1. Mga lihokon sa pag-andam sa yuta
You may start by reviewing Key Check 1.
Unang bahin: Pagsabot sa Sistema sa PalayCheck 1

2. Makatubo ba kaha ang humay niini nga uma?
Ask participants why they think the field is or is not ready for planting. Then ask their observations on the land (soil, weeds, etc.) that will justify their answer. You may list the observations on the whiteboard to remind them.
Unsa imong namatikdan? 2

3. Aron maandam pag-ayo ang yuta alang sa pagtanum…
PAGBUGWAL
Bungkagon ang yuta aron mapasayon ang maayong paglambo sa gamot
Masagol ang organikong butang ug abono ngadto sa yuta
Mapatay ang sagbot ug peste pinaagi sa pagdaro
Mapasayon ang maayong pagpahubas sa tubig ug pag-apod apod [maayong paglihok diha sa uma, maayong kalidad sa ani]

4. Asa ka dapit makaagi ug dali?
HUNAHUNAA KINI
Asa ka dapit makaagi ug dali?
Ang tao nagtimaan nga yuta, ikaw ang gamut.

5. Ang maayong pagka andam nga yuta makab-ot pinaagi sa:
Nahaunang pagbugwal – pasiunang pagtabas sa yuta diin ang tanum gipatubo ug giani.
Ang uma human sa unang pagdaro

6. Ang maayong pagka andam nga yuta makab-ot pinaagi sa:
Ikaduhang pagbugwal – ang sunod nga pagtikad sa yuta human sa unang pagbugwal. Niini nga kalihokan mabungkag ang gahi nga yuta aron masagol pag-ayo ang mga materyales ngadto sa yuta.
Ang uma human sa ikaduhang pagpatrabaho nga walay tubig

7. Pag-ugmad: 3 ka pamaagi
Pag-ugmad sa tubigan nga yuta – gibugwal ang yuta nga basa o anaa sa gipalunopan nga kahimtang. Mao kini ang kasagarang pamaagi.
Pag-ugmad sa uga nga yuta – gibuhat sa kaibabwang yuta/nagsalig sa ulan nga mga uma aron makab-ot ang lumoy, malig-on nga semilyahan alang sa pagturok sa binhi, masumpo ang sagbot, ug masagol ang mga materyales ngadto sa yuta.
Sagul nga tubigan nga yuta ug walay tubig nga yuta

8. Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa dunay patubig nga yuta
Hinloan ang basakan
Paghinlo sa pilapil
Pagkatag sa uhot
HINUMDUMI: Ang pilapil kinahanglan hinloan aron manghawa ang peste ug dasok aron malikayan ang paghunob

9. Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa dunay patubig nga yuta
Humolan ang basakan
Palunopan dili momenus 3 ka adlaw aron mohumok ang nagtibuok nga yuta. Pasagdan nga mohubas ra kini nga moturok.

10. Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa dunay patubig nga yuta
Darohon ang basakan
Samtang ang basakan gihumolan, darohon pasukwahi nunut sa relo, sa tunga humanon.
Explain that a carabao can plow 50 km in 5 days, the power tiller can plow 1 ha a day. 10

11. Pagdaro sa kilid sa pilapil
Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa dunay patubig nga yuta
Pagdaro sa kilid sa pilapil
Alang sa luna nga dili maabot sa kasagarang pagdaro, buhaton kini padulong pabali sa naandan nga pagdaro.
Explain the time and effort consumed in each power resource used; carabao consumes about 4 hrs, while the tiller takes 1.65 hours to finish 1,040 sq. m. 11

12. Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa dunay patubig nga yuta
Kahigon ang basakan
Ang unang pagkahig buhaton subay sa sundanan sa pagdaro
Ang ikaduhang pagkahig buhaton sa dili buyon

13. Dumalaon usab ang ilaga.
Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa dunay patubig nga yuta
Ayohon ang pilapil
Ayohon ang pilapil aron makulong ang tubig ilabina kung ang kakuhaan sa tubig dili masaligan
Dumalaon usab ang ilaga.

14. Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa dunay patubig nga yuta
Patagon ang basakan
Kapilian: katapusang pagkahig
Patagon ang basakan
Pagkahig
Human pagdaro
Buyon ug dili buyon hangtud nga ang yuta maayo na pagkayanang.
Buhaton dili momenus 1 ka adlaw sa dili pa magtanum
Gamiton ang sapil nga kahoy o ginasakyan nga tigpatag.
Aron masuta, patagon yuta nga naay 2 – 5 sentimetro kadalumon sa tubig

15. Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa dunay patubig nga yuta
Patagon ang basakan
Ang insaktong pagkapatag nga basakan makapasayon sa parehos nga pag apod-apod sa tubig ug abono ug pagkagulang sa tanum, ug pagdumala sa sagbot ug kuhol.

16. Darohon ang basakan, darohon ang daplin
Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa dunay patubig nga yuta
Hinloan ang basakan
Humolan ang basakan
Ayohon ang mga pilapil
Darohon ang basakan, darohon ang daplin
Kahigon
Patagon ang basakan

17. Parehos ra sa pagbungkal sa dunay patubig
Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa walay patubig nga yuta
Parehos ra sa pagbungkal sa dunay patubig
Walay apil
Ang paghumol sa basakan/pagpatubig
Ayohon ang mga pilapil
Darohon ang uma
Kahigon ang uma
Paghinlo
Patagon ang uma
(Kapilian)

18. Darohon ang uma/Pasiunang pagbugwal [pag-andam nga walay patubig]
Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa walay patubig nga yuta
Darohon ang uma/Pasiunang pagbugwal
[pag-andam nga walay patubig]
2ha/day
Darohon dayon kung aduna nay igong pag ulan.

