1. An Dobhriathar

2. an dobhriathar ama
an dobhriathar aidiachtach
an dobhriathar cainníochta
an dobhriathar ceisteach
an dobhriathar spáis/ treo

3. an dobhriathar ama
inniu
arú amárach
arú inné
amárach
inné

4. an dobhriathar ama inniu riamh choíche
..agus beidh sí choíche amhlaidh
Bhí sí riamh mar sin…

5. an dobhriathar ama Dé Luain Dé Máirt Dé Céadaoin Déardaoin Dé hAoine
Dé Sathairn
Dé Domhnaigh
Faoi Eanáir
Faoi Fheabra
Faoi Mhárta
Faoi Aibreán
Faoi Bhealtaine
Faoi Mheitheamh
Faoi Iúil
Faoi lúnasa
Faoi Mheán Fómhair
Faoi Dheireadh Fómhair
Faoi Shamhain
Faoi Nollaig

6. an dobhriathar ama
san earrach
sa samhradh
sa gheimhreadh
san fhómhar

7. an dobhriathar ama i dtosach i lár i rith an earraigh le linn
ar feadh
i gceann
go ceann
an earraigh
an tsamhraidh
an fhómhair
an gheimhridh

8. an dobhriathar ama i dtosach na i lár na i rith na le linn na ar feadh
i gceann
go ceann
seachtaine
míosa
bliana

9. an dobhriathar ama inniu Le seachtain (anuas) Le mí iomlán
Le blianta beaga anuas
inniu
Ar feadh seachtaine
Ar feadh míosa
Ar feadh na mblianta

10. an dobhriathar ama I have been getting ready for a week
Táim ag ullmhú le seachtain anois.
I shall be in Paris for a week.
Beidh mé I bPáras ar feadh seachtaine
I have been learning music for this past while.
Táim ag foghlaim ceoil le tamall anois.
I was learning French for a while
Bhí mé ag foghlaim Fraincise ar feadh tamaill.

11. an dobhriathar aidiachtach
Is féidir dobhriathar a dhéanamh d’aidiacht
leis an mhír bhriathra ‘go’
áit álainn Tá sé go hálainn.
aimsir the Tá an aimsir go te.
Is iontach an rud é Beidh sin go hiontach.

12. an dobhriathar aidiachtach
Fágtar an mhír bhriathra ‘go’ ar lár má tá dobhriathar eile nó frása dobhriathra á cháiliú:
fear tuirseach Táim tuirseach go leor.
Bean shásta Tá sí sásta a dóthain.
áit álainn Tá sé cuibheasach álainn.
aimsir the Tá sé measartha te.
Is fada uainn é Beidh sé sách fada uainn.

13. an dobhriathar ama He was somewhat late. Bhí sé cuibheasach déanach.
She did reasonably well.
Rinne sí measartha maith.
It situated far enough away from the centre.
Tá sé suite fada go leor ón lár.
It’s not high enough.
Níl sé sách ard.

14. an dobhriathar cainníochta
Ní úsáidtear an mhír bhriathartha ‘go’ leis na dobhriathra cainníochta
Is iad: ar fad, beagnach, measartha, cuibheasach, sách.

15. an dobhriathar ceisteach
Is iad seo a leanas na dobhriathra ceisteacha sa Ghaeilge:
Cá bhfuil tú ag dul?
Cá mhinice a dúirt mé leat é?
Cá fhad a bheidh tú thar lear?
Cé mhéad? How much/many?
Cathain a thiocfaidh tú abhaile?
Cad é mar atá tú?
Conas a tharla sin?

16. An Dobhriathar Spáis agus Treo

17. Dobhriathra ionaid
thall
ansin!
anseo
abhus

18. Dobhriathra ionaid anseo abhus thall ansin sall anall Táim ag dul
Táim ag dul/ teacht ansin
Táim ag teacht
anall
abhus

19. ionad
istigh
amuigh

20. gluaiseacht chothrománach
amach
amuigh

21. gluaiseacht chothrománach
istigh
isteach

22. gluaiseacht chothrománach agus ingearach
MISE
thuas
thuas
ag teacht
aníos
ag teacht
anuas
ag dul suas
MISE
ag dul síos
MISE
thíos
thíos
MISE
MISE
thíos

23. An compás
thuaidh
mise
thoir
thiar
theas

24. an compás
ó thuaidh
Táim ag dul.
siar
soir
ó dheas

25. an compás
aduaidh
Táim ag teacht
anoir
aniar
aneas

26. nathanna
Tháinig tú aniar aduaidh orm!

27. nathanna
Tá thiar orm anois!

28. nathanna
Scaip siad soir siar

29. nathanna
Tá thiar orm anois!

30. nathanna
Chuaigh sé siar ar a ghealltanas

31. nathanna
Baineadh siar asam

32. Is mó atá mé siar ná aniar leis
nathanna
Praghas an-íseal!
Úinéir amháin!
Margadh den scoth!
Is mó atá mé siar ná aniar leis

33. nathanna
Tá sé taobh thall de mo chumas

34. nathanna
Tá cos thall agus cos abhus aici

35. nathanna
Tá sí ag gabháil aniar

36. Tástáil (abair ar bhealach eile!)
thiar is abhus
an cúl agus an aghaidh
taobh thiar aniar.
an cúl chun tosaigh
Tá thiar orm le mo chuid oibre.
Táim tite chun deiridh le mo chuid oibre.
Ná bíodh siar ná aniar agat leis!
Ná bí ag moilleadóireacht leis!
Tá tú anseo ar deireadh is ar siar!
Tá tú tagtha sa deireadh thiar thall.
Tháinig an scéal faoina pósadh aniar aduaidh orm.
Bhain an scéal faoina pósadh stangadh asam.
Ní tharlóidh a leithéid go dtaga siar aniar.
Ní tharlóidh aon rud mar sin go deo.
Dúirt mé anonn is anall leis é!
Dúirt mé lena aghaidh é.

37. Tástáil (abair ar bhealach eile!)
anonn in aois
aosta go leor
Ná bíodh anonn na anall ann!
Na bíodh aon mhíthuiscint ag baint leis!
Ní luaithe anonn ná anall é.
Bíonn fuadar faoi i gcónaí, ní shuíonn sé síos.
riamh anall
ó thús ama
Chaith sise obair an tí sall ormsa.
Thug sise ormsa obair an tí a dhéanamh.
Tá sí ag gabháil anoir.
Tá sí ag feitheamh clainne.
Mise atá thíos leis.
Is mise a chaill airgead mór dá dheasca.
Níor fhág sí thíos ná thuas air é.
Thug sí léasadh ceart dá teanga dó.

38. Tástáil (abair ar bhealach eile!)
Ní bhíonn toinnte éadaigh orthu.
Ní bhíonn snáithe éadaigh orthu.
Beidh tú thuas leis.
Beidh tairbhe le fáil agat as.
Níl aon chur amach agam air.
Níl aon eolas agam faoi.
Bhí craic amach is amach againn.
Bhí spórt an domhain againn.
Is é an fhoireann is fearr amuigh is amach é.
Níl aon fhoireann eile a bheadh inchurtha leosan.
Tá sé amuigh air go n-ólann sé.
Deirtear go mbíonn seisean ag ól.
Bíonn muid isteach is amach lena chéile.
Bímid mór le chéile.
istigh is amuigh ar caoga Euro
thart ar caoga Euro