2. آشنایی با کلیات بهداشت حرفه ای
آشنایی با کلیات بهداشت حرفه ای

3. سلامت داراي ابعاد جسماني، رواني واجتماعي است
سلامت داراي ابعاد جسماني، رواني واجتماعي است. فرد سالم كسي كه در تمام ابعاد سلامت احساس رفاه كامل وآسايش كند. بهداشت علم وهنر تامين و ارتقاء سطح سلامت فرد وجامعه علم وهنر دستيابي به سلامتي

4. مقدمه
علم بهداشت حرفه‌اي Occupatinal Hygiene يكي از شاخه‌هاي علوم بهداشتي بوده كه به مسائل و مشكلات شغلي مي‌پردازد. در دهه‌هاي اخير در كشورهاي توسعه يافته بعلت نياز روزافزون به حل مشكلات شغلي، رشد شاياني را به همراه داشته است و در كشورهاي در حال توسعه نيز در جهت پايداري توسعه (اقتصادي، اجتماعي، انساني) جايگاه ويژه‌اي را دارا مي‌باشد.
مساله ایمنی و بهداشت شغلی به لحاظ اخلاقی، قانونی و اقتصادی حائز اهمیت می باشد. شرکت ها برای اینکه در بازار رقابت جهانی سودآور باقی بمانند همواره تلاش می کنند. برای این شرکت ها مخاطب قرار دادن مسائل ایمنی، بهداشتی و محیط زیست ممکن است وسیله ای برای تجارت بهتر باشد.

5. بهداشت حرفه ای
بهداشت حرفه ای، علمی متشکل از علوم متنوع شامل مهندسی، اپیدمیولوژی (مطالعه توزیع بیماری در جمعیت)، فیزیک، آمار، زیست شناسی، میکروب شناسی، شیمی، آناتومی، فیزیولوژی و سم شناسی است.
دانشی که علومی نظیر بهداشت عمومی و محیط، کامپیوتر و روانشناسی صنعتی را به کار می گیرد.

6. اهداف بهداشت حرفه اي(كميته مشتركWHO,ILOدر ژنو1953)
علم وهنر تامين سلامت كارگران حرف مختلف در برابر عوامل زيان آور محيط كار واينكه: 1-فرد كارگر در كارهايي كه متناسب با قابليتهاي جسماني و رواني اوست، مشغول به كار شود. 2-بهداشت حرفه اي مي كوشد تا ازبيماريهاي شغلي پيشگيري كند. 3-حوادث شغلي را به حداقل برساند.

7. بهداشت حرفه ای چیست؟
بهداشت حرفه ای عبارت است از علم و هنر پیش بینی، شناسایی، ارزشیابی و کنترل فاکتورها و عوامل استرس زای ناشی از محیط کار که می تواند باعث بیماری، آسیب به سلامتی و رفاه یا ناراحتی خاص در میان کارگران گردد.
این علم در راستای کاهش مرگ و میر و ناتوانی های دائمی و موقت ناشی از حوادث شغلی و همچنین پیشگیری از بروز بیماریهای شغلی تلاش می کند.

8. Occupational Medicine
بهداشت حرفه ای چیست؟
فعالیت کاری
Work Activity
بهداشت حرفه ای
Occupational Hygiene
مواجهه
Exposure
سلامت شغلی
Occupational Health
طب کار
Occupational Medicine
بیماری
Disease

9. تاريخچه پيدايش بهداشت حرفه اي
عدم توجه كافي به سلامت وايمني كارگران در گذشته
رم باستان، معدنچيان واستفاده از ماسكهاي پارچه اي
بقراط در سده چهارم قبل از ميلاد، مسموميت با سرب
پلني درسده نخست ميلادي، خطرات سولفور روي، ماسك تنفسي
در سال 1567 پاراسلسوس کتاب بیماریهای شغلی معدنچیان و فلزکاران را نگاشت
در سال 1700 میلادی رامازيني، پدر طب كار، توصيه به پزشکان برای پرسش در خصوص شغلشان در حین گرفتن شرح حال نمود کتاب مشهور بیماری های شغلی را نوشت
انقلاب صنعتي و مشكلات ناشي از آن

10. تاریخچه بهداشت حرفه ای
در سال 1858 ماسک تنفسی اشباع از زغال اکتیو برای کنترل مواجهه به گازها و بخارات مطرح گردید.

