1. spss

2. نگاهي كوتاه به spss
براي شروع كردن spssدر كامپيوترهاي خود:

3. روي دومين گزينه TYPE IN DATA كليك كرده سپس روي OK كليك ميكنيم.

4. در نهايت پنجره data editorباز مي شود:
menu bar
title bar
toolbar
cases
نمايش داده ها
نمايش متغيرها
status bar

5. منوي file NEWايجاد يك فايل جديد OPENباز كردن فايلهاي از پيش ذخيره شده
SAVE ذخيره سازي فايل جاري
SAVE AS..ذخيره سازي با نام يا فرمت جديد
PRINT براي چاپ فايل
EXIT براي خارج شدن از فايل

6. منوي Edit UNDO SET CELL VALUE جهت لغو آخرين عمل انجام شده
REDOجهت بازگشت به حالت قبل از فرمان UNDO
CUTانتقال بخشي از متن از محلي به محل ديگر
COPY نسخه برداري از متن
PASTE چسباندن متن انتخاب شده در محل مورد نظر
CLEARحذف بخشي از متن
FINDبراي جستجو بخش مورد نظر
OPTIONS…براي برخي از تنظيمات

7. منوي view Status bar: فعال يا غيرفعال كردن نوار وضعيت در پايين صفحه
Toolbars…نمايش كادر مربوط به toolbars
fonts...تنظيمات مربوط به نوع و اندازه ورنگ قلم
Grid lineبا فعال كردن كردن اين گزينه سطر وستون موجود فعال مي شود
Value labels اگر منوي سوالهاي چند گزينه اي فعال نشد اين گزينه را فعال مي كنيم.

8. منوي Data Sort case مرتب كردن و دسته بندي داده ها
Define dates... براي ساخت متغيرهاي زماني براي داده هاي time series
Go to case…رفتن به case مورد نظر
Sort case مرتب كردن و دسته بندي داده ها
Split file.. تقسيم فايل اطلاعات خود به قسمتهاي مجزا جهت تحليل وآناليز
Select case.. براي انتخاب يك زير گروه از CASE ها براي آناليز

9. Helpمنوي
منوي كمكي برنامه spss كه با مراجعه به آن ميتوان بسياري از مشكلاتي كه هنگام كار با اين برنامه پيش مي آيد را مي توان رفع ورجوع كرد.

10. براي شروع به كار سر فصل (نمايش متغيرها) variable view را كليك ميكنيم و اطلاعات مورد نظر را وارد مي كنيم:

11. نمایش تعداد ستونها برای نشان دادن جواب
در اين قسمت نوع سئوال يا
نوع متغییرها را وارد معرفي مي كنيم
معرفي تعداد ارقام پس اعشار براي متغيرهاي عددي
اين قسمت مخصوص معرفي گزينه هاي سئولات چند گزينه اي است
نمایش تعداد ستونها برای نشان دادن جواب
در اين قسمت نام سئوال يا
متغییرها را وارد مي كنيم كه نمي توانند بيش از 8 كاراكتر باشند
طول کل متغییرها
برای سوالات بي پاسخ يا ناخوانا
مقیاس اندازه گیری سوالات
نوع چیدمان اطلاعات
بر چسب (یا توضیح بیشتر متغییر)

12. فضاي مربوط به قسمت اعشار متغيرهاي عددي
وقتی روی این قسمت کلیک می کنیم پنجره زير باز می شود
که در آن نوع متغيرها را مشخص می كنيم:
نام متغییرها-حداکثر 8 کاراکتر
كل فضاي منظور شده براي متغير
مخصوص متغيرهاي عددي
مخصوص متغيرهاي از نوع تاريخ وساعت
فضاي مربوط به قسمت اعشار متغيرهاي عددي
مخصوص متغيرهاي از نوع رشته اي ،اسمي وترتيبي

