1. Gdje je BiH u Bolonja procesu ?
Prof. Lamija TANOVIĆ
Univerzitet u Sarajevu
Seminar: Integracija BiH u EHEA
Sarajevo, 6-10 juni 2005.

2. Šta je Bolonja Proces?
Bolonja proces predstavlja saradnju u oblasti visokog obrazovanja između zemalja učesnica (sada ih ima 45) kroz koji treba da se ostvari Evropski prostor visokog obrazovanja (EHEA) do godine

3. Šta je Bolonja Proces?
Bolonja proces se zasniva na principima kvaliteta i transparentnosti i treba da uspostavi Evropski prostor visokog obrazovanja EHEA do godine na putu stvaranja “društva baziranog na znanju”

4. Šta je Bolonja Proces?
Bolonja proces je proces usklađivanja i harmonizacije sistema visokog obrazovanja u državama članicama koji, između ostalog, treba da omogući intenzivniju mobilnost studenata i univerzitetskog kadra, a u cilju podizanja kvaliteta u procesu ovladavanja znanjem.

5. Članice Bolonja procesa

6. Kako se ostvaruje Bolonja Proces?
Kroz seriju bienalnih konferencija ministara zaduženih za visoko obrazovanje u periodu od 10 godina (od 1999 do 2010)
Kroz rad Bolonja grupe (BFUG) koju čine predstavnici svih zemalja članica i predstavnici konsultativnih članica (NGO koji se bave visokim obrazovanjem: EUA, EURASHE, ESIB i ENQA, UNESCO-CEPES) kao i predstavnici Evropske Komisije i Vijeća Evrope.

7. Ministarske konferencije
1. Bolonja 1999 (Bolonjska Deklaracija)
2. Prag 2001
3. Berlin 2003
(BiH potpisala Bolonjsku Deklaraciju)
4. Bergen maj 2005

8. Ministarska konferencija u Bergenu 19-20 maj 2005.

9. Ministarska konferencija u Bergenu 19-20 maj 2005.

10. Dokumenti sa Konferencija
Bolonja Deklaracija (1999)
Praški Kominike (2001)
Berlinski Kominike (2003)
Bergen Kominike (2005)
Kominike sa ministarske konferencije označi glavne zadatke kojima će se Bolonja proces baviti između dvije konferencije.

11. Šta je BFUG (Bologna Follow Up Group)
Bolonja grupa – BFUG je ekspertno tijelo koje čine predstavnici svih zemalja potpisnica Bolonja Deklaracije (45 zemalja) i predstavnici tzv. konsultativnih članica: EC, CoE, ESIB, EUA, EURASHE, UNESCO-CEPES.
Ko su ove institucije ?

12. Ko su saradnici na Bolonja procesu?
ESIB-The National Unions of Students in Europe
EUA-European University Association
EURASHE – European Association of Institutions in Higher Education
UNESCO-CEPES – UNESCO European Centre for Higher Education
EU – Evropean Union
CoE Council of Europe

13. Osnovni zadaci do 2005
Osnovni zadaci koji su istaknuti da se postignu “na pola puta”su:
osiguranje kvaliteta (Quality Assurance)
dvo-ciklični sistem (Two cycle system) i
priznavanje diploma i perioda studija (Recognition)

14. Analiza postignutog “na pola puta”
14. januara ove godine Ministarstvo civilnih poslova BiH je uputilo Bolonja Sekretarijatu Državni izvještaj i Izvještaj na pola puta tzv.“Stocktaking Report”
Svi nacionalni/državni izvještaji od 40 zemalja uključenih u Bolonja proces nalaze se na web stranici

15. Scorecards – kartice o uspjehu
Šta je “scorecard”?
Kakva je metodologija?
Kakvi su rezultati?
Komentari?

16. Zašto su korištene kartice o uspjehu?
U centru ovog istraživanja je kolektivni i saradnički napor, a ne natjecanje među državama
Htjelo se vidjeti “ukupna slika”, tj. kako napredujemo svi zajedno u Bolonja procesu
Rezultati treba da nam omoguće da vidimo kako napredujemo prema ovim objektivnim kriterijima
Korištena je priznata metodologija: Lisbon Scorecard (CER); Balanced Scorecard (Kaplan and Norton)

17. Vrijednost kartica o uspjehu
U ovoj metodi operiše se sa velikom količinom materijala iz raznih izvora
Sistematičan i efikasan okvir za analizu
Integrira kvantitativne i kvalitativne mjere
Ima opisne rubrike: pet nivoa ocjena- koje omogućuju više fokusiranu analizu

18. Kako je primijenjena metodologija?
Deset kriterija za tri linije akcije
Obezbjeđenje kvaliteta -Quality assurance (4)
Dvociklični sistem -Two-cycle system (3)
Priznavanje -Recognition (3)
Skala sa pet boja
Analizirani rezultati
Rezultat potvrdila svaka zemlja
Primjedbe ugrađene

19. Deset kriterija za tri linije akcije
Obezbjeđenje kvaliteta:
1.1 Stepen razvijenosti sistema obezbjeđenja kvaliteta
1.2 Ključni elementi sistema evaluacije
1.3 Nivo učešća studenata
1.4 Nivo međunarodnog učešća,saradnje i povezivanja
Sistem zvanja sa dva ciklusa:
2.1 Stepen implementacije dvocikličnog sistema
2.2 Nivo upisa studenata u dvociklični sistem
2.3 Prelaz iz prvog ciklusa u drugi ciklus
Priznavanje diploma/zvanja i perioda studija
3.1 Stepen implementacije dodatka diplomi
3.2 Ratifikacija Lisabonske Konvencije
3.3 Stepen implementacije ECTS-a

