3. برنامه درسی Curriculum
دکتر زهرا جلیلی
مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی

4. برنامه درسی Curriculum
Student
Student
Student
برنامه درسی Curriculum
برنامه درسی ”تجربه آموزشی برنامه ریزی شده ” است . آقای گن 1995 ” هر آنچه که در ارتباط با آموزش رخ می دهد“.حداقل 4 جزء مهم یک کوریکو لوم شامل محتوا ،استراتژی های آموزشی، ارزشیابی دانشجویان بر اساس کوریکولوم و محیط آموزشی
Student
What to content Learn
How to learn
-Education Strategy
-Teaching & leaning tools
Assessment
Educational environment
Learning Out Come

10. اصل اول در برنامه درسی:
برنامه های درسی زیادی به صورت هم زمان به وجود آمدند تمام این برنامه های باید همگرا و همسان شوند.
برنامه های متعددی را داخل یک برنامه می توان گنجاند
1- برنامه درسی رسمی و غیر رسمی Formal & Informal
2- برنامه درسی مخفی Hidden curriculum
3- برنامه درسی طراحی شده، تدریس شده

11. برنامه درسی رسمی و غیر رسمی: منظور از برنامه درسی رسمی آن است که برنامه ریزان آموزشی قصد دارند و تأکید می کنند که طبق آن برنامه آموزش داده شود. برای مثال دوره آموزشی سیستم قلبی و عروقی ، آموزش مهارتهای ارتباطی. با این وجود بیشتر وقت دانشجویان در فعالیتهای خارج از برنامه درسی مانند مشارکت درانتشار نشریه هاو خبرنامه های دانشجویی، شرکت درانجمن های علمی، فعالیتهای ورزشی و ... سپری گردد. دانشجویان از این فعالیتها و از برقراری ارتباط با سایر دانشجویان و کارکنان دانشگاه مطالب زیادی می آموزند. این نوع یادگیری قسمتی از برنامه درسی غیر رسمی است و بسیار مهم می باشد زیرا به کسب تجربه کلی دانشجویان منجرمی شود. Mumford و Honey یادگیری های یک فرد را با شکل نشان داده اند.

12. برنامه درسی مخفی: شامل مطالبی است که به وسیله دانشگاه یا موسسه برای آموزش دانشجویان تنظیم نشده ولی دانشجویان در طول برنامه درسی به صورت نا خودآگاه و از مشاهده محیط آموزشی کسب می کنند. برای مثال روش برخوردپزشک با بیمار (رفتار بالینی)، نحوه پاسخگوئی و رفتار یک دندانپزشک با بیمار و چگونگی برخورد یک داروساز با عامه مردم که دانشجویان آن را مشاهده و یاد می گیرند. برنامه درسی مخفی در طولانی مدت می تواند بر رفتار دانشجویان تاثیر بگذارد.(الگو پذیری) برنامه درسی طراحی شده ، تدریس شده: با اینکه طراح برنامه درسی انتظار دارد این برنامه طبق طرح و نقشه اولیه آموزش داده شود، ولی بعضی اوقات تدریس اساتید با آنچه که برنامه ریزی شده متفاوت می باشد.

13. مدرس هنگامی که یک Case را در بخش پیدا می کند ممکن است به جای استفاده از برنامه درسی از این بیمار برای آموزش استفاده کند. محقق ممکن است به جای کنفرانس تعیین شده در برنامه از تحقیقات خود برای ارائه در کلاس درس استفاده کند و احساس استقلال آموزشی خود را با این کار حفظ کنند. مدرسان ممکن است از نظارت مرکزی یا اداری بر مطالبی که تدریس می کنند ناراضی باشند و این امر آنان را برنجاند ویا این مطالب را بر اساس نیاز دانشجویان و جامعه ندانند، بنابراین به تدریس محتوای مورد نظر خودمی پردازند و به تدریس تصادفی روی می آورند.