13. مرحله آخر :پس از معرفي كليه گزينه هاي يكسئوال در اين قسمت كليك كنيد
VALU LABELS
مرحله اول : در اين قسمت كد مربوط به گزينهاي سئوال وارد مي شود مثلا مثل عدد 2
از اين قسمت براي سوالات چند گزينه اي استفاده مي شود مثلا براي سوال ميزان علاقه به ادامه تحصيل كه مي توان براي آسان جواب دادن به اين قبيل سوالات گزينه تعيين نمود مانند كم ، متوسط، زياد.براي اينكار در قسمت VALUE شماره گزينه ودر قسمت VALUE LABEL مقدار مورد نظر را مينويسيم وسپس رويADD كليك ميكنيم مانند مثال فوق.
مرحله دوم :در اين قسمت كد مربوط به گزينهاي سئوال وارد مي شود مثل متوسط ،خوب ، عالي
مرحله سوم :در اين قسمت كليك مي كنيم

14. نكته
چنانچه در بخش DATA VIEWكادر مربوط به سوالهاي چند گزينه اي فعال نشد به ترتيب زير عمل ميكنيم و VALUE LABEL را فعال ميكنيم
قدم اول
قدم دوم

15. MISSING
در اين قسمت اطلاعات مربوط به سوالات پاسخ داده نشده قرار ميگيرد مثلا اگر در پرسشنامه اي برخي سوالات پاسخ داده نشده باشند در اين قسمت اطلات آنها قرار ميگيرد

16. ALIGN
نحوه قرار گرفتن اطلاعات(چيدمان) وارد شده را تعيين ميكند:
LEFT(چپ چين)
RIGHT(راست چين)
CENTER(وسط چين)

17. SCALE يا مقياس نسبي زماني مورد استفاده قرار مي گيرد كه متغير از نوع عددي باشد.متغيرهائيكه از اين نوع معرفي مي شوند مي توانيم كليه عمليات رياضي و محاسباتي را بر روي آنها انجام بدهيم . مانند اطلاعاتي از قبيل سن، قد، وزن ،...
ORDINAL يا مقياس ترتيبي زماني مورد استفاده قرار ميدهيم كه سوالات چند گزينه اي بوده ولازم باشد كه ترتيب گزينه ها مراعات شود مانند علاقه ،اعتقاد،كيفيت ،اعتماد به نفس وموارد مشابه . برروي سئوالاتي كه از اين نوع معرفي مي شوند نمي توان عمليات رياضي انجام داد وكدها واعداد در نظرگرفته شده واقعاً عدد نيستند بلكه اسماً وبه ظاهر عدد هستند
NOMINAL يا مقياس اسمي زماني استفاده ميكنيم كه 1- سوالات از نوع چند گزينه اي بوده ولي رعايت ترتيب گزينه ها مهم نباشد نظير دين ،تاهل ،نژاد و سئوالاتي نظير نام فرد يا محل،محل تولد،آدرس ومشابه آنها . برروي سئوالاتي كه از اين نوع معرفي مي شوند نيز نمي توان عمليات رياضي انجام داد وكدها واعداد در نظرگرفته شده واقعاً عدد نيستند بلكه اسماً وبه ظاهر عدد هستند
MEASURE

18. سپس وارد سربرگ DATA VIEW مي شويم:
اينجاكليك مي كنيم

19. data -editor استفاده از
وارد كردن داده ها
انتخاب نام براي متغيرها
مشخص نمودن يك متغير string(تعبير غير عددي تركيبي از حروف واعداد)
مشخص نمودن value lablesبراي متغيرها (توضيحات بيشتر براي مقادير)
Save كردن

20. نمونه اي از اطلاعات وارد شده درSPSS در بخش VARIABLE VIEW

21. محاسبه داده هاي ساده

22. اينك بر روي متغير يا متغيرهاي مورد نظر كه ميخواهيد محاسبات بر روي آنها انجام شود در سمت چب كليك كرده وبر روي فلش موجود در وسط BOX كليك مي كنيم تا به سمت راست منتقل شود. وسپس در پايين كادر بر روي STATISTICS كليك ميكنيم.
FREQUENCIES..
كليك
اگر اينقسمت تيك بخورد برروي كليه متغيرهاي منتقل شده به سمت راست جدول توزيع فراواني محاسبه مي شود

