1. دستگاه ادراری بسم الله الرحمن الرحیم بسم الله الرحمن الرحیم
دکتر صوفی ابادی
1394
بسم الله الرحمن الرحیم
دستگاه ادراری

2. دستگاه ادراري از كليه ها ، حالب ها ، مثانه و مجراي ادرار تشكيل شده است
Renal Physiology
دستگاه ادراري از كليه ها ، حالب ها ، مثانه و مجراي ادرار تشكيل شده است

3. وظایف کلیه کنترل حجم مایعات بدن حفظ تعادل الکترولیت ها تنظیمpH خون
دفع مواد زائد از قبیل اوره
ترشح هورمون مثل رنین
گلوکونئوژنز
کنترل دراز مدت فشار شریانی
تنظیم تولید گویچه های سرخ

4. نفرون نفرون واحد عملکردی کلیه است.
هر نفرون از دو بخش واسکولار و توبولار تشکیل یافته است.

5. توبول دیستال
توبول پروکسیمال
آرتریول وابران
کپسول بومن
دستگاه نزدیک گلومرولی
گلومرول
آرتریول آوران
کورتکس
مدولا
شریان
مجرای جمع کننده ادرار
ورید
قوس هنله
شبکه مویرگی دور توبولی
بطرف لگنچه کلیوی

6. Juxtaglomerular Apparatus (JGA)
این شبکه از ارتباط نزدیک سلولهای گرانولار آرتریولهای آوران و وابران با سلولهای تخصص یافته ماکولا دنسا از توبول انتهایی تشکیل یافته است.
نسبت به تغییرات فشار و غلظت یونی حساس بوده و در تنظیم GFR کلیوی نقش بسزایی دارد.

7. نفرونهای مرکزی؛ 10 تا20 درصد است و قوس هنله بلند دارند.
نفرون های قشری؛ حدود 80 درصد نفرونها را تشکیل می دهند و قوس هنله کوتاه دارند.
نفرونهای مرکزی؛ 10 تا20 درصد است و قوس هنله بلند دارند.

8. کپسول بومن
گلومرول
توبول دیستال
توبول پروکسیمال
توبول پروکسیمال
قشر کلیه
مرکز کلیه
قوس هنله
مجاری جمع کننده
قوس پایین رو هنله
مجاری جمع کنده سایر نفرونها
وازورکتا
قوس بالارو هنله
لگنچه

9. جريان خون كليه(RBF)
جريان خون كليه در يك فرد بالغ حدود ml/min مي باشد (20 تا 25 درصد برون ده قلبي)
حدود 99% آن ناحيه قشري و حدود 1% آن ناحيه مركزي كليه ها را مشروب مي سازد

10. RBF (Renal blood flow)
21(20-25)% of cardiac output
Why so large?
To provide plasma for filtration
كسر كليوي:
درصدي از برون ده قلبي كه از كليه ها عبور مي كند كه 21% مي باشد.

11. گردش خون كليه
خون پس از عبور از شريان كليوي وارد شريانهاي بين لوبي > قوسي > بين لوبولي شده و به> آرتريولهاي آوران مي رسد كه كوچكترين شاخه شريانچه اي بوده و به> مويرگهاي گلومرولي خونرساني مي كند.
خون پس از ترك گلومرول وارد دومين شاخه شريانچه اي يعني آرتريول وابران مي شود كه در اطراف توبولهاي كليوي ، دومين شبكه مويرگي (مويرگهاي دور توبولي) را ايجاد مي كند .
اين مويرگها بهم متصل شده و وريدچه ها و سپس در نهايت وريد كليوي را شكل مي دهند كه خون را از كليه ها خارج مي كند.

12. ويژگي هاي گردش خون كليه:
اولا دو شبکه مويرگي دارد:
1- شبكه مويرگي گلومرولي
2- شبكه مويرگي دورتوبولي.
ثانيا فشار خون در ابتداي شبکه مويرگي گلومرولي60 ميليمتر جيوه ودر شبكه مويرگي دورتوبولي ، 13 ميليمتر جيوه مي باشد .

