prijem virusa)

19. Računarske mreže - CILJEVI
Zajedničko korišćenje hardvera (diskova,štampaca,modema…)
Zajedničko korišćenje softvera
Zajedničko korišćenje podataka u datotekama
Razmena podataka medju korisnicima
Komunikacija medju korisnicima
Zajednički rad korisnika na nekim poslovima …

20. Zaključak Povezivanje računara
Arhitektura mreža (klijent-server ili peer-to-peer)
Podela mreža (LAN, WAN,MAN,PAN)
Topologija mreže (Zvezda, Prsten, Magistrala, Hibridna)
Prenos podataka (Ethernet-kablovima ili Wireless- bežično)
Protokoli (sedmoslojni ISO OSI ili petoslojni TCP/IP)