2. راهنمای خودمراقبتی سفیران سلامت مدارس زمستان 1395

3. برنامه ملی خودمراقبتی
با توجه به گذار بیماری ها ازواگیر به غیر واگیر و حرکت از درمان قطعی بیماری ها به مراقبت مادام العمر ، نقش مردم در مراقبت از سلامت خود و اعضای خانواده برای سالم زیستن ، مدیریت ناخوشی های جسمی ، مدیریت بیماری های مزمن و حاد روز به روز درحال افزایش است . طبق برآوردهای انجام شده 65 تا 85 درصد تمام مراقبت ها ازنوع خود مراقبتی است .

4. هدف نهایی حوزه سلامت impact

5. استراتژیها
1-افزایش تعداد واحدهای ارائه دهنده خدمات سلامت (بیمارستان ها، مراکزجامع خدمات سلامت، خانه های بهداشت، پایگاه های سلامت، داروخانه ها) 2 - ارائه خدمات رایگان بهداشتی درمانی 3 - افزایش بودجه حوزه سلامت 4-افزایش سواد سلامت (Health Litracy ) 5-ارتقای سلامت ( Health Promotion )

6. ارتقاء سلامتHealth Promotion
ارتقای سلامت عبارت است از:
توانمند سازی افراد و جوامع برای شناسایی عوامل تعیین کننده سلامت و تصمیم گیری صحیح برای انجام و اجرای بهترین وبیشترین رفتارهای فردی و جمعی حامی سلا مت
فرآیند قادرسازی مردم برای افزایش کنترل بر سلامتی خود

7. ارتقای سلامت بر فعالیت در بخش سوم تأکید دارد
برای کسب سلامت وارتقای آن در 3 بخش می توان اقدام کرد:
1-کنترل بیماریها (واکسیناسیون، درمان)
2- کنترل عوامل خطردر رفتارهای فردی و نیز در محیط (خود مراقبتی)(رفتارهای ترافیکی، سیگار،ریسک فاکتورهای اقتصادی، اجتماعی بیولوژیک،فیزیکی و شیمیایی)
3 -کسب عادات ورفتارهای سلامتی زا (ورزش – مطالعه – عبادت – استفاده از طبیعت)
امروزه بیشترین فعالیت ها در بخش اول متمرکز است ومردم، دولت،بخش سلامت عمدتاً بر فعالیت های بخش اول تأکید دارند
ارتقای سلامت بر فعالیت در بخش سوم تأکید دارد

8. توانمند شدن داشتن زندگي سالم
توانمند شدن در شناخت عوامل اثر گذار بر سلامت فردي و اجتماعی
تصمیم گیري صحیح در انتخاب رفتارهاي سالم
داشتن زندگي سالم

9. تعریف خود مراقبتی
خود مراقبتی شامل اعمالی است اکتسابی،آگاهانه و هدفدار که مردم به منظور حفظ و ارتقای سلامت خود و خانواده انجام میدهند تا تندرست بمانند، ازسلامت جسمی ،روانی و اجتماعی خود نگهداری کنند، از بروز بیماریها و حوادث پیشگیری کنند ، بیماریهای مزمن را مدیریت کنند، و از سلامت خود بعد از بیماری حادو یا ترخیص از بیمارستان حفاظت کنند .

10. خود مراقبتی اقدام آگاهانه و برنامه ریزی شده افراد برای حفظ و ارتقای سلامتی آنهاست برای آنکه همه ابعاد سلامتی فرد تامین شود، یعنی از نظر جسمي سالم، از نظر ذهنی بي عیب، از لحاظ رواني شاد ، از لحاظ اجتماعي فعال، ازنظر اقتصادي مولد، از نظر فرهنگي مسئول باشد، باید عادتهاي خوب وبكار بستن رفتارهای سالم را در تمام مراحل زندگي مورد توجه قرار دهد و به آن پایبند باشد.

