2. سازمان بین المللی دریانوردی جناب آقای دکترغلام نبی فیضی چکاب
عنوان ارائه:
سازمان بین المللی دریانوردی
IMTERNATIONAL MARITIME ORGANIZATION
نام استاد:
جناب آقای دکترغلام نبی فیضی چکاب
نام دانشجو:محمد چلبی
دانشجوی کارشناسی ارشد
حقوق تجارت بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی

3. سازمان بین المللی دریانوردی INTERNATIONAL MARITIME ORGANIZATION
فصل اول : تاریخچه
فصل دوم :ساختار
فصل سوم : اهداف و وظایف
فصل چهارم : عضویت در IMO و رابطه IMO با سازمان ملل متحد :

4. فصل اول : تاریخچه :
با وقوع انقلاب صنعتی و متعاقب آن توسعه تجارت جهانی در سده های هجده و نوزده ،توجه کشورها به امر کشتی رانی در حوزه بازرگانی معطوف شد.
قبل از تشکیل سازمان ملل متحد کنفرانس های متعددی به منظور هماهنگی در امر دریانوردی برگزار شد ولی هیچکدام به نتیجه نرسید
در نهایت بعد از تشکیل سازمان ملل ، کنفرانس دریایی ملل متحد در سال 1948 در ژنو برگزار شد و در این کنفرانس سند موسس «سازمان مشورتی دریانوردی بین الدولی»( IMCO) به تصویب رسید و این سند موسس در سال 1958 لازم الاجرا شد و فعالیت رسمی این سازمان از سال 1959 آغاز شد.
طی اصلاحیه هایی که ما بین سال های 1964 تا 1993 در این کنوانسیون صورت گرفت ، این کنوانسیون تغییرات زیادی کرد از جمله اینکه نام این سازمان در سال 1975 به «سازمان بین المللی دریانوردی » تغییر یافت. .
مقر این سازمان در لندن است.

5. ساختار این سازمان متشکل است از
فصل دوم :ساختار :
ساختار این سازمان متشکل است از
مجمع
شورا
کمیته های اصلی
کمیته های فرعی
دبیرخانه

6. مجمع :
عالی ترین رکن سازمان است و مرکب است از 1.اعضای اصلی2.اعضای وابسته 3. آژانس های تخصصی ملل متحد4.ارگان هایی که سازمان با آنها موافقت نامه همکاری منعقد میکند. ولی در این میان فقط اعضای اصلی اند که در جلسات مجمع حق رای دارند.
طبق ماده 13 کنوانسیون «جلسات عادی مجمع هر دو سال یکبار تشکیل میشود و جلسات فوق العاده مجمع هر زمان که یک سوم اعضا اعلامیه ای به دبیر کل ارائه دهند ودر آن تمایل خود مبنی بر تشکیل جلسه را ابراز نمایند و یا هر زمان دیگری که شورا ضروری تشخیص دهد ، تشکیل میشود.»
در ماده 15 کنوانسیون ، وظیف مجمع در 13 بند ذکر شده که اهم آن عبارتست از :
تدوین آیین نامه های داخلی مجمع
ایجاد ارکان فرعی موقت ویا ایجاد ارکان فرعی دائمی به توصیه شورا
انتخاب اعضای شورا
دریافت و بررسی گزارش های شورا و تصمیم گیری در مورد هر مسئله ای که شورا به آن ارجاع میدهد
تصویب بودجه و تعیین ترتیبات مالی سازمان
تصویب مقررات و دستورالعمل های مربوط به ایمنی دریانوردی و جلوگیری و کنترل آلودگیهای دریایی

