2. مرکز بهداشت شهرستان اراک انواع بيماريها و اختلالات رواني –عصبي
Dr.farahani
MD-Mph
Arak health center

3. انواع بيماريها و اختلالات رواني –عصبي پسيكوز يا بيماريهاي شديد رواني
نوروز يا بيماريهاي خفيف رواني
صرع
عقب ماندگي ذهني
اختلالات رواني ورفتاري در ساير موارد تشخيصي

4. پسيكوز يا بيماري شديد رواني

5. ناراحتي شديد رواني حالت غير طبيعي در رفتار و گفتار بيمار است كه برخي از مردم به آن جنون يا ديوانگي مي گويند.
اين دسته بيماريها در افراد بالاي 15 سال ديده مي شود كه گاه به صورت تدريجي و زماني ناگهاني ايجاد مي شود.
اين بيماران به غلط ناراحتي خود را به سحر و جادو نسبت مي دهند.
آنها خود را بيمار نمي دانند و براي درمان مراجعه نمي كنند.
رفتار غير عادي آنان براي مردم و خودشان ايجاد مزاحمت مي نمايد.

6. نحوه شناسايي بيماران شديد رواني
بيمار اغلب حرفهاي بي ربط و غير منطقي مي زند. مثلا مي گويد من خدا يا پيغمبر هستم ،
بيمار افكار هذياني دارد و فكر مي كند همه قصد آسيب رساندن به او را دارند.
بيمار بي دليل خوشحال است و مدام مي خندد، پر حرف است وشكلك در مي آورد، بي خوابي شديد دارد
دچار كم خوري وپر خوري ونيز آشغال خوري مي شود. زود عصباني مي شودوبي دليل گريان وخندان مي شود.
گاه به ديگران حمله مي كند و گاه ممكن است به خود آسيب برساند.
وسايل و چيزهاي غير ضروري را بيهوده و بي هدف جمع مي كند (آشغال جمع كردن)

7. علائم هشدار دهنده بيماري شديد رواني
حرفهاي بي ربط و غير منطقي
رفتار غير طبيعي وعجيب وغريب
شنيدن يا ديدن چيزهايي كه ديگران نمي شنوند يا نمي بينند
حمله به ديگران و يا آسيب رساندن به خود
انجام ندادن فعاليتهاي مناسب در محيط خانه و محل كار

8. در برخورد با بيماران شديد رواني موارد زير را رعايت كنيد:
با آنان با صداقت و صميميت بر خورد كنيد
با علاقه مندي به درد دل آنان و خانواده شان گوش دهيد
آنان را مورد محبت قرار دهيد
مواظب باشيد به بيمار و همراهانش توهين نشود، اورا كتك نزنند و از به كاربردن كلماتي مانند خل وديونه جلوگيري شود

9. اگر اين احتمال وجود دارد كه بيمار به خود و يا ديگران آسيب برساند ،با كمك گرفتن از بستگان بيمار اورا ارجاع فوري دهيد.
به همراهان بيمار اطمينان دهيد كه در صورت مصرف مرتب دارو تحت نظر پزشك بيماریش كنترل خواهد شد .
اگر اعتقاد به ايجاد بيماري رواني با سحرو جادو باشد با آنان درگير نشويد و آنها را تشويق كنيد در كنار استفاده از دعا و شفا ،دارو هم مصرف كنند.

10. نكات لازم جهت آموزش بهداشت روان براي خانواده هايي كه يك بيمار شديد رواني دارند:
بيمار رواني از فرد بيمار به افراد ديگر سرايت نمي كند
هيچ يك از داروهايي كه براي درمان بيماريهای رواني توسط پزشك تجويز مي شوند و مطابق دستور مصرف مي گردند بيمار رامعتاد نمي كند .
اگر بيمار بهبود پيدا نكرده باشد،ازدواج نه تنها به بهبودي او كمك نمي كند بلكه مشكلات زندگي زناشويي وضع اورا بدتر مي كند.
كاركردن براي بيماران رواني نوعي درمان به حساب مي آيد و هميشه سعي بر آن است كه اين بيماران به كار باز گردند .

