1. Pojam krivičnog prava
posebna grana pozitivnog prava, odn. grana pravne nauke kojom se određuje:
koja se društveno opasna ponašanja čovjeka smatraju KD,
koja se lica - učinioci KD smatraju krivim,
koje se krivične sankcije izriču učiniocima KD.

2. Predmet krivičnog prava
krivično djelo,
krivica - osnovi i uslovi za primjenu krivičnih sankcija prema učiniocima KD,
krivične sankcije – mjere prinude koje se sastoje u ograničavanju ili oduzimanju učiniocu KD prava ili sloboda koje ima kao građanin.

3. Cilj i svrha krivičnog prava
ostvarenje zaštitne (garantivne) funkcije, odn. zaštita najvažnijih društvenih dobara i vrijednosti od kriminaliteta (to su: 1. društveno-ekonomsko uređenje države, 2. slobode i prava čovjeka i građanina, 3. druge osnovne individualne i opšte vrijednosti, 4. politički sistem i 5. pravni poredak države).

4. Zaštita društva se ostvaruje na dva načina...
propisivanjem koja se ljudska ponašanja smatraju KD i
propisivanjem krivičnih sankcija i uslova za njihovu primjenu prema učiniocima KD.

5. Zadatak krivičnog prava u RS
čl. 1. st. 1. KZ RS - primarni zadatak krivičnog prava jeste zaštita osnovnih prava i sloboda čovjeka i građanina kao i drugih osnovnih individualnih i opštih vrijednosti koje ustanovljava i jamči pravni poredak.
(Službeni glasnik Republike Srpske, br. 49/2003, 108/2004, 37/2006, 70/2006, 68/2007, 73/2010, 1/2012, 67/2013).

6. Dva osnovna objekta zaštite:
čovjek, odn. njegove lične ili individualne slobode i prava i
društvo, odn. država (prava i društvene vrijednosti zajamčene i zaštićene Ustavom BiH, Ustavom RS i međunarodnim pravom, odn. individualne i opšte vrijednosti koje ustanovljava i jamči pravni poredak).

7. Kako se ostvaruje zaštitna uloga krivičnog prava?
čl. 1. st. 2. KZ RS - određivanjem koja djela, odn. nedopuštena ponašanja predstavljaju KD, propisivanjem kazni, ali i drugih krivičnih sankcija za ta djela, te izricanjem krivičnih sankcija učiniocima KD u zakonom utvrđenom krivičnom postupku.

8. Na čemu se zasniva propisivanje KD i krivičnih sankcija?
na: 1. neophodnosti primjene krivičnopravne prinude i 2. njenoj srazmjernosti jačini opasnosti za lične slobode i prava čovjeka i druge osnovne društvene vrijednosti.
neophodnost i srazmjernost primjene – čl. 2 KZ RS - prinuda se primjenjuje samo onda kada na drugi način nije moguće zaštititi osnovne društvene vrijednosti i u mjeri koja je nužna za takvu zaštitu.

9. Šta obuhvata kazneno pravo RS?
one grane prava koje se bave javnopravnim deliktima - KD i prekršajima.
sistem kaznenog prava RS obuhvata:
krivično i
prekršajno pravo.

10. Maloljetničko kazneno pravo - pojam
skup zakonskih propisa kojima se određuje kaznenopravni (krivičnopravni i prekršajnopravni) status maloljetnika kao učinilaca kaznenih delikata (KD i prekršaja), odn. maloljetnih lica kao žrtava krivičnih djela i prekršaja.

11. Pojam maloljetničkog krivičnog prava
dio krivičnog prava jedne države koji zbog niza specifičnih rješenja u posljednje vrijeme u nizu evropskih država dobija karakter samostalne pozitivnopravne i naučne discipline.
dio korpusa krivičnopravnih disciplina s kojima je tijesno povezano i na koje se oslanja u ostvarivanju svoje osnovne f-je: suzbijanje maloljetničkog kriminaliteta i krivičnopravna zaštita maloljetnih lica.