23. محاسبات آماري يا STATISTICS
ميانگين
دهكها
ميانه
نما يا مد
صدكها
مجموع
انحراف معيار
ضريب كشيدگي
واريانس
دامنه تغييرات
ضريب تيزي
انحراف معيار ميانگين

24. رسم نمودار در بخش frequencies1
در اين جا سئوالات سن وزبان مادري رااز سمت چپ به راست منتقل نموده وسپس برروي گزينه CHART كليك مي كنيم تا صفحه نمودارها نمايان شده ونمودار مورد نظر را انتخاب نمائيم 2

25. براي سوالاتي كه از نوع string (چهار گزينه اي )هستند نمودار ميله اي يا دايره اي و براي سوالاتي كه از نوع numeric هستند نمودار هيستوگرام را رسم ميكنيم وسپس روي continue وروي ok كليك مي كنيم.
CHARTS..
نمودار ميله اي
نمودار دايره اي
نمودار هستوگرام

26. رگرسيون خطي : قدم اول قدم دوم قدم سوم LINEAR REGRESSION
با استفاده از رگرسيون خطي مي توانيم بررسي كنيم كه
آيا بين يك متغيري كه بعنوان متغيروابسته درنظرگرفته
مي شود با يك يا چند متغيرديگري كه به عنوان متغير
مستقل در نظر گرفته مي شوند ارتباط وجود دارد يا نه
واگر ارتباط وجود دارد ميزان آن چقدر بوده واينكه اين
ارتباط مستقيم است يا معكوس
قدم اول
براي تعريف رگرسيون بايد يك متغير وابسته كــه تا ثير ميگذارد وچند متغيرمستقل كه تاثير مي پذيرد را تعيين كنيم، مثلا در كادر روبرو ميخواهيم ببينيم آيا بين سن افراد و قد ووزن آن ها ارتباطي وجود دارد ؟ پس از انتخاب موارد مورد نظر روي ok كليك ميكنيم.
قدم دوم
قدم سوم
مراحلي كه براي انجام رگرسيون خطي
بايد طي كنيم عبارتند از:

27. قدم آخر قدم چهارم قدم پنجم قدم ششم قدم هفتم
متغير وابسته يا متغيري كه تاثير مي پذيرد
كل سئولات يا متغيرهاي مورد مطالعه
قدم آخر
متغيرهاي مستقل يا متغيرهائيكه تاثيــــــر مي گذلرند
قدم چهارم
با انتخاب اين گزينه مي توانيم يكسري محاسبات پيشرفته آماري را براي متغيرهاي انتخاب شده محاسبه نمائيم
قدم پنجم
با انتخاب اين گزينه مي توانيم انواع نمودارهاي مربوط به رگرسيون خطي را رسم نمائيم
قدم ششم
قدم هفتم

28. قدم آخر قدم سو م قدم چهارم رگرسيون خطي Plot بخش قدم اول :
انتخاب براي محور y
قدم آخر
قدم دوم : انتخاب
براي محور x
قدم سو م
قدم چهارم

29. نمونه اي از نمودار رگرسيون خطي

30. دسته بندي و انتخاب داده ها

31. دسته بندي و انتخاب داده ها
فايلهاي اطلاعات شما اغلب گاهي ان طور كه پاسخگوي نيازهاي خاص شما باشند مرتب ودسته بندي نشده اند.شما ميتوانيد از انواع مختلف transformation(تبديل) استفاده كنيد تا داده ها طبق ميل شما درآيند. مثلا از اين تبديلها:
Sort data(دسته بندي):شما ميتوانيدcaseها رابراساس مقادير در يك ياچندمتغير دسته بندي كنيد.
Select subsets of case(انتخاب بخشهايي از يك: (case شما ميتوانيد عمليات خودرا محدود به بخشي از يك case بكنيد ويا حتي عمليات به طور همزمان بر روي چند بخش داشته باشيد

