1. امنیت غذایی
Food Security
دکتر ابوالقاسم جزایری

2. مقدمه فقر = ناتوانی در برآوردن نیازهای بنیادی انسان
غذا و تــغذیه از جمــله نیــازهای بنـیادی جامعه بشری است، که تأمین آن در مقوله امنیت غذایی نهفته است
تأمین امنیت غذایی برای جامـــعه یکی ازاهداف کلان برنامه ریزی های اقتصادی-اجتماعی است ...

3. هدف نهايی کاربردی علم تغذيه:
بهبود وضع تغذيه جامعه
علم تغذيه چکار می کند؟
1. مطالعه نقش و کارانرژی ومواد مغذی در بدن
2. مقدار نيازبدن به انرژی و مواد مغذی
3. علايم کمبود و اضافه مصرف انرژی و مواد
مغذی
4. منابع غذايی انرژی و موادمغذی

4. علوم و صنايع غذايی: شيمی مواد غذايی ميکرب شناسی مواد غذايی
نگهداری مواد غذايی (کنسرو و...)

5. آيا می توان تنها با علم تغذیه وضع سلامت جا معه را ارتقاء داد ؟
نياز به:
کشاورزی: توليد غذا
جامعه شناسی و رفتارشناسی
اقتصاد

6. بحث اکنون تغذيه است.... يک شرط لازم برای ارتقاء وضع تغذيه:
دردسترس بودن غذای کافی
تجربه تلخ در سطح جهان:
تنها توليد ياتوزيع غذا درجامعه، کمک های غذايی ... مشکل سوء تغذيه را در جوامع مبتلا به کم غذایی و سوء تغذیه حل نکرد....

7. علل: 1. توزيع نامتناسب غذا در خانوار
1. توزيع نامتناسب غذا در خانوار
2. فروش موادغذايی دريافتی توسط خانوار و
هزينه کردن پول آن برای مصارف
غيرغذايی
3. بيماری ها: عفونی, انگلی , ...
4. وام های غذايی: ضدانگيزه برای توليد ...
؟؟؟(Green Revaluation) انقلاب سبز 

8. بطورکلی، دسترسی به غذای کافی
امنيت غذايی :
امنيت غذايی کلان
امنيت غذايی خانوار

9. (1). فراهم بودن غذای سالم و کافی از نظر کمی و کیفی......
(2). توانایی در بدست آوردن غذای مورد نيار از طریقی که از نظر جامعه قابل قبول باشد......

10. امنيت غذای کلان: وجود غذای کافی در سطح کلان در کشور.....
چگونه سنجيده می شود ؟ وجودغذالازم است...
ترازنامه غذايی: جمع جبری توليدات غذايی،
واردات، صادرات، ضايعات، ذخاير(در سيلوها ...).
وجود غذا: کل يا سرانه

11. امنیت غذایی خانوار Household Food Security
تعریف بانک جهانی (1986):
دسترسی همه مرم درتـــمام اوقــــات به غذای کافی به منظورزندگی سالم و فعال
امنيت غذايی خانوار: دسترسی خانوار به غذای کافی و سالم در تمام اوقات....

12. اساس اندازه گيری امنيت غذايی: مقدار انرژی دريافتی نسبت به نياز...
دسترسی
دسترسی فيزيکی
دسترسی اقتصادی
دسترسی فرهنگی
اساس اندازه گيری امنيت غذايی: مقدار انرژی دريافتی نسبت به نياز...

13. عوامل تعيين کنندة امنيت غذايی خانوار :
وجود غذا .(1)
درآمد خانوار . )2)
فرهنگ و سواد تغذيه ای .(3)
نبود بيماری.(4)
(بهداشت محيط، آب سالم، پيشگيری، واکسيناسيون ...)

14. 1. وجود غذای سالم: بخش کشاورزی ( + دامداری)
بخش بازرگانی (صادرات, واردات غذايی و ... )
بخش بهداشت (ايمنی و کنترل مواد غذايی؛
نظارت بهداشتی بر توليد و واردات ...)
بخش صنعت ( ساخت ماشين آلات کشاورزی و
صنايع غذايی؛ صنايع فرآوری موادغذايی ...)

