1. چاقی و تغذیه سینا دلاور قشقایی -کارشناس گروه بهبود تغذیه
رضیه شناور- مسئول گروه بهبود تغذیه
معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز

2. چاقی
1.شناخت چاقی

3. چاقی 1.شناخت چاقی 1.1 تعریف چاقی انرژی دریافتی بیشتر از انرژی مصرفی
تجمع چربی در بدن

4. چاقی 1.شناخت چاقی
1.2 انواع چاقی :
چاقی سیبی شکل
چاقی گلابی شکل

5. چاقی 1.شناخت چاقی
1.3 علل چاقی
عوامل محیطی
عوامل ژنتیکی

6. چاقی 1.شناخت چاقی 1.4عوارض چاقی
بروز فشار خون بالا و خطر سکته مغزی: در افراد چاق تا 2برابر افراد با وزن طبیعی می باشد.
دیابت: در افراد میانسال چاق تا 4برابر افراد با وزن طبیعی می باشد.
سکته قلبی: در مردان چاق کمتر از 45سال 2برابر شایع تر است.
سنگ کیسه صفرا: در زنان میانسال چاق 3برابر شایع تر است.
سرطان پستان، کلیه، رحم، تخمدان، لوزالمعده، کبد، کیسه صفرا و روده بزرگ در افراد چاق شیوع بیشتری دارد.

7. 2.روش های ارزیابی اضافه وزن و چاقی

8. چاقی 2.روش های ارزیابی اضافه وزن و چاقی
روشهای مختلفی برای اندازه گیری اضافه وزن و برآورد میزان خطر در افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند، وجود دارد که عبارتند از:
تعیین نمایه توده بدنی
اندازه گیری دور کمر
نسبت دور کمر به دور باسن
تن سنجی(در این روش ضخامت چربی زیر پوست در مناطق مختلف بدن بخصوص در عضله بازو، کتف و باسن برای تعیین مقدار عضله یا چربی بدن اندازه گیری می شود که روش بسیار پر هزینه ای می باشد.)

9. چاقی 2.روش های ارزیابی اضافه وزن و چاقی
2.1 نمایه توده بدنی(BMI)
ساده ترین و رایج ترین راه تعیین نمایه توده بدنی می باشد.
طبقه بندی وزن در افراد 20سال و بالاتر بر اساس نمایه توده بدنی و احتمال خطر بیماری های مرتبط

10. چاقی 2.روش های ارزیابی اضافه وزن و چاقی
2.2 اندازه دور کمر
بهترین شاخص برای بررسی توزیع چربی در بدن انداه دور کمر می باشد.
دور کمر بیشتر از 88 سانتیمتر در زنان
بیشتر از 102سانتیمتر در مردان

11. چاقی 2.روش های ارزیابی اضافه وزن و چاقی
2.3نسبت دور کمر به دور باسن
کمتر از 0.85 در زنان
کمتر از 0.9 در مردان

12. چاقی
3.رژیم درمانی در چاقی

13. چاقی 3.رژیم درمانی در چاقی
3.1 اهداف درمان
کاهش وزن واقع بینانه
کاهش وزن 0.5 کیلو تا 1 کیلو در هفته
کاهش 10% وزن در 6 ماه اول

14. چاقی 3.رژیم درمانی در چاقی
3.2 رژیم درمانی
کاهش کالری به میزان کیلو کالری در روز
آموزش تغذیه صحیح
توصیه جهت افزایش فعالیت جسمی
عدم استفاده از رژیم خیلی کم کالری ( کمتر از 800 کیلو کالری در روز )
50 تا 55 درصد کالری از کربوهیدرات‌ها (از منابع سبزی‌ها، میوه‌ها و غلات کامل)
15 تا 25 درصد کالری از پروتئین‌ها (جهت جلوگیری از تحلیل بافت ماهیچه ای)
چربی کمتر از 30 درصد
در نظر گرفتن فیبر اضافی
محدود کردن مصرف غذاهای غنی از قند ساده
مکمل یاری ویتامین ها و مواد معدنی در رژیم های کمتر از 1800 مردان و کمتر از 1200 زنان