11. تاریخچه
در همه جوامع و تمام طول تاریخ - قذمتی به طول عمر بشر رویٍکرد کنونی : : «سند نگاهی نو به سلامت کانادایی ها» از نگاه وزیر وقت سلامت کانادا ماک لیلوند /ناتوانی یک کشورپیشرفته به دلیل افزایش هزینه هاّی مراقبت سلامت توسعه / برنامه اصلاح شیوه ز ندگی / ابراز نگرانی از ناتوانی پزشکی مدرن وسیستم مراقبت برای ارتقای سلامت شهروندان کانادایی ایجاد معاونت فدرال ارتقای سلامت در سال 1978 پیوستن انگلیس امریکا و سوئد به همین تفکر شکل گیری حرکت بین المللی Health promotion بر اساس مفهوم نوین Self care منشور اوتاوا قادر سازی افراد برای کنترل بیشتر و بهبود سلامتی شان

12. خود مراقبتی دربیماریهای مزمن که یکی از چالش های اصلی نظام سلامت است بسیارپراهمیت است. براساس مطالعات علمی با خودمراقبتی میتوان:

13. کاهش ویزیت پزشكان عمومي تا 40 % کاهش ویزیت هاي سرپایي تا 17 %
اجرای برنامه خود مراقبتی در جوامع مختلف توانسته است منافع زیر را برای ارتقای سلامت جامعه به ارمغان بیاورد:
کاهش ویزیت پزشكان عمومي تا 40 %
کاهش ویزیت هاي سرپایي تا 17 %
کاهش ویزیت هاي بعدي بیماري ها تا 50 %
کاهش بستری شدن در بیمارستان تا 50 %
کاهش طول دوره اقامت بیمار در بیمارستان تا 50 %
کاهش یا تعدیل مصرف داروها
کاهش روزهاي غیبت از كار تا 50%

14. انواع خود مراقبتی خود مراقبتی جسمی خود مراقبتی روانی خود مراقبتی عاطفی
خود مراقبتی معنوی
خود مراقبتی در مدرسه و جامعه

15. خودمراقبتی جسمی:استفاده روزانه از غذاهای سالم ،انجام ورزش روزانه ، داشتن خواب و استراحت کافی،اجتناب از رفتارھای پرخطر ، ایمنی و رعایت مقررات هنگام رانندگی،

16. خودمراقبتی روانی اختصاص وقت و زمان روزانه برای تفکر
اختصاص وقت و زمان روزانه برای تفکر
انجام اقدامات لازم برای کاھش تنش واسترس
اختصاص زمان مناسب برای استراحت و تفریح
مراجعه به روانپزشک یاروانشناس درصورت بروز مشکل و یا ناراحتی

17. خودمراقبتی عاطفی
برقراری ارتباط با خانواده و دوستان مهربانی با خود و دیگران
کسب مهارت کنترل خشم
گریه کردن در زمان لازم
استفاده از راه هایی برای شاد بودن

18. خودمراقبتی معنوی تلاوت و شنیدن آیات قرآن
انجام کارهای خیر و کمک به نیازمندان اختصاص زمان روزانه برای عبادت و نیایش
شرکت در مراسم و مناسک دینی و مذهبی و......

19. سواد سلامت میزان ظرفیت مردم برای کسب ، درک و فهم اطلاعات
میزان ظرفیت مردم برای کسب ، درک و فهم اطلاعات
بهداشتی اولیه مربوط به سلامت است که برای
تصمیم گیری و تغییر رفتار لازم است.
طبق نتایج حاصله ازسنجش سوادسلامت بزرگسالان ( ۶۵-18)
ایرانی ساکن شھرھا در سال ٩۴:
میانگین سواد سلامت کشور 68/3%
میانگین سواد سلامت مردم استان قزوین 69/7 %

20. سفیر سلامت
دراجرای برنامه خودمراقبتی از افرادی بنام سفیر سلامت کمک گرفته می شود . سفیران مدرسه مسئول انتقال توانمندیهای کسب کرده در زمینه خودمراقبتی به دوستان و همکلاسیهای خود هستند.

21. 14 گام برنامه ریزی فردی برای خود مراقبتی
هدف واضحی را که قصد داریم انجام دهیم مشخص کنیم
زمان انجام فعالیت های مورد نیاز برای رسیدن به اهداف را مشخص کنیم
ثبت میزان رسیدن به اهداف و موفقیت ها و شکست ها
پیمان ببندیم
تعیین مجازات صریح و آشکار در صورت شکست
اهداف غیر قابل دستیابی انتخاب نکنیم
مشخص کردن پیامد و نتیجه فعالیت ها و رفتار خود
استفاده از یادآورها
برنامه ریزی داشته باشیم
رسم نمودار تحقق اهداف خود و روند آن
بازخورد رفتار هایمان از دیگران
شکست شروع دوباره است
قدرت و ویژه گی های مثبت مان را بزرگ کنیم
کسب مهارت های لازم برای خود مراقبتی

22. 14 فرمان خود مراقبتی برای نوجوانان
انجام اعمال مذهبی و یاد مداوم خدا
رژیم غذایی متعادل و متناسب
ورزش منظم
استراحت کافی
کاهش استرس
دستان تان را بشوئید
دوری از دخانیات (سیگار و قلیان )
دوری از مواد مخدر
آگاه بودن از محیط اطراف خودمان
رعایت اصول ایمنی
محافظت از پوست خودمان
چکاب منظم خود
درخواست کمک هنگام بیماری
محافظت خود در برابر عفونت های جنسی از جمله ایدز

23. تحرک بدنی

24. تحرک بدنی سلامت جسمی سلامت روانی سلامت جسم :تقویت سیستم قلبی عروقی، افزایش سطح انرژی، افزایش میزان قدرت بدنی ،کاهش عوامل خطر زا برای بدن سلامت روانی :ورزش بیش از تغذیه در کاهش استرس و اضطراب نقش دارد ،کاهش افسردگی های خفیف افزایش آستانه تحمل ما نسبت به استرس

25. انواع ورزش
-لازم نیست ورزش سنگین کنید -به آهستگی سطح ورزشتان را افزایش دهید -از هر فرصتی برای انجام فعالیت بدنی استفاده کنید -خلاقیت در افزایش فعالیت بدنی -تفریح های خانوادگی -اصول ایمنی را رعایت فرمایید -ورزش شدید و بدون برنامه ریزی رابرای کاهش ناگهانی وزن استفاده نکنید -در حین بیماری ،آسیب دیدگی و در زمان استراحت هرگز ورزش شدید نکنید

26. انتخاب های سالم همیشه سخت هستند
عدم تداوم در یک برنامه ورزش و تغذیه ای مناسب و خوب دراکثر مواقع طی همان هفته های اول
عدم لذت از ورزش (انتخاب یک ورزش مورد علاقه حتی برخلاف عرف مردم)
هر روز مزایای یک فعالیت مفید و رژیم مناسب را به خودیادآوری کنید
همیشه به خاطر داشته باشید خوردن مواد غذایی ناسالم و بی تحرکی باعث عدم توازن در زندگی ما خواهد شد
همواره بدانید هر روز فرصتی برای یک شروع تازه است
یادتان باشد گزینه های مناسب برای زندگی سالم در مواقع استرس زا اهمیت بیشتری دارند

27. بخش حیاتی خود مراقبتی یافتن راه هایی برای بهبود عادت های غذایی و تحرک بدنی است

28. لطفا در این قسمت از برنامه حرکت تمرین کششی توسط همه فراگیران محترم اجرا و در زمانهای مقتضی(ترجیحا زنگ اول و سوم )توسط دانش آموزان نیز در صورت امکان اجرا گردد.

29. نکات مهم درمورد پدیکلوزیس

30. مقدمه
پدیکلوزیس شایع ترین آلودگی در سراسر دنیاست که می تواند موجب طرد اجتماعی افراد خانواده های مبتلا شود.
پدیکلوزیس همچنین می تواند باعث افت تحصیلی دانش آموزان به علت بی خوابی ناشی از خارش شبانه گردد .
افزایش سطح آگاهی و مهارت کارکنان بهداشتی و درمانی تشخیص و درمان صحیح مبتلایان ،افزایش سطح آگاهی جامعه و رعایت اصول بهداشت فردی و محیط توسط افراد و خانواده ها از راههای مهم مبارزه با شپش است.

31. روشهای انتقال شپش سر 2-انتقال غیر مستقیم : 1-انتقال مستقیم :
انسان با هر زمینه اقتصادی – اجتماعی در معرض خطر ابتلا به شپش
سر قرار دارد . این آلودگی در مدارس ابتدایی ممکن است همه گیر شود.
همچنین آلودگی به این شپش نزد دختران بیش از پسران و در کودکان
شایع تر از بالغین است.
2-انتقال غیر مستقیم :
انتقال شپش سر عمده " در اثر تماس با اشیاءآلوده نظیر شانه ، برس
سر ،کلاه و روسری ،مقنعه و چادر نماز ،متکا و لباس های خواب و...
که به طور مشترک مورد استفاده قرار بگیرند و یا اینکه در یک جا بر روی
هم قرار داده شوند صورت می گیرد .
همچنین به وسیله صندلی های سالن های اجتماعات ،کلاس ها ،وسایل
نقلیه عمومی ، کمد های لباس حمام های عمومی ،رختکن ها،استخر ها
و... انتقال انجام شود.

32. درمان شپش
در موارد آلودگی به انواع شپش اساس درمان متاثر از رعایت دقیق اصول بهداشت فردی ،دسترسی و انجام استحمام منظم ،امکان تعویض مرتب و صحیح البسه است. ضروریست در کلیه موارد آلودگی مراتب به واحد های بهداشتی گزارش شده و اعضای خانوار فرد آلوده و سایرموارد تماس نزدیک از قبیل همکلاسیهای وی نیز معاینه وبررسی شوند. در آموزش و مراقبت افراد آلوده به ویژه دانش آموزان به مسائل روانی و اجتماعی فرد آلوده وخانواده وی توجه شود و از هر گونه توهین و آزار روانی پرهیز گردد .

33. تشخیص صحیح پدیکلوزیس مهم است
تشخیص صحیح پدیکلوزیس مهم است. تشخیص حشره آسان است ( حشره ای سفید متمایل به خاکستری) ولی تشخیص رشک (همان تخم حشره است )با شوره سر ، افراد غیر متخصص را مردد می سازد ،در این موارد میتوانند افراد مشکوک به آلودگی را به مراکز جامع خدمات سلامت ارجاع دهند.

34. شستشو موی سر ، بدن ونظافت وبهداشت فردی اصل مهم در درمان پدیکلوزیس می باشند. درمان با داروهای گیاهی شامپوی پرمترین و لوسیون دایمتیکون انجام میشود. آنها عوارض ندارندولی نیاز به حوصله وصبر دارد.

35. رابه تمام موهای سر توسط دست آغشته نموده ومی گذاریم
دددردرمان با پرمترین 1% موها بایستی مرطوب باشند، شامپو
رابه تمام موهای سر توسط دست آغشته نموده ومی گذاریم
به مدت 10 دقیقه شامپو در موهای سر بماند.سپس موها را
آبکشی می کنیم .
افراد آلوده بعد از 14 روز از درمان اولیه یا 7 روز بعد از
تکرار درمان جهت تشخیص معالجه قطعی ونهایی به مراکز
جامع خدمات سلامت مراجعه کنند.
سایر اعضای خانواده رادرصورت آلودگی درمان کنید.

36. در درمان با داروی گیاهی دایمتیکون موها بایستی خشک باشند
در درمان با داروی گیاهی دایمتیکون موها بایستی خشک باشند.لوسیون دایمتیکون پس از آغشته شدن با موها به مدت 8 ساعت در مو های سر بماند، سپس موها را می شوئیم. هیچ یک از ترکیبات فوق توان جداسازی رشکها (تخم های شپش )را از موها ندارند لذا در هر مورد پس از درمان لازم است با استفاده از روش زیر نسبت به جدا کردن رشکها از مو اقدام شود: میتوانید با سرکه سفید موهای سر را آغشته کرده دقیقه سرکه در موی سر بماند وسپس با فشار آب وشانه دندانه ریز شستشو داده شود . پس از خشک شدن موها نسبت به جداسازی تک تک رشکها با انگشت اقدام شود. درمان شپش : آموزش ، استمرار آموزش ، بهداشت فردی

37. نکات خود مراقبتی
با کارشناسان سلامت خود در مورد راه های خلاقانه و قابل مدیریت دستیابی به سلامت مشورت کنید
آهسته شروع کنید
بابت رسیدن به اهداف کوچک به خود جایزه بدهید
در اجرای برنامه هایتان دوستان و خانواده تان را شریک کنید

38. اقداماتی که مردم برای ارتقای سلامت خود می توانندانجام دهند
اقداماتی که مردم برای ارتقای سلامت خود می توانندانجام دهند
ورزش منظم
مطالعه منظم
استفاده از طبیعت
بازدید از افراد فامیل (صله رحم)
انجام فعالیت های اجتماعی(عبادی- ورزشی- تفریحی ...)
حضور تمام اعضای خانواده برسر سفره غذا
تنظیم زمان معینی برای صرف صبحانه – ناهاروشام
کسب نشاط
نگرش مثبت
life skill

39. گام اول سلامت همین است که ما یاد بگیریم خودمان از خودمان مراقبت کنیم .
گام اول سلامت همین است که ما یاد بگیریم خودمان از خودمان مراقبت کنیم .

40. نکاتی در جهت پیشگیری از بیماری آنفلوانزا
نکاتی در جهت پیشگیری از بیماری آنفلوانزا

41. شایع ترین راه انتقال ویروس آنفلوانزای انسانی فصلی بصورت فرد به فرد با واسطه قطرات تنفسی بزرگ است( یعنی سرفه یا عطسه فرد بیمار) انتقال از طریق قطرات تنفسی بزرگ نیازمند تماس نزدیک بیمار و فرد سالم است چون این قطرات به صورت معلق درهوا باقی نمی مانند وعموماً فاصله ای کمتر از یک متر را طی می کنند

43. روش های(مکانیسم) انتقال ویروس به افراد سالم (ادامه)
روش های(مکانیسم) انتقال ویروس به افراد سالم (ادامه)
انتقال از طریق سطوح آلوده به قطرات تنفسی آلوده نیز روش احتمالی دیگری برای سرایت است
احتمال انتقال عفونت از راه هایی مانند اشک یا بزاق هنوز نامشخص است اما تمام ترشحات تنفسی ومایعات بدن بیماران آلوده بطور بالقوه آلوده کننده و بیماریزا تلقی میشود

44. گروههای پرخطر برای ابتلا به این ویروس
سالمندان بالای 65سال
کودکان زیر 10 سال
زنان باردار
افراد زیر 19 سال که به هر دلیل ازآسپیرین بمدت طولانی استفاده
می نمایند
بیماران دارای بیماریهای مزمن ریوی – کلیوی – قلبی که بیش از 6 ماه تحت مراقبت قرار داشته اند. ( به استثناء فشار خون تحت کنترل)
مبتلایان به سرطان فعال ( از هر نوع )

45. گروههای پرخطر برای ابتلا به این ویروس
نارسایی مزمن کلیه
بیماریهای کبدی شامل سیروز کبدی
بیماری دیابت کنترل نشده
هموگلوبینوپاتی به ویژه تالاسمی و کم خونی داسی شکل
مصرف کنندگان داروهای سرکوبگر ایمنی و استروئیدهای سیستمی
کسانی که قادر به دفع ترشحات تنفسی نیستند نظیر بیماران دارای ضایعات نخاعی و CP
چاقی شدید
افراد فاقد طحال

46. اقدامات و موازین پیشگیری از آنفلوانزا
مطالعات برروی آنفلوانزای فصلی نشان میدهد که فرد مبتلا از یک روز قبل از بروز علائم تا 7 روز بعد از بروز علائم میتواند بیماری را به افراد دیگر انتقال دهد دوره عفونت زایی در کودکان و خصوصا کودکان کم سن وسال ممکن است طولانی تر باشد

47. اقدامات و موازین پیشگیری از آنفلوانزا
اولین توصیه به بیماران دچار علائم بیماریهای تنفسی خصوصاً علائم مشابه آنفلوانزا
(Influenza-Like Illness)

48. اقدامات و موازین پیشگیری از سرایت آنفلوانزا به دیگران
در صورت ابتلاء به علائم آنفلوانزا
توصیه به استراحت بیمار در منزل
مدت استراحت در منزل ؟
تا 7 روز پس از شروع علائم یا تا 24 ساعت پس از رفع آخرین علائم بیماری
بیمار تاحد امکان از افراد ساکن منزل نیز دور بماند

49. اقدامات و موازین پیشگیری از آنفلوانزا
افراد سالم از تماس نزدیک با افراد بیمار پرهیز نمایند

50. اقدامات و موازین پیشگیری از آنفلوانزا

51. اقدامات و موازین پیشگیری از آنفلوانزا
دستهای خود را بطور مکرر با آب وصابون بشویند خصوصاً بیماران و پس از عطسه و سرفه) محلول های ضدعفونی کننده پایه الکلی نیز دراین زمینه موثرند

52. اقدامات و موازین پیشگیری از آنفلوانزا
افراد سالم از دست زدن به چشم، بینی یا دهان خود حتی الامکان اجتناب کنند زیرا راه غیر مستقیم انتقال بیماری از این طریق میباشد

53. با تشکراز توجه شما