7. شورا نهاد اجرایی سازمان است و اعضای آن توسط مجمع انتخاب میشوند.
شورا :
شورا نهاد اجرایی سازمان است و اعضای آن توسط مجمع انتخاب میشوند.
طبق ماده 21 الی 26 کنوانسیون اهم وظایف شورا از قرار ذیل است :
شورا پیش نویس برنامه کار و تخمین های بودجه را که توسط دبیرکل تهیه شده با توجه به پیشنهادات کمیته ها و سایر ارگان های سازمان مورد بررسی قرار داده و با در نظر گرفتن این پیشنهادات و با توجه به منافع عمومی و اولویت های سازمان ، برنامه کار و بودجه سازمان را تصویب ، و آن را به مجمع تسلیم مینماید.
شورا گزارش ها ، پیشنهادات و توصیه های کمیته ها و سایر ارگان های سازمان را دریافت نموده و آنها را همراه با اظهارات و توصیه های خود به مجمع ، ودر صورتی که مجمع جلسه نداشته باشد ، به اعضا برای اطلاع ارسال میکند.
شورا میتواند موافقت نامه ها یا ترتیباتی درباره رابطه سازمان با سایر سازمان ها منعقد کند . البته این موافقت نامه ها بایستی به تصویب مجمع برسد.
ارائه گزارش فعالیتهای سازمان در فاصله زمانی بین دو اجلاس مجمع در هر اجلاس مجمع وظیفه شوراست.
شورا صورت وضعیت های مالی سازمان را همراه با توصیه های خود به مجمع تسلیم می کند
تعیین دبیر کل با تصویب مجمع وظیفه دیگر شوراست.

8. انتخاب 10 عضو از کشورهایی که بیشترین سهم را در تجارت بین المللی دارند.
طبق کنوانسیون شورا مرکب از 32 عضو بود ولی طی اصلاحیه سال 1993 تعداد اعضای شورا به 40 عضو افزایش یافت . و اعضای شورا توسط مجمع و برای دو سال انتخاب میشود و مجمع در انتخاب خویش بایستی معیارهای زیر را رعایت کند :
انتخاب 10 عضو از کشورهایی که بیشترین سهم را در ارائه خدمات کشتیرانی بین المللی دارند.
انتخاب 10 عضو از کشورهایی که بیشترین سهم را در تجارت بین المللی دارند.
انتخاب 20 عضو از کشورهایی که شامل بندهای 1 و 2 نشده ولی منافع خاصی در حمل و نقل یا کشتیرانی دریایی دارند و انتخاب آنها در شورا نمایندگی کلیه مناطق وسیع جغرافیایی جهان را تامین خواهد کرد

9. کمیته های اصلی :
کمیته ایمنی دریانوردی (Maritime safety committee)
کمیته حفاظت از محیط زیست دریایی The marine environment )
( protection committee
کمیته حقوقی (Legal committee)
کمیته همکاری های فنی (Technical cooperation committee)
کمیته تسهیل (Facilitation committee)

10. کمیته امنیت دریانوردی :
کمیته امنیت دریانوردی :
کمیته امنیت دریانوردی شامل کلیه اعضای سازمان است و حداقل سالی یکبار تشکیل جلسه میدهد.
طبق ماده 28 کنوانسیون ، وظایف این کمیته از قرار ذیل است :
بررسی هرگونه مسائل داخل در صلاحیت سازمان که مربوط است به کشتیرانی ، تجهیز کشتی ها ، قواعد مربوط به جلوگیری از تصادم کشتی ها ، مقررات مربوط به امنیت دریایی ، تحقیق در مورد علل حوادث دریایی ، نجات اشخاص و اموال در دریا و هر مسئله دیگری که مستقیما بر امنیت دریایی تاثیر میگذارد بر عهده کمیته امنیت دریایی است.

11. کمیته حفاظت از محیط زیست دریایی :
این کمیته در ابتدا به عنوان یک نهاد فرعی مجمع تشکیل شد و سپس در سال 1985 به یکی از ارکان اصلی این سازمان تبدیل شد.
کمیته حفاظت از محیط زیست دریایی شامل کلیه اعضای سازمان است و این سازمان حداقل سالی یکبار در سال تشکیل جلسه میدهد.
طبق ماده 38 کنوانسیون ، بررسی هرگونه مسائل داخل در صلاحیت سازمان که مرتبط است با جلوگیری از آلودگی دریایی ناشی از کشتی ها ، بر عهده این سازمان است.

12. کمیته حقوقی :
پس از وقوع حادثه Torrey canyon در سال 1967 ، سازمان بین المللی دریانوردی تصمیم به ایجاد کمیته ای به نام کمیته حقوقی گرفت تا اینکه این کمیته بتواند به مسائل حقوقی و مشکلات زیست محیطی این فاجعه پاسخ دهد و این کمیته در ابتدا به عنوان یک کمیته فرعی تاسیس شد ولی بعدها تبدیل به کمیته اصلی سازمان شد.
این کمیته شامل تمامی اعضا سازمان است و حداقل سالی یکبار تشکیل جلسه میدهد.
طبق ماده 33کنوانسیون ، کمیته حقوقی هرگونه هرگونه مسائل حقوقی داخل در صلاحیت سازمان را مورد بررسی قرار میدهد.