11. تاریخچه بهداشت حرفه ای
در سال حدود مواجهه برای رطوبت و منوکسید کربن در کارخانه نخ ریسی در انگلیس تنظیم گردید

12. تاریخچه بهداشت حرفه ای
در جنگ جهانی اول، کار در کارخانجات مهمات سازی منجر به شرایط نامناسب کاری کارگران گردید.

13. تاریخچه رشته بهداشت حرفه ای
در سال 1325 وزارت کار و امور اجتماعی تشکیل و قانون موقت کار تدوین گردید
در سال 1327 اجرای وظایف مربوطه به بهداشت و ایمنی به عهده اداره کل بازرسی کار قرار گرفت
طبق آخرین تغییرات ایجاد شده در سال 1369، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی عهده دار بهداشت و درمان کارگران و وزارت کار و امور اجتماعی مسئول ایمنی کارگران قرار داده شده اند.

14. سازمان های متولی ایمنی و بهداشت حرفه ای در کشور
وزارت کار و امور اجتماعی: براساس مادة 85 قانون كار وزارت كار مسئول حفاظت و ايمني در محيط كار )حفاظت فني وايمني، بازرسي كار(
وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی: براساس مادة 85 قانون كار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي عهده دار بهداشت و درمان کارگران گردیده است (پیشگیری از بيماريهاي حرفه اي وتامين بهداشت كار، محيط كار وكارگر)
سازمان تامین اجتماعی: با توجه به قانون، تامين اجتماعي عهده دار بيمه و تعاون كليه کارگران در موارد زیر است
حوادث ناشي از كار و بيماريهاي شغلي
حوادث و بيماريهاي غير شغلي، ازدواج، بارداري و زايمان
از كارافتادگي، بازنشستگي

15. برنامه هاي بهداشت حرفه اي
شناخت، بررسي واندازه گيري عوامل زيان آور موجود در محيط كار وارائه طرحهاي كنترلي وبهسازي محيط
برنامه هاي مربوط به معاينات پزشكي كارگران
برنامه هاي مربوط به حفاظت وايمني
ايجاد امكانات درماني وكمكهاي اوليه
برنامه هاي مربوط به آموزش بهداشت كارگران
برنامه هاي مربوط به تغذيه كارگران
برنامه هاي مربوط به نوتواني

16. سازمانهاي مسئول در ارتباط با بهداشت حرفه اي
ILO:International of labor office WHO:Word Health Organization OSHA:Occupational Safety and Health Adminstration ACGIH:American Conference Of Govermental Industrial Hygienists NIOSH:National Institute for Occupational Safety and Health

17. عوامل زيان آور بیولوژیکی عوامل زيان آور ارگونومیکی
عوامل زيان آور فيزيكي
عوامل زيان آور بیولوژیکی
عوامل زيان آور شیمیایی
عوامل زیان آور محیط کار
عوامل زيان آور ارگونومیکی
عوامل زيان آور مکانیکی

18. 2- عوامل زيان آور شيميايي 3-عوامل مكانيكي:
عوامل زيان آور محيط كار
1-عوامل زيان آور فيزيكي
سرما، گرما، صدا، ارتعاش، نور، فشار هوا، تشعشعات، جريان الكتريسيته، ميدانهاي مغناطيسي
2- عوامل زيان آور شيميايي
مواد شيميايي(گرد وغبار، آئروسل، گازها وبخارات، حلالها و ...)
3-عوامل مكانيكي:
ايمني ماشين آلات ومحيط كار

19. 4- عوامل زيان آور بيولوژيكي
ويروسها، قارچها، باكتريها، انگلها وريكتزياها
5-عوامل زيان آور ارگونوميكي
حمل ونقل دستي بار، وضعيت نامناسب بدني در هنگام كار، عدم تناسب فرد با كارش، نوبت كاري، استرس و ....