14. یادگیری در خارج از ساعات کاری
یادگیری در محل کار
یادگیری در خارج از ساعات کاری
ایجاد و استفاده از موقعیتهای آموزشی در حین کار
یادگیری خودآگاه
یادگیری های تصادفی در حین کار
یادگیری ناخودآگاه
یادگیری های تصادفی در خانه و جامعه
یادگیری های ساختاردار مانند دوره ها، کارگاهها...
یادگیری ها

19. برنامه درسی محوری و غیر محوری
حجم زیاد اطلاعات تحت عنوان انفجار اطلاعات Information explosion(انتشارمتوسط 4 ژورنال جدید در هر روز و تخمین زمان دو برابرشدن اطلاعات در هر 20 ماه ) منجر به افزایش عدم تحمل در دانشجویان شده است.در یک پاسخ انفعالی به این پدیده، نظام آموزش پزشکی در جهان به افزایش محتوای آموزشی پرداخته اند(فربهی برنامه آموزشی curriculum overload) دانشجویان نمی توانند همه چیز را در طول برنامه های آموزشی خود بیاموزند.

21. راه حل اساسی پیشنهاد شده:
ارائه یک برنامه درسی محوری همراه با امکان انتخاب موضوعات متفاوت (حول این محور) تحت عنوان برنامه درسی غیر محوری (انتخابی ) است.

22. برنامه درسی محوری بخشی از برنامه درسی است که تمام دانشجویان باید آن را مطالعه نموده و در آن تبحر یابند (مفهوم یکسان بودن برنامه آموزشی) .این بخش در برابر برنامه درسی غیر محوری قرار دارد که شامل بخش های متنوعی بوده و دانشجویان می توانند دوره های انتخابی طراحی شده در آن را برحسب تمایل خود انتخاب نموده و آموزش می بینند(مفهوم تنوع در برنامه آموزشی).

23. تمام دانشجویان ملزم به گذراندن این برنامه می باشند.
ویژه گی های هسته (محور) در برنامه آموزش پزشکی:
تمام دانشجویان ملزم به گذراندن این برنامه می باشند.
پوشش دهنده کلیه توانایی های ضروری طبابت می باشند(مفهوم جامعیت).
دانشجویان باید در این بخش سطح بالایی از تبحر را کسب نمایند.high standard of mastery
هر سه بخش دانش، مهارت و نگرش را در بر گیرد.

24. دوره انتخابی (غیر محوری) دوره ایی است که دانشجویان این دوره ها را بسته به علاقه و تمایل خود انتخاب می کنند
اهداف :
پرداختن به علائق مختلف دانشجویان در بخشی از برنامه آموزشی
امکان مطالعه عمیق تردانشجویان در برخی از موضوعات به انتخاب ایشان
کسب و ارتقا برخی مهارت های عملی، بالینی و یا آزمایشگاهی به انتخاب و علاقه ی دانشجو
افزایش مسئولیت پذیری دانشجو در قبال یادگیری خود و تغییرنگرش وی در زمینه یاد گیری
ایجاد تغییر در نگرش و برخورد دانشجویان در زمینه کار و حرفه آینده

29. اصل دوم کوریکولوم: Outcome Based Education در رویکرد آموزشی مبتنی بر پیامد ( OBE) ، تصمیم گیری برنامه درسی بر اساس پیامد هایی است که دانشجویان در پایان دوره کسب می کنند.بدین معنا که در این رویکرد ابتدا پیامد های مورد نظر و Product مشخص وتعریف می شوند ، این در حالی است که در شیوه سنتی تاکید بر فرآیند آموزشی است (چه روش آموزشی ، چه محتوایی و...) به طور مثال ما در برنامه درسی به طور دقیق بیان می کنیم دانشجوی ما در هنگام فارغ التحصیلی به عنوان Health Care Provider باید این خصوصیات و توانمندی ها را داشته باشد تا بتواند پاسخگوی نیاز جامعه باشد، سپس بقیه کوریکولوم (چه محتوایی،چه استراتژی آموزشی و ... را مشخص می کنیم.

32. ویژگی های رویکرد OBE نگاه عمیق به نیاز ها و مشکلات سیستم بهداشتی با پاسخ به نیاز ها و همچنین برمبنای کارایی فردی است. ارتباط و مناسبت برنامه آموزشی با نیاز های جامعه یکی از مسائل مهم مورد بحث می باشد زیرا این احتمال وجود داردکه یک عدم تطابقی بین آنچه را که از پزشکان جوان خود انتظار داریم و توانمندی هایی که در برنامه آموزش می آموزند ایجاد گردد.

