1. هدف :اطمینان از ارائه ایمن تزریقات و دفع مناسب ضایعات در کشور
راهکارها:
- تامین و توزیع سرنگ خودایستا (AD)برای کلیه مراکز واکسیناسیون
- تامین و توزیع Safety Box برای کلیه مراکز واکسیناسیون
- ایجاد هماهنگی برون بخشی در جهت دفع ضایعات
- ایجاد هماهنگی درون بخشی بر حسب نیاز
- سوزاندن کلیه ضایعات در مراکز شهری در زباله سوز
- سوزاندن کلیه ضایعات در مناطق روستایی در گودالها یا کوره های محلی یا جمع آوری و سوزاندن در زباله سوز
- آموزش پرسنل
- آموزش و اطلاع رسانی به جامعه

2. چرا تزریقات غیر ضروری انجام میشود؟
تقاضای بیمار:
بیماران ممکن است به غلط بپندارند که تزریق لازم بوده و موثرتر از درمان خوراکی است
یا باعث سریعتر بهبودی میشود در حالیکه درمان خوراکی بهترین روش درمان آنها باشد
تجویز پزشک: به دلایل مختلف مانند
عدم اطلاع از عوارض تزریقات
کمبود وقت برای توجیه و توضیح به بیمار
جلب توجه و رضایت بیمار

3. به صورتی که ایمنی فرد خدمت گیرنده و خدمت دهنده و جامعه فراهم شود.
تزریقات ایمن یعنی:
- تهیه و تامین وسایل و تجهیزات
- و آموزش برای ارائه خدمت تزریق به افراد جامعه
به صورتی که ایمنی فرد خدمت گیرنده و خدمت دهنده و جامعه فراهم شود.

4. چرا تزریق ایمن مهم است؟
تزریقات نا صحیح راحت تر از مسیرهای تنفسی، خوراکی و یا تماس جنسی عفونت را منتقل میکند.مثل:HBV/HCV/HIV و ...
انتقال میتواند از راههای زیر صورت بگیرد:
تماس انگشتان با سرسوزن،
فرورفتن سرسوزن به داخل بدن
توسط مایعاتی که تزریق میشوند
یا از طریق سوزن و سرنگی که قبلا مصرف شده.

5. ایمنی تزریقات با تکیه با محورهای زیر تامین میگردد:
کاهش رفتار پرخطر کارکنان بهداشتی به منظور پیشگیری از جراحات ناشی از وسایل تیز و برنده.
افزایش سطح ایمنی کارکنان در حین کار با وسایل تیز و برنده.
جمع آوری، نگهداری، انتقال و دفع مناسب و بهداشتی زباله های آلوده و پرخطر.
تغییر رفتار و نگرش افراد جامعه و پزشکان نسبت به مقوله تقاضا و تجویز دارو به روش تزریقی.

6. 1- کاهش رفتار پرخطر کارکنان بهداشتی
ارتقاء سطح آگاهی و مهارت شاغلین حرفه های پزشکی به منظور:
پیشگیری از بروز جراحات ناشی از سرسوزن و سایر وسایل تیز و برنده
اقدامت درمانی و پیشگیرانه اولیه
واکسیناسیون علیه هپاتیت ب

7. 2- افزایش سطح ایمنی کارکنان در حین کار با وسایل تیز و برنده درمانی
ابزارهایی که ایمنی وسایل تیز و برنده را تضمین میکند نظیر Safety Box و فورسپس جهت جدا نمودن تیغ جراحی از Scalples در دسترس کاربران باشد.
وسایل حفاظتی مناسب نظیر دستکش، گان، ماسک، عینک و ... متناسب با وضعیت بیمار و روش درمانی در دسترس باشد.
برای تزریق از سرنگ AD استفاده شود.

8. 3- جمع آوری، نگهداری، انتقال و دفع مناسب و بهداتشی زباله های تیز و برنده
توصیه میشود سرسوزن و سایر اشیاء تیز و برنده مصرفی (لانست، بیستوری و ...) بلافاصله پس از مصرف در ظروف جمع آوری ایمن جمع آوری شده و به نحو مطلوب دفع گردند.
ظروف جمع آوری مستحکم، غیرقابل نفوذ، مقاوم به پارگی و دارای حجم و ابعاد مناسب باشد.
ظروف جمع آوری به تعداد کافی و ابعاد مناسب در دسترس قرار داشته باشد.

9. ادامه3- جمع آوری، نگهداری، انتقال و دفع مناسب و بهداتشی زباله های تیز و برنده
ظروف جمع آوری دارای برچسب هشدار دهنده باشد.
ظروف جمع آوری به اندازه ای پر شوند که بتوان به آسانی و بدون ایجاد خطر، درب این ظروف را بست.
وجود Safety Box در کلیه واحدهای بهداشتی درمانی اعم از بخش خصوصی و دولتی الزامی است.