20. TLV:Threshold Limit Value(ACGIH)
مقدار مجاز عوامل زیان آور محیط کار
TLV:Threshold Limit Value(ACGIH)
MAC:Mazimum Allowable Concentration(کشورهای بلوک شرق)
PEL:Permissible Eposure Limit(OSHA)
REL:Recommended Exposure Limit(NIOSH)
OEL:Occupational Exposure Limit(انگلستان)
AOE:Allowable Occupational Exposure(ایران)

21. چرابرای عوامل زيان آور محيط كار مقادير مجاز تماس درنظر گرفته شده است؟
عدم امكان حذف كامل عوامل زيان آور محيط كار
عدم توجيه اقتصادي

22. مقادير مجاز مواجهه یا تماس:
1- راهنما هستند
2- نبايد: به عنوان حدي تصور شود كه در غلظتهاي كمتر از آن كارگر در سلامت كامل ودر بيشتر از آن خطر ومسئوليتي متوجه او خواهد بود.
3-نبايد در ارزيابي يا كنترل آلودگي هواي شهرها استفاده شود.
4-نبايد در كشورهايي كه شرايط كار در آنها با كشورهاي تعيين كننده اين حدود متفاوت باشد، استفاده شود.
نبايد

23. قوانين و مقررات كار و تامين اجتماعي

24. بديهي است كه هر جامعه اي نيازمند برقراري نظم و حاكميت قانون است و رشد و بالندگي اجتماع و پويندگي در حركت به سمت اهداف متعالي در پناه حاكميت قانون و التزام به آن ميسر خواهد بود.

25. قانون گذار در قانون کار جمهوری اسلامی ایران از کارگران از دو طریق زیر حمایت می کند:
حمایت اجتماعی – اقتصادی از کارگر مانند حقوق ، حق بیمه ؛ عیدی و ...
حمایت حقوق عمومی کارگر:کارگر حق دارد که از بازدید کارشناسان بهداشت کارو بازرسان کار بهره مند شود تا آنها از محیط بازدید نموده تا از این طریق سلامت محیط کار و در نتیجه سلامت کارگر تامین شود.

26. تعاريف كارگر كارفرما كارگاه كارگاه خانگي و غير خانگي
كارگاه فصلي و دائمي

27. كارگر و كارفرما
كارگر از لحاظ قانون كار كسي است كه به هر عنوان در مقابل دريافت حق السعي اعم از مزد، حقوق، سهم سود و ساير مزايا به درخواست كارفرما كار مي كند.
كارفرما شخصي است حقيقي يا حقوقي كه كارگر به درخواست و به حساب او در مقابل دريافت حق السعي كار مي كند.

28. كارگاه
كارگاه محلي است كه كارگر به درخواست كارفرما يا نماينده او در آنجا كار مي كند، از قبيل موسسات صنعتي، كشاورزي، معدني، ساختماني و ....
كليه تاسيسات كه به اقتضاي كار متعلق به كارگاهند مانند نماز خانه، ناهار خوري، تعاوني، مهد كودك، حمام، درمانگاه، و ... جزو كارگاه مي باشد.

29. قوانين كار
ماده 85 – براي صيانت نيروي انساني و منابع مادي كشور، رعايت دستورالعملهايي كه از طريق شوراي عالي حفاظت فني(جهت تامين حفاظت فني) و وزارت بهداشت، درمان و اموزش پزشكي (جهت جلوگيري از بيماريهاي حرفه ا ي و تامين بهداشت كار و كارگر و محيط كار) تدوين مي شود، براي كليه كارگاهها، كارفرمايان، كارگران و كارآموزان الزامي است.
تبصره: كليه كارگاههاي خانگي نيز مشمول اين فصل بوده و مكلف به رعايت اصول فني و بهداشت كار مي باشند.