33. در حال حاضر در رفع نیاز های نظام سلامت Imbalanced coverage وجود دارد.
Task overlap
Task gap

38. گزارش یک تجربه: دانشگاه Dundee 12 پیامد آموزشی را برای تربیت پزشک عمومی در سه حیطه تعیین کرده است. این سه حیطه تحت عنوان مدل“ سه حلقه ای ” حلقه داخلی شامل انجام وظایف (7 پیامد) ، حلقه میانی رویکرد به وظایف (3 پیامد)، وحلقه بیرونی منش حرفه ای (2 پیامد) است ( انجام کار درست با روش درست توسط فرد درست)

54. Brown University Outcomes In 1996 Brown University School Of Medicine Competency Based Curriculum 2000

55. اصل سوم ماهیت پویایی برنامه درسی : اگر برنامه درسی ایستا و بدون تغییر باقی بماند، خیلی سریع تحت تاثیر مشکلات واقع خواهد شد و کارایی خود را از دست خواهد داد . چون برنامه درسی به دلیل ماهیت پویایی خود دائما نیازمند تغییر و پیشرفت است. با توجه به فرضیه ای که بیان می کند برنامه درسی یک موجود زنده است آبراهام در سال 1996 ، مشکلات برنامه درسی را به صورت بیماری های مختلف توضیح داد. 1- اسکلروز برنامه درسیcurriculosclerosis یا سخت شدن دسته ها hardening of categories خفقان دپارتمانی و تمرکز گرایی شدید و جلوگیری از روند طبیعی شکل گیری و عملکرد برنامه درسی( مهار فونکسیون طبیعی کوریکولوم (

56. کارسینوم کوریکو لوم : رشد غیر قابل کنترل بخشی از کوریکولوم 3- کوریکولوآرتریت : عدم توانایی دپارتمان ها در برقراری ارتباط مؤثر در آموزش 4- هیپرتروفی کوریکولوم یا کوریکولومگالی: موضوعات جدید آموزشی به کوریکولوم اضافه شود بدون آنکه چیزی از موارد قبل حذف گردد ، این امر علت اصلی اضافه شدن بیش از حد حجم کوریکو لوم است. 5- اسکیزو فرنی کوریکولوم : دو دستگی و پراکنده گی در کوریکولوم به عنوان مثال جدایی بین علوم پایه و بالینی 6- استخوانی شدن برنامه درسی ossification of curriculum هنگامی که برنامه درسی ایستا و بدون تغییر و دچار جماد می باشد ودر قالبی سفت و تغییر ناپذیر طراحی شده است.

57. -تورم ایدیوپاتیک کوریکولوم : در اینجا اشکال از تدریس است نه از برنامه درسی 8- تورم ارثی کوریکولوم : رئیس جدید، یک کوریکولوم مشکل دار را به ارث می برد و قادر نیست دانشکده را در جهت درک و کشف مشکلات برنامه درسی و تغییرآن ترغیب کند .

91. Thanks for your attention

92. مبحث دوم

93. کارشناس ارشد آموزش پزشکی
IN THE NAME OF GOD
خانم عصمت نوحی
کارشناس ارشد آموزش پزشکی

94. What’s Lesson plan?
Curriculum Plan
Course Plan
Lesson Plan

95. Teaching Learning Process فرایند تدریس عبارت است از مجموعه اعمال پيوسته ، سنجيده ومنطقي كه از طرف استاد به منظور ارائه درس برنامه ريزي مي شود.
SOB? GIO?
Method Evaluation?
Homework & project:?
Time?
Media? Method Teaching?
Taxonomy?
Domain? Intermediate Objectives?
( content)?
Teaching Plan

96. هدف کلی اهداف میانی رفتار ورودی اهداف جزئی تحلیل آموزشی مرحله دوم
مرحله اول
تحلیل آموزشی
مرحله دوم
اهداف میانی
رفتار ورودی
ارزشیابی تشخیصی
اهداف جزئی
گزینش محتوا-شیوه ها ورسانه ها
مرحله سوم
تعیین نظام ارزشیابی
مرحله چهارم

97. Lesson Plan Table ..........Teacher name Lesson name …………….:GIO
Method Evaluation
Homework & project:
Time
Med
Method
Teaching
Taxonomy
Domain
SOB
Intermediate
Objectives
( content)
References:

98. برنامه اي كه خوب تهيه شده باشد مي تواند:
1- فعاليت آموزشي را نظم دهد.
2- وظيفة مدرس ودانشجو را مشخص كند.
3- توجه مدرس را به انتخاب روشهاي مناسب جلب نمايد.
4- ارزشيابي دانشجو توسط مدرس را آسان ميكند.
5- دانشجو و مدرس با اعتماد به نفس بيشتري سركلاس درس، بالین ، آزمایشگاه و.....حاضر مي شوند.
6 - ارزشيابي مدرس توسط مركز آموزشي را آسان مي نمايد.

99. General Instructional Objective (GIO )
هدفهاي كلي آموزش
کليه معلومات وتواناييهايي كه فراگير قبل از آغاز دوره آموزشي فاقد آن بوده است و انتظار مي رود در خاتمة برنامة‌درسي به آن دست يابد.
عبارتي است كلي غير قابل اندازه گيري در مدت زمان محدود
با افعال کلی بیان می شود مانند:
آشنا شود ، بداند، یاد بگیرد، کسب کند ، بفهمد و

100. Intermediate Objectives ( content)
تبدیل هدفهای کلی به اهداف مياني:
هدفهای مياني از هدفهای کلی سرچشمه میگیرند، اما نسبت به آنها محدود تر و مشخص تر، و نسبت به هدفهای عینی جامعیت و شمول بیشتری دارند.

101. Selecting the Content Must to learn Organizing the content
Better to Know
Nice to Know

102. Specific Observable Behavior( SOB)
تبدیل هدفهای میانی به هدفهای عینی ، قابل اندازه گیری وقابل مشاهده
هدفهای آموزشی عینی به آن دسته از هدفها گفته می شود که نوع رفتار و قابلیتهایی را که انتظار داریم دانشجو پس از یک فعالیت آموزشی به آنها برسد، مشخص می کنند.

103. PARTS OF PERFORMANCE OBJECTIVES
Action verbs Content Reference Criteria Performance Conditions

104. Action verbs
رفتارهاي عيني قابل اندازه گيري كه يادگيرنده در طي دورة آموزش كسب كرده است .
تحلیل کردن صحبت کردن
پیش بینی کردن فهرست کردن
تعیین کردن انتخاب کردن
توضیح دادن بنویسد
مجزا کردن محاسبه کردن
استنباط کردن آزمایش کردن
تقسیم کردن کشیدن

105. مثال:
دانشجو بتواند:
بخشهای اصلی دستگاه گوارش را بر روی تصویر نشان دهد .
با استفاده از برانول تزریق عضلانی انجام دهد.
انواع دیابت را نام ببرد.
میزان داروی مصرفی(......) برای نوزادان را محاسبه کند.
دانشجو بدخیمی بازال و ملانوسیتی را از نظر خصوصیات کلینیکی تشخیص دهد.
نسبت به حفظ وسایل آزمایشگاه بالینی احساس مسئولیت نماید.
قوانین محیط آموزش بالینی را رعایت نماید.

106. Categories of Performance Objectives
Cognitive Domain مستلزم فعاليتهاي ذهني و عقلاني است،بخاطر آوردن دانش و اطلاعات جديد در مغز است. Psychomotor Domain اختصاص به آموزش مهارتها دارد. Affective Domain مربوط به ايجاد و يا تغيير نگرش و بطور كلي ارزشها است. سه حيطه مستقل از يكديگر نبوده و مرزهاي مشتركي دارند.

107. Cognitive Domain
اطلاعات و دانش نظري است كه انتظار ميرود در طول برنامة درسي يادگيرنده كسب نمايد.
حيطة شناختي داراي 6 طبقه است كه از ساده به مشكل تغيير مي كند
Evaluation
Synthesis
Analysis
Application
comprehension
Knowledge

108. Knowledge
Recall facts, definitions, data Recall concepts, theories

109. Comprehension
Translate, interpret material Implications, justification

110. Application
Apply rules, concepts, material in new settings Solve problems Use protocols in concrete situations

111. Analysis Break down material into components
Reasoning, fallacies, relevance
Recognize inferences

112. Synthesis Reconstruct ideas into a plan of action
Integrate learning from a variety of sources

113. Evaluation
Use internal and external criteria Apply all areas of learning to problem Make value judgments

114. Bloom’s Taxonomy
Knowledge Tax1 Comprehension Application Tax2 Analysis Synthesis Tax3 Evaluation

115. Levels of Performance Objectives
Low High Level

116. Affective Domain
مربوط به اهدافي است كه سبب تغيير نگرش ويا تعيير تفكر ميشود. بطور كلي اين حيطه ارزشها را در بر دارد.
Characterization
Organizing
Valuing
Responding
ٌReceiving

117. Psychomotor Domain توانمندي عملي ومهارتي است كه يادگيرنده كسب مي كند.
Normality
Coordination of Action
Acceleration & Accuracy
Independent Performance
Readiness

118. حيطه رواني حركتي آمادگي و تقليد(Readiness and imitation):
ذهني، فيزيكي، عاطفي
اجراي مستقل( Independent performance):
ميزان وابستگي به مربي كمتر از مرحله اول است، نظارت همچنان هست
سرعت و دقت(Acceleration & accuracy):
با راهنمايي، تكرار و تمرين به جايي مي رسد كه سرعت و دقت كافي را دارا باشد

119. هماهنگي حركات( coordination of actions):
ادامه حیطه روانی حرکتی:
هماهنگي حركات( coordination of actions):
با راهنمايي و تمرين و تكرار به مرحله اي مي رسد كه بتواند بخشهاي مختلف يك مهارت را بطور همزمان انجام دهد.
عادي شدن (normality):
مهارت بسيار عادي مي شود، اجراي مهارت بدون آنكه در جريان اجرا به فرآيند اجرا فكر كند.

120. اهميت آموزش حيطه رواني حركتي
متخصصان مشاغل بهداشتي بايد در در زمينه مهارتهاي رواني حركتي متعددي توانا باشند.
بايد اطلاعات در زمينه كار كردن با وسايل، روش انجام كار،....با توانايي مهارت در هم آميزند.
اگر دقت كافي در آموزش مهارتهاي رواني حركتي معطوف شود احتمال بروز اشتباه در فعاليت واقعي كم خواهد شد.

121. عناصر مهارتهاي عملي تجزيه مهارت به بخشهاي تشكيل دهنده آن
ارائه الگوي مهارت به دانشجو(از دانشجو چه انتظاري مي رود)
فراهم كردن تداركات(تا زمان تسلط تمرين كند)
نظارت و ارزيابي كافي روي فعاليت نهايي

122. تجزيه مهارتها:
پيش از تدريس هر مهارتي بايد آنرا به اجزاي سازنده ا ش تجزيه كرد
تجزيه يك مهارت به گام هاي كوچكتر باعث تسهيل در امر يادگيري مي شود.
قبل از تدريس بدقت ارزيابي كنيد كه چه محتوايي براي فهم و اجراي مهارت لازم است .
به مشكلاتي كه دانشجويان در حين عمل برخورد مي كنند بايد توجه داشت.
اهداف بايد به روشني شرح داده شود.

124. Teaching Strategies What ‘s SOB? What’s domain? What’s TAX?
Lecture,………….
Discussion ,……
PBL, ……………..
Demonstration ,…
Role Playing,…….

125. TIME MANAGEMENT

126. References and Resources
Harvard Reference Method
Vancouver Reference Method

127. Kolef M.Ventilator associated pneumonia.Chest.2007;12(3):1251-1259.
Smeltzer SC & Bare BG.Text Book of Medical Surgical Nursing.10th edition. Lippincott. Baltimore.2004.
روش هاروارد
روش ونکوور

128. Visual Format Audio Format Audiovisual or Multimedia
MEDIA SELECTION
Visual Format
Audio Format
Audiovisual or Multimedia

129. Teaching Learning Process
Teaching activity
Student activities:
Homework & project

130. Multiple Choice Question (MCQ)
Evaluation Methods
Multiple Choice Question (MCQ)
True - False
Matching
Essay
Short / Long
Direct observation
OSCE

132. Lesson Plan Table ..........Teacher name Lesson name …………….:GIO
Method Evaluation
Homework & project:
Time
Med
Method
Teaching
Taxonomy
Domain
SOB
Intermediate
Objectives
( content)
References: