1. Përcaktimi i sjelljes së kostove
Kapitulli 3

2. Bazat e sjelljes së kostove
Kostot mund të shfaqin sjellje fikse, variabël ose të përziera. Të dish se si ndryshojnë kostot kur ndryshojnë outputet e një veprimtarie është një pjesë e rëndësishme e planifikimit, kontrollimit dhe vendimmarrjes.

3. Bazat e sjelljes së kostove
P.sh. nga njohja e sjelljes së kostos mund të përfitojnë edhe proceset sikurse janë buxhetimi, marrja e vendimit për të mbajtur ose për të ndërprerë një linjë prodhimi dhe vlerësimi I performansës së një segmenti. Në fakt, mosdija dhe mosnjohja e sjelljes së kostos mund të çojë në vendime të gabuara, madje shkatërrimtare.

4. Bazat e sjelljes së kostove
Sjellja e kostove është termi i përgjithshëm që përdoret për të përshkruar nëse kostoja ndryshon kur ndryshon niveli i outputit.
Kostoja që nuk ndryshon me ndryshimin e outputit të veprimtarisë quhet kosto fikse,
Kostoja variabile rritet me rritjen e outputit të veprimtarisë dhe ulet në total me uljen e outputit të veprimtarisë.

5. Llojet e kostove
Variabile
Fikse
Mikse

6. Shembull i kostove variabile
Fatura e juaj totale është e bazuar në atë se sa minuta keni folur.
Fatura totale e telefonit
Minutat e folur

7. Kostot variabile për njësi
Kosto totale për minutat e folur është konstante. P.sh. 8 cent për minutë.
Ngarkesa telefonike për minutë
Minutat e folur

8. Shembull i kostove totale fikse
Fatura juaj bazike e telefonit është fikse dhe nuk ndryshon nëse ju bëni më shumë thirrje lokale
Fatura bazike mujore e telefonit
Numri i thirrjeve lokale

9. Fatura bazike mujore e telefonit për thirrje lokale
Kostot fikse për njësi
Kostot fikse për thirrje lokale ulen, sa më shumë thirrje që të bëhen.
Fatura bazike mujore e telefonit për thirrje lokale
Numri i thirrjeve lokale

10. Sjellja e kostove fikse
Kur aktiviteti
Merr në konsiderim shembullin
e një koncerti ku bendi duhet
të paguhet € pa marrë
parasysh numrin e biletave
që shiten
Total fixed cost does not change as activity increases or decreases. For example, your monthly car payment remains the same regardless of the number of miles that you drive in a month.
However, when expressed on a per unit basis, a fixed cost is inversely related to activity—the per unit cost decreases when activity increases and increases when activity decreases. For example, if you divide your monthly car payment by the number of miles driven in a month, you will find that the cost per mile decreases as the number of miles increases.
Consider the following concert example where the band will be paid forty-eight thousand dollars regardless of the number of tickets sold.

11. Sjellja e kostove fikse
$48,000 ÷ 3,000 bileta = $16.00 per bilete
The band cost is fixed as they will be paid forty-eight thousand dollars regardless of the number of tickets sold. Notice that the per ticket cost of the band decreases as the number of tickets sold increases, from a high of seventeen dollars and seventy-eight cents at two thousand seven hundred tickets, to a low of fourteen dollars fifty-five cents at three thousand three hundred tickets.

12. Sjellja e kostove Shembull i kostove normale variabile
Tregtia
KMSH
Organizatat shërbyese
Furnizimet dhe udhëtimet
Prodhuesit
MD, PD dhe kostot indirekte variabile
Tregtia dhe prodhimi
Shitja me komision dhe kostot e ngarkim shkarkimit
Shembuj të kostove fikse
Tregtia, prodhimi dhe shërbimet
Taksa në pronë, sigurimet, zhvlerësimi, pagat e shitjes, reklamat

13. Njohja e sjelljes ë kostove
Cost Behavior: Analysis and Use
Njohja e sjelljes ë kostove
November 27, 2018
Përcaktimi i çmimeve shitëse
Vendimi: Prodho apo blej
Hyrja në tregje të reja
Prezantim i produktit të ri
Blerja/zëvendësi-mi i pajisjeve
Dr. Fred Barbee

14. Kostove
të përziera

15. KOSOT E PËRZIERA (MIKSE)
11/27/2018
KOSOT E PËRZIERA (MIKSE)
Shprehin kostot të cilat përmbajnë elemente të kostove fikse ashtu edhe të atyre variabile dhe ndryshojnë në tërësi por jo proporcionalisht me ndryshimin e shkallës së shfrytëzimit të kapaciteteve apo nivelit të aktiviteteve
Skender Ahmeti

16. ...KOSTOT E PËRZIERA (MIKSE)
11/27/2018
...KOSTOT E PËRZIERA (MIKSE)
Shembull:
Standard Inc. prodhon anije me vela duke shfrytëzuar pajisje të marra me qira. Ngarkesa e qirasë për një vit është 15,000 € plus 1 € për secilën orë të shfrytëzimit të makinës mbi 10,000 orë
Skender Ahmeti

17. 10 20 30 40 ...KOSTOT E PËRZIERA (MIKSE)
11/27/2018
...KOSTOT E PËRZIERA (MIKSE)
Kostot e përziera ndonjëherë quhen gjysmë variabile apo gjysmë fikse
Grafiku i shpenzimeve totale mikse
€45,000
€40,000
€35,000
€30,000
€25,000
€20,000
€15,000
€10,000
€5,000
Kostot e përziera zakonisht ndahen në komponentë të tyre fikse dhe variabile për analiza menaxheriale
Kosto totale
Orët totale të makinës (000)
Skender Ahmeti

18. Kostot e përziera kanë komponentë variabile dhe fikse
A mixed cost has both a fixed and variable element. We will illustrate mixed costs by looking at a monthly utility bill for electricity.
Merr në konsiderim:
Shpenzimin e energjisë elektrike
Shpenzimet e qirasë
Shpenzimet e kafes në kafiteri

19. Metodat për ndarjen e kostove të përziera
Në teori, kostot paraqiten në dy skajshmëri:
Kosto fikse absolute me koeficient të reagibilitetit baras me zero
Kosto variabile proporcionale me koeficient të reagibilitetit baras me një,
Në praktikë, në mes këtyre dy skajshmërive, paraqiten një tërësi kostosh që nuk janë as tërësisht fikse absolute, por as tërësisht variabile proporcionale.
11/27/2018

20. Metodat për ndarjen e kostove të përziera
Kostot e tilla zakonisht quhen kosto të tërësishme gjysmë fikse të përbëra nga komponenti fiks dhe variabil, për ndarjen e të cilave përdoren një varg metodash.
Cilat janë arsyet kryesore për ekzistimin e këtyre kostove?
11/27/2018

21. Metodat për ndarjen e kostove të përziera
1. Ekzistimi i detyrueshëm i minimumit të organizimit, përkatësisht minimumit të pajisjeve që mirëmbajnë gatishmërinë e ndërmarrjes për prodhimtari. Deri te ai minimum kostot janë fikse, mbi atë minimum ato marrin karakter të kostove variabile
11/27/2018

22. Metodat për ndarjen e kostove të përziera
2. Nga praktika e ndërmarrjeve, dimë se disa kosto kanë karakteristika fikse po ashtu edhe variabile. Kështu, kostot e ngrohjes në procesin e prodhimit lidhen me vëllimin e prodhimit, ndërsa kostot e ngrohjes në së zyrave janë tërësisht të pavarura nga vëllimi i prodhimit. Në kontabilitet, kostot e ngrohjes tregohen në një llogari, pa marrë parasysh se kostot e para janë variabile, ndërsa të dytat fikse.
11/27/2018

23. Metodat për ndarjen e kostove të përziera
3. Nganjëherë, është e pamundur sigurimi i materialit në sasi të nevojshme, andaj ndërmarrjes i duhet të furnizohet me sasi të mëdha, e cila ruhet e gatshme për t’u përdorur pas një kohe të caktuar. Derisa materiali (si kosto variabile) është në rezerva, ai shkakton kosto të caktuara fikse.
11/27/2018

24. Metodat për ndarjen e kostove të përziera
Prandaj, duke u nisur nga këto tri supozime, si dhe duke pasur parasysh se kostot e tërësishme rriten dhe zvogëlohen në varësi nga rritja apo zvogëlimi i vëllimit të prodhimit, mund të theksohet se kostot e tërësishme nuk mund të konsiderohen ekskluzivisht as kosto fikse, por as kosto variabile, por më tepër si kosto gjysmëfikse apo kosto gjysmëvariabile.