15. چاقی 3.رژیم درمانی در چاقی
3.3 توصیه‌های غذایی برای کاهش وزن
اهمیت آموزش اصولی افراد چاق در مورد رژیم غذایی
از رژيم‌هاي خيلي سخت وكم كالري وخودسرانه پرهيز شود.
همواره از يك رژيم غذايي متعادل و متناسب با شرايط جسمي خود (سن، جنس و فعاليت بدني) پيروي شود.
در خريد مواد غذايي مانند لبنيات به برچسب تركيبات آن دقت و انواع كم چرب توصیه شود.
وعده‌هاي غذايي به 5 تا 6 وعده كوچك و منظم تقسیم شود.
به صبحانه به عنوان يك وعده غذايي مهم توجه و در وعده شب غذاي سبك مصرف گردد.

16. چاقی 3.رژیم درمانی در چاقی
3.3 توصیه‌های غذایی برای کاهش وزن
از مصرف نوشابه‌هاي گازدار و نوشيدني‌هاي شيرين پرهيز گردد.
براي كاهش اشتها قبل از غذا مصرف سالاد، انواع سبزي‌هاي خام يا بخار پز و يا سوپ‌هاي رقيق توصیه می‌گردد.
مصرف شيريني، شكلات، قند و شكر، غذاهاي چرب و سرخ شده محدود گردد.
مواد غذايي را آب پز، بخار پز يا كبابي طبخ نمایند.
انواع گوشت، به شكل كم چرب مصرف شود.
موادغذايي پرفيبر مانند ميوه، سبزي و حبوبات بيشتر مصرف شود.
نان‌هاي سبوس‌دار جايگزين نان‌هاي سفيد شود.

17. چاقی 3.رژیم درمانی در چاقی
3.3 توصیه‌های غذایی برای کاهش وزن
توصیه می‌گردد غذاخوردن، همراه با مطالعه و تماشاي تلويزيون انجام نشود.
روزانه 8-6 ليوان آب نوشیده شود.
روزانه نيم تا يك ساعت فعاليت بدني و ورزش منظم توصیه می‌گردد.
بعد از کاهش وزن حفظ آن مهم است. برای حفظ وزن هر فرد باید به تعادل مقدار کالری که دریافت می‌کند با مقدار انرژی که از طریق فعالیت می‌سوزاند توجه کند و در مورد آن تصمیم بگیرد. چنین تصمیمی در بسیاری از موارد می‌تواند به صورت عادت در آید.
هدف از رژیم غذایی تنها کاهش وزن نیست بلکه یکی از اهداف مهم کنترل سایر عوامل خطرزای بیماری‌های مزمن همراه با چاقی است.

18. چاقی 3.رژیم درمانی در چاقی
3.4 هشدار در مورد رژیم های خیلی سخت
رژیم های کمتر از 800 کیلو کالری در روز
کاهش وزن سریع به علت دفع مایعات
افت فشار خون
نقرس و سنگ های صفراوی به دلیل تجمع اسید اوریک
عوارض دیگر
عدم برتری کاهش وزن نسبت به رژیم اصولی در دراز مدت

19. چاقی
4. سایر روش های درمان چاقی

20. چاقی 4. سایر روش های درمان چاقی
چاقی 4. سایر روش های درمان چاقی
4.2 افزایش فعالیت بدنی
شروع آهسته فعالیت بدنی و افزایش مدت و شدت آن به مرور زمان
تطبیق فعالیت ها با وضعیت بیمار مثل انجام حرکات با صندلی و تمرینات روی زمین و .....
تاثیر کمتر فعالیت بدنی نسبت به رژیم غذایی در کاهش وزن
نقش اساسی در پیشگیری از بازگشت وزن
موثر جهت کاهش خطرات بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت نوع 2

21. چاقی 4. سایر روش های درمان چاقی
چاقی 4. سایر روش های درمان چاقی
4.3 رفتار درمانی
تغییر الگوهای رژیم غذایی و فعالیت بدنی و رفتارهایی است که موجب افزایش وزن می‌شوند
سرعت غذا خوردن خود را کاهش دهید. هر لقمه غذا را برای مدت طولانی‌تری بجوید.
قاشق و چنگال خود را پس از هر بار برداشتن لقمه‌ی غذا روی بشقاب بگذارید.
غذا را در ظرف کوچکتری بکشید.
غذا خوردن را همزمان با سایر فعالیت‌ها مانند تماشای تلویزیون یا کتاب خواندن انجام ندهید.

