1. Бүлэг 2-Аналог ба Хоёртын сигнал

2. Компьютерийн бүтэц

3. Компьютерийн бүтэц

4. Компьютерийн бүтэц Main Memory I/O Device Stack CPU ALU Clock IR
Registers PC
ALU
Stack B U S
Control
Unit
I/O Device

5. Аналог ба Хоёртын сигнал
Бүгд компьютерийг “тоон” гэдгийг мэдэх ба “хоёртын” тоонууд ашигладгыг мэднэ. Яагаад компьютерууд нь тоон байдаг талаар энэ бүлэгт тодруулах болно.
Бүлгийн Сэдвүүд:
Хоёртын сигналууд.
Аналог сигналууд.
Хоёртын Сигналын Давуу талууд.
Битүүд.
Шуугиант сигналууд.
Эдгээр сэдвүүдийг анхааралтай судлан компьютер дээр яг юу болдог талаар ойлголт авна.

6. Хоёрт
Хоёртын (Binary) гэдэг нь “хоёр төлөвтэй” гэсэн үг юм. Энэ хоёр төлөвийг заримдаа "1" ба "0“ эсвэл “үнэн" ба “худал", эсвэл “on" ба "off“ гэж илэрхийлнэ. Дан хоёртын төхөөрөмж нь боложит хоёр төлөвийн аль нэг утгатай байна.
Бит нь дан "on/off" утгатай юм.
Жишээ нь гэрлийн унтраагуур юм. Үүнийг "on" эсвэл "off" болгох боломжтой. Гэрлийн унтраалга нь нэг битийн мэдээлэл илэрхийлнэ.
Гэрлийн реостат харин хоёртын төхөөрөмж биш юм. Үүний утгыг 25% болгож тохируулж болдог.

7. Компьютер яагаад хоёртын тоолол хэрэглэдэг вэ
Тооны машины товчлуур нь хоёртын төхөөрөмж болох юм. On, Off аль ч утгыг авна. Анхны утга нь "off“. Товчлуурыг дарахад "on“ болно. Товчлуураас хуруугаа салгахад буцаад "off" болно жишээтэй.
Хоёртын төхөөрөмжид олон давуу талууд бий. Энд хоёртын тооллыг хэрэглэх дөрвөн шалтгаан байна:
Энгийн; хийхэд хялбар.
Хоёрдмол утга үгүй сигнал
Хуулбарыг өө сэвгүй хийж болно
Дурын төлөв байдлыг битийн төлөв байдлаар илэрхийлж болно.
Эдгээр шинж чанаруудыг Bell Telephone Laboratories математикч Claude Shannon, гаргажээ. Түүний 1948 оны A Mathematical Theory of Communication бүтээлд компьютерийн шинжлэх ухаан болон мэдээлэл онол багтсан юм.

8. Хоёртын Сигналын Давуу тал 1: Энгийн; хийхэд хялбар
on/off нь энгийн бөгөөд хийхэд хялбар. on/off үйлдэл нь 2 хэсэг металийг нийлүүлж, салгах юм.
Силикон чип доторх бичил төхөөрөмжүүд мөн On/Off үйлдэл хийнэ. On/off үйлдлийг санаанаасаа зохион хийхэд хялбар байдаг. Хийхэд хялбар гэдэг нь төхөөрөмжүүд нь хямд, авсаархан, найдвартай мөн хэдэн сая ширхэг жижиг хэсэгт байрлуулах боломжтой.

9. Хоёртын Сигналын Давуу тал 2: Хоёрдмол утга үгүй сигналууд
Багц мод огтлон номын хуудас руу хийхэд техникийн өндөр чадвар шаардана. Энэ ажил нь эрчимтэй цогц хөдөлмөр юм.Бага зэрэг алдаа бүх багцыг үгүй хийж болзошгүй. Сэргэн мандалтын үеийн мод огтлогчид урьд өмнөхөөсөө илүү чадварлаг болсон байв.
Хэлбэр үүсгэх нь харьцангуй хялбар. Бага зэрэг уран эсвэл техник чадвар шаардлагатай.
Технологийн давуу тал үргэлж хялбар арга руу хөтөлдөг нь санамсаргүй үзэгдэл юм. Мод огтлох нь цогц үйлдэл: хэлбэр үүсгэх нь хялбар. Компьютерийн хувьсгал (1950—)-г үргэлж Гутенбергийн хувьсгалтай харьцуулсан байдаг(ca. 1450—).
Хоёртын тооны давуу талыг давтаж харахbinary:
Энгийн; бүтээхэд хялбар.
Хоёрдмол утга үгүй сигналууд
Цэвэр хуулбар үүсгэх боломжтой
Төлөв байдлаар илэрхийлэгдэж байгаа дурын юмсыг битийн төлөвөөр илэрхийлэх боломжтой