20. Značenje boja Tamno zelena: Odličan Svijetlo zelena : vrlo dobar
Žuta: dobar
Narandžasta:dovoljan
Crvena: nedovoljan

21. Rangiranje “linija akcije” za opšti prosjek 40 zemalja
OCJENE

22. Opšti uspjeh svih 40 zemalja u svih 10 kriterija

23. Opšti uspjeh: Tri najbolje prosječne ocjene
9. Lisabonska Konvencija 4.3
10. ECTS 4.16
1. {stepen razvoja QA sistema
5. {Implementacija dvocikličnog sistema4.09

24. Opšti rezultati: Tri najniže prosječne ocjene
3. Učešće studenata u QA2.95
6. Procent učešća studenata u dvocikličnom sistemu3.44
4. Međunarodno učešće u QA3.67

25. Zaključak: Bolonja funkcionira

26. Gdje je BiH u Bolonja procesu?
Država BiH nije obezbijedila zakonski okvir za implementaciju Bolonja principa(Nije usvojen Okvirni zakon o visokom obrazovanju)
Zato univerziteti sami počinju da uvode Bolonja pravila bez zakonske potpore ili vrše pritisak na kantonalnu zakonodavnu vlast da promijene kantonalne zakone o visokom obrazovanju.

27. Ocjene za implementaciju Bolonja principa – Stocktaking ocjene
Ocjena
Obezbjeđenje kvaliteta:
Stepen razvijenosti sistema obezbjeđenja kvaliteta…3
Ključni elementi sistema evaluacije………………………2
Nivo učešća studenata…
Nivo međunarodnog učešća, saradnje i povezivanja…..2

28. Ocjene za implementaciju Bolonja principa – Stocktaking ocjene
Ocjena
Sistem zvanja sa dva ciklusa: 1
Stepen implementacije
dvocikličnog sistema
Nivo upisa studenata u
dvociklični sistem
- Prelaz iz prvog ciklusa u drugi ciklus………2

29. Ocjene za implementaciju Bolonja principa – Stocktaking ocjene
Ocjena
Priznavanje diploma/zvanja
i perioda studija ……………………… 3
- Stepen implementacije dodatka diplomi………
Ratifikacija Lisabonske Konvencije…………………... 4
Stepen implementacije ECTS-a……………………..…4
UKUPAN USPJEH 2

30. B-H najniže ocjene Nivo učešća studenata u QA 1
Stepen implementacije dvocikličnog sistema 1
Nivo upisa studenata u dvociklični sistem 1
Stepen implementacije dodatka diplomi

31. B-H najviše ocjene Ratifikacija Lisabonske Konvencije 4
Implementacija ECTS-a

32. TWO-CYCLE DEGREE SYSTEM RECOGNITION OF DEGREES AND PERIODS OF STUDY
BOLOGNA SCORECARD
Bosnia-Herzegovina
QUALITY ASSURANCE
1. Stage of development of quality assurance system
2. Key elements of evaluation systems
3. Level of participation of students
4. Level of international participation, co-operation and networking
TWO-CYCLE DEGREE SYSTEM
5. Stage of implementation of two-cycle system
6. Level of student enrolment in two-cycle system
7. Access from first cycle to second cycle
RECOGNITION OF DEGREES AND PERIODS OF STUDY
8. Stage of implementation of Diploma Supplement
9. Ratification of Lisbon Recognition Convention
10. Stage of implementation of ECTS
TOTAL

33. UPOREDNA KARTA OCJENA

35. Rangiranje “linija akcije” za BiH i prosjek Evrope
Evropa
B-H

36. Opšti uspjeh za BiH i prosjek Evrope po svim kriterijumima
Evropa
BiH

37. Gdje je BiH u Bolonja procesu?
Da bi se BiH pridružila Bolonja porodici mora osnovati
1. nezavisnu državnu agenciju za informisanje i priznavanje kvalifikacija i perioda studija
2. nezavisnu državnu agenciju za osiguranje kvaliteta i akreditaciju
I još mnogo toga drugog…
A sve to može samo kroz državni zakon o visokom obrazovanju

38. Šta još treba učiniti na putu bolje implementacije Bolonja principa?
Hitno treba započeti kampanju intenzivne obuke svih učesnika u visokom obrazovanju i političara (članova parlamenta, ministara, administrativaca u ministarstvu, nastavnika i studenata) o Bolonja procesu.
Fakulteti/univerziteti treba da intenziviraju obuku svojih nastavnika i studenata o Bolonja reformi.

39. Smjernice iz Bergen Kominikea
U narednom periodu članice Bolonja procesa treba da izrade svoj nacionalni/državni okvir za kvalifikacije usklađen sa evropskim sveobuhvatnim okvirom za kvalifikacije koji predviđa tro-ciklični sistem visokog obrazovanja
Svoj QA sistem treba uskladiti sa standardima, procedurama i instrukcijama sadržanim u evropskom QA sistemu (izradila ENQA)

40. Smjernice iz Bergen Kominikea
Takođe je potrebno početi izgradnju trećeg ciklusa – doktorskog studija povezujući ga sa sektorom istraživanja, tehnologija i razvoja, tj. sa Evropskim prostorom visokog obrazovanja – ERA.
Treći ciklus treba da predstavlja unapređenje znanja kroz originalni doprinos u istraživanju i treba da predstavlja studij (puno vrijeme) maksimiziran na 3-4 godine.

41. KRAJ