1. Бірөлшемді жиымдар Паскаль тілінде бағдарламалау
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

2. Қарастырылатын сұрақтар
Қарастырылатын сұрақтар
бірөлшемді жиым ұғымы
жиым сипаттамасы
бірөлшемді жиымды толтыру
жиым элементтерінің мәнін шығару
жиымның максимал элементін іздеу )
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

3. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Бірөлшемді жиым ұғымы
Мысалы: көбелектер;
гүл алқабы;
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

4. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Бірөлшемді жиым ұғымы
Бір аптаға арналған температура кестесі
Апта күндері дб сс ср бс жм сб жс
T [ 1:7 ]
T [1]
T [2]
T [3]
T [4]
T [5]
T [6]
T [7]
температура
-21
-18 -7 -6 10 18 23
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

5. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Жыимдар
Жиым – ортақ атпен және типпен біріктірілген, нөмірлері бойынша реттелген мәндердің жиыны.
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі 5

6. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Жиымдар
Жиым сипаттамасы:
Жиым элементінің түрі
Жиымның аты
Жиымның көлемі
АТЫ
[индексі]
A[I]
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

7. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Жиымдар
жиым элементінің
НОМЕРІ
(ИНДЕКСІ) A
жиым 3 1 2 3 4 5 15 5 10 15 20 25
A[1]
A[2]
Жиым элементінің
МӘНІ
A[3]
A[4]
A[5]
2 жиым элементінің
НОМЕРІ (ИНДЕКСІ)
A[2]=10
10 жиым элементінің
МӘНІ
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі 7

8. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Паскаль тіліндегі жиым сипаттамасы
бүтін санды жиым:
Элемент түрі
var A : array[ ] of integer ;
соңғы индекс
бастапқы индекс
аты
Константа арқылы көлем:
Const N=5;
var A: array[1..N ] of integer;
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі 8

9. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Жиымды толтыру
пернетақтадан;
кездейсоқ сандар датчигі көмегімен;
фурмулалар көмегімен.
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

10. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Жиымды толтру
пернетақтадан
Мысал А жимын пернетақтадан толтыру
a[1] =
a[2] =
a[3] =
a[4] =
a[5] = 13 10 15 20 25
for i:=1 to 5 do
begin
write('a[', i, ']=');
read ( a[i] );
end;
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

11. Жиымды толтыру Кездейсоқ сандармен [0, M-1] интервал аралығындағы сан
random (М)
0 ден 1-ге дейінгі айқын сан
random
[a, b] интервал аралығындағы сан
random (b-a+1)+a
for i:=1 to 10 do
begin
a[i]:=random(101); { 1 ден 100-ге дейінгі сан}
end;
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

12. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Жиымды толтыру
Формуланың көмегімен
Мысал. 10 саннан тұратын бірөлшемді жиымды b[i]:=i*3 формуласы бойынша толтыру .
var b: array [1..10] of integer;
i: integer;
begin
for i:=1 to 10 do
b[i]:=i*3;
end;
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

13. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Жиымды шығару
3 элементтен тұратын А жиымы үшін:
writeln('Жиым А:');
For i:=1 to 3 do
write (А[i]:4);
End;
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

14. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Жиымды шығару
Экранда
А Жиымы:
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

15. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Максималды элемент
Есеп: жиымдағы максималды элементті табу.
Алгоритм:
max
max
Ең үлкен
max
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі 15

16. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Максималды элемент
{ бірінші элемент, максималды деп есептейміз }
for i:=2 to N do
if a[i] > { максималдыдан } then
{ жаңа максималды элементті есте сақтау a[i] }
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

17. Максимал элементтің номері
Қосымша: максимал элементтің номерін табамыз.
max := a[1]; { біріншісі, максимал деп санайық }
iMax := 1;
for i:=2 to N do { қалғандарын тексереміз }
if a[i] > max then { жаңа максимал таптық}
begin
max := a[i]; { есте сақтау a[i] }
iMax := i; { есте сақтау i }
end; 17

18. Бағдарлама const N = 5; [50,150) интервал аралығындағы кездейсоқ сан
var a: array [1..N] of integer;
i, iMax: integer;
begin
writeln(' Алғашқы жиым:');
for i:=1 to N do begin
a[i] := random(100) + 50;
write(a[i]:4);
end;
[50,150) интервал аралығындағы кездейсоқ сан
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі 18

19. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Бағдарлама /жалғасы
Максималды іздеу
iMax := 1; {біріншісі, максимал деп санаймыз}
for i:=2 to N do {қалғандарын тексереміз }
if a[i] > a[iMax] then { жаңа максималды}
iMax := i; {есте сақта i }
writeln; {келесі жолға көшу}
writeln('Макс.элемент a[', iMax, ']=', a[iMax]);
end.
Макс.элементті шығару
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

20. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Есептер шығару үлгісі
Pascal программалау тілінде берілген бүтін сандар жиымы көлемі 30 элемент болатын, басқа жиымнан, оның элементтерінің мәні бірінші жиымның мәндерінің модульдері болған жағдайдағы алгоритм құру.
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

21. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Есептер шығару үлгісі
Алгоритм: A
жиымы 1 2 3 4 5 5
-10
- 5 20
-25
A[3]<0?
A[1]<0?
A[2]<0?
A[3]<0?
A[4]<0?
жоқ иә иә иә
жоқ
B жиымы:
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

22. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Бағдарлама
var a,b:array[1..30] of integer; i:integer;
begin
for i:=1 to 30 do
write('a[',i,']=');
read(a[i]);
end;
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

23. Бағдарлама for i:=1 to 30 do if a[i]<0 then
Теріс таңбалы элементтерді оңға алмастыру
Бағдарлама
for i:=1 to 30 do
if a[i]<0 then
b[i]:=-a[i] else b[i]:=a[i];
readln;
write(b[i]:4);
Writeln;
end.
В жиымын шығару
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі

24. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Бірөлшемді жиымның (жалпы көрінісі)
Сипаттамасы:
const N = 5;
var a: array[1..N] of integer;
i: integer;
for i:=1 to N do begin
write('a[', i, ']=');
read ( a[i] );
end;
Пернетақтадан енгізу:
Элементтік операция:
for i:=1 to N do a[i]:=a[i]*2;
writeln('Массив A:');
for i:=1 to N do write(a[i]:4);
Экранға шығару:
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі 24

25. Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі
Бірөлшемді жиымдар
Осы сабақта біз таныстық:
- бірөлшемді жиым ұғымымен;
жиым сипаттамасын қарастырдық;
бірөлшемді жиымды енгізу және шығару;
есептер шығару үлгісін қарастырдық.
Ислямова Д.М. Павлодар қаласының №40 мектебінің информатика мұғалімі