10. Old North Бит
Хоёрдмол утга үгүй сигналууд: Английн цэргүүдийн довтолгооныг хүлээж буй Paul Revere-ийн тухай авч үзье. Тэрбээр Англи хэрхэн довтолж байгаа талаарх Old North Church гэрэлт цамхагийн гэрлэн дохиог хүлээж байна :
Хэрвээ газраар бол , хэрэв тэнгисээр бол Дохио аслаа! ...Ийнхүү Paul Revere-н унаа асаж буй дохио ямар учиртайг олохоор түр саатав.
Paul Revere 1775 оны шөнө тэр сигналыг хүлээж байжээ:
Хэрэв газраар бол Нэг, тэнгисээр бол хоёр удаа анивчих дохио байв. Paul Revere зөвхөн тоолох ажилтай байсан юм. Ийм дохионуудыг discrete гэж нэрлэх ба тэдгээр нь тодорхой төлөвийг илэрхийлдэг тогтмол тоо байдаг. Заримдаа digital гэдэг үг адил утгыг илэрхийлнэ.

11. Аналог Сигнал
Аналог сигнал нь утгаа тогтмол өөрчлөх боломжтой.  Доор үзүүлсэн график нь аналог сигналыг илэрхийлнэ. Хором бүр дэх тодорхой утга нь үүнийг агуулж буй мэдээллийн нэг хэсэг юм. Жишээн дээр,"T2" дах утга нь нарийн хэмжигдсэн байх ёстой.
Цахилгаан утасны хүчдэл хэмжиж байна гэж саная. Босго буюу threshold-с доогуурх хүчдэлийн утга"off" сигнал болох ба босгоос дээгүүрх хүчдэлийн утга "on" сигнал болох юм.

12. Аналог Сигнал

13. Хоёртын Сигнал
Аналог сигналын утга үргэлжлэн өөрчлөгдөж байдаг. Босгыг ашигласнаар (threshold), аналог сигнал нь хоёртын өгөгдлийг илэрхийлж чадах юм ("on/off" өгөгдөл). Хэрвээ хүчдэл босгоос дээр эсвэл доор бол үүнийг тодорхойлох нь хялбар бөгөөд хурдан юм (элекроникт ч хүнд ч). Зурагт "off" төлөвөөс "on“ төлөв рүү шилжиж байгаа харуулав. (T1 ба T2 хугацаанд шалгагдаж буй сигналуд)

14. Хоёртын Сигнал

15. Бүрэн бус Дамжуулалт
Өмнөх сигналын "on" ба “off" тодорхой байна. But what if the signal is sent down a long wire and someone nearby turns on a vacuum cleaner? The graph shows the signal at the other end of the wire.
Хэдийгээр сигнал шуугиантай боловч (аналог түвшинд), хоёртын утгууд нь амжилттай дамжуулагдах юм. Энд (мөн электроник) T1 хугацаандах сигнал "off“-г харин T2 үщ дэх сигнал нь "on“ утгыг илэрхийлэх гэдэгийг хэлж чадах юм. Төгсгөл хэсэг нь хоёртын утгуудыг авахад хэрэгтэй.
Зөвхөн "on" "off" мэдээллийн утгууд байдаг тул, аналог шуугиан нь үл зохицсон байх ба эх сигналыг бүрэн хүлээж авна (хэдий хоёртын мэдээлэл явдаг авч)

16. Бүрэн бус Дамжуулалт

17. Хоёртын Сигналын Давуу тал 3: Цэвэр хуулбар үүсгэх боломжтой
Хоёртын системийн давуу талуудыг давтая:
Хялбар; Хийхэд хялбар.
Хоёрдмол утга үгүй сигналууд
Цэвэр хуулбар үүсгэх боломжтой.
Төлөв байдлаар илэрхийлэгдэж байгаа дурын юмсыг битийн төлөвөөр илэрхийлэх боломжтой.
Цэвэр хуулбар үүсгэх боломжтой:  Хүлээн авч буй сигналын төгсгөл хэсэг нь зөвхөн хоёртын утгад ач холбогдолтой юм. Үүнийн хийх зүйл нь сигнал босго (threshold)-оос дээгүүр эсвэл доогуур байгааг шалгах явдал юм. Үүнийг бүрэн хийх боломжтой. (хэдий шуугиан их биш боловч)
Жишээ нь , "on"/"off" утгуудыг дахин сэргээж авсан шуугиант сигнал байна:
Эх сигналыг цэвэрхэн дахин сэргээжээ. Энэ процесс цэвэр хуулбар үүсгэх бүрт хэрэгтэй үед хэдэн ч удаа тохиолдож болох юм. Хоёртын төлөв (нэг ба тэг төлөв байдал, эсвэл on ба off төлөв байдал)байдал нь процессор болон санах ойн хооронд секундад хэдэн сая удаа урагш хойш хуулбарлагдахад энэ нь компьютер системд чухал зүйл юм. Эдгээр хуулбарууд цэвэр хуулбарлагдсан шаардлагатай.

18. Хоёртын Сигналын Давуу тал 3: Цэвэр хуулбар үүсгэх боломжтой

19. Давтамж
“on” “off” утгууд нь өгөгдсөн дамжуулагч утас (эсвэл транзистор)-аар дамжигдах үед тухайн цаг мөчид төлөвөө өөрчлөх боломжтойгоос тоон систем үүсэх шалтгаан болжээ. Иймээс эдгээр бүх хугацааны синхронуудыг хадгалж байхын тулд компьютерууд “clock” буюу давтамжтай болжээ. Clock хэр хурдан байна дамжуулагч секундад төдий олон удаа тестлэгдэх ба ингэснээр бүхэл систем хурдан ажиллах юм
Процессорууд чипүүд үргэлж тэдгээрийн давтамжийн хурдаар илэрхийлэгдэнэ. Давтамжийн хурдыг Hertz-р хэмжих ба нэг Hertz нь секундэд хийх давтамж (clock tick)юм. MHz тэмдэгт нь mega Hertz, буюу секундад нэг сая давтамж юм (clock tick).
700 MHz Pentium процесоор нь хоёртын утгуудыг секундад 700 сая удаа шалгах юм. Эдгээр хугацаанд утгууд өөрчлөгдөх ба нэг хэвэндээ орох юм. Процессор чип хурдан байх тусам секундад төдийн олон удаа утгууд тестлэгдэх ба нэг секундэд илүү олон шийдлүүд гарна.

20. Хоёртын Сигналын Давуу тал 4: Дурын юмсыг илэрхийлнэ
Хоёртын сигналын сүүлчийн давуу талыг дахин харъя:
Төлөв байдлаар илэрхийлэгдэх бүх юмсыг хоёртын төлөв байдлаар илэрхийлнэ.
Компьютерийн санах ойд (үндсэн ба хоёрдогч) өгөгдлүүд олон төрлөөр хадгалагддаг электроникийн ижил арга хэрэглэх ба энэ нь төгсгөлгүй цэвэр хуулбарууд нь төрөл бүрийн өгөгдөл эсвэл програмаар үүсгэж болно гэсэн үг юм.
Жишээ нь Англи үсгүүдийг 8-бит төлөвөөр яаж илэрхийлэх вэ. Үсгэн тэмдэгтүүдийг илэрхийлэх зохицолгоог ASCII гэж нэрлэнэ. Компьютер системийн програм болон техник хангамжуудын өгөгдөл нь “текст” үед дээрх зохицолгоог дагадаг (Үүнийг дараачийн бүлгүүдэд тодорхой тайлбарлана). Өгөгдлийн бусад төрлүүдийг (тэмдэгтэн бус өгөгдлүүд) бусад аргуудыг ашиглан илэрхийлнэ.