10. تغییر رفتار و نگرش اجتماعی
الف: آموزش به منظور تعدیل تجویز دارو از روش تزریقی به روشهای دیگر در برنامه آموزش مداوم جامعه پزشکی.
ب: ارتقا سطح آگاهی جامعه در خصوص خطرات بالقوه ناشی از مصرف دارو به روش تزریقی
ج: برگزاری دوره آموزشهای توجیهی جهت کادر خدماتی پشتیبانی و سایر گروههای درمانی
د: آموزش پرسنل بهداشتی درمانی به منظور اصلاح نگرش جامعه در مورد تقاضای بی مورد تزریقی و عوارض احتمالی آن
در مورد تغییر رفتار و نگرش اجتماعی برای واکسیناسیون مناسبت ندارد چرا که واکسنهای در اختیار قرار دارند تزریقی هستند و در صورت وجود نوع غیر تزریقی آن در حال استفاده است مثل واکسن فلج اطفال.

11. موازین تزریقات ایمن: محل تمیز (مثل اتاق) شستشوی دست
سرسوزن و سرنگ استریل
ویال و حلال مناسب
تمیز کردن محل تزریق
جمع آوری صحیح اجسام نوک تیز و برنده
دفع صحیح ضایعات
محل تميز: در هر مركز براي واكسيناسيون مكاني خاص و تميز و مناسب تزريق واكسن اختصاص يابد داراي ميز ي يا ترالي
باشد كه وسايل واكسيناسيون بر آن قرار گيرد
فرد تزريق كننده قبل از تزريق دستهاي خود را با آب و صابون بشويد.

12. سرسوزن و سرنگ استریل
سرنگ و سوزن استريل باشد. در حال حاضر نوع AD قابل قبول است.
بسته بندي آن داراي پارگي و صدمه نباشد.
تاريخ مصرف آن سپري نشده باشد.
انواع سرنگ به تعداد كافي در دسترس باشد.
به هيچ قسمت از سوزن قبل و بعد از تزريق دست نزنيم.
از سرپوشگذاري مجدد سوزن اجتناب كنيم.
سرپوشگذاري با يك دست:
سرپوش را روي ميز قرار دهيد. - سرنگ و سرسوزن را در يك دست گرفته و بدون استفاده از دست ديگر داخل سرپوشي كه روي ميز گذاشته ايد قرار دهيد.
در صورت نياز به سرپوشگذاري سوزن، با تكنيك سرپوشگذاري با يك دست اين كار را انجام دهيد.

13. ويال و حلال مناسب
براي بازسازي هر واكسن از حلال اختصاصي همان واكسن استفاده كنيم.
به هنگام بازسازي، واكسن و حلال داراي دماي يكسان باشند. (8-2 درجه)
باري بازسازي هر ويال از يك سرنگ و سوزن استفاده كنيم.
حجم حلال متناسب با دوز واكسن انتخاب كنيم.
واكسنهاي بازسازي شده را فقط تا 6 ساعت ميتوان استفاده كرد.
هرگز سوزن را براي كشيدن دوزهاي بعدي، داخل ويال نگذاريد.
بعد از استفاده از سرنگ، آنرا بدون سرپوشگذاري در safety box بيندازيد.

14. تميز كردن پوست محل تزريق
پوست محل تزريق واكسن را در صورت كثيف بودن ابتدا با آب و صابون شستشو دهيد.
پوست محل تزريق واكسن را با پنبه الكل(70 درصد) به صورت دايره اي ضد عفوني كنيد.
هرگز از پنبه الكل از قبل آماده شده استفاده نكنيد.

15. جمع آوری صحیح اجسام نوک تیز و برنده
سرنگ و سوزنهاي مصرف شده را هميشه در Safety Box بيندازيد.
هرگز بعد از تزريق به سرسوزن دست نزنيد و از سرپوشگذاري مجدد آن اجتناب كنيد.
سرنگ و سوزن را بلافاصله بعد از استفاده در Safety Box بيندازيد.
Safety Box را به صورت لبريز پر نكنيد.
درب Safety Box هاي پر شده را قبل از حمل ببنديد.
Safety Box پر شده را تا زمان دفع، در يك مكان مطمئن و خشك و دور از دسترس كودكان و مردم نگهداري كنيد.
Safety Box پر شده را در دست نگيريد، تكان ندهيد، فشار ندهيد، بر روي آن ننشينيد و نايستيد.
فردي كه Safety Box پر شده را حمل و نقل ميكند آموزش ديده باشد.
Safety Box پر شده را دوباره باز و خالي نكنيد يا مورد استفاده مجدد قرار ندهيد.