30. قوانين كار
ماده 86- شوراي عالي حفاظت فني، مسئول تهيه موازين و ائين نامه هاي حفاظت فني مي باشد و از اعضاء ذيل تشكيل مي گردد:
وزير كار و امور اجتماعي يا معاون وي كه رئيس شورا خواهد بود
معاون وزارت صنايع و معادن
معاون وزارت جهادكشاورزي
معاون وزارت نفت
رئيس سازمان حفاظت و محيط زيست
دو نفر از اساتيد با تجربه دانشگاه در رشته هاي فني
دو نفراز مديران صنايع
دو نفر از نمايندگان كارگران
مدير كل بازرسي كاروزارت كار و امور اجتماعي
نماینده وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی

31. قوانين كار
ماده 87- اشخاص حقيقي و حقوقي كه بخواهند كارگاه جديدي احداث نمايند و يا كارگاههاي موجود را توسعه دهند، مكلفند بدواً برنامه كار و نقشه هاي ساختماني و طرحهاي مورد نظر را از لحاظ پيش بيني در امر حفاظت فني و بهداشت كار، براي اظهار نظر به وزارت كار و امور اجتماعي ارسال دارند. وزارت كار و امور اجتماعي موظف است نظرات خود را ظرف مدت يك ماه اعلام نمايد. بهره برداري از كارگاههاي مزبور منوط به رعايت مقررات حفاظتي و بهداشتي خواهند بود.

32. قانون کارفصل چهارم
ماده 91- كارفرمايان و مسئولان كليه واحدهاي موضوع 85 اين قانون مكلفند بر اساس مصوبات شوراي عالي حفاظت فني براي تامين حفاظت و سلامت و بهداشت كارگران در محيط كار، وسايل و امكانات لازم را تهيه و در اختيار آنها قرار داده و چگونگي كاربرد وسايل فوق الذكر را به آنها بياموزند و در خصوص رعايت مقررات حفاظتي و بهداشتي نظارت نمايند. افراد مذكور نيز ملزم به استفاده و نگهداري از وسايل حفاظتي و بهداشتي فردي و اجراي دستورالعملهاي مربوطه كارگاه مي باشند.

33. قانون کارفصل چهارم
ماده 92- كليه واحدهاي موضوع 85 اين قانون كه شاغلين در آنها به اقتضاي نوع كار در معرض بروز بيماريهاي ناشي از كار قرار دارند بايد براي همه افراد مذكور پرونده پزشكي تشكيل دهند وحداقل سالي يكبار توسط مراكز بهداشتي درماني از آنها معاينه و آزمايشگاههاي لازم را بعمل آورند و نتيجه را در پرونده مربوطه ضبط نمايند.

34. تبصره یک :
چنانچه با تشخیص شورای پزشکی نظر داده شود که فرد معاینه شده به بیماری ناشی از کار مبتلا باشد کارفرما ومسئولین مربوط مکلفند کار اورابراساس نظریه شورای پزشکی مذکور بدون کاهش حق السعی ، در قسمت مناسب دیگری تعیین نمایند .

35. قانون کارفصل چهارم
ماده 93 – به منظورجلب مشارکت کارگران ونظارت برحسن اجراي مقررات حفاظتي وبهداشتي درمحيط کار وپيشگيري ازحوادث وبيماريها، درکارگاههائي که وزارت کارواموراجتماعي ووزارت بهداشت ، درمان وآموزش پزشکي ضروري تشخيص دهندکميته حفاظت فني وبهداشت کارتشکيل خواهدشد

36. قانون کارفصل چهارم تبصره يک ماده 96قانون کار:
وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکي مسئول برنامه ريزي ، کنترل ، ارزشيابي وبازرسي درزمينه بهداشت کار، ودرمان کارگري بوده وموظف است اقدامات لازم رادراين زمينه به عمل آورد.

37. قانون کارفصل چهارم
ماده 101 – گزارش بازرسان کاروکارشناسان بهداشت کاردرمواردمربوط به حدود وظائف واختياراتشان درحکم گزارش ضابطين دادگستري خواهدبود.

38. قانون کارفصل چهارم
ماده 105- هرگاه درحين بازرسي به تشخيص بازرس کاريا کارشناس بهداشت حرفه اي احتمال وقوع حادثه ويا بروز خطردرکارگاه داده شود بازرس کاريا کارشناس بهداشت حرفه اي مکلف هستند مراتب رافوراو کتبا به کارفرمايا نماينده او ونيزبه رئيس مستقيم خوداطلاع دهند.
تبصره يک - وزارت کارواموراجتماعي ووزارت بهداشت درمان حسب موردگزارش بازرسان کاروکارشناسان بهداشت حرفه اي ازدادسراي عمومي محل ودرصورت عدم تشکيل دادسراازدادگاه عمومي محل تقاضاخواهند کرد فورا قرارتعطيل ولاک ومهرتمام ياقسمتي ازکارگاه را صادرنمايند دادستان بلافاصله نسبت به صدورقراراقدام وقرارمذکورپس ازابلاغ قابل اجرا است

39. قانون تشکيلات ووظايف وزارت بهداشت ، درمان وآموزش پزشکي
بند2ماده 1- وظايف بهداشت ، درمان وآموزش پزشکي:
تامين بهداشت عمومي وارتقا سطح آن ازطريق اجراي برنامه هاي بهداشتي خصوصا در زمينه بهداشت محيط ، مبارزه بابيماريها ، بهداشت خانواده ومدارس ، آموزش بهداشت عمومي ، بهداشت کاروشاغلين با تاکيد براولويت مراقبتهاي بهداشتي اوليه ، به ويژه بهداشت مادران وکودکان باهمکاري وهماهنگي دستگاههاي ذيربط.

40. قانون مجامع امورصنفي
ماده 14 – افراد صنفي مکلفند مقررات صنفي ، همچنين قوانين ومقررات مربوط به کار وبيمه اجتماعي ودستورالعملهاي مربوط به نرخها وقيمتها واموربهداشتي وايمني وانتظامي وحفاظت فني وزيبايي ودستوراتي راکه طبق قوانين ومقررات ازطرف مجمع صنفي اتحاديه هاي مربوط داده ميشود رعايت واجراکنند0

41. قانون تامين اجتماعي   
طبق ماده 88قانون تامين اجتماعي ، انجام خدمات بهداشتي مربوط به محيط کاربه عهده کارفرمايان است.
طبق ماده 90 قانون تامين اجتماعي ، کارفرمايان مکلفند قبل ازبه کارگماردن افراد، ترتيب معاينه پزشکي آنهارا بدهند.

42. قانون مجازات اسلامي
ماده 688 – هراقدامي که به تهديدعليه بهداشت عمومي شناخته شودازقبيل آلوده کردن آب آشاميدني ياتوزيع آ ب آشاميدني آلوده ودفع غيربهداشتي فضولات انساني ودامي وموادزائد ، ريختن مواد مسموم کننده دررودخانه ها،زباله درخيابانهاوکشتارغيرمجازدام ، استفاده غيرمجازازفاضلاب خام يا پساب تصفيه خانه هاي فاضلاب براي کشاورزي ممنوع مي باشد مرتکبين چنانچه طبق قوانين خاص مشمول مجازات شديدتري نباشند به حبس تا يک سال محکوم خواهندشد.

43. تبصره يک – تشخيص اينکه اقدام مذکور تهديد عليه بهداشت عمومي وآلودگي محيط زيست شناخته مي شود يا خيرونيزاعلام جرم مذکوربه عهده وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکي وسازمان حفاظت محيط زيست مي باشد .