21. Хоёртын Сигналаар илэрхийлэх бусад зүйлс
Япон болон Хятад тэмдэгтүүийг мөн хоёртын төлөв рүү хөрвүүлэх ба компьютер тэдгээрийн ASCII ашиглан хялбар зохицуулдаг. Unicode нь 16-бит ашиглан тэмдэгтүүдийг илэрхийлэх арга ба олон улсын хорооноос батлагдсан юм.  
Олон улсын хороо шинэ Хятад тэмдэгтүүдийг хэрхэн илэрхийлэхийг шийдсэн байдаг. Тэд үүнийг хийхдээ одоогоор ашиглагдаагүй байсан төлөвүүдийг ашиглан дурын тэмдэгтийг илэрхийлж шинэ тэмдэгтийг тухайн төлөв рүү тогтоожээ.

22. Тэмдэгт ба Төлөв байдал
Хоёртын сигналын сүүлчийн давуу талыг эргэн харъя:
Төлөв байдлаар илэрхийлэгдэж байгаа дурын юмсыг битийн төлөвөөр илэрхийлэх боломжтой.
Нэг тэмдэгтийг илэрхийлэх замаар бүхэл өгүүлбэр болон номыг ч хоёртын системээр илэрхийлэх боломжтой юм.
Илэрхийлэх зарим аргууд нь хэрэгцээтэй байдаг бол (жишээ нь, тоонуудыг илэрхийлэхэд хоёртын төлөв байдлыг ашиглах)бусад нь бараг хэрэг болдоггүй. Эрдэмтдийн ихэвчлэн хийдэг зүйл нь эдгээр ашигтай аргаар юмсыг хоёртын сигналаар хэрхэн илэрхийлэх вэ гэсэн асуултанд хариулах байдаг. Жишээ нь , сүүлийн арван жилд хийсийн ихэнх ажлууд голдуу зураг болон аудио өгөгдлийг хоёртын сигналааар илэрхийлэх байсан.
Чухал санаа:
Компьютерийн санах ой зөвхөн хоёртын төлөв байдлыг хадгалдаг. Хоёртын төлөвүүд хэрхэн ашиглагдаж байгаагаас шалтгаалж юуг илэрхийлж байгаа нь хамаарна.

23. Бит ба Битийн төлөв байдал
Бит ба Битийн төлөв байдал

24. Бит ба Битийн төлөв байдал
Компьютер нь битийн төлөв байдалын тусламжтайгаар өгөгдлийг дүрслэн үзүүлдэг. Тиймээс битийн төлөв байдалын талаар мэддэг байх хэрэгтэй. Энэ бүлгийн зорилго үүнд оршино. Уг бүлэгт битийн төлөв байдалын үндсэн мэдэгдэхүүний талаар заах болно:
Бүлгийн агуулга:
Битийн төлөв байдал
N битэд дүрслэгдэж чадах төлөв байдалын тоо
N битэд бүх төлөв байдлууд хэрхэн дэс дараатай жагсагддаг талаар
2 –ын зэргийг нэмэгдүүлэх
Битүүд, килобайт, мегабайт, гигабайт
4 битийн төлөв байдлуудын нэрс
Битийн төлөв байдал дахь Hexadecimal нэр
Битийн төлөв байдал дахь octal нэр
Олонхи компьютерийн бичиг баримтанд, 8 contiguous битүүд байт гэж нэрлэгддэг. Бит нь 0 юмуу 1 ийг агуулдаг ба switch-ийн On\off нөхцөлийг үзүүлэх боломжтой юм.

25. Битийн төлөв байдал
Bit Бит нь 0 эсвэл 1гэсэн байдалд байна. Нэг бит нь 2 төлөв байдалтай байх боломжтой. 2 бит хэдэн төлөв байдалыг дүрсэлж чадах вэ? Доор цогцоор нь үзүүлсэн байна:
нь 4 төлөв байдалтай адил тэнцүү харагдаж байна

26. 3 бит хэдэн төлөв байдалтай вэ?
3 бит хэдэн төлөв байдлыг дүрсэлж чадах вэ? Үүнийг жагсаавал:
нь 8 төлөв байдалтай адил байна

27. Төлөв байдлуудын дэс дараатай жагсаах нь
Битийн өгөгдсөн тооны хүрээнд дүрсэлж чадах бүхий л төлөв байдалын жагсаадаг стандарт талбар байна. Эхлээд нэг битийн дүрсэлж чадах бүх төлөв байдлын жагсаалт:
0 1 нь битийн тоог нэмэгдүүлж \нэгээс хоёр луу\ жагсаалтын дагуу 2 хувилна
хувилсан бүрийнхээ хүрээнд мөр бүр ганц байна. Одоо, хосолсон онцгой жагсаалт бүрийнхээ мөр бүрийг үүсгэнэ. Энэ нь эхний хувилсаны шугам бүрийн урд талын“0” оор илэрхийлэгдэнэ.
одоо шугам бүр ганц байх ба 2 битийн төлөв байдлыг цогцоор нь жагсаах боломжтой болох юм. 2 биттэй Онцгой төлөв байдлын тоо нь 1 биттэй хос байна
Нэмэлт битэд , шинэ бит бүрд уг арга давтагддаг.