13. با تنظيم مقاومت هاي آرتريول هاي آوران و وابران، کليه ها مي توانند فشارهاي هيدروستاتيک را هم در گلومرول ها و هم در مويرگهاي دور توبولي تنظيم کرده و از اين راه ميزان فيلتراسيون گلومرولي و يا بازجذب توبولي را در پاسخ به نيازهاي هومئوستاتيک بدن تغيير دهند

14. مقاومت عروق كليوي با 3 مكانيسم تنظيم مي شود :
Three factors influence them:
Sympathetic nervous system
Hormones
Autacoids
1- دستگاه سمپاتيك 2- هورمونهاي مختلف 3- عوامل موضعي در كليه (اتاكوئيدها)

15. خودتنظيمي جريان خون كليوي
در كليه مكانيسمي وجود دارد كه جريان خون كليوي را با وجود تغيير فشار شرياني در محدوده ميلي متر جيوه ، نسبتاً ثابت نگه مي دارد، كه به آن « خود تنظيمي» مي گويند.
كليه با دو مكانيسم ، جريان خون خود را در يك محدوده اي ، مستقل از فشار شرياني ، ثابت نگه مي دارد:

16. « فيدبك توبولي ـ گلومرولي »

17. Juxtaglomerular apparatus =
1-Juxtaglomerular cells (granular cells)
2-Macula densa cells

18. تشکیل ادرار
تشکیل ادرار در سه مرحله
انجام می گیرد:
تصفیه گلومرولی
باز جذب توبولی
ترشح توبولی

19. Renal Processes A = Filtration B = Reabsorption C = Secretion
Excretion = A - B + C
Renal
Artery
Peritubular
Capillary
Glomerular
Capillary
Bowman’s
capsule
These processes can be regulated
Renal
vein
Excretion

20. تصفیه گلو مرولی
دراین مرحله حدود 20% خون مویرگهای گلومرولی به داخل توبول تصفیه می شود و سلولهای خونی و پروتئین های درشت پلاسما داخل مویرگها باقی می ماند.
مایع فیلتره شده حاوی آب، نمکهای معدنی، گلوکز، اسید آمینه، اوره، اسید اوریک و کراتنین است. عمل تصفیه به اندازه ذرات بستگی داشته و غیر انتخابی می باشد.
20 درصد پلاسمایی که وارد گلومرول می شود فیلتره می گردد.
میزان کل پلاسمای فیلتره شده در دو کلیه 125 میلی لیتر در دقیقه است.

21. فیلتراسیون گلومرولی عوامل موثر در فيلتراسيون گلومرولي:
فشار هيدروستاتيك در گلومرول mmhg 60 بوده و سبب فيلتراي مواد به توبول مي شود.
فشار هيدروستاتيك كپسول بومن كه mmhg18 است و مخالف جريان فيلترا عمل مي كند.
فشار انكوتيك پروتئينهاي پلاسما كه mmhg32 است و با فيلتر شدن مخالفت مي كند.
فشار انكوتيك كپسول بومن صفر است. (فاقد پروتئين)

22. فیلتراسیون گلومرولی

23. تنظیم GFR
تغییر فشار خون: افزایش فشار خون باعث افزایش GFR می شود و بلعکس.
تغییر مقاومت شریانچه آواران: افزایش مقاومت آوران GFR را کاهش می دهد و بلعکس.
تغییر مقاومت شریانچه وابران: افزایش مقاومت GFR را افزایش و کاهش مقاومت GFR را کاهش می دهد.

24. تنظیم GFR

25. سدهای فیلتراسیون
سدهای فیلتراسیون؛ موانعی است که خون برای فیلتره شدن باید از آنها عبور کند.
اندوتلیوم مویرگها
غشای پایه مویرگها
سلولهای اپیتلیال

26. GFR = کسر تصفیه کل پلاسما
کسر فیلتراسیون
کسر فیلتراسیون؛ مقدار پلاسمایی که فیلتره می شود از نسبتGFR به میزان کل پلاسما بدست می آید.
GFR = کسر تصفیه کل پلاسما
تعادل دونان: میزان کاتیونهای فیلترا 2% کمتر از پلاسما است و میزان
آنیونهای آن حدود 2% بیشتر از پلاسما است و علت آن فیلتر نشدن
پروتئین های پلاسما است.