11. وجود هذيانهايي شديد به همراه داشتن افكار خودكشي و تمايل به انجام آن و نيز آسيب وارد كردن به خود و اطرافيان نياز به ارجاع فوري دارد

12. انواع پسیكوزها يا بيماري شديد رواني

13. اسكيزو فرنیا: مهمترين نشانه آن داشتن توهم و هذيان مي باشد

15. افسردگي شديد: قطع ارتباط با واقعيت و كناره گيري از ديگران ودر
خود فرو رفتن شديد

16. مانيك-ديرسيو: افرادي كه تواما داراي خلق شاد وخلق افسرده
هستند

17. پسيكوز عضوي: ایجاد سایکوز به دنبال بیماری جسمی مثلاَ تومور مغزی
پسيكوز عضوي: ایجاد سایکوز به دنبال بیماری جسمی مثلاَ تومور مغزی

18. پسيكوز حاد : بيماري يكباره شروع مي شود
پسيكوز حاد : بيماري يكباره شروع مي شود .معمولا كوتاه مدت است و ممكن است باعلت و يا بدون علت باشد

19. درمان اسكيزو فرنیاوسایر سایکوز ها: آنتی سایکوتیک ها:تیپیک وآتیپیک
کلرپرومازین-تری فلوپرازین-پرفنازین –فلوفنازین(تزریقی در فرم مزمن هر2-6هفته)
+آنتی کولینرژیک(تری هگزیفنیدیل)
سایکوز حاد نیاز به بستری دارد
افسردگی شدید:SSRIs_TCA_MAOI
ایمی پرامین-آمی تریپتیلین
مانیک-دپرسیو:
لیتیوم-کاربامازپین-سدیم والپروئیت

20. نوروز يا بيماري خفيف رواني

21. ناراحتي خفيف رواني به حالاتي گفته مي شود كه شخص نمي تواند با مردم ارتباط خوبي داشته باشدو معمولا بيمار به دليل مشكلات زندگي ،گرفتاريهاي خانوادگي ،شغلي واجتماعي دچار ناراحتي اعصاب مي شود

22. نحوه شناسايي بيماران خفيف رواني:
بيمار دلهره و اضطراب و بيقراري داردو اغلب عصباني و پرخاشگر است
بيمار غصه دار و نوميد است و نسبت به كاروزندگي و اطرافيان خود رفتار مناسب نشان نمي دهد
بيمار ترسهاي بي مورد دارد
احساس سستي ،رخوت وكوفتگي در بدن مي كند
احساس درد در نقاط مختلف بدن از جمله سر وگردن ،دست وپا ،شكم ،كمرواندامها دارد
احساس بي اشتهايي ،افسردگي و همچنين وسواس دارد

23. در صورتي كه در وضعيت بيمار بهبودي مشاهده نشد او را ارجاع غير فوري دهيد
اين علائم با كم و زياد شدن فشارها و مشكلات زندگي كم و زياد مي شود و گاه ماهها و سالها ادامه پيدا مي كند
.اينگونه بيماران نياز به بيماريابي فعال ندارند و در صورتي كه به خانه بهداشت مراجعه كردند بايد به آنها آموزش بهداشت روان داد
در صورتي كه در وضعيت بيمار بهبودي مشاهده نشد او را ارجاع غير فوري دهيد

24. در برخورد با بيماران خفيف رواني موارد زير را رعايت كنيد:
به خوبي و با حوصله و صميميت به درد دل آنان گوش دهيد
به بيمار آرامش و اطمينان دهيد كه شكايات جسمي او ،نشان دهنده بيماري خطرناكي نيست و قابل رفع مي باشد.
راه حلهاي مختلف حل مشكلات را بابيماربه بحث ومشاوره بگذاريد

25. آموزش بهداشت روان در بيماران خفيف رواني:
به بيماران اطمينان دهيد كه ناراحتي آنان چندان نگران كننده نيست.
به بيماران كمك كنيد تا با ايجاد اعتماد به نفس ،حضور در جلسات مذهبي ،عمل به دستورات ديني ،توكل و ايمان به خداوند به زندگي خود ارزش و معناي بيشتر دهند.
به بيماران بياموزيد كه دوست داشتن ديگران ،محبت كردن به اطرافيان و لذت بردن از چیزهایی مثل پرورش گل وگياه فشارها ونگرانيها را كم مي كند و به فرد آرامش مداوم مي بخشد.