19. Ikaduhang pagbugwal [pag-andam nga walay patubig]
Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa walay patubig nga yuta
Ikaduhang pagbugwal [pag-andam nga walay patubig]
Ang ikaduhang pagbugwal makaseguro nga ang yuta maayong pagkapulpog.
Ang binhi sa sagbot mapasagdan nga moturok sa dili pa ang uma kahigon pag usab.

20. Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa walay patubig nga yuta
Patagon ang uma
Patagon sa dili pa tanuman.
Mahimong masangputon ang pagpugas sa walay patubig kung ang yuta maayo pagkadugmok ug pagkapatag.

21. Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa walay patubig nga yuta
(Kapilian)
Darohon ang uma
Kahigon ang uma
Ayohon ang pilapil
Paghinlo
Patagon ang uma

22. Labing hinungdanon nga mga kalihukan sa pagbungkal sa walay patubig nga yuta
Mga sinagol kini nga pamaagi alang sa uma nga dili tanan matubigan.
Ang yuta gidugmok samtang naghulat nga moabot ang ulan/patubig. Makatabang ang hand traktor nga dunay rotavator .
Ang uban pa nga mga lihokon sa pagbugwal gibuhat sa lusbog nga mga basakan.

23. Atong itandi ang mga pamaagi
Dunay patubig nga uma
Uga nga yuta
Sinagol
Hinloan ang uma
Humolan ang basakan
Darohon ang daplin/darohon ang basakan
Kahigon ang basakan
Ayohon ang pilapil
Patagon ang basakan
Hinloan ang uma
Darohon ang daplin/darohon ang basakan
Kahigon ang basakan
Ayohon ang pilapil
Patagon ang basakan
Hinloan ang uma
I-Rotavate ang yuta samtang maghulat sa ulan
Magdaro kung basa na ang yuta
Kahigon ang basakan
Ayohon ang pilapil
Patagon ang basakan

24. Atong itandi ang mga kaayohan
Dunay patubig nga uma
Uga nga yuta
Sagol
Masumpo ang sagbot
Masagol ang organiko nga materyales ug abono sa yuta
Mapasayon ang pagpugas/pagtanum
Makaporma sa gahi nga lut-od (hulpa sa daro) nga nakapamenus sa pagkawala sa tubig (paghunob) panahon sa sunod nga pagpalunop
Masumpo ang sagbot
Masagol ang organiko nga materyales ug abono sa yuta
Mapasayon ang pagpugas
Makatipig sa tubig sa irigasyon
Mamenus ang kadaghanon sa lihokon
Masumpo ang sagbot
Masagol ang organiko nga materyales ug abono sa yuta
Makatipig sa tubig sa irigasyon
Mamenus ang kadaghanon sa lihokon
Mamenus ang kadaghanon sa kuhol
Makaporma sa gahi nga hulpa nga momenus sa pagkawala sa tubig pinaagi sa pagsunop 24

25. Atong itandi ang gasto Dunay patubig nga yuta Walay patubig nga uma
P 4,500 matag ektarya
Walay patubig nga uma
P7,500 matag ektarya
(3 ka agi)
P 6,200 matag ektarya
Sagol 25

26. Asa nga pamaagi ang pilion
Hunahunaon kini:
Kakuhaan sa tubig
Kahinguhaan sa Kusog
Gasto
Klase/kinaiya sa yuta

27. HUNAHUNAA KINI
Kung ang mag uuma anaa niini:
Klase sa yuta: banlasan + bonbonon
Kakuhaan sa tubig: bomba (shallow tube well)
Makinarya: hand tractor
Unsa ang pinakamaayo nga gamiton nga pamaagi?

28. HUNAHUNAA KINI Klase sa yuta Kakuhaan sa tubig Power resources
Kung ang yuta banlason ug bonbonon (‘galas’)
MALA NGA YUTA o SAGOL ang maayo
Kung ang yuta lapokon (‘lagkit’)
DUNAY PATUBIG NGA YUTA ang maayo
Kakuhaan sa tubig
Kung dunay irigasyon  DUNAY PATUBIG NGA YUTA ang maayo
Kung dili tibuok matubigan (bomba - shallow tube well, ug uban pa.)
 SAGOL ang maayo
Thus, for the situation above, combination of dryland and wetland tillage is best
Power resources
Sa dunay patubig nga basakan, dili ginasugyot nga mogamit sa kanunay sa mga bug-at nga kagamitan. 28

29. Dr. Aurora Corales; Engr. Arnold Juliano; Mrs. Anita Antonio
CREDITS
Instructional presentation designer: Ms. Ella Lois Bestil
Sources of technical content/reviewers of presentation:
Dr. Aurora Corales; Engr. Arnold Juliano; Mrs. Anita Antonio
Note:
Adapted from a powerpoint presentation developed by: Dr. Manuel Jose Regalado, Engr. Eugenio Castro (IRRI), Dr. Aurora Corales, Engr. Arnold Juliano
You may use, remix, tweak, For more information, visit:
& build upon this presentation non-commercially. However, always use with acknowledgment.
Unless otherwise stated, the names listed are PhilRice staffers.
Produced in 2011.
Text: