1. انواع برنامه‏هاي عملياتي جاري (Standing Plans)
خط‏مشي يا رويه (Policy): رهنمودهاي فكري بوده و چارچوب انعطاف‏پذيري را براي تصميم‏گيري مهيا مي‏سازد
روش يا دستورالعمل (Procedure): رهنمودهاي عملي (طريقة انجام كار)، بدون انعطاف مي‏باشند
قوانين و مقررات و آئين‏نامه (Rule & Regulation): حدود دقيق رفتار مورد قبل را بدون انعطاف و بدون توالي زماني، مشخص مي‏سازند

2. برای افزايش قابليّت اجرايي برنامة عملياتي
اطمينان از وجود پيش‏شرط‏هاي برنامه‏ريزي
تدوين برنامه، با مشاركت كاركنان ذيربط
تأمين اطلاعات مورد لزوم
توجه كافي به عوامل محيطي و توانايي‏ها و ضعف‏هاي دروني
انتخاب اهداف دست‏يافتني
درنظر گرفتن منابع لازم براي اجراي برنامه

3. برای افزايش قابليّت اجرايي برنامة عملياتي
سازمان‏دهي مورد نظر برنامه
آموزش كاركنان مجري برنامه
تدابير انگيزشي براي اجراي برنامه
تسهيل ارتباطات درون و برون سازماني
برقراري نظام كارآمد پايش و ارزشيابي

4. اجراي برنامة عملياتي
بيشتر برنامه‏هاي تدوين شده در كشورهاي درحال توسعه، علي‏رغم نياز شديد، روي كاغذ باقي مي‏مانند، كه مهمترين علل آن عبارتند از:
فقدان يا ضعف پيش‏شرط‏هاي برنامه‏ريزي
نبودن برنامه‏ريزي استراتژيك
اهميّت ندادن به عنصر انساني در برنامه‏ريزي
رعايت نكردن اصول علمي برنامه‏ريزي
پايش و ارزشيابي نكردن برنامه

5. تذکرهای لازم در تدوین برنامه عملیاتی
تدوین برنامه صرفا برای پاسخ به درخواست رئیس دانشگاه / معاونت و و یا تامین اعتبار آن نیست بلکه برای ارتقای سلامت جامعه است
بهیچ وجه نباید برنامه های جاری فراموش شوند
تمام برنامه ها / واحدها از اولویت یکسان برخوردارند . بین برنامه ها اولویت بندی نکنید تا بعضی از آنها فراموش شوند . بلکه در داخل هر برنامه اولویت ها را تعیین کنید

6. تذکرهای لازم در تدوین برنامه عملیاتی
اجرای طرح های مداخله ای برای اولویت ها نباید بیش از 30 % وقت سیستم را به خود اختصاص دهد . زیرا 30 % وقت برای فعالیتهای پیش بینی نشده و 40 % برای رسیدگی به امور جاری صرف خواهد شد
در آخر برنامه / سال یک ارزشیابی روشن از برنامه داشته باشید . تجربه حاصل از اجرای برنامه در هر سال راهنمای خوبی برای تهیه برنامه عملیاتی سال بعد می باشد

7. تذکرهای لازم در تدوین برنامه عملیاتی
مهم تر از نوشتن برنامه ، عمل کردن به آن است و آنچه که نوشته می شود باید به تایید مدیران برسد
در برآورد نیاز خود ، دقت کنید تا از اتلاف منابع جلوگیری شود
برنامه عملیاتی باید آنچنان شفاف و روشن باشد که هر کس با مطالعه بتواند با آن ارتباط برقرار کند .

8. تذکرهای لازم در تدوین برنامه عملیاتی
برنامه را با مشارکت کلیه پرسنل تهیه نمایید تا همه نسبت به آن احساس مالکیت داشته باشند
چرا که : برنامه ای که بدون درگیری کلیه افراد ذینفع در سطوح مختلف نوشته شود ضمانت اجرائی ندارد

9. اهداف عيني (Objectives)
هدف گذاري و بيان اهداف ركن مهم در هر برنامه اي است.
تقسيم بندي اهداف در برنامه ها :
اهداف كلي (Goals) و
اهداف عيني (Objectives)

10. اهداف كلي ( Goals ) جهت گيري هاي بنيادي و فراگير سازمان را معين ميكند.
توجه به ارزش هايي دارند كه مي خواهيم به آنها دست يابيم.
خيلي قابل اندازه گيري نيستند.
محدوديت زماني نداشته و ضرورتا هم قابل دسترسي نمي باشد

11. اهداف عيني یا اختصاصی ( Objectives )
بياني مشخص از اقداماتي كه براي دستيابي به اهداف كلي سازمان بايد انجام شود.
زير بناي فعاليتها دربرنامه عملياتي است
به مديريت امكان مي دهد كه بداند چه اتفاقي در حال رخ دادن است.
مبنايي براي ارزشيابي ارائه ميدهند.
نتايج برنامه را مشخص ميكنند.

12. معيار هاي هدف عيني S M A R T

13. موضوع و گروه هدف مشخص باشد
معيار هاي هدف عيني
Specific M A R T
موضوع و گروه هدف مشخص باشد

14. مشخص بودن Specific
حتي الامكان از به كار بردن افعال و ايده هاي انتزاعي (ياد گرفتن، فهميدن، احساس كردن) پرهيز كنيد.
هميشه از فعل هاي ملموس و عيني استفاده كنيد.

15. موضوع و گروه هدف مشخص باشد
معيار هاي هدف عيني
Specific
Measurable A R T
موضوع و گروه هدف مشخص باشد
قابل اندازه گيري باشد

16. قابل اندازه گيري بودن Measurable
قابليت اندازه گيري مهمترين معيار هدف اختصاصي است چرا ؟
كاري انجام خواهد شد كه اندازه گرفته شود.
اگر نتوانيم نتايج را اندازه بگيريم نمي توانيم موفقيت را از شكست تميز دهيم
اگر نتوانيم موفقيت ها را شناسايي كنيم نميتوانيم به آنها پاداش دهيم
اگر نتوانيم به موفقيت پاداش دهيم احتمالاً به شكست پاداش خواهيم داد
اگر نتوانيم موفقيت را شناسايي كنيم نميتوانيم از آن بياموزيم
اگر نتوانيم شكست را تشخيص دهيم هيچگاه نميتوانيم اشتباهاتمان را اصلاح كنيم
اگر نتوانيم موفقيت هاي خود را اثبات كنيم نميتوانيم حمايت ديگران را جلب كنيم

17. موضوع و گروه هدف مشخص باشد
معيار هاي هدف عيني
Specific
Measurable
Achievable R T
موضوع و گروه هدف مشخص باشد
قابل اندازه گيري باشد
قابل دسترسي باشد

18. قابل دستيابي Achievable
معمولاً با Measurable در ارتباط است
اهدافي قابل دسترسي هستند كه:
شما نسبت به قابل اندازه گيري بودن آن اطمينان داريد.
ديگران هم آنرا به انجام رسانده اند يا شما هم قبلاً آنرا انجام داده ايد.
از نظر تئوري ممكن است، به عبارت ديگر غير قابل دستيابي نيست.
شما منابع كافي براي دستيابي به آن در اختيار داريد.
شما محدوديت هاي آنرا ارزيابي كرده ايد.

19. موضوع و گروه هدف مشخص باشد
معيار هاي هدف عيني
Specific
Measurable
Achievable
Realistic T
موضوع و گروه هدف مشخص باشد
قابل اندازه گيري باشد
قابل دسترسي باشد
واقع گرايانه باشد

20. واقع بينانه Realistic با منابع انساني، زمان، اعتبارات ارتباط دارد .
با منابع انساني، زمان، اعتبارات ارتباط دارد .
با فرصت ها / نقاط قوت و تهدیدها / نقاط ضعف مرتبط است

21. موضوع و گروه هدف مشخص باشد
معيار هاي هدف عيني
Specific
Measurable
Achievable
Realistic
Time Bound
موضوع و گروه هدف مشخص باشد
قابل اندازه گيري باشد
قابل دسترسي باشد
واقع گرايانه باشد
محدود به زمان باشد

22. زمانبندي شده Time Bound
قرار دادن مهلت زماني براي فعاليت ها كه بايد الزاماً :
واقع بينانه R
قابل دسترسي A
قابل اندازه گيري M
باشد

23. هميشه قابل دسترسي است چون استاندارد مبهم است
”بهبود كنترل ديابت در خدمت گيرندگان كلينيك ديابت شهرستان یزد در سال 87“
Specific
Measurable
Achievable
Realistic
Time Bound
خير
خير
هميشه قابل دسترسي است چون استاندارد مبهم است
بلي
بلي

24. بلي، كاهش قند خون به كمتر از 125 mg/dl بلي، تمام خدمت گيرنده ها
Specific
Measurable
Achievable
Realistic
Time Bound
بلي، كاهش قند خون به كمتر از 125 mg/dl
بلي، تمام خدمت گيرنده ها
خير
خير
بلي

25. هنگامي كه هدف مبهم (Not Specific) است چه اتفاقي مي افتد
هميشه اعضائ گروه احساس موفقيت ميكنند
ممكن است مقادير پايين تر از استاندارد هم پذيرفته شوند . گروه انگيزه اي براي تلاش در جهت بدست آوردن بالاترين كيفيت ها نخواهد داشت.