26. انواع نوروز يا بيماري خفيف رواني

27. اضطراب: داشتن نگراني ،دلشوره ، بيقراري بدون وجود داشتن
هيچ گونه علت خاص

29. افسردگي : عدم تمايل به برقراري ارتباط با اطرافيان ودر
خود فرو رفتن

30. هيستري: افرادي كه جهت جلب توجه دچار اختلالاتي در جسم
مي شوند و تظاهرات آن بيشتر به صورت بدني است.

31. فوبيا: ترس مرضي شديد از محيط اطراف بدون وجود داشتن يك محرك خارجي ترس آور

32. وسواس: انجام مداوم و تکراری يك عمل و يا تمركز مداوم و پياپي در فكر كردن به يك موضوع (درگيري فكري وعملي با كار)

33. درمان اضطراب:بنزودیازپین ها (کلردیازپوکساید)
افسردگی:ایمی پرامین-آمی تریپتیلین
هیستری:آرام کردن بیمار واطرافیان-ضد افسردگی (درصورت وجود افسردگی)
فوبیا:رفتار درمانی
وسواس:لیتیوم-فلوکستین(SSRIs)-رفتار درمانی

34. صرع

35. صرع به دليل اختلال در كار سلولهاي مغز بروز مي كند و حالتي تشنجي است كه به دفعات در بيمار مشاهده مي شود.
مردم عادي به حملات صرع ،غش ويا حمله نيز مي گويند.
حملات تشنج گاه تمام بدن و گاه بخشي از آن نظير نيمه صورت يا يك دست را مي گيرد .

37. بیماران صرعی به ارجاع ماهانه به پزشک مرکز نیازدارند.
حمله مداوم در صرع بزرگ بسیار خطرناک است و باید فورا توسط بهورزارجاع شود.
پیگیری و ارجاعهای بعدی طبق دستور پزشک انجام می شود.
در صورت ارجاع و پیگیری مرتب و رعایت دستورات درمان بیماران صرعی 3تا5 سال طول می کشد و تنها زمانی پیگیری و ارجاع قطع می شود که پزشک اعلام نماید بیمار بهبود یافته است.

38. گاهی بیمار دچار صرع مداوم و یا پی درپی می شود
گاهی بیمار دچار صرع مداوم و یا پی درپی می شود.یعنی اینکه حمله بیشتر از 5دقیقه به طول می انجامد و بیمار بین دو تشنج به هوش نمی آید.در این مورد باید بهورز بلافاصله بیمار را به پزشک ارجاع فوری دهد

39. صرع شامل انواع زیر می باشد :
1- صرع بزرگ
شخص به یکباره بیهوش می شود و محکم به زمین می خورد.
بدنش سفت شده و فریاد نامفهومی از گلوی او خارج می گردد.
پس از اندک زمانی شروع به لرزش می کند .
بلافاصله این لرزشها تبدیل به انقباضاتی در بدن می گردد که در نتیجه ممکن است فرد زبانش را گاز بگیرد و اگر مثانه بیمار پر باشد ادرار می کند .
حمله شخص برای چند لحظه در حالت خواب آلودگی است و شدیدا احساس خستگی می کند.

40. 2- صرع کوچک :
این نوع صرع بیشتر در کودکان دیده می شود. شروع و پایان حملات به صورت ناگهانی است و به حدی خفیف است که گاهی امکان دارد خود فرد،والدین و معلمین یا دیگران نیز ممتوجه آن نشوند.
دراین نوع صرع فرد مبتلا بدون آنکه تشنج داشته باشد به مدت 5تا10
ثانیه مات و بی خبر می ماند.
این نوع صرع در اواخر سنین کودکی ظاهر و با افزایش سن و پس ازرسیدن به سن بلوغ خودبخود بهبود می یابد ولی ممکن است به ندرت در بعضی افراد تبدیل به صرع بزرگ گردد.