12. Nazivi ove grane prava
posebna, zaokružena i autonomna cjelina koja sadrži niz specifičnih rješenja u odnosu na rješenja koja važe za punoljetne učinioce KD.
u literaturi i “para-krivično” ili “kvazi-krivično” pravo, odn. pravo koje se odnosi na maloljetna lica; krivično pravo za maloljetnike.

13. Pojam maloljetničkog krivičnog prava
skup zakonskih propisa kojima se određuje krivičnopravni status maloljetnih lica:
kao učinilaca KD i
kao žrtava KD.
poseban tretman prema maloljetnim učiniocima KD.

14. Pojam maloljetničkog krivičnog prava
grana prava s krivičnopravnim odredbama koje se primjenjuju na maloljetne učinioce KD, a koje odslikavaju specifičan karakter ove grane prava.
pravo koje se zasniva na ličnosti učinioca delikta, a ne na samom deliktu.

15. Pojam maloljetničkog krivičnog prava
sistem zakonskih pravnih propisa kojima nadležni državni organi određuju sistem krivičnih sankcija za maloljetne učinioce KD, a pod određenim uslovima i za punoljetne učinioce, te postupak za izricanje i izvršenje ovih sankcija.

16. Pojam maloljetničkog krivičnog prava
prelazi okvire krivičnog prava - obuhvata krivičnopravne odredbe materijalnopravne sadržine, ali i odredbe procesnog i izvršnog krivičnog prava na način, u mjeri i u obimu koji se odnosi na maloljetne učinioce KD.
sistem zakonskih propisa kojima je regulisan položaj (prava i obaveze) maloljetnika u krivičnom pravu u cijelosti.

17. Šta obuhvata?
pojam i vrste maloljetnika kao subjekata krivičnog prava (aktivni i pasivni subjekt),
vrste, uslove, svrhu, sadržinu i način propisivanja i izricanja krivičnopravnih mjera i krivičnih sankcija prema maloljetnicima,
postupak izricanja mjera i sankcija maloljetnicima.
postupak izvršenja izrečenih mjera i sankcija.

18. Funkcija maloljetničkog krivičnog prava
suzbijanje kriminaliteta koji vrši ova starosna populacija.
ona se ostvaruje kroz primjenu odredbi materijalnog, procesnog i izvršnog prava.

19. Sistem maloljetničkog krivičnog prava obuhvata:
materijalno krivično pravo – sistem zakonskih propisa kojima se određuje krivičnopravni status i položaj maloljetnih učinilaca KD i sistem krivičnih sankcija za maloljetnike, te alternativne, diverzione mjere.

20. Sistem maloljetničkog krivičnog prava obuhvata:
2. procesno krivično pravo – sistem
zakonskih propisa kojima se određuje pojam, organizacija i nadležnost organa maloljetničkog krivičnog pravosuđa, pokretanje i vođenje krivičnog postupka i tok i arhitektonika prvostepenog postupka i postupka po pravnim lijekovima prema maloljetnim učiniocima KD i

21. Sistem maloljetničkog krivičnog prava obuhvata:
3. izvršno krivično pravo – obuhvata sistem zakonskih i podzakonskih propisa kojima se određuje organizacija i nadležnost državnih organa i postupak izvršenja izrečenih maloljetničkih krivičnih sankcija i drugih alternativnih mjera koje se primjenjuju prema maloljetnim učiniocima KD.

22. Sistem maloljetničkog krivičnog prava
u okviru sistema maloljetničkog krivičnog prava izdvajaju se i zakonske odredbe o zaštiti djece i maloljetnih lica kao oštećenih lica u krivičnom postupku.

23. Izvori maloljetničkog krivičnog prava
Krivični zakon Republike Srpske- KZ RS
Zakon o krivičnom postupku RS- ZKP RS
Zakon o izvršenju krivičnih sankcija RS.
Službeni glasnik RS, br. 49/03, 108/04, 37/06, 70/06, 73/10, 1/12, 67/13.
Službeni glasnik RS, broj 53/12.
Službeni glasnik RS, broj 12/10.