27. عوامل موثر بر فیلتراسیون
عوامل موثر بر GFR:
سمپاتیک: با تنگ کردن عروق میزان GFR را کاهش می دهد.
هورمونها: اپی نفرین، نوراپی نفرین و آندوتلین GFR را کاهش می دهد و نیتریک اکساید و پروستاگلندین ها GFR را افزایش می دهند.
آنژیوتانسین II در موارد کاهش فشار خون تولید می شود این ماده شریانچه وابران را 10 برابر بیش از شریانچه ی آوران منقبض می کند ( مقاومت وابران بالا می برد) و GFR را افزایش می دهد.

28. کلیرانس
كليرانس: حجم خوني كه محتوي يك ماده خاص بوده كه آن ماده خاص در مدت 1 دقيقه از طريق ادرار دفع مي شود.
با تعيين كليرانس ميتوان ميزان جريان خون كليوي و ميزان تصفيه گلومرولي را تعيين كرد.

29. کلیرانس
حال اگر ماده اي مثل اينولين در گلومرول فيلتره شود اما در توبولها باز جذب يا ترشح نداشته باشد؛ كليرانس اين ماده مقدار پلاسماي فيلتره را در هر دقيقه نمايش مي دهد.
اینولین فیلتره می شود.
بازجذب ندارد.
ترشح ندارد.

30. کلیرانس
اگر ماده اي بطور كامل از كليه ها پاك شود (اسيد پارا آمينوهيپوريكPAH ) در اين حالت كليرانس آن ماده، ميزان جريان خون در كليه ها را نشان ميدهد. زيرا اين حجم خون عملا از كليه ها عبور كرده و بطور كامل از اين ماده پاك شده است. (غلضت خوني آن ماده و مقدار مترشحه آن در ادرار در 1 دقيقه محاسبه مي شود.)

31. بازجذب توبولی
باز جذب مواد انتخابی بوده و بسته به نیازهای بدن به هر ماده تغییر می کند. اگر بدن به ماده خاصی نیاز داشته باشد آن ماده باز جذب خواهد شد.
شبکه مویرگی ثانویه که توبول را احاطه کرده است عمل باز جذب را انجام می دهد.
قسمت اعظم پلاسمای فیلتره شده دوباره بازجذب می شود.

33. بازجذب گلوکز
باز جذب گلوكز: غلظت طبيعي گلوكز mg 60 تا 100 در هر ml 100 خون است. ميزان فيلتراي گلومرولي نيز به همين مقدار است. در چنين شرايطي همه گلوكز فيلتره شده مجددا باز جذب مي شود. هنگاميكه غلظت گلوكز خون از mg تجاوز كند سلولهاي توبولي قادر نيستند تمام گلوكز را مجددا جذب كنند در نتيجه مقداري گلوكز در ادرار مشاهده مي شود. (گليكوزوري)

34. هنگامي كه گلوكز خون از mg/dl 200 يا بار توبولي آن از mg/min220 بيشتر شود ، گلوكز شروع به ظاهر شدن در ادرار مي كند كه به اين نقطه آستانه گلوكز مي گويند .
و چنانچه بار توبولي به بالاي mg/min برسد ، مكانيسمهاي انتقال كاملاً اشباع شده و تمام مقادير اضافي گلوكز دفع مي شود، كه به آن نقطه « حداكثر انتقال » مي گويند .
به علت هتروژن بودن نفرون ها ، نقطه حداكثر انتقال گلوكز همه نفرون ها يكي نيست .لذا منحني حداكثر انتقال گلوكز بصورت خطي افزايش نمي يابد .

36. بازجذب اوره یک ماده دفعی است. بدنبال بازجذب آب در قسمتهای انتهایی
توبول پروکسیمال اوره تغلیظ شده و طبق
قوانین انتشار به داخل خون بازجذب می شود.
غشاء سلولهای توبولی نفوذپذیری کمی به اوره
داشته و تنها 50 درصد اوره بازجذب می شود.
آزمایش اندازه گیری اروه برای ارزیابی عملکرد
کلیه ها استفاده می شود.

37. ترشح + باز جذب – فیلتراسیون = میزان ادرار
ترشح توبولی
بعضی مواد نظیر اسیدها و بازهای اضافی توسط انتقال فعال در جهت مخالف جذب مجدد به فیلترای گلومرولی اضافه می شود.
ترشح + باز جذب – فیلتراسیون = میزان ادرار

38. آب بدن 70 درصد وزن بدن را آب تشکیل می دهد. آب کل بدن حدود 45 لیتر است.
حدود 30 لیتر از این مقدار داخل سلولی و 15 لیتر بقیه خارج سلولی است.
از 15 لیتر مایع خارج سلولی 12 لیتر مایع میان بافتی و 3 لیتر پلاسما تقسیم می شود.
در زنان بدلیل اینکه ذخایر چربی بالایی دارند میزان آب بدن آنها کم است.

39. تنظیم آب بدن
روزانه حدود 170 لیتر آب در کلیه ها تصفیه می شود و از این مقدار 5/ 168 لیتر باز جذب شده و تنها 5/1 لیتر دفع می گردد.
تمام نفرون ها در مجموع حدود 120 میلی لیتر در دقیقه مایع تولید می کنند این مقدار را تصفیه گلومرولیglomerular fiteration rate ( GFR ) می نامند.
از این مقدار 119 میلی لیتر باز جذب می شود. در شرایط بی آبی باز جذب توبولی به 75/119 میلی لیتر می رسد.

40. تنظیم آب بدن
میزان GFR با تغییر فشار هیدروستاتیک گلومرولی تنظیم می شود.
در توبول ابتدایی ( proximal) 8/7 کلرورسدیم به روش انتقال فعال بازجذب شده و 8/7 آب نیز بطور غیر فعال همراه با این سدیم باز جذب می شود.
باز جذب باقیمانده آب در توبولهای انتهایی (Distal) و مجاری جمع کننده انجام شده و بوسیله هورمون ضد ادراری ( ADH ) تنظیم می گردد.

41. تنظیم آب بدن مهمترین راههای ورود آب به بدن نوشیدنی ( 2 لیتر ) غذا
سوختن مواد غذایی ( ml200 )
راههای دفع آب
ادرار ( ml1400 )
مدفوع ( ml 100 )
تعریق پوستی ( ml400 )
تنفس( ml400 )
سایر نقاط بدن نظیر استفراغ، خونریزی، گریه و...

42. تنظیم آب بدن
دزهیدراتاسیون: حالت کم آبی بدن است تحت چنین شرایطی با نوشیدن مایعات می توان کم آبی را جبران کرد یا با تزریق وریدی محلول 5 درصد گلوکز ( دکستروز ) آب را به بدن رساند.
دیورزی ادراری: هر گاه ادرار محتوی مقادیر بالای گلوکز یا اوره باشد در این حال فشار اسمزی این مواد از جذب مجدد آب جلوگیری می کند و حجم ادرار زیاد می شود.

43. تنظیم آب بدن
دیابت شیرین: آب دفع شده به همراه گلوکز در یک بیمار دیابتی منجر به دزهیدراتاسیون و تشنگی شخص می شود. در چنین افرادی ادرار حاوی گلوکز بالا بوده و طعم شیرین دارد.
دیابت بی مزه: حالتی است که هورمون ضد ادراری ADH تولید نمی شود و مقادیر زیادی ادرار دفع می شود و چون ادرار فاقد گلوکز است آنرا دیابت بی مزه می نامند.

44. چگونگي دفع ادرار رقيق و غليظ

45. How dilute urine is formed?
تشکیل ادرار رقیق
براي دفع ادرار رقیق كليه مشكل ندارد
Kidneys can excrete urine with osmalarity of 50 mosm/lit

47. Renal mechanisms for concentrated urine

48. Requirements for a concentrated urine
High ADH
High osmolarity of renal medullary intertitial fluid

49. Concentrated urine excretion its usefulness (in water deficit)
چگونگي دفع ادرار غليظ = مكانيسم جريان مخالف
كليه براي دفع ادرار غليظ مشكل دارد چراكه اين بار بايد آب را بازجذب كند و چون پمپ آب نداريم تغليظ ادرار مشكل مي شود
تنها راه بازجذب آب اسمز است بهمين خاطر ابتدا بايد در قسمت مركزي كليه اسمولاريته مايعات اطراف لوله هنله و لوله جمع كننده ادرار زياد شود
و در مرحله بعد با اثر دادنADH بر روي قسمت هاي انتهايي نفرون اين قسمت را نسبت به عبور آب نفوذپذير شود و آب بازجذب شود