15. 2. درآمد خانوار(اقتصادی ...):
نظام سياسی – اقتصادی هر کشور،
مديريت خانوار (بهترين استفاده از منابع مالی ...)
3. فرهنگ و سواد تغذيه ای:
وزارت آموزش و پرورش
(،....PHC) وزارت بهداشت
رسانه های گروهی (راديو، تلويزيون، وجرايد)

16. 4. نبود بيماری: بخش بهداشت بخش صنعت ( برای بهداشت محيط ...)
4. نبود بيماری:
بخش بهداشت
بخش صنعت ( برای بهداشت محيط ...)
صنعت داروسازی ( دارو, واکسن و ...)
آموزش بهداشت و تغذيه همگانی (برای تغيير رفتار..)
کنترل بيماريهای واگير
- بخش بهداشت نقطة نهايی را می بيند:
کودک دچارسوء تغذيه.....
مادر کم خون

17. سنجش امنیت غذایی خانوار
کمتر از 80% نياز: ناامنی شديد
90-80% نياز: ناامنی خفيف
110-90% نياز: برخوردار از امنيت غذايی
120–110% نياز: بطورکلی اضافه دريافت
بيشتر از 120% نياز

19. تاریخچه...
طی گذر زمان تعاریف متفاوتی براي امنیت غذایی داده شده است......
یکــ علت: تـــغییردر نـگرش وتحلیل موضوع
دو نگرش اساسي :
1. تغییراز سطح جهانی و كشوري به سطح
خانوار
2. تغییراز غذا به وضع معیشتی

20. امنیت غذایی برای نخستین بار در کنفرانس جهانی غذا(1974 ) به عنوان یک چهارچوب فکری جدید مطرح شد......
در کنفرانس بین الملی تغذیه (1992 ) به عنوان یکی از اهداف مهم در برخورد با سؤتغذیه و گرسنگی در جهان در دهه 90و آغاز قرن 21مورد تأکید و تصویب قرار گرفت......

21. ....... در اواخر قرن محقـــــقین به مفهوم سازی پدیده ناامنی غذایی پرداختند:
مفهوم آن را نا تــوانی در بدست آوردن یا مصرف غذای نا کافی از نظر کمی و کیفی از راههای مورد قبول جامـعه
بیان کردند.

22. الگوی غذایی مطلوب و کافی
هدف از تأمین غذای مطلوب و کافی تنها رفع گرسنگی عیان(سیری شکمی) نیست
......تأمین نیازهای سلولی به مواد مغذی یعنی رفع گرسنگی پنهان رانیز دربر دارد... (سیری سلولی)
در تعيين الگوهای غذایی مطلوب و کافی، علاوه بر ميزان انرژي در یافتی، ميزان د ريافت مواد مغذی کلیدی نيزدر نظر گرفته می شود....

23. با توجه به اینکه انسان با انرژی احساس سیری میکند، تأمین انرژی را به تنهایی به عنوان شاخص سیری شکمی و تأمین انــــرژی همراه با مواد مغذی کلیدی را به عنوان شاخص سیری سلولی نام نهاده اند

25. ناامنی غذایی خانوار
ناامنی غذایی خانوار یک فرایند درون خانوار است:
درآمد کــــم، بی ثباتی درآمد (بيكاري فصلي...)، قطع ناگـهانــی درآمد
(خشكسالي، افت محصول...)

26. مشکلات درسطح ناامنی غذایی خانوار:
1. نگرانی در موردعدم تداوم موجودی مواد غذایی
2. نامناسب بودن مواد غذایی
3. تخلیه ذخایر مواد غذایی

27. مشکلات درسطح ناامنی غذایی بزرگسالان :
مشکلات درسطح ناامنی غذایی بزرگسالان :
دریافت ناکافی غذا از نظر کیفیت
دریافت ناکافی غذا از نظر کمیت

28. مشکلات درسطح ناامنی غذایی کودکان:
دریافت ناکافی غذا

29. اندازه گیری امنیت غذایی در جامعه :
با توجه به اهمیت امنیت غذایی وشیوع بالای ناامنی غذایی در ایران،
سنجش امنیت غذایی و
شناسایی شاخص های معتبر برای پایش ناامنی غذایی
بسیار مهم است

30. ویژگیهای شاخص خوب :
1. اعتبار و دقت علمی بالا
2. قابلیت واندازه گیری سریع(وقت کمی
بگیرد
3. هزینه پايين
4. کاربرد مستقیم در نظام برنامه ریزی و اجرایی کشور

31. اندازه گیری امنیت غذایی در جامعه: ابزار
پرسشنامه ای که اعتبار و پایایی آن تعیین شده باشد .

32. مروری برمطالعات انجام شده در ایران:
نتایج مطالعات انجام شده با استـــفاده از ارزیابی تغذیه ای از سفره مردم:
میانگین دریافت سرانه رو زانه انرژی و مواد مغذی، ریبوفلاوین، وکــلسیم بالاست ،Aبجز ويتامين

33. مواد مغذی کلــــیدی در ایران:
پروتئین، کلسیم، ویتامین های (ريبوفلاوين) B2و A

34. امین رشتی و همکاران در سال1376 مطالعه ای با هدف بررسی و مقایسه رفتار اقتصادی و وضعیت فقر خانوارها بر اساس نوع سرپرست خانوار(مرد یا زن) انجام دادند.

35. نتایج: پائین ترین کشش درآمد را دارا بودند.
1. خانوارهای شهری با سرپرست زن و مرد، به ترتیب، 29 و 23 درصد از هزینه کل را به هزینه خوراکی اختصاص می دادند.
2. گوشت و برنج بالاترین سهم هزینه خوراکی و نان، قندوشکر لبنیات، روغن، تخم مرغ
پائین ترین کشش درآمد را دارا بودند.

36. در این مطالعه دو مدل برای امنیت غذایی طراحی شد.
قاسمی وهمکاران در سال1375 مطالعه ای را با هدف بررسی و ارزیابی امنیت غذایی خانوارهای تهرانی انجام دادند.
در این مطالعه دو مدل برای امنیت غذایی طراحی شد.
مدل اول: شاخص امنیت غذایی = کفایت دریافت
َ وریبوفلاوین A انرژی، پروتیین وویتامینهای
که بر اساس این :

37. ناامن کامل غذایی :مصرف هر چهار قلم در خانوار= کمتر از90% نیاز
امن:1 مصرف انرژی وپروتئین 91 تا 110 درصد نیاز
امن 2: مصرف انرژی وپروتئین درحد نیاز
امن 3: مصرف انرژی وپروتئین کاملأ تأمین شده است.
امن 4: مصرف هر چهار قلم بیش از110% نیاز
مدل دوم بر اساس شاخص درآمد بود؟؟؟؟؟

38. توزیع خانوارها (%) بر اساس میزان دریافت روزانه انرژی و پروتئین نسبت به نیاز
< 120
90-<110
-80
<90
-70
<80
>70
% نیاز
35.6
13.0
28.4
10.5
7.5
5.0
انرژی
53.8
11.7
20.6
6.2
4.3
3.4
پروتئین

39. منبع:
طرح جامع مطالعات الگوی مصرف مواد غذایی خانوار ووضعیت تغذیه ای کشور- گزارش کلی
، تهران1383 انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور، پاییز

40. نتایج مطالعه ظرافتی شعاع:
با افزایش شدت ناامنی غذایی، مصرف نان و سیب زمینی افزایش و مصرف گوشت قرمز، برنج، میوه، سبزی و لبنیات کاهش داشته است.

41. نتایج مطالعات دیگر:
1. بیش از 20% جامعه دسترسی اقتصادی
ناکافی برای سیری شکم دارند، و
2. حدود 50% برای تأمین سیری سلولی دچار مشکل هستند...
به سخن دیگر: یک چهارم مردم دچار کمبوددریافت انرژی و نیمی از مردم دچار
دریافت کمبود ریز مغذ یها هستند.

42. مروری بر پژوهش ها در سایر کشورها:
1. با افزایش شدت ناامنی غذایی، مصرف گوشت قرمز، لبنیات، میوه و سبزی بطور معنی داری کاهش می یابد.
2 . در مقایسه با زنان خانوارهای امن، مصرف میوه، سبزی و گوشت درزنانی که در خانوارهای ناامن زندگی می کنند کمتر است

43. 3 . در برخی کشورها: نمایه توده بدنی اکثر افراد ناامن غذایی پائین تر از حد طبیعی است (هرچندناامنی در همه سطوح نمایه توده بدنی دیده می شود.)
4. در برخی کشورها: با کاهش درآمد، کاهش میزان تحصیلات و کاهش فعالیت بدنی ناامنی غذایی افزایش می یابد.

44. 4. نتایج برخی بررسیها:
چاقی با ناامنی غذایی رابطه ای مستقیم دارد......

45. نتیجه گیری :
ناامنی غذایی و گرسنگی می تواند علاوه بر اثرات نامطلوب بر سلامت جسمی، آثار سوء اجتماعی و روانی نیز به همراه داشته باشد....
بنابراین تأمین امنیت غذایی و مقابله با ناامنی غذایی و گرسنگی در جامعه باید به عنوان یکی از اهداف کلان برنامه ریزی های توسعه اقتصادی و اجتماعی باشد.