13. کمیته همکاری های فنی :
این کمیته در سال 1969 به عنوان رکن فرعی شورا تاسیس شد و سپس در سال 1984 به عنوان یکی
از کمیته های اصلی سازمان بین المللی دریانوردی شناخته شد.
این کمیته مرکب از تمامی کشورهای عضو است و سالی یک بار تشکیل جلسه میدهد.
وظایف :
طبق ماده 43 کنوانسیون ، این کمیسیون به بررسی کلیه موضوعات داخل در صلاحیت سازمان که مرتبط با اجرای طرح های همکاری فنی است میپردازد.
همچنین این کمیته بر اقدامات دبیرخانه در زمینه همکاری فنی نظارت دارد . (بند «ب» ماده 43 کنوانسیون)

14. کمیته تسهیل :
کمیته تسهیل ابتدئا در سال 1972به عنوان یکی از ارکان فرعی شورا تشکیل و سپس در دسامبر سال 2008 به عنوان رکن اصلی سازمان شناخته شد.
این کمیته مرکب است از تمام کشورهای عضو سازمان .
اهداف کمیته :
هدف اصلی این سازمان حذف تشریفات زائد و غیر ضروری در کشتیرانی بین المللی است
همچنین این کمیته در سال های اخیر بنا به در خواست مجمع ، درصدد این است که یک موازنه یا بالانسی را میان امنیت دریانوردی و تسهیلات در حمل و نقل دریایی بین المللی ایجاد کند.

15. کمیته های فرعی : (Sub-committees)
فلسفه اصلی ایجاد کمیته های فرعی ، کمک کردن به دو کمیته حفاظت از محیط زیست دریایی(MEPC)
و کمیته ایمنی دریانوردی (MSC) میباشد.
همه دولت های عضو سازمان حق عضویت و همکاری با این کمیته های فرعی را دارند.
این سازمان داری 7 کمیته فرعی میباشد که عبارتست از :
کمیته فرعی طراحی و ساختار کشتی
کمیته فرعی پیشگیری از آلودگی و مقابله با آن
کمیته فرعی عامل انسانی ، آموزش و نگهبانی
کمیته فرعی تجهیزات و سیستمهای کشتی
کمیته فرعی دریانوردی ، ارتباطات و تجسس و نجات
کمیته فرعی اجرای اسناد سازمان IMO
کمیته فرعی حمل کالاها و کانتینرها

16. دبیرخانه :
دبیرخانه مسوول امور اجرایی و اداری سازمان است و شامل دبیر کل و سایر کارکنان مورد نیاز سازمان است.
وظایف دبیرخانه طبق مواد 47 الی 50 کنوانسیون از قرار ذیل است :
دبیرخانه موظف است کلیه سوابق مورد نیاز برای انجام وظایف سازمان را نگهداری کند.
همچنین دبیرخانه موظف است که کلیه اسناد ، اوراق ، دستورجلسات ، خلاصه مذاکرات واطلاعاتی که ممکن است مورد نیاز سازمان باشد را تهیه و جمع آوری کند.
علاوه بر این دبیر کل موظف است که صورت وضعیت های مالی هر سال و برآورد بودجه دوسالانه را ، تهیه کرده و به شورا تسلیم نماید.
دبیر کل موظف است که اعضا را از جریان فعالیت های سازمان مطلع نماید.

17. دبیر کل عالی ترین مقام اداری سازمان است
دبیر کل عالی ترین مقام اداری سازمان است . علاوه بر این طبق ماده 51 کنوانسیون ، دبیر کل و کارمندان سازمان در انجام وظایف خود حق ندارند از هیچ دولت یا مقام خارج از سازمان تقاضای دستور کنند یا دستوراتی را دریافت کنند. دبیر کل فعلی سازمان بین المللی دریانوردی Mr.Kitack.lim از کره جنوبی می باشد که از اول ژانویه 2016 به مدت چهار سال به این سمت انتخاب شد.