24. Najvažniji izvor maloljetničkog krivičnog prava
Zakon o zaštiti i postupanju sa djecom i maloljetnicima u krivičnom postupku - ZOM (osnovni, neposredni izvor maloljetničkog krivičnog prava koji ima primat u primjeni prema maloljetnim učiniocima KD, a pod određenim zakonskim uslovima i prema punoljetnim licima).
Službeni glasnik RS, br. 13/10, 61/13.

25. Karakteristike maloljetničkog krivičnog prava
prevaspitanje - nesporan i jasan pravac u reakciji na maloljetničko prestupništvo.
represivna reakcija je u suprotnosti s idejom prevaspitanja, nespojivost pojava.
maloljetničko prestupništvo - složena pojava koja se mijenja; promjene se kreću od porasta do pada obima maloljetničkog prestupništva, odn. do promjena u samoj njegovoj strukturi - sve više teških KD (za neke ekscesna KD),te nasilnih KD.

26. Karakteristike maloljetničkog krivičnog prava
danas djeca i maloljetnici sazrijevaju brže i brže odrastaju.
zahtjevi o poštovanju prava i sloboda čovjeka u okviru sudstva za maloljetnike.
ojačati osjećaj odgovornosti mladih ljudi za počinjena KD uz istovremenu dosljednu primjenu načela krivice i izjednačavanje krivice maloljetnika s krivicom odraslih učinilaca KD.

27. Karakteristike maloljetničkog krivičnog prava
jačati procesne garancije u postupku prema maloljetnicima uz poštovanje svih prava koja se priznaju i punoljetnim licima u redovnom krivičnom postupku.
Konvencija UN o pravima djeteta uvela je standarde o materijalnopravnom i procesnopravnom položaju maloljetnih učinilaca KD - standarde koji odgovaraju zahtjevu uvažavanja osnovnih ljudskih prava.

28. Convention on the Rights of the Children (1989) – A/Rezol/44/25 od 25
Convention on the Rights of the Children (1989) – A/Rezol/44/25 od g.
usvojila je Generalna skupština UN a stupila je na snagu
rezultat dugog procesa koji je trajao više od pola vijeka, a postala je najvažniji međunarodni ugovor o pravima djeteta.
danas - ugovor o ljudskim pravima s najviše ratifikacija (preko 200 država).

29. Konvencija UN o pravima djeteta
Zakon o ratifikaciji Konvencije Skupština SFRJ je donijela ; objavljena u „Sl. listu SFRJ“ – Međ. ugovori, br 15/90.
BiH je članica Konvencije po osnovu sukcesije od
BiH je potpisivanjem Dejtona preuzela obavezu po kojoj se Konvencija poštuje na teritoriji cijele države.

30. Konvencija UN o pravima djeteta
nalazi se u Aneksu I na Ustav BiH i ima snagu ustavne odredbe.
pravni akt koji ima snagu zakona i obavezuje stranke da se pridržavaju njenih odredaba, te uključuje pravo nadziranja primjene u državama koje su je prihvatile i ratifikovale.

31. Jedinstvena, univerzalna, bezuslovna, holistička
jedinstvena - sveobuhvatna i ona obezbjeđuje građanska, politička, ekonomska, socijalna i kulturna prava djece;
univerzalna - primjena na svu djecu, u svim situacijama, u cijeloj zajednici naroda;
bezuslovna - zahtijeva i od vlada sa slabijim izvorima sredstava da preduzmu aktivnosti vezane uz zaštitu prava djeteta;
holistička - sva prava temeljna, nedjeljiva, međusobno zavisna i jednako važna.

32. Četiri opšta načela na kojima se temelje sva prava sadržana u Konvenciji:
načelo nediskriminacije - djeca ne smiju da trpe diskriminaciju „nezavisno od rase, boje kože, pola, jezika, vjere, političkog ili dr. mišljenja, nacionalnog, etničkog ili društvenog porijekla, vlasništva, teškoća u razvoju, rođenja ili drugog statusa djeteta, njegovih roditelja ili zakonskih staralaca“;
djeca imaju pravo na život i razvoj u svim vidovima života - fizički, emotivni, psihosocijalni, kognitivni, društ. i kulturni;

33. Konvencija UN o pravima djeteta
3) pri donošenju svih odluka ili izvršenju postupaka koji utiču na dijete ili na djecu kao grupu najvažnija mora da bude dobrobit djeteta;
4) djeci se mora omogućiti da aktivno učestvuju u rješavanju svih pitanja koja utiču na njihov život i dopustiti im slobodu izražavanja mišljenja; ona imaju pravo da izreknu svoja gledišta.

34. Konvencija o pravima djeteta sadrži 54 člana
preambula - pozadina i razlozi donošenja.
čl. 1−41 – osnovne - definišu pojam djeteta, te obaveze koje zemlje preuzimaju kad njihovi parlamenti ratifikuju Konvenciju.
čl. 42−45 - procedure za praćenje primjene Konvencije,
čl. 46−54 - formalne odredbe u vezi sa stupanjem Konvencije na snagu.

35. Konvencija UN o pravima djeteta
uveden je katalog prava djeteta.
dijete je subjekat tih prava.
BiH ima obavezu da preduzme sve zakonske, administrativne, socijalne i obrazovne mjere da zaštiti dijete od svih oblika fizičkog i mentalnog nasilja, povreda ili zlostavljanja, nebrige ili nemara, maltretiranja ili eksploatacije.

36. Konvencija UN o pravima djeteta
sudstvo za maloljetnike – mora nuditi nove oblike reakcije na maloljetničko prestupništvo, posebno na njegove nove specifičnosti, oblike i potrebe.
u okviru maloljetničkog prestupništva, među postojećim modelima prevaspitanja i kažnjavanja moraju da se razvijaju i drugi oblici postupanja s maloljetnim prestupnikom.

37. Konvencija UN o pravima djeteta
u reakciji na maloljetničko prestupništvo treba kretati od lakših mjera prema težim, odn. da se teže mjere izriču onda kada je to neophodno.
neformalna vansudska postupanja i pristupi.
slabije formalne reakcije u okviru tužilaštava i policije (npr. upozorenja i drugi oblici tzv. diverzionih postupaka ili postupaka odvraćanja).

38. Konvencija UN o pravima djeteta
mjere koje su u nadležnosti organa starateljstva (npr. trening ili nadzor);
izricanje uputstava i zabrana (naknada štete, novčana kazna, rad za zajednicu);
izricanje sankcija (vezano za oduzimanje slobode, npr. zavodska mjera), sankcije koje su strože, koje su ultima ratio i koje su u vezi s težinom KD.

39. Četiri ideje međunarodnih dokumenata koje se odnose na post delictum djelovanje
skretanje (diversion) krivičnog postupka ka porodičnom pravu - pravu socijalne zaštite,
primjena principa restorativne pravde,
pribjegavanje lišavanju slobode maloljetnika kao krajnjem sredstvu i
sprovođenje postinstitucionalnih programa preko probacionih i rehabilitacionih službi.

40. Diverzioni modeli
suština diverzionog krivičnog modela jeste da se društvena reakcija uperena ka maloljetnim prestupnicima usmjeri ka nepenalnom pristupu kojim se sprečava povratno stigmatizujuće i traumatično dejstvo krivične procedure na ličnost maloljetnika.

41. Diverzioni modeli
oslobađaju maloljetnika od formalizma i stigmatizujućeg dejstva sudske procedure, ali ga ne oslobađaju od obaveze da se suoči sa svojim djelom i da prepozna svoju odgovornost u odnosu na žrtvu i prihvati obavezu poštovanja osnovnih društvenih normi i moralnih standarda .

42. Neki od osnovnih procesa restorativne pravde...
medijacija između žrtve i učinioca;
odbori za mjere u zajednici (odabrani, edukovani članovi zajednice odlučuju o mjerama ili postupcima koje učinilac mora uraditi na osnovu ugovora);
konferencije (učinilac i oštećeni razgovaraju u prisustvu i uz učešće njima bliskih osoba i osoba iz zajednice tražeći najpogodniji način za naknadu štete).

43. Novine u ZOMu
s ciljem najbolje zaštite interesa maloljetnika, formiraju se odjeljenja za maloljetnike koja se sastoje od jednog ili više sudija i stručnih savjetnika, te vijeća za maloljetnike;
sudija je ključna osoba u postupku prema maloljetniku; on treba da posjeduje posebne lične i stručne kvalitete; ZOM sadrži odredbe o ličnim svojstvima sudija i njihovom određenom stručnom znanju.

44. Novine u ZOMu
učešće stručnih savjetnika u okviru sudova i tužilaštava, s posebnim zadacima u postupku koji se vodi prema maloljetnicima;
potencira se program alternativnih mjera i insistira na donošenju posebnih propisa s ciljem stvaranja uslova za njihovu primjenu;

45. Novine u ZOMu
bitna sankcija prema maloljetnicima su tzv. posebne obaveze koje sud izriče maloljetniku s ciljem da ga one što uspješnije odvrate od devijantnog ponašanja; naročita vrsta VM.
skraćeno je trajanje zavodskih i drugih VM; praktična iskustva ukazuju na tu potrebu.

46. Novine u ZOMu
u okviru postupka prema maloljetnicima, određeno je da se pripremni postupak (istraga) prenese u nadležnost tužioca.
posebna pažnja posvećena je kreiranju rješenja koja se odnose na lišavanje slobode i pritvor maloljetnika, pri čemu su uzeti u obzir odgovarajući međunarodni standardi.

47. Novine u ZOMu
zakon sadrži odredbe koje vode računa o efikasnosti postupka prema maloljetnicima; one doprinose da se kod težih KD ostvari svrha postupka prema maloljetnicima, odn. da se kod lakših KD izbjegne dugotrajni postupak.
u procesu izvršenja krivičnih sankcija prema maloljetnicima pojačan je sudski nadzor nad njihovim izvršenjem.

48. Novine u ZOMu
11. posebno poglavlje u zakonu - taksativno su navedena KD na štetu djece i maloljetnika.
posebnom cjelinom regulisan je položaj maloljetnih lica koja su ulozi žrtve KD.
ovim odredbama nastoji se pružiti adekvatna zaštita žrtvama u toku postupka.

49. Međunarodni standardi inkorporirani u ZOM
u osnovi novouspostavljenog sistema maloljetničkog krivičnog prava u RS nalaze se određeni pravni standardi predviđeni u više međunarodnih pravih akata koje je usvojila BiH.
ističu se sljedeći: 1) najbolji interes djeteta, 2) pravo na život, opstanak i razvoj djeteta, 3) nediskriminacija i 4) poštovanje djetetovog mišljenja.

50. Princip srazmjernosti
međunarodni standardi o postupanju državnih organa prema maloljetnicima koji potenciraju dobrobit djeteta i maloljetnika i obezbjeđuju da bilo kakva reakcija prema maloljetniku bude u srazmjeri (princip srazmjernosti) s okolnostima koje se tiču njegove ličnosti, ali i okolnostima koje se odnose na KD.

51. Međunarodni akti Konvencija UN o pravima djeteta iz 1989.
Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda,
Standardna minimalna pravila UN za maloljetničko pravosuđe (tzv. Pekinška pravila) koja su usvojile UN 1985.
Pravila UN o zaštiti maloljetnika lišenih slobode (tzv. Havanska pravila) iz 1990.

52. Međunarodni akti
Smjernice UN za prevenciju maloljetničke delinkvencije (Rijadske smjernice) iz 1990.
Standardna minimalna pravila UN za mjere alternativne institucionalnom tretmanu (Tokijska pravila) iz 1990.
Evropska pravila o društvenim sankcijama i mjerama za sprovođenje maloljetničkog krivičnog pravosuđa (Bečka pravila) 1997.

53. Definisanje i vrednovanje maloljetničkog kriminaliteta
širok spektar ponašanja od asocijalnog do antisocijalnog, od prestupničkog do delinkventnog, neprilagođenog ponašanja...
devijantno ponašanje, moralna otupjelost, moralna defektnost, vaspitna zapuštenost, društvena neprilagođenost, huligani, nesocijalizovana djeca i omladina, problematična djeca i omladina, vaspitna zanemarenost, vaspitno ugrožena djeca i omladina, mladi sa sociopatološkim ponašanjem, hendikepirana djeca i omladina, kretanje u lošem društvu...

54. Pojam maloljetničkog kriminaliteta – šire shvatanje
svako ponašanje pojedinaca ili grupa mladih koje je društveno neprihvatljivo; njime se krše pravne ili moralne norme određenog društva i koje, kada je društveno vidljivo, izaziva spontano ili organizovano društveno reagovanje u namjeri da se zaštite društvena dobra i vrijednosti i sami akteri tog ponašanja.
sva devijantna ponašanja djece i maloljetnika: skitnja, bježanje od kuće, bježanje s časova, napuštanje škole, pušenje, konzumiranje alkohola i narkotika i slična socijalno nepoželjna ponašanja.

55. Pojam maloljetničkog kriminaliteta – uže shvatanje
prema užem shvatanju maloljetnički kriminalitet obuhvata sve aktivnosti djece i omladine koje su sankcionisane pozitivnim krivičnim zakonima pojedinih zemalja.

56. Pojavni oblici maloljetničke delinkvencije
širok dijapazon društveno nepoželjnih i sve češće, društveno opasnih ponašanja kojima su skloni i, isto tako, izloženi maloljetnici.
najčešće maloljetnici vrše KD protiv imovine.
izražena pojava krađa, teških krađa, provala u kioske, prodavnice i sl.
vršnjačko nasilje, povremeni konflikti između vršnjaka ili vršnjačkih grupa u periodu puberteta.

57. Ciljevi maloljetničkog pravosuđa – donošenje i sprovođenje...
posebnih zakona i postupanja radi unapređenja i zaštite prava i dobrobiti mladih;
zakona koji su zasnovani na principima: preusmjeravanja, skretanja i restorativnog pravosuđa s ciljem da se mladi odvrate od formalnog sistema krivičnog pravosuđa i da se konflikti rješavaju u okviru lokalne zajednice;

58. Ciljevi maloljetničkog pravosuđa
zakona kojima se sprečavaju viktimizacija, zlostavljanje, eksploatacija i korišćenje djece i mladih za kriminalne aktivnosti;
zakona u smislu zabrane surovih ili degradirajućih vaspitanja, disciplinskih ili kaznenih mjera prema djeci i mladima u porodici, školi ili dr. institucijama;
propisa koji imaju za cilj da zaštite djecu i mlade od narkomana i trgovaca narkoticima;

59. Ciljevi maloljetničkog pravosuđa
usvajanje i sprovođenje adekvatnih propisa za ograničavanje i kontrolu dostupnosti oružja;
ustanovljavanje nezavisnih institucija koje bi nadgledale primjenu međunarodnih akata i u redovnim intervalima izvještavale javnost o postignutom napretku i teškoćama u primjeni određenih instrumenata, odn. vršile kontinuiranu obuku učesnika.

60. Razvoj krivičnog prava BiH
prva faza - period od izdvajanja BiH iz sastava SFRJ početkom godine do završetka rata, odn. do zaključenja Dejtonskog mirovnog sporazuma (krajem godine).
druga - period od kraja do 2003.
treća faza - donošenje KZ BiH koji je stupio na snagu 1. marta 2003 i entitetskih krivičnih zakona, odn. KZ BD.

61. Prva faza
u prvoj fazi, za onaj dio BiH koji je bio pod kontrolom Armije Bosne i Hercegovine, kao i na teritoriji Republike Srpske, dugo je primjenjivano preuzeto krivično zakonodavstvo bivše SFRJ i Krivični zakon Bosne i Hercegovine iz godine, i to uz najnužnije izmjene.

62. Druga faza
Ustavom BiH nije jasno riješeno pitanje zakonodavne nadležnosti u oblasti krivičnog prava; Venecijanska komisija – nadležnosti imaju i državni i entitetski zakonodavci.
na osnovu toga donesen je KZ FBiH koji je stupio na snagu u novembru godine.
Republika Srpska je donijela KZ RS, stupio na snagu u oktobru te godine, a svoj Krivični zakon kasnije je donio i BD BiH.

63. Treća faza
januara 2003 odlukom Visokog predstavnika za BiH nametnut KZ BiH, koji je stupio na snagu 1. marta 2003.
nakon KZ BiH doneseni su novi entitetski krivični zakoni (Republike Srpske i Federacije Bosne i Hercegovine i Krivični zakon BD Bosne i Hercegovine koji su stupili na snagu 1.7., odn iste godine).

64. Krivični postupak prema maloljetnicima u BiH
krivični postupak prema maloljetnicima u BiH je (izuzetak RS i Brčko Distrikt gdje su doneseni zakoni o zaštiti i postupanju sa djecom i maloljetnicima u krivičnom postupku) još uvijek tradicionalni postupak i predviđa određena odstupanja od svojih opštih odredbi.

65. Osnovni modeli regulisanja krivičnopravnog položaja maloljetnika
zavisno od toga da li je u prvom planu maloljetni učinilac ili njegovo djelo, razlikuju se dva osnovna pristupa:
model blagostanja i
model pravde.

66. Model blagostanja ili zaštitnički model
usmjeren na ličnost maloljetnika i na socijalne prilike u kojima maloljetnik živi.
zasniva se na shvatanju da su u etiologiji maloljetničkog kriminaliteta ključni faktori socijalne prirode.

67. Model blagostanja ili zaštitnički model – karakteristike
maloljetnicima treba suditi pred posebnim maloljetničkim sudovima u proceduri koja je znatno fleksibilnija od klasične, sa značajnim diskrecionim ovlašćenjima sudije, umanjenim formalizmom i redukovanim prisustvom javnosti kako bi se izbjeglo negativno dejstvo klasičnog postupka pred redovnim sudovima.

68. Model blagostanja ili zaštitnički model
model najboljeg interesa djeteta u kojem je jako naglašen socijalno-pedagoški i psihološki pristup maloljetničkoj delinkvenciji.
u izricanju KS naglašen je prioritet interesa ličnosti maloljetnika u odnosu na vrstu i težinu KD, trajanje sankcije ne treba da bude unaprijed određeno nego se prilagođava procesu prevaspitanja.
obrt od retributivnog ka rehabilitacionom pristupu.

69. Model blagostanja ili zaštitnički model
krivični postupak prema maloljetnicima je mnogo manje formalizovan u odnosu na proceduru koja se primjenjuje prema odraslim.
sudiji za maloljetnike su data značajna diskreciona ovlašćenja, kako u pogledu donošenja meritorne odluke, tako i pogledu vršenja pojedinih krivičnoprocesnih radnji.

70. Model pravičnosti ili sudski model
usmjeren je primarno na djelo, a manje na ličnost maloljetnog delinkventa.
garantovanje maloljetniku osnovnih ljudskih prava kao i osnovnih krivičnoprocesnih prava i garancija, poput prava na pravično i fer postupanje.

71. Model pravičnosti ili sudski model
izabrana sankcija treba da bude proporcionalna težini izvršenog KD.
uvijek kada je moguće, treba primijeniti skretanje postupka ka nepenalnom ishodu.

72. Mješoviti, korporativni model krivičnopravnog položaja maloljetnika
nastaje krajem prošlog vijeka - rezultat nastojanja da se prevaziđu mane modela blagostanja i modela pravičnosti u čistom obliku.
zasniva se na principima modela pravičnosti koji su se u primjeni pozitivno potvrdili i naglašava prednosti alternativnog postupanja s maloljetnim delinkventima.
balans između modela blagostanja i pravde.