22. چاقی 4. سایر روش های درمان چاقی
چاقی 4. سایر روش های درمان چاقی
4.3 رفتار درمانی
همه‌ی غذای تهیه شده را سر میز نگذارید بهتر است به اندازه‌ای که می‌خواهید مصرف کنید در ظرف خود بکشید و دوباره سراغ ظرف غذا نروید.
مواد غذایی نامناسب مانند نوشابه، چیپس، شیرینی و ... را خریداری نکنید.
برای میان وعده از میوه‌ها و سبزی‌های تازه استفاده کنید.
پس از اتمام غذا میز غذا را ترک کنید.
مراقب مواقعی که بدون جهت غذا می‌خورید باشید. مثلاً وقتی به بچه‌ها غذا می‌دهید باقی مانده را خودتان مصرف نکنید.

23. چاقی 4. سایر روش های درمان چاقی
چاقی 4. سایر روش های درمان چاقی
4.4 دارو درمانی
افراد با BMI بیشتر از 30 یا بیشتر از 27 با دو عامل خطر چاقی که بعد از 3 ماه رژیم درمانی و تغییر سبک زندگی کاهش وزن نداشته اند.
تنها 2 دارو مورد تایید FDA :
باعث افزایش سیری و کاهش گرسنگی و جبوگیری از افت متابولیسم
مهار لیپاز دستگاه گوارش و جلوگیری از جذب چربی در روده

24. چاقی 4. سایر روش های درمان چاقی
چاقی 4. سایر روش های درمان چاقی
4.5 جراحی
تنها در صورت موثر نبودن سایر روش های ذکر شده
پس از اثبات ناتوانی برنامه‌های کامل کاهش وزن، از جمله: محدودیت کالری، ورزش، اصلاح شیوه زندگی، مشاوره روانشناسانه و همکاری خانواده
کاهش قابل توجه وزن و در نتیجه بهبود فشار خون بالا، دیابت، آپنه، نارسایی قلب، آنژین، هیپرلیپدمی و بیماری های ریوی

25. چاقی 4. سایر روش های درمان چاقی
چاقی 4. سایر روش های درمان چاقی
4.5 جراحی
معیارهای انتخاب بیماران چاق برای جراحی :
نمایه توده بدنی بیش از 35 همراه با سایر ریسک فاکتورها.
نمایه توده بدنی بیش از 40
نارسایی درمان های بکار رفته
کسانی‌که لازم است در طی 3 تا 5 سال وزن مناسب داشته باشند.
توانایی عمل جراحی
نداشتن بیماری‌های اعصاب و روان (قبلاً توسط روانپزشک ویزیت شده باشد)

26. خلاصه
شیوع چاقی و اضافه وزن در جامعه روز به روز بیشتر میشود و به تبعات آن بیماری های مرتبط با چاقی افزایش یافته و سلامت جامعه را تهدید میکند. برای کنترل چاقی و اضافه وزن در افراد بایستی در ابتدا شخص را با حقایق کاهش وزن آشنا و تغییر نگرشی در فرد به وجود آورد که بتواند عادات تغذیه ای خود را برای همیشه تغییر دهد.به طور کلی مراحل درمان چاقی در این افراد بدین ترتیب میباشد:
رژیم درمانی و رفتار درمانی و تغییر عادات تغذیه ای همراه با ورزش
دارو درمانی (پس از 3 ماه نتیجه گرفتن از مورد 1)
جراحی :در صورت چاقی مفرط و نتیجه نگرفتن مورد های قبل

27. منابع
منابع
Krause’s Food & The Nutrition Care Process 2017 ( 14th Editiion)
اداره قلب و عروق و دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت (دی ماه 1384). جزوه برنامه کشوری پیشگیری وکنترل بیماری چاقی متن آموزشی پزشکان.

28. با تشکر از توجه شما