18. فصل سوم : اهداف و وظایف : مبحث اول : اهداف :
طبق ماده 1 کنوانسیون اهداف سازمان عبارتست از :
ایجاد هماهنگی و همكاري بين كشورهاي عضو در زمينه وضع مقررات مؤثر در كشتيراني بين المللي
تشويق دولت ها در زمينه تصويب بهترين استاندارد هاي عملي درمورد ايمني دريانوردي و جلوگيري و کنترل آلودگی توسط کشتی ها .
تشویق دولت ها به ترک اقدامات تبعیض آمیز و محدودیت های غیر ضروری که بر روی کشتیرانی بین المللی تاثیر میگذارد.
رسیدگی به کلیه مسائل مربوط به دریانوردی که ممکن است از طرف یکی از سازمان های تخصصی ملل متحد به سازمان محول شود.
تسهیل مبادله اطلاعات بین دولت ها در مورد مسائلی که توسط سازمان تحت بررسی است.

19. مبحث دوم : وظایف :
ماده 2 کنوانسیون مقرر می دارد که برای نیل به مقاصد مذکور در ماده 1 ، وظایف زیر به عهده
سازمان است :
ارائه توصیه نامه در مورد مسائل مربوط به دریانوردی که ممکن است از طرف هر یک از موسسات تخصصی ملل متحد یا هر سازمان بین الدول دیگر به سازمان ارجاع شود
تهیه پیش نویس کنوانسیون ها ، موافقت نامه ها و اسناد دیگر و توصیه آن به دولت ها
ایجاد وسیله ای برای مشورت و مبادله اطلاعات میان اعضا
تسهیل همکاری های فنی میان اعضا در چهارچوب وظایف سازمان .

20. فصل چهارم : عضویت در IMO و رابطه IMO با سازمان ملل متحد :
مبحث اول : عضویت :
1 )دولت ها : دولت ها میتوانند عضو سازمان شوند اعم از اینکه عضو ملل متحد باشند یا نباشند
اعضای دولتی دو گروه اند : 1. اعضای اصلی 2. اعضای وابسته .
اعضای وابسته دارای همان حقوق و تکالیف عضو اصلی است به استثنای اینکه اولا
از حق رای برخوردار نیست وثانیا نمی تواند عضو شورا شود.
تعداد اعضای اصلی سازمان تا کنون عضو.
تعدا اعضای وابسته سازمان تا کنون 3 عضو.
2)سازمان های غیر دولتی (NGO) : هم اکنون 77 سازمان غیر دولتی با سازمان بین المللی
دریانوردی در ارتباط اند.
3) سازمان های بین الدولی ( IGO) : هم اکنون 65 سازمان بین دولتی با سازمان بین المللی
دریانوردی فعالت میکنند.
ایران در سال 1958 عضو سازمان بین المللی دریانوردی شد.

21. مبحث دوم : رابطه IMO با سازمان ملل متحد :
ارکان ملل متحد : 1 ) ارکان اصلی : مجمع عمومی ، شورای امنیت و ...
2) ارکان فرعی : دادگاه یوگوسلاوی و دادگاه روآندا و...
3) موسسات مرتبط با ملل متحد: موسسه بین المللی انرژی اتمی و مقام
بین المللی اعماق دریاهاو...
4) سازمان های تخصصی وابسته به ملل متحد : سازمان بین المللی دریانوردی
جز موسسات تخصصی ملل متحد محسوب میشود . ( در واقع زیر مجموعه
شورای اقتصادی اجتماعی ملل متحد می باشد .)
سازمان های تخصصی هرچند از نظر فعالیت وابسته به سازمان ملل متحد اند ولی این سازمان ها
استقلالی به شرح زیر دارند :
اعضای این موسسات میتوانند از بین کشورهای عضو یا غیر عضو سازمان ملل متحد انتخاب شوند.
مقر آنها خارج از ساختمان ملل متحد قرار دارد.
این سازمان ها میتوانند تحت شرایطی از دیوان بین المللی دادگستری نظریه مشورتی بخواهند.(ماده 70 کنوانسیون )

22. با تشکرازتوجه شما

23. منابع : www.pmo.ir www.wikipedia.org WWW.imo.org
ضیایی بیگدلی ؛ محمدرضا ؛ حقوق بین الملل عمومی ، چ چهل و پنجم ، تهران ، گنج دانش 1392
بیک زاده ؛ ابراهیم ؛به همراه شهناز کلینی و منیژه یاقوتی ، حقوق سازمان های بین المللی ، جلد اول،
چ اول ، تهران ، انتشارات مجد ، 1382
موسی زاده ؛ رضا ؛ سازمان های بین المللی ، چ چهارم ؛ تهران ، نشر میزان
غفوری ؛ محمد؛ سازمان های بین المللی ؛ چ چهارم ، تهران , انتشارات سمت ، 1391