16. دفع صحیح ضایعات
براي حفظ جامعه از خطر تماس با ضايعات حاصله از واكسيناسيون
Safety Box پر شده را مطابق دستورالعمل و برنامه ريزي انجام شده دفع نماييد.

17. تزریق غیر ایمن شامل موارد زیر است:
روش غلط تزریق : داخل جلد يا زير جلد يا عضلاني و...
محل نامناسب تزریق: ناحيه ران يا دلتوئيد يا ...
داروی اشتباه: واكسن ثلاث به جاي ام ام ار يا انسولين به جاي توام و ...
حلال غلط: حلال ب ث ژ به جاي حلال ام ام ار يا انسولين به جاي حلال ام ام ار یا حلال دو دوزي به جاي 5 دوزي و ..
دز غلط دارو: 1 سي سي به جاي نيم سي سي، ته نشین شدن واکسن و ...
دسترسی افراد جامعه به سرنگ و سرسوزن استفاده شده (امحاء نا صحیح)

18. چه موقع سوزن در دست فرو ميرود؟
كاركنان بهداشتي سرسوزن را سرپوشگذاري مجدد كنند يا در حاليكه سرنگها و سوزنهاي مصرف شده در دست دارند راه بروند.
اگر بيماران بخصوص كودكان وضعيت درستي در مدت زماني كه تزريق انجام ميشود نداشته باشند (حركت كودك، گريه و ...)
اگر ضايعات تزريق به خوبي جمع آوري نشده باشند و مردم در معرض تماس با اين ضايعات قرار بگيرند (مثل سرنگ و سرسوزن مصرف شده)

19. چرا امحاء صحيح ضايعات تزريق اهميت دارد؟
ضايعات تزريق ميتواند موجب گسترش بيماريهايي شود كه شما با تلاش زياد آنها را كنترل كرده ايد.
خطرات بهداشتي
خطرات زيست محيطي
رها كردن سرنگ و سرسوزن مصرف شده در فضاي باز و محيط زندگي افراد جامعه را به خطر مياندازد.
انداختن سرنگ و سرسوزنهاي مصرف شده در رودخانه آب مصرفي را الوده ميكند.

20. روشهاي از بين بردن Safety Box هاي پر شده
زباله سوز
سوزاندين در ظروف استوانه اي فلزي
سوزاندن در فضاي آزاد در يك گودال
دفن بهداشتي در گودال

21. روشهاي پيشگيري از فرو رفتن سوزن در دست (به حداقل رساندن حمل و نقل تجهيزات تزريق)
جعبه ايمن را در نزديكي فردي كه واكسن دريافت ميكند قرار دهيم. سرنگ و سرسوزن را فورا پس از تزريق داخل آن بيندازيم.
سرسوزن را مجددا سرپوشگذاري نكنيم. (درصورت نياز با روش يك دست)
هرگز سوزن را از سرنگ جدا نكنيد.
هرگز سرنگ و سرسوزن مصرف شده را در اطراف محل ايمنسازي يا محل كار جابجا نكنيم.
هنگاميكه براي تزريق آماده شديم واكسن را داخل سرنگ بكشيم و تزريق كنيم.

22. AD = AUTO DISPOSIBLE
در استفاده از سرنگ AD پيستون را فقط يكبار ميتوانيم به عقب كشيده و باز گردانيم. لذا از حركت دادن اضافي پيستون خودداري كنيم.

23. استفاده از واكسن كارآ براي تامين سلامت واكسن نكات زير را بررسي نماييد:
كنترل ويال و برچسب
برچسب
زمان انقضا مصرف
قرار گرفتن در معرض يخ زدگي (shake test)
قرار گرفتن در معض گرماي زياد (كنترل VVM)
علائم آلودگي
هرگونه ترك خوردگي، شكستگي، نشت
تغيير ظاهري يا وجود ذرات معلق
اگر ويال در آب غوطه ور شده باشد.
نحوه ذخيره واكسن
تطابق واكسن با حلال
بررسي VVM
واكسنهاي باز شده را در داخل يخچال با برچسب (در حال مصرف) مشخص كنيد.
واكسنهاي ثلاث و توام و كزاز و هپاتيت ب و هموفيلوس انفلوانزا به يخ زدگي حساس هستند در صورت شك به يخ زدگي بايد دور ريخته شوند. در واكسنهايي كه يخ زده اند و مجددا ذوب شده اند مواد محلول آن زودتر از واكسن سالم ته نشين ميشود.
درصورتيكه رنگ مربع داخلي vvm كمرنگتر از دايره آن باشد واكسن از اين نظر سالم است.