26. هنگامي كه هدف غير قابل دستيابي (Not Achievable) است چه اتفاقي مي افتد
اعضائ گروه احساس خستگي خواهند داشت
بي انگيزگي ايجاد خواهد شد.
به راحتي تسليم شرايط دشوار خواهند شد.
احساس حمايت نخواهند كرد.

27. در هنگام تعييين فعاليتها اين نکا ت را مد نظر قرار دهيد :
در هنگام تعييين فعاليتها اين نکا ت را مد نظر قرار دهيد :
توجه به استفاده از امکانات موجود
سازگار با ضوابط و سياستهاي دولت
درنظر گرفتن هزینه ها
انعطاف پذير ( قابل انعطاف با شرايط محلي )
پیش بینی هماهنگي بين بخشی

28. * فعّاليّت‏هاي مداخله‏اي:
انواع فعّاليّت
* فعّاليّت‏هاي جاري:
به فعّاليّت‏هاي جاري و تكراري سازمان اطلاق مي‏شود كه براساس سياست‏ها، دستورالعمل‏ها، مقررات و آئين‏نامه‏ها صورت مي‏گيرد(مانند ارائه انواع خدمات بهداشتي، تدارك وسايل و داروها، نظارت بر واحدهاي تابعه )
* فعّاليّت‏هاي مداخله‏اي:
براساس مشكلات خاصّ منطقه و اهداف غير تكراري، انجام مي‏گيرد
برنامه عملياتي مي‏بايستي شامل هر دو نوع فعّاليّت‏ باشد

29. تهيه برنامه کار « جدول فعاليت هاي تفضيلي »
دراين مرحله بايد به اين سؤالات پاسخ داد:
چه کسي ، چه کاري ، درچه زماني ، در کجا و چگونه ، انجام مي دهد
](who) / (what) / (when) / (where)/(which)[
دراين مرحله به منابع سازمان بايد توجه شود (ميزان اعتبارمورد نياز،محل اعتبارونوع هزينه)

30. شرح تفصيلي فعّاليّت‏ها
محل تأمين اعتبار
كل هزينه
شيوة پايش
اقدامات پشتيباني
كجا؟
چه زمان؟
چه كسي؟
چه چيز؟
رديف

31. مراحل اجرا
زمان اجرا
محل اجرا
مسئول اجرا
بودجه

32. جدول زمان‏بندي (Time Table)
جدول گانت يك ابزار سودمند مديريّتي براي برنامه‏ريزي و كنترل (پايش فعّاليّت‏ها) مي‏باشد كه ترتيب زماني فعّاليّت‏هاي پيش‏بيني (برنامه‏ريزي) شده و فعاّليّت‏هاي انجام‏گرفته را نشان مي‏دهد
جدول گانت يك نمودار ستوني است كه زمان در محور افقي و فعّاليّت‏ها در محور عمودي آن قرار گرفته‏اند
ستون‏هاي نمودار نشان‏دهندة نتيجة كار در يك مدّت معين است
براي تهية نمودار گانت ابتدا كلية فعّاليّت‏هاي هر استراتژي ليست شده، سپس موعد و مدّت زمان هر فعّاليّت پيش‏بيني مي‏شود و براساس تقدّم زماني، جدول گانت رسم مي‏گردد
درحين اجراي برنامه، فعّاليْت‏هايي كه عملاً انجام گرفته‏اند نيز در جدول ، براي مقايسه (پايش) و انجام اقدامات اصلاحي، مشخص مي‏شوند

33. جدول گانت (Gantt Chart)
ماه 12
ماه 11
ماه 10
ماه 9
ماه 8
ماه 7
ماه 6
ماه 5
ماه 4
ماه 3
ماه 2
ماه 1 ×
فعّاليّت 1
فعّاليّت 2
فعّاليّت 3
× فعّاليّتي كه مي‏بايستي انجام شود
فعّاليّتي كه انجام شده‏است