25. Kostot e përziera kanë komponentë variabile dhe fikse
A mixed cost has both a fixed and variable element. We will illustrate mixed costs by looking at a monthly utility bill for electricity.
Merr në konsiderim:
Shpenzimin e energjisë elektrike
Shpenzimet e qirasë
Shpenzimet e kafes në kafiteri

26. Kostot totale të shërbimit
Kostot e përziera
Kostot totale të përziera
Shpenzimet variabile
Kostot totale të shërbimit
If you pay your utility bill, you know that a portion of your total bill is fixed and a portion is variable. The fixed portion is referred to as a connection fee that is the same regardless of the amount of electricity that you use. The variable portion of your utility costs depends on the number of kilowatt hours you consume.
The graph on your screen demonstrates the nature of a normal utility bill.
Shpenzimet
fikse
Aktiviteti (Kwh)

27. Kostot variabile për KW Kostot fikse të ngarkimit mujor me en.el.
Kostot e përziera X Y
Kostot totale mikse
Kostot totale të en.el.
Kostot variabile për KW
Kostot fikse të ngarkimit mujor me en.el.
Aktiviteti (kwh)

28. Pjerrësia
Ndërprerja
y = a + bX
Sigurisht kjo është ajo si e mësoni ju këtë ekuacion në algjebër

29. y = a + bX Kostot totale KV për njësi Kostot fikse
Niveli i aktivitetit

30. y = a + bX Variabël e varur Total Costs KV për njësi Kostot fikse
Variabël e pa varur
Level of Activity

31. Metodat empirike apo metoda e analizës kontabël
Pasi që në praktikën e shumicës së ndërmarrjeve prodhuese, në kuadër të kostove të tërësishme, përveç kostove fikse absolute dhe variabile proporcionale, paraqiten edhe kostot relative fikse si dhe ato regresive / progresive variabile, është e nevojshme të bëhet ndarja e këtyre kostove në komponent fiks dhe variabil, me qëllim të përfshirjes më të saktë në kalkulimin e çmimit kushtues.
Kjo mund të bëhet përmes metodës empirike dhe atë:
11/27/2018
Skender Ahmeti

32. Përcaktimi i komponentit fiks me ndihmën e përvojës
Analisti i kostove përdorë
eksperiencën e tij për të ndarë kostot
totale në fikse dhe variabile
Kompania shet programe softweri
Shitja totale = €
Kompania shet programe

33. Përcaktimi i komponentit fiks me ndihmën e përvojës
KMSH = €
Paga e menaxherit = €60.000
Paga e asistentes = €29.000
Komisioni = 12% nga shitja
Çfarë janë kostot fikse totale?
€ € = €89.000
Çfarë janë kostot fikse për njësi të shitur?

34. Përcaktimi i komponentit fiks me ndihmën e përvojës
€ ÷ = €89.00
Çfarë janë kostot variabile për njësi të shitur?
KMSH: €
Komisioni: € × .12 = €46.800
(€ €46.800) ÷ = €176,80

35. Ndarja e komponentit fiks përmes interpolacionit
Interpolacioni bazohet në disa elemente të njohura, në mes të cilave kryhet.
Këtu kemi të bëjmë me ndarjen e komponentit fiks nga ai variabil për shkallë të panjohur të shfrytëzimit të kapaciteteve.
Nëse janë të njohura kostot në nivel të dy shkallëve të shfrytëzimit të kapaciteteve, në mes të cilave gjindet shkalla e tretë për të cilën dëshirohet të përcaktohet komponenti fiks apo variabil, perdoret interpolacioni...
11/27/2018
Skender Ahmeti

36. Ndarja e komponentit fiks përmes interpolacionit
11/27/2018
Ndarja e komponentit fiks përmes interpolacionit
Shembull:
Muaji
Sasia
Diferenca KT
Rritja e KT
janar
8,900 -
186,000
shkurt
9,100
200
188,000
2,000
mars
9,300
192,000
4,000
prill
9,600
300
195,000
3,000
maj
10,000
400
200,000
5,000
Gjithsej
46,900
1,100
961,000
14,000
KV = / = 12,73 € / t
Skender Ahmeti

37. Ndarja e komponentit fiks përmes interpolacionit
KTV KT
KTF
8.900 x 12,73 =
72.703
9.100 x 12,73 =
72.157
9.300 x 12,73 =
73.611
9.600 x 12,73 =
72.792
x 12,73 =
72.700
11/27/2018
Skender Ahmeti

38. Ndarja e komponentit fiks përmes interpolacionit
Sipas të dhënave të shembullit më lart, zbatojmë formulën:
y 2 – y 1
y – y 1 = ( x – x 1)
x 2 – x 1 –
y – = ( x – 8.900)
9.100 – 8.900
y – = 10 ( x – 8.900)
y – = 10 x –
y = 10 x
11/27/2018
Skender Ahmeti

39. Ndarja e komponentit fiks përmes interpolacionit
Sa janë kostot e tërësishme për njësi të prodhuara:
y = 10 *
y =
y = €
11/27/2018
Skender Ahmeti

40. Metoda e ekstremumeve
Firma ka aktivitetin vijues të prodhimit dhe të mirëmbajtjes për dy muaj:
Duke përdorur dy nivelet e aktivitetit, llogarit:
koston variabile për njësi;
Kostot fikse, pastaj
Shpreh kostot përmes formës së ekuacionit Y = a + bX.

41. Changein cost Change in units
Metoda e ekstremumeve
Kostot variabile për njësi = Ndryshimet në kosto ÷
ndryshimet në njësi
Changein cost Change in units

42. Metoda e ekstremumeve
Kostot variabile për njësi = $2,400 ÷ 3,000 njësi
= $0.80 për njësi

43. A vlen kjo edhe për nivelin e ulët të aktivitetit ?
Provojeni !

44. Shembull i metodës së ekstremumeve
Kapaciteti i lartë për dhjetor: orë makine
Kosto e elektricitetit: €80.450
Kapaciteti i ulët për dhjetor: orë makine
Kosto e elektricitetit: €64.200
Çfarë është shkalla variabile?

45. Shembull i metodës së ekstremumeve
(€ – €64.200) ÷ ( – )
€ ÷ = €0,65
Çfarë janë kostot fikse?

46. Shembull i metodës së ekstremumeve
€ = Kostot fikse + ( × €0,65)
Kostot fikse = € – € = €44.700
€ = Kostot fikse + ( × €0,65)
Kostot fikse = € – € = €44.700
y = a + bx
y = € (€0,65 × orët e makinës)

47. Përcaktimi i trendit linear me ndihmën e metodës së katrorëve të vegjël
Përllogaritja e trendit linear përmes metodës së katrorëve të vegjël bazohet në funksionin:
Y = a b x
Ku:
Y - shuma e kostove të tërësishme,
a - shuma e kostove fikse
b - shuma e kostove variabile
x - vëllimi i prodhimtarisë
11/27/2018

48. Përcaktimi i trendit linear me ndihmën e metodës së katrorëve të vegjël
Shembull:
Q = njësi
Q1 = njësi
KT = €
KT 1 = €
11/27/2018

49. Përcaktimi i trendit linear me ndihmën e metodës së katrorëve të vegjël
Në vazhdim kemi:
Y = a + b x
Y = a + 23,28 x
Y = a + 23,28 *
a = y –
a = –
a = €
Kështu kostot fikse për periudhën në fjalë përbëjnë shumën prej € nga shuma e tërësishme e kostove prej € e kështu me radhë....
11/27/2018

50. Fund i kapitullit 3