24. اقدامات پيشگيرنده از بروز جراحات و صدمات
ترجیحا انواعی از ویالها استفاده شوند که نیاز به تیغ اره نداشته باشند. در صورت نیاز به تیغ اره، ویال در داخل یک محافظ مثل PAD گرفته شود.
پس از تزریق از گذاردن درپوش سرسوزن اکیدا خودداری نمایید مگر در شرایط خاص مثل اخذ نمونه برای کشت و ...
از شکستن و یا خم کردن سرسوزن قبل از دفع خودداری نمایید.

25. ادامه اقدامات پيشگيرنده از بروز جراحات و صدمات
در موارد ضروری جهت گذاشتن درپوش سرسوزن، از وسیله مکانیکی جهت ثابت نگهداشتن سرپوش استفاده کنید و یا از روش درپوشگذاری با یک دست این کار را انجام دهید.
جهت حمل وسایل تیز و برنده از ریسیور استفاده نمایید و از حمل وسایل مزبور در دست و یا جیب لباس کار خودداری نمایید.
از دست به دست نمودن وسایل تیز و برنده (بیستوری، سرسوزن و ..) اجتناب کنید.

26. ادامه اقدامات پيشگيرنده از بروز جراحات و صدمات
احتیاطات عمومی در حین انجام هرگونه اقدام درمانی که احتمال آلودگی با خون و سایر ترشحات بدن وجود دارد:
در صورتیکه بریدگی و یا زخمی در دستها وجود دارد، بایستی از دستکش استفاده نمود و موضع با پانسمان ضد آب پوشانده شود.
جهت حفاظت از کارکنان بهداشتی درمانی در قبال آلودگی با خون و یا ترشحات بدن، استفاده از پیش بند پلاستیکی یکبار مصرف ضروری است.

27. ادامه اقدامات پيشگيرنده از بروز جراحات و صدمات
در صورتیکه احتمال پاشیده شدن خون و یا قطعاتی از نسوج و یا مایعات آلوده به چشم و غشاء مخاطی وجود دارد استفاده از ماسک و عینک ضروری است.
در صورتیکه بیمار دچار خونریزی وسیع است، استفاده از گان ضد آب ضروری است.
در صورتیکه کارکنان دچار اگزما و یا زخمهای باز میباشند معاینه پزشک جهت مجوز شروع فعالیت در بخش ضروری است.

28. جراحات و اتفاقات عمده به روشهای زیر اتفاق می افتد
فرو رفتن سرسوزن به دست کارکنان بهداشتی درمانی
پاشیده شدن خون و یا سایر ترشحات آلوده بدن بیمار به:
بریدگیهای باز
ملتحمه (چشم)
غشاء مخاطی (برای مثال داخل دهان)
گاز گرفتگی که منجر به پارگی اپیدرم شود.

29. كمكهاي اوليه فوري الف: 1- شستشوی زخم با صابون و آب ولرم
2- کمک به خونروی در محل اولیه زخم (موضع تماس)
3- خودداری از مالش موضعی چشم
4- شستشوی چشمها و غشاء مخاطی با مقادیر زیاد آب در صورت آلودگی

30. ادامه كمكهاي اوليه فوري
ب: گزارش فوری سانحه به سوپروایزر بالینی
ج: ثبت رسمی مورد گزارش در گزارشات حین کار توسط سوپروایزر،
تشکیل پرونده و اطلاع به مدیر و مسئول مرکز و طرح در کمیته کنترل عفونت بیمارستانی و پیگیری از طریق مراجع مربوط
د:تشکیل پرونده و پیگیری موارد

31. ادامه كمكهاي اوليه فوري
ه: بررسی میزان خطر بیماریزایی ناشی از تماس در کارکنان:
در صورتیکه آلودگی منبع تماس (بیمار، گیرنده خدمت) با عفونت HIV محرز باشد الزامی است فرد مزبور مورد تماس در حداقل زمان ممکن ترجیحا در عرض ساعت اول تحت مراقبتهای درمانی با نظر پزشک متخصص عفونی قرار بگیرد.
و: در صورتیکه منبع آلوده به عنوان مورد شناخته شده HIV/HBV باشد سی سی خون از فرد مورد تماس گرفته و به منظور پیگیری آتی ذخیره شود.
ز: در صورتیکه آلودگی منبع تماس با عفونت هپاتیت B/C و HIV نامشخص باشد سی سی خون از منبع تماس جهت بررسی هپاتیت B/C و HIV اخذ و مورد آزمایش قرار گیرد.
ح: سایر اقدامات طبق دستورالعمل

32. بر محمد و ال محمد صلوات