50. How?.. by ADH
Effect of Plasma ADH on Urine Osmolality, Urine Flow Rate, and Solute Excretion
Max
Urine Osmolality
Solute excretion
Urine Flow Rate
Min
Plasma ADH Max

51. How high osmolarity is produced?
انتقال فعال سديم- پتاسيم- كلر در قسمت ضخيم صعودي لوله هنله به خارج از لوله = افزايش اسمولاريته

52. Role of Urea in hyperosmolarity 40% is due to urea
Recirculation of urea
انتشار غير فعال اوره از مجاري جمع كننده به مايع ميان بافتي بخش مركزي و انتشار كم آب از قوس هنله ، بر اسمولاريته اين ناحيه مي افزايد

53. تنظیم فشار خون

54. تعادل الکترولیت ها
بخش مهمی از نمک های سدیم، پتاسیم و... در مایعات بدن بطور کامل تجزیه شده و بصورت یونهای Na+ ، K+ ، CL- و... در می آیند.
غلظت تک تک یونها در بدن بطور دقیقی تنظیم می شود.
یونهای Na+ ، CL- و HCO3 - یونهای عمده موجود در مایع خارج سلولی هستند و ترکیب پلاسما علاوه بر یونهای خارج سلولی، دارای مقادیر بالایی پروتئین با بار منفی می باشد.
هر گاه غلظت یونهای پلاسما بر حسب میلی اکی والان در لیتر بیان شود غلظت کل یونهای مثبت با غلظت کل یونهای منفی برابر خواهد بود.
یونهای مثبت و منفی ( ) فشار اسمزی 290 میلی اسمول در لیتر ایجاد می کند که با 5 میلی اسمول گلوکز و 5 میلی اسمول اوره فشار اسمزی کل پلاسما 300 میلی اسمول است.

55. تعادل الکترولیت ها = یونهای مثبت پلاسما یونهای منفی پلاسما 105 = CL-
meq/lit 145 = Na+
26=HCO3-
14 =protein
یونهای K+ و Mg++ ،پروتئین، فسفات و سولفات یونهای عمده ی داخل سلولی هستند غلظت پتاسیم در داخل سلولها مشابه غلظت سدیم در خارج سلول است. ( meq/Lit 150 ).

56. تعادل الکترولیت ها
در مایعات بدن غلظت الکترولیت ها مهم هستند نه مقدار کل الکترولیت های بدن، به همین دلیل با مصرف بیش از حد آب، سدیم در بدن رقیق می شود و هیپوناترمی بروز می کند.
مسمویت با آب ( مصرف بیش از حد آب ) منجر به خیز سلولی، سردرد و استفراغ می شود. راه دیگر بروز هیپوناترمی تعریق شدید است.
مصرف زیاد سدیم همراه با مقدار ناکافی آب در بدن حالت هیپرناترمی را بوجود می آورد و منجر به تشنگی، خشکی مخاط ها، تب، افزایش تحریک پذیری عصبی، شوک گردش خون و کاهش حجم ادرار می شود.
حفظ تعادل سدیم تحت کنترل آلدوسترون می باشد که از قسمت قشری غده فوق کلیه ترشح می شود و باز جذب سدیم را در توبولهای کلیوی افزایش داده و دفع سدیم از طریق عرق را کم می کند.

57. مكانيسم هاي تنظيم كننده اسمولاريته و غلظت سديم بدن:
1- مکانيسم ADH افزايش اسمولاريته =<ترشحADH =<افزايش بازجذب آب در کليه =<کاهش اسمولاريته مايعات بدن.
2-مکانیسم تشنگی با افزايش اسمولاريته مايعات بدن مرکز تشنگي در هيپوتالاموس تحريک مي شود . با احساس تشنگي فرد وادار به آب خوردن مي شود و اسمولاريته مايعات بدنش کم مي شود.
عوامل محرک تشنگی :
1) افزايش اسمولاريته مايعات بدن
2) کاهش حجم و فشار خون
3) افزايشAgII
4)خشکی دهان

58. تنظيم سديم بدن هورمونها به تنظیم کلیوی کمک می کنند
تنظيم سديم بدن هورمونها به تنظیم کلیوی کمک می کنند
3-مکانيسم اشتها براي نمک.
4- مکانیسم بازجذب تنظيم شده سديم در کليه توسط هورمونهای زیر:
Ald NE
AgII
ANF

