1. شاخصهای بیماریها Disease indicators
تهیه وتنظیم:
دکترحسین فرقانی
MD-MPH

2. کلیات شاخص ها (نسبت، تناسب ،میزان)
Ratio(نسبت):بیان کننده ارتباط بین دوکمیت تصادفی است.صورت کسر جزئی از مخرج کسرنیست وعامل زمان درآن دخیل نیست.x/y نسبت جنسی زن به مرد
Proportion(تناسب):نسبتی که اهمیت یک جزء رانسبت به کل مشخص می کند وصورت کسر جزئی ازمخرج کسر است وبه صورت درصدبیان می شود.مثل درصدابتلا کودکان یک منطقه به بیماری هپاتیت A
Rate(میزان):میزان دارای چهارجزء صورت کسر،مخرج کسر، زمان مشخص ویک ضریب مشخص وعبارتست از رویدادبعضی از وقایع خاص(مرگ وبیماری) درجامعه دریک دوره زمانی معین
میزان مرگ زیر یکسال دریک منطقه:IMR

3. میزان های مرگ ومیر Mortality rates
1-میزان خام مرگ:
تعدادکلیه مرگها دریکسال
CDR=
×1000
جمعیت وسط همان سال
CDRتحت تاثیرترکیب جمعیت ومیزانهای اختصاصی مرگ ومیر است.
2-میزانهای مرگ ومیراختصاصی:SDR
علتی،سنی،جنسی،سنی-جنسی
CSDRTB=
تعداد مرگ از سل دریکسال
×1000
جمعیت وسط سال

4. CFR= میزان کشندگی بیماری(تناسب):
تعدادمرگهای ناشی ازیک بیماری خاص
CFR=
×100
تعداد کل مبتلایان به همان بیماری
کاربرد شاخص دربیماریهای حاد وبا ویرولانس بالاست.
میزان میرایی نسبی(تناسب):
تعدادمرگهای ناشی ازیک بیماری خاص
Proportional
Mortality rate =
×100
مجموع مرگهای ناشی از کلیه علل درهمان سال
تناسب ها زمانی به کار گرفته می شوند که آمارهای مربوط به جمعیت در دسترس نباشند.

5. شاخص های ابتلاء Morbidity indicators
1-به تعیین اولویت های بهداشتی کمک می کنند.
2-برای پژوهشهای بنیادی وپایش وارزشیابی فعالیتهای مبارزه با بیماریها لازمند.
3-به عنوان نقطه شروع بررسیهای سبب شناختی به کار میروند.
4-نقش اساسی در پیشگیری وکنترل بیماریها ایفا می کنند.

6. رابطه شیوع وبروز:P=I X D))
شاخص های ابتلاء
Prevalence(شیوع):یک میزان است وعبارتست از نسبت موارد جدید وقدیم بیماری دریک زمان مشخص به کل جمعیت درمعرض خطردروسط همان دوره ضربدرΚ10 (شیوع نقطه ای ودوره ای)
new +old cases
Prevalence Rate=—–––––––––––––– ×10Κ
population at risk
Incidence(بروز):یک میزان است وعبارتست از نسبت موارد جدید بیماری دریک زمان مشخص به کل جمعیت درمعرض خطر دروسط همان دوره ضربدرΚ10 (بروز تجمعی)
new cases
Incidence Rate=—–––––––––––––– ×10Κ population at risk
رابطه شیوع وبروز:P=I X D))
شیوع
بروز
متوسط مدت بیماری

7. میزانهای بروز اختصاصی میزان حمله بیماری(Attack rate):
تعدادمواردجدید بیماری در یک فاصله زمانی مشخص
A.R=
×100
جمعیت درمعرض خطر درهمان فاصله زمانی
میزان حمله ثانویه (SAR)Secondary attack rate:
تعداد اشخاص درمعرض خطر که در فاصله دامنه دوره کمون
پس ازتماس با یک مورد اولیه، بیماری در آنها بروز می کند.

8. Incidence Rate=—–––––––––––––– ×10Κ population at risk – old scars
استثنای شاخص بروز
درمورد بیماری سالک چون موارد جوشگاه زخم سالک بدلیل مصونیت جمعیت ازمخرج کسر حذف می شود فرمول بروزبیماری به شکل زیر اصلاح می شود:
new cases
Incidence Rate=—–––––––––––––– ×10Κ population at risk – old scars

9. شاخص نمونه برداری وبا
حد انتظار نمونه برداری سوآب رکتال درهرماه برای اسهال های حادآبکی:
4برابر جمعیت زیر 5سال منطقه تقسیم برعدد12 است.
2×2×جمعیت زیر 5سال منطقه
Monthly expected value
Of rectal swab =
حداقل تعداد دفعات اسهال درزیر5سال 12
درصد کودکان اسهالی درطول سال
تعدادماههای سال

10. تعدادموارد فلج شل کشف شده
شاخصهای فلج شل حاد
بیماریابی فلج شل حاد(AFP):میزان حدانتظار رویداد فلج شل حاد یک مورد به ازای هر100000جمعیت زیر15 سال است.
جمعیت زیر 15 سال
= حدانتظار بیماریابی
100000
تعدادموارد فلج شل کشف شده
× 100=درصد بیماریابی
حدانتظاربیماریابی فلج شل حاد

11. ادامه شاخص های AFP تعدادگزارش های ماهیانه رسیده شاخص کامل بودن
گزارش دهی ماهیانه =
×100
Completness
تعداد گزارشهای مورد انتظار
تعداد گزارشهای رسیده در مهلت مقرر
شاخص به هنگام بودن
گزارش دهی ماهیانه
×100
Timliness =
تعداد گزارشهای مورد انتظار درهمان مدت
موارد AFP که درظرف 7روز ازبروزفلج کشف شده
Case
detection
×100
شاخص کشف موارد =
کل موارد AFP
تعداد مواردAFP که ظرف 14روز پس ازبروز فلج2نمونه
کافی به فاصله حداقل24 ساعت ازیکدیگر برداشت شده است
شاخص به هنگام بودن
نمونه گیری
sampling =
کل موارد AFP

12. شاخص های سل CDR= Cure rate= 1-شاخص بیماریابی سل Case detection rate
تعداد موارد جدید مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت
ثبت شده دریک مقطع زمانی ویک جمعیت مشخص
CDR=
×100
تعداد موارد مبتلا به سل ریوی اسمیرمثبتی که بروز آن
درهمان مقطع زمانی وهمان جمعیت تخمین زده می شود
2-شاخص میزان بهبودی
Cure rate
تعداد موارد جدید مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت در
یک مقطع زمانی ویک جمعیت مشخص که نتیجه درمان
آنها طبق تعاریف استاندارد بهبود یافته است.
Cure rate=
×100
تعداد کل موارد جدید مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت
ثبت شده در همان مقطع زمانی وهمان جمعیت

13. ادامه شاخص های سل 3-شاخص تغییر ماهیت خلط Conversion rate
تعدادموارد مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت دریک دوره زمانی که آزمایش خلط پایان ماه دوم یاسوم آنها منفی شده است.
Conversion rate=
×100
تعداد کل بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت
ثبت شده درهمان مقطع زمانی وهمان جمعیت
4-شاخص تکمیل دوره درمان
Complete rate
تعداد موارد جدید مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت در
یک مقطع زمانی ویک جمعیت مشخص که نتیجه درمان
آنها طبق تعاریف استانداردتکمیل دوره درمان است.
Complete rate=
×100
تعداد کل موارد جدید مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت
ثبت شده در همان مقطع زمانی وهمان جمعیت

14. شاخص های مالاریا API= SPR= 1-شاخص تهیه لام خون محیطی سالیانه
تعداد لا مهای تهیه شده ازافراد
مظنون به مالاریا دریکسال
1-شاخص تهیه لام خون محیطی سالیانه
Annual blood exam rate
ABER=
×100
کل جمعیت درمعرض خطر
مالاریا درهمانسال
تعداد موارد مثبت مالاریا
دریکسال
2-میزان بروز انگلی سالیانه
Annual positive index
API=
×100
کل جمعیت درمعرض خطر
مالاریا درهمانسال
تعداد لام های مثبت مالاریا
دریک دوره زمانی مشخص
3-میزان لام های مثبت مالاریا
Slide positive rate
SPR=
×100
کل لامهای تهیه شده درهمان
دوره زمانی

15. سئوالات کار گروهی گروه1:شاخص های ایمن سازی گروه2:شاخص های ایدز
گروه 3:شاخص های STD
گروه 4:شاخص های سرخک
گروه 5:شاخص های CRS
گروه 6: شاخص های دیفتری - سیاه سرفه

16. خسته نباشید
.com
خسته نباشید