41. صرع روانی –حرکتی :
در این نوع صرع شخص به مدت کوتاهی دچار فراموشی می گردد و محیط اطراف درنظرش کمی محو و تاریک می آید.
فرد مضطرب،نگران ،تحریک پذیر و ترسو می شود و شروع به تکلم و صحبت کردن نامفهوم می کند.
ممکن است در طی حملات در شخص مبتلا ،حرکاتی نظیر مالیدن دستها به هم ، راه رفتن بدون هدف، بازی کردن با لباس و حرکات خودبخودی دهان به صورت جویدن وملچ کردن دیده شود.
بعد از حمله که معمولا یک تا سه دقیقه طول می کشد بیمار چیزی از زمان حمله را به طور واضح به یاد ندارد.

42. درمان کاربامازپین سدیم والپروئیت فنوباربیتال فنی توئین اتوسوکسماید
کلونازپام

43. تشنج همراه با تب :
گاهی اوقات کودک همراه با تب بالا دچار تشنج نیز می شود.
بهترین راه برای پیشگیری از تشنج پائین آوردن تب می باشد.
گذاشتن کیف آب سرد و یا پارچه مرطوب و استفاده ازداروهای کاهنده تب کمک بزرگی به کاهش دادن آن می کند.
ارجاع این موارد فوری است.
این کودکان معمولا پس از 5سالگی به طور خودبخودی از تشنج ناشی ازتب بهبود می یابند.
بنابراین تشنج با تب ناراحتی خوشی خیمی است و بابیماری صرع فرق دارد.

44. عقب ماندگی ذهنی

45. عقب ماندگی ذهنی یک بیماری مغزی است که اغلب ابتلاء به آن از بدو تولد می باشد.
ولی در بعضی موارد ممکن است در سنین مختلف کودکی بر اثر ابتلا به بیماریهای عفونی مانند سرخجه
و ضربه های مغزی یا تشنج ناشی از تب بالا(39به بالا)ایجاد شود.

46. در این بیماری سن عقلی و روانی کودک از سن واقعیش کمتر است .
میزان عقب ماندگی ذهن کودک را با آزمایش هوش و توسط روان شناسان
می توان مشخص کرد.
ولی کندی رشد حرکتی و روانی کودک با بررسی مراحل رشد کودک
در مراقبتهای ماهانه او قابل اندازه گیری است.
بهورز
باید در معاینات ماهیانه کودک به نشانه های رشد و تکامل توجه کامل نموده
و در صورت اندازه گیری هر کدام از آن نشانه ها تاریخ و نوع آن را در پرونده وی ثبت نماید.

47. نحوه شناسایی فرد عقب مانده ذهنی:
کنترل دفع تکلم راه رفتن چهاردست و پا رفتن نشستن گردن گرفتن
2تا4سالگی 2تا3سالگی 11تا15ماهگی 9تا12ماهگی تا9ماهگی تا4ماهگی
دانش آموزانی که از نظر درسی بسیار ضعیف بود و مرتب مردود می شوند.
افراد بزرگسالی که رفتار کودکانه دارند و در دوران کودکی تاخیر در مراحل رشد و ضعف تحصیلی داشته اند.

48. بهورزباید پس از شناسایی کودک عقب مانده از ایجاد نگرانی در مادر و اطرافیان خودداری کند و فرد را به پزشک ارجاع غیر فوری دهد.

49. در بر خورد با افراد عقب مانده ذهنی موارد زیر را رعایت کنید
کودک را تنبیه و تحقیر نکنید و به دیگران اجازه رفتار نامناسب با کودک راندهید.
به بهداشت این کودکان باید بیش از کودکان معمولی توجه کنید .
در آموزش به این کودکان صبر و حوصله بیشتری داشته باشید.

50. نکات لازم جهت آموزش خانواده هایی که یک فرد عقب مانده ذهنی دارند.
تا حد امکان از ازدواج فامیلی نزدیک خودداری نمایند.
مادران حامله بخصوص در ماههای اول بارداری از نزدیک شدن به بیماران عفونی
دوری کنند.
مادرانی که از داروهای مسکن ،آرام بخش و آنتی بیوتیک استفاده می کنند به
محض عقب انداختن قاعده گیشان به خانه بهداشت مراجعه نمایند چون مصرف
این داروها در سه ماهه اول بارداری امکان دارد باعث عقب افتادگی ذهنی در جنین آنها گردد.
مادران باید مواظب کودک خود باشند و از واردشدن ضربه به سر کودک جلوگیری نمایند.
مادران از مصرف سیگار و مواد مخدر خودداری نمایند.
مادران را تشویق کنید واکسیناسیون کودک خود را به موقع انجام دهند و کودک از
تغذیه مناسب برخوردار باشد.

51. انواع عقب ماندگی ذهنی:
1-عقب ماندگی ذهنی خفیف
2- عقب ماندگی ذهنی شدید
3- عقب ماندگی ذهنی عمیق

52. درمان
درمان اختلال روانی همراه درمان پرخاشگری-خودزنی ورفتارهای کلیشه ای

53. انواع اختلالات رفتاری دوران کودکی در سایر موارد تشخیصی
شب ادراری
لکنت زبان
ناخن جویدن و شست مکیدن

54. شب ادراری

55. شب ادراری به دفع غیر ارادی و تکراری ادرار در روز یا شب می گویند که بعد از 5 سالگی ادامه یابد.
شب ادراری اگر به علت عفونت و بیماری مجاری ادراری
نباشد،ناشی از مشکلات عصبی و روانی، کشمکشهای خانوادگی ، ترس،اضطراب وتنبیه می باشد.

56. درمان از تیبیه و تحقیر کردن کودک خودداری کنید. زنگ اخبار
تشویق و جایزه دادن برای هر یک شبی که کودک ادرار نمی کند مفید است.
جای کودک گرم باشد و از دادن مایعات در شب جلوگیری شود.
باید از کودک بخواهند که قبل از خواب ادرار بکند.
یکساعت پس از خوابیدن کودک یا در اواسط شب او را برای ادرار بیدار کنند.

57. لکنت زبان

58. اشکال در حرف زدن بصورت مکث و تکرار کلمات را که به مدت طولانی ادامه پیداکند لکنت زبان می گویند.
لکنت زبان در سنین کودکی شایع تر است و معمولا علت آن مسائلی مانند ترس یا مشکلات خانوادگی ، تنبیه بدنی در مدرسه و خانه می باشد.

59. درمان از کودک بخواهند آهسته صحبت نماید.
با کودک با حوصله و محبت رفتار کنند
از تحقیر ،تمسخر و تنبیه بدنی کودک در خانه و مدرسه خودداری کنند .
عواملی که اضطراب و ترس را در کودک بوجود می آورد رفع کنند.
کودک را تشویق کنند و او را مطمئن سازند که مشکلش بزودی حل خواهد شد.

60. ناخن جویدن و شست مکیدن

61. ناخن جویدن و شست مکیدن رفتارهای غیر طبیعی می باشند که کم کم بصورت عادت در می آیند و نشان دهنده وجود اضطراب در کودک می باشد.

62. درمان
نسبت به این عادت بی تفاوت باشند و از تنبیه و تحقیر کودک خودداری کنند.
به کودک محبت کنند.
کودک را بخاطربلند شدن ناخنها یا کوتاه کردن ناخنهایش تشویق کنند.
در اوقات فراغت کودک را به کارهای دستی مثل نقاشی و کاردستی مشغول کنند .
ناخن و انگشت کودک را تمیز کنند تا از بروز بیماریهای انگلی و عفونی در او جلوگیری شود.

63. با آرزوی موفقیت در انجام خدمات مقدستان