59. مکانیسم بازجذب سدیم

60. مکانیسم بازجذب سدیم لومن انتشار سلولهای توبولی کانال سدیمی
مویرگهای دور توبولی
مایع بین سلولی
انتقال فعال
انتشار
پمپ سدیم-پتاسیم

61. تعادل پتاسیم
پتاسیم یون مثبت عمده داخل سلولی است و مقدار آن در پلاسما 4.2 میلی اکی والان در لیتر است.
تغییرات اندکی در غلظت پتاسیم ( 3 تا 8 میلی اکی والان در لیتر ) می تواند خطرناک باشد. هر گاه پتاسیم زیاد باشد از دفع اسید اضافی بدن جلوگیری می کند و اسیدوزهیپرکالمیک بروز می کند.
هر گاه پتاسیم خون کم باشد دفع کلیوی آن کم شده و بدنبال آن ترشح اسیدها افزایش می یابد و آلکالوزهیپوکالمیک ایجاد می شود.
کمبود پتاسیم با ضعف عضلانی، خستگی، اتساع معده، زیادی ادرار و فلج همراه است.

62. برخي از عوامل مي توانند موجب خروج پتاسيم از سلول و هيپر كالمي شوند مانند:
1-کمبود انسولين
2- بتا انتاگونيست ها
3- الفا اگونيست ها
5-اسيدوز
6-آسيب وليز سلولي
7-ورزش
8-کمبود الدسترون
9- هيپراسمولاريتي مایعات خارج سلولی

64. تنظيم كلسيم بدن :
غلظت کلسيم مايع خارج سلولی 4/2 ميلی اکی والان در ليتر تنظيم می شود
افزايش آن از اين مقدار باعث کاهش تحريک پذيری سلولی و ايست قلبی در مرحله سيستول می شود
و کاهش آن از اين مقدار باعث افزايش تحريک پذيری سلول های عصبی و عضلانی و بروز تتانی می شود .

65. عوامل بازجذب كلسيم در توبول هاي كليوي
کاهش دفع کلسیم(افزايش دهنده بازجذب كلسيم)
افزایش دفع کلسیم(کاهش دهنده بازجذب كلسيم)
1)پاراتورمون
2)كاهش حجم و فشار خون
3)افزايش فسفات خون
4)اسيدوز متابوليك
5)ويتامين D3
1)کمبود پاراتورمون
2)افزايش حجم و فشار خون
3)کاهش فسفات خون
4)الکالوز متابوليك

66. حدود 10% فسفات پلاسما متصل به پروتئين بوده و مابقي آن فيلتره مي شود .
بازجذب فسفات از مكانيسم «حداكثر انتقال» پيروي مي كند
و حداكثر قدرت بازجذب آن حدود mmol/min 0/1 است هنگامي که کمتر از اين مقدار فسفات در فيلتراي گلومرولي وجود دارد عملا تمام آن بازجذب مي شود و هنگامي که بيشتر از اين مقدار فسفات وجود دارد مازاد آن دفع مي گردد.
(كنترل با مكانيسم لبريز شدن).

67. حدود 20% منیزیم پلاسما متصل به پروتئين بوده و مابقي آن فيلتره مي شود .

68. عوامل افزایش دفع منیزیم
1) ديورتيك هاي قوس هنله (LD) جذب آن را مهار كرده و ممكن است ايجاد« هيپو منيزيومي» كنند
2)افزايش حجم و فشار خون
3) افزايش کلسیم خون

69. انتقال ادرار ازکليه به مثانه توسط حالب ها:
ادراری که از مجاری جمع کننده به داخل کاليس های کليوی جريان می يابد کاليس های کليوی را تحت کشش قرار می دهد و فعاليت پيس ميکری ذاتی آنها را افزايش می دهد که بنوبه خود باعث بروز و انتشار انقباضات پريستالتيک در طول حالب و در جهت مثانه می شود و بدينوسيله ادرار از لگنچه کليوی بسوی مثانه حرکت می کند
جدار حالب اعصاب سمپاتيکی و پاراسمپاتيکی دارد که اعصاب پاراسمپاتيکی انقباضات پريستالتيک حالب را تشديد و اعصاب سمپاتيکی برعکس آن را مهار می کنند .