28. 3 бит хэдэн төлөв байдалтай вэ?
Аргыг давтана. 2 битэд хүснэгтийг 2 хувилна.
одоо онцгой мөр бүр нь эхний бүлгийн эхний “0”-оор илэрхийлэгдэж, 2-р бүлгийн урд тал нь “1” – ээр илэрхийлэгдэнэ:
Одоо 3 битээс бүх төлөв байдлын дүрсэлдэг боллоо.

29. N битээс хэдэн төлөв байдал үүсэх вэ?
3 битийн төлөв байдлын жагсаалт нь 8 шугам \төлөв байдлууд\ болно. 4 битэд төлөв байдлуудыг дүрслэхэд 8 битэд жагсаалтын 2 хувийг гүйцэтгэх болно. Үүнээс 16 шугам үүснэ. Шугам бүр эхний хагас нь “0”-той цуг урд нь бичигдэх ба 2 дахь хагас нь “1” тэй байна.
Мэдээж хэрэг, уг аргыг дуртай цагтаа давтаж болно.нэгээс илүү битэнд төлөв байдлын тоо 2 дахин нэмэгдэж байдаг.доорх хүснэгтэнд 1,2,3 болон 4 битийн төлөв байдлын тоог харуулсан болно.
Number of Bits
Number of Patterns
Number of Patterns as power of two 1 2 21 4 22 3 8 23 16 24

30. N битээс хэдэн төлөв байдал үүсэх вэ?
5 бит хэдэн төлөв байдалтай вэ? 4 битийн төлөв байдлын 2 хувил (16 төлөв байдал бүрт хувил) . Хоёрдугаар 16 руу “1”-г , эхний 16 руу “0”- г урд нь бичиж ганц төлөв байдал бүтээ . 16×2 = 25  ганц төлөв байдалтай.энэ нь дараах байдлаар тодорхойлогдоно:
Дээрх дүрмийг санаж байх хэрэгтэй.үүнээс гадна, төлөв байдлын жагсаалтыг гарга(дээрх шиг) тэгээд үүнийг ойлгох хүртлээ тогло. Хэрэв үүнийг будлаинтуулаад байвал,үүнд илүү олон цагийг зарцуул.
10 битэд хэдэн төлөв байдал байх вэ? Дүрмээ ашигла:
210 = энэ тоо нь компьютерийн шинжлэх ухаанд олонтоо тохиолддог бит нь килобайт гэж нэрлэгддэг. Товчилвол К болох ба "Kay“ гэж дуудагддаг.
Number of possible patterns of N bits  =  2N

31. Төлөв байдлын тухай илүү
Number  of Bits
Number  of Patterns
Number of Patterns as power of two 1 2 21 4 22 3 8 23 16 24 5 32 25 6 64 26 7
128 27
256 28 9
512 29 10
1024
210

32. Төлөв байдлын нэр Өгөгдсөн төлөв байдлыг харьцуул: 0010100010101010
Үүнтэй ажиллахад хялбар биш. Энэ нь 4 бит бүлгийн (nibbles гэж нэрлэгддэг) дагуу битийн төлөв байдлыг өөрчлөхөд тохиромжтой:
Nibble-д 16 ( = 24 )-г төлөв байдлаар илэрхийлэх боломжтой: төлөв байдал бүр нь хүснэгтэнд харуулсны дагуу нэртэй.
Эдгээр 4 битийн төлөв байдлыг “хоёртын тоололд” оруулж болно. Гэхдээ үүнээс зайлсхий. Компьютерийн үндсэн санах ойн битийн төлөв байдал нь олон зорилгоор хэрэглэгддэг: тэднээс зөвхөн нэг нь гэхэд бүхэл тоонд дүрслэн үзүүлэх явдал. Үндсэн ухагдахуун нь “битийн төлөв байдал” болно. Уг ухагдахууныг олонтой хэрэглэгддэг “тоог дүрслэн үзүүлэх” –тэй хольж болохгүй.
дээрх битийн төлөв байдал нт төлөв байдлын нэрийг бичихэд хэрэглэгддэг:
= 28AC
Битүүд нь nibble-ийн дагуу баруунаас эхлэн бүлэглэгддэг. Үүнээс niibble бүр нь нэртэй байна. Төлөв байдалд нэр өгөх энэ аргыг hexadecimal гэнэ.