32. دسته بندي داده ها
دسته بندي caseها(رديفهاي افقي اطلاعات) درتحليل آناليزهاي بخصوص،اغلب مفيد است وحتي گاهي ضروري مي باشد. براي ترتيب مجدد رديفها درفايل اطلاعات بر اساس مقادير يك يا چند “متغيرstring” (دسته بندي) به ترتيب زير عمل مي كنيم:

33. SORT CASES..
متغيرهايي كه مي خواهيد مرتب يا دسته بندي شوند بايد از قسمت سمت چب كادر توسط فلش موجود در وسط كادر به قسمت سمت راست كادر منتقل كنيد اگر چند متغيرSORTانتخاب كرده باشيد ترتيب آنها درقسمت سمت راست مهم است. براي متغيرهاي STRING حروف UPPERCASEبر حروف مشابه lower case مقدم هستند مثلا مقدار yes string قبل از yes در دسته بندي قرار دارد. سپس روي ok كليك مي كنيم.

34. عمليات s p l i t - f i l e تقسيم دو يا چند قسمت

35. عمليات split-file(تقسيم دو يا چند قسمت)
اين عمليات براي تقسيم فايل اطلاعات خود به قسمتهاي مجزا جهت تحليل وآناليز بكارمي رود كه به ترتيب زير عمل مي كنيم:

36. split file
ابتدا Compare Grooupsيا Organize outout by groupsرا انتخاب كنيد، سپس متغيرهايي كه مي خواهيد بر اساس آنها فايل شما به قسمت هاي مجزا تقسيم شود را انتخاب كنيد.ميتوان متغيرهاي رقمي (numeric)مجزا تقسيم شود را انتخاب كنيد.ميتوان متغيرهاي رقمي (numeric)،short string ويا long stringرا جهت گروه بندي در اين تقسيمها به كار ببريد.يك آناليز جداگانه براي هريك از اين زيرگروهها جديد بر اساس متغير گروه بندي انتخاب شده انجام ميشود و اگر چند متغير براي گروه بندي انتخاب كرده ايد ترتيب آنها در در كادر مهم است. سپس روي ok كليك ميكنيم.

37. Split-file ها براي عمليات case دسته بندي
عمليات split-fileبا توجه به هر مقدار متفاوت براي متغيرهاي گروه بندي انتخاب شده،يك زيرگروه جديد مي سازد.درنتيجه دسته بندي case ها بر اساس مقادير متغيرهاي گروه بندي قبل از آغاز عمليات split –file امري مهم است. اگر اطلاعات فايل هم اكنون بر اساس ترتيب خوبي چيده شده اند گزينه file is already sorted راانتخاب كنيد.

38. split-file خاموش يا روشن كردن عمليات
خاموش ميكند
هربار كه عمليات Split-fileرا اجرا مي كنيد،اين گزينه تا هنگام شروع مجدد بعدي spss فعال وروشن مي ماند، مگر آنكه شما آنرا خاموش كنيد.سپس كليدok را مي زنيم.
روشن ميكند

39. انتخاب زير گروهها در case ها

40. انتخاب زير گروهها در case ها
ميتوان آناليز خود را محدود به زير گروههاي خاصي وبراساس معياري كه شامل متغيرها وعبارات 45 وexpression هاي تركيبي است بنمائيد وهمچنين ميتوان نمونه هايي از case ها را بطور تصادفي انتخاب كنيد.معيارهايي كه يك زير گروه را تعيين مي كنند مي توانند شامل موارد زير باشند:
دامنه و مقدار متغيرها
دامنه تاريخ وزمان
شماره case ها(رديف)
گزاره هاي رياضي
گزاره هاي منطقي
توابع

41. براي انتخاب يك زير گروه از CASE ها براي آناليز

42. SELECT CASES

43. CASE هاي انتخاب نشده
شما ميتوانيد يكي از جايگزينهاي زير را براي رفع ورجوع كردنCASE هاي انتخاب نشده ،بكار ببريد:
FILTERED
DELETED

44. FILTERED & DELETED
FILTERED:case هاي لنتخاب نشده در آناليز دخالتي ندارند اما فايل باقي مي مانند. بدين ترتيب شما مي توانيد از فايلهاي انتخاب نشده (با خاموش كردن filtering) مجددا” استفاده كنيد اگر شما case ها را بطور تصادفي انتخاب كرده باشيد ويا بر اساس گزاره هاي شرطي ،يك متغير به نامfilter با مقدار(1) براي case هاي انتخاب شده و مقدار (0) براي case هاي انتخاب نشده ساخته خواهد شد.
DELETED: در اين حالت CASE هاي انتخاب نشده از فايل اصلي حذف DELETE
مي شوند بدين ترتيب با كاهش تعداد caseها در فايل باز شده توسط spssزمان محاسبه را كاهش مي دهيد. Case هاي delete شده فقط به يك طريق قابل دسترسي مجدد هستند، وآن بستن كامل فايل بدون save كردن تغييرات ومجددا “ آن را باز كردن است. ولي اگر save را انتخاب كنيد فايل هاي delete شده كاملا حذف خواهند شد.

45. انتخاب CASE ها بر مبنا ي گزاره ها يا عبارات شرطي CONDITIONAL EXPRESSIONS
كليك كنيد

46. SELECT CASE : IF ARITHMATIC، LOGICAL، RELATIONAL ، FUNCTION موجود را.
CONDITION EXPRESSION مي توانند نام متغيرهاي موجود را مورد استفاده قرار دهند وهمين طور CONSTANTS،
ARITHMATIC، LOGICAL، RELATIONAL ، FUNCTION موجود را.

47. انتخاب يك نمونه بطور تصادفي
كليك كنيد

48. SELECT CASE : RANDOM SAMPLE
اندازه نمونه sample size
approximately:اين گزينه نمونه تصادفي يا شانسي را در حدود درصد تعيين شده توسط شما را از case ها تعيين ميكند.
Exactly: تعداد case هايي كه توسط ما تعيين شده – همچنين بايد تعداد case هايي كه از آنهاsample تهيه ميشود راتعيين كرد.شماره دوم دركادر روبروبايد از مجموع case ها در فايل اطلاعاتي شما كوچكتر و يا مساوي آن باشد اگر بيشتر از مجموع case ها در فايل شما باشد آنگاه sample شامل case هاي كمتري نسبت به شماره درخواست شده خواهد بود.

49. انتخاب دامنه زماني يا محدوده براي caseها (time range)
كليك كنيد

50. select cases : Range
براي داده هاي ) TIME SERIES داده هاي ثبت شده در فواصل زماني بخصوص) كه با متغير زماني مشخص معين شده اند ،شما مي توانيد يك محدوده يا دامنه زماني بر اساس متغير زماني تعيين شده انتخاب كنيد..
First case يا اولين case اولين زمان را كه براي دامنه مي خواهيد وارد كنيد اگر متغير زماني تعيين نشده است مي توانيد شمارهcase يا همان مشاهده اي كه براي شروع دامنه ميخواهيد وارد كنيد اگر در اين قسمت مقداري وارد نكنيد انگاه تمام case ها از از ابتداي time series تا انتهاي محدوده اي كه شما تعيين كرده ايد انتخاب خواهند شد.
Last case : در اين قسمت زمان يا تاريخ خاتمه دامنه را وارد كنيد واگر متغير زماني تعيين نشده است مي توانيد شماره آخرين مشاهده case در دامنه وارد كنيد اگر دراين قسمت مقداري وارد نكنيد تمام case ها از شروعي كه شما تعيين كرده ايد تا به انتهاي time series انتخاب خواهند شد.