1. 2. GAIA: ELEMENTUAK ETA KONPOSATU KIMIKOAK
INGENIARITZAREN ARLOAN ERABILITAKO
OINARRI KIMIKOAK
2. GAIA: ELEMENTUAK ETA KONPOSATU KIMIKOAK
IRAKASLEA:
Natalia Villota Salazar

2. 2. ELEMENTUAK ETA KONPOSATU KIMIKOAK
2.1. ATOMOA: UNITATE ELEMENTALA
ELEMENTUAK. KONTZEPTUAK
2.2. KONPOSATU KIMIKOAK
KONPOSATUEN KONPOSIZIO ESTEKIOMETRIKOA

3. 2. ELEMENTUAK ETA KONPOSATU KIMIKOAK
PARTIKULA ZATIEZINEZ EGINDA DAUDEN SUBSTANTZIAK DIRA.
115 ELEMENTU EZAGUN DAUDE
100 AURKITZEN DIRA NATURAN, ETA GAINERAKOAK SINTETIKOAK DIRA
Fig Taula Periodikoa
(Química U1 –ren argazkia, Wikimedia Commons-ean argitaratua, CC-BY-SA 3.0 baimenpean

4. ATOMOAREN EGITURA ELEKTRONIKOA
2.1. ATOMOA: UNITATE ELEMENTALA
ATOMOAREN EGITURA ELEKTRONIKOA
NUKLEOA (+): PROTOIAK + NEUTROIAK
● IA ATOMOAREN MASA GUZTIA DAUKA
● PROTOIEK ETA ELEKTROIEK KARGA BERA DAUKATE, BAINA KONTRAKO ZEINUKOA
● NEUTROIEK EZ DUTE KARGARIK
ELEKTROIAK (-):
● NUKLEOAREN INGURUAN
● ELEKTROIEN MASA PROTOIENA EDO NEUTROIENA BAINO TXIKIAGOA DA
● ATOMOAREN PORTAERA KIMIKOA MUGATZEN DUTE
PARTIKULA
KARGA (C)
MASA (kg)
PROTOIA
1.60 x 10-19
1.67 x 10-27
ELEKTROIA
x 10-19
9.11 x 10-31
NEUTROIA

5. 2.1.1. ELEMENTUAK. KONTZEPTUAK
ZENBAKI ATOMIKOA (Z):
PROTOI EDO ELEKTROI KOPURUA
ATOMOAREN NEUTRALITATEA MANTENTZEKO
ELEMENTU KIMIKOA IDENTIFIKATZEN DU
MASA-ZENBAKIA (A):
PROTOI KOPURUA GEHI NEUTROI KOPURUA
ISOTOPOAK:
ELEMENTU BERDINAREN NUKLEOEK NEUTROI KOPURU DESBERDINA DAUKATE
MASA (MASA-ZENBAKIA) DESBERDINA DUTE
PROTOI ETA ELEKTROI KOPURUAK MUGATZEN DITU PROPIETATE KIMIKOAK

6. C = 12 m.a.u. (MASA ATOMIKOAREN UNITATEA)
ATOMO BATEN MASA DA
ERREFERENTZIA MODUAN KARBONOAREN 12 ISOTOPOA HARTZEN DA:
C = 12 m.a.u. (MASA ATOMIKOAREN UNITATEA)
MOL:
SUBSTANTZIA KANTITATEA DA
MASA MOLARRA (g/mol):
SUBSTANTZIA BATEN MASA SUBSTANTZIA KOPURUKO

7. H2O 2 ATOMO HIDROGENO ATOMO BAT OXIGENO 2.2. KONPOSATU KIMIKOAK
BI EDO ELEMENTU GEHIAGOZ OSATUTAKO SUBSTANTZIAK DIRA
ELEMENTU-KONBINAZIO AK PROPORTZIO TINKOA DAUKA
ELEMENTUETAN: ATOMO
KONPOSATUETAN: MOLEKULA (ATOMO PROPORTZIO ZEHATZA)
H2O
2 ATOMO HIDROGENO
ATOMO BAT OXIGENO
Fig Ura
(Patrick-Emil Zörner –ren argazkia, Wikimedia Commons-ean argitaratua, CC-BY-SA 3.0 baimenpean

8. KONPOSATUEK PROPIETATE ZEHATZAK DAUZKATE
EZ DUTE ZERIKUSIRIK OSATUTAKO ELEMENTUEN PROPIETATEEKIN
Fig Gatza
(André Karwath–ren argazkia, Wikimedia Commons-ean argitaratua, CC-BY-SA 2.5 baimenpean

9. 2.2.1. KONPOSIZIO ESTEKIOMETRIKOA
KONPOSATUA OSATZEN DUTEN ELEMENTUEN PROPORTZIOA DA
KONPOSIZIO ESTEKIOMETRIKOA HIRU ERATAN ADIERAZTEN DA:
 ATOMO KOPURUA - MOLEKULA BATEAN
FORMULA ENPIRIKOA: ATOMOEN PROPORTZIOA (CH2)N
FORMULA MOLEKULARRA: ATOMOEN KOPURUA C3H6
 MASA - MOL
 KONPOSATUAREN - MASA GUZTIA
EHUNEKOA PISUTAN (%)

10. BIBLIOGRAFIA
Casabó, J. (2009). Egitura atomikoa eta lotura kimikoa. Ed. UPV/EHU.
Chang, R. (2010). Química. Ed. McGraw-Hill, 10º edición.