33. Төлөв байдлын нэр Hexadecimal нэр nibble Төлөв байдлын нэр 0000 1000 8
1000 8
0001 1
1001 9
0010 2
1010 A
0011 3
1011 B
0100 4
1100 C
0101 5
1101 D
0110 6
1110 E
0111 7
1111 F

34. Hex дадлага
Хэрэв 4 ийн бүлгийг бий болгоход зүүн талаас хангалттай битгүй бол зүүн талаас 0 битийг нэмж өгнө (гэхдээ хэдэн битийг тодорхойлж байгаа,түүнд тохирж байгаа эсэхийг шалгах хэрэгтэй) Жишээ нь:
= = A082
Өөр жишээ:
= = = 29AF
“0” нь голдуу hexadecimal төлөв байдлын нэрийг харуулахад төлөв байдлын нэрний урд байрладаг.
0x0010 = xFACE =
Hexadecimal төлөв байдлын нэр хүмүүс бит төлөв байдлын талаар ярилцахад хэрэглэгддэг гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Hexadecimal нь ном болон бичиг баримтанд (компьютерээс гаднах) бит төлөв байдлыг тодорхойлоход ашиглагддаг.

35. Hex дадлага Hexadecimal нэр nibble төлөв байдлын нэр 0000 1000 8 0001
1000 8
0001 1
1001 9
0010 2
1010 A
0011 3
1011 B
0100 4
1100 C
0101 5
1101 D
0110 6
1110 E
0111 7
1111 F

36. Octal
Зарим даа бичиг баримтан дээр 3-ын бүлэг дэх бит төлөв байдлыг тодорхойлсон байдаг. Гурван-битийн бүлэг нь hexadecimal-н эхний 8 төлөв байдлын нэрийг нэршихэд хэрэглэгддэг. Энэ аргыг octal notation гэнэ. Битийн төлөв байдал нь hexadecimal нэр, octal нэр, өөр бусад олон бичилтийг нэршихэд хэрэглэгддэг.
= = 152 (octal)
= = 0x6A (hex)
Octal –г 8 битийн байтад хэрэглэхэд тун тохиромжгүй. Байтууд нь octal төлөв байдлын нэрний дагуу тэгшхэн хуваагддаггүй. Харин дараах зүйлийг мэдэж байх хэрэгтэй.
Түүхэнд, зарим компьютерийн бичиг баримтанд octal төлөв байдлын нэрийг хэрэглэсэн ба түүнчлэн олонхи програмчлах хэлний (тэднээс С болон Java дунд ) octal бичилт нь 0-оор эхэлж зарлагддаг.
0152 (octal) =
0x152 (hex) =
152 (decimal) =
Функционал бус програмын \албан бус програм гэсэн үг\ цагийн тоог энд орхисон болно. Зөвхөн кодонд тогтмол далд байдаг “0 ” –оор эхэлсэнийг нээж үзсэн болно.
Төлөв байдлын зүүн талаас 0 нэмж шинэ загьарыг бүтээдэг. Шинэ төлөв байдал нь өөрийн гэсэн нэртэй. 0x0 = 0000 нь 0x00 = –оос ялгаатай төлөв байдал болно. Харамсалтай нь хүмүүс үүнийг анхаарч үздэггүйгээс төлөв байдлууд 2 уулаа "0x0“ дуудагдаж болдог.
Битийн тоо 4-ийн нийлмэл биш байх үед зүүн талаас 0 битийг нэмэх журамтай, мөн үүнээс үүдэн төлөв байдлын нэр энгийн байна.

37. Octal Octal нэр nibble төлөв байдлын нэр 000 100 4 001 1 101 5 010 2
100 4
001 1
101 5
010 2
110 6
011 3
111 7