70. مثانه ادرار بتدريج از طريق حالبها وارد مثانه مي شود
مثانه عضوي است كيسه اي شكل
جدار عضلاني ( عضله صاف دترسور) حاوي گيرنده هاي 2  آدرنرژيك و موسكاريني
بعلاوه دو اسفنكتر يكي داخلي و غير ارادي ( با (گيرنده 1  آدرنرژيك و موسكاريني)
و ديگري اسفنگتر خارجي و ارادي ، خروج ادرار را كنترل مي كنند

71. ادرار کردن
ادرار کردن Micturation روندی است که بوسيله آن هنگاميکه مثانه پرشده تخليه می شود . اين عمل شامل دو مرحله است :
1) مثانه به طور پيشرونده پر می شود تا اينکه تانسيون در جدار های آن از يک حد آستانه بالاتر برود که آنگاه مرحله دوم را ايجاد می کند
2) يک رفلکس عصبی موسوم به رفلکس ادرار کردن حادث می شود که مثانه را تخليه می کند و يا اگر قادر به انجام اين کار نباشد لااقل موجب يک ميل خوداگاه به ادرار کردن می شود .
اگرچه رفلکس ادرار کردن يک رفلکس نخاعی خودمختار است می تواند توسط مراکزی در قشر مغز يا تنه مغزی نيز مهار يا تسهيل شود .

72. دیورتیک ها
دیورتیک ها داروهایی هستند که دفع سدیم و آب و بطور کلی دفع ادرار را افزایش می دهند.
مرسالین و بنزوتیادیازین در توبول ابتدایی تاثیر گذاشته و مانع جذب سدیم، کلر و آب می شود.
لازیکس قوس هنله مانع جذب سدیم، کلر و پتاسیم می شود.
اسپیرونولاکتون در توبول انتهایی باز جذب سدیم را کاهش می دهد.
تریامترین در توبول انتهایی از مبادله k و Na جلوگیری می کند.

73. نارسایی کلیوی
میزان تصفیه گلومرولی ( GFR ) در حالت طبیعیmL120 در دقیقه است هر گاه کلیه نتواند حجم کافی ادرار تولید کند محصولات متابولیک و نمکهای اضافی و آب در بدن احتباس می یابند.
اگرGFR تا mL30 در دقیقه کاهش نیافته باشد یعنی نیمی از یک کلیه ( 4/1 کلیه ها ) هنوز فیلترا دارند و علایم نارسایی مشاهده نمی شوند.
در GFR کمتر از mL30 در دقیقه، رژیم غذایی قند و چربی ( حداقل پروتئین ) ضروری است.
هنگامیکه GFR به کمتر از mL5 در دقیقه برسد کنترل آن تنها از طریق رژیم غذلیی موثر نیست و باید با پیوند کلیه یا عمل دیالیز هموستازی بدن حفظ شود.

74. تنظيم تعادل اسيد و باز
تنظيم تعادل يون هيدروژن مايعات بدن امري حياتي است. چون با تغيير PH ، عمل بيشتر آنزيمهاي بدن مختل مي گردد
مكانيسمهاي بافري سلول و خون (مايعات بدن ) به همراه فعاليت دستگاههاي چون ريه و كليه سبب حفظ غلظت طبيعي يون هيدروژن مايعات بدن مي شود.

75. اسيد ، باز ، بافر
اسيد ماده اي است كه يون هيدروژن (پروتون) در مايع آزاد مي كند و باز ( قليا) ماده اي است كه يون هيدروژن مي پذيرد.
PH طبيعي مايعات بدن حدود 45/7 – 35/7 (34-46nmol/l H+) مي باشد
به كاهش PH از حد طبيعي اسيدوز
و به افزايش آن آلكالوز مي گويند

76. سه سيستم اصلي وجود دارد كه غلظت يون هيدروژن در مايعات بدن را تنظيم مي كند تا مانع از اسيدوز يا الكالوز شوند. اين سيستم ها عبارتند از :
1-سيستم هاي بافري مايعات بدن
2-سيستم تنفسي = با خارج كردنCo2
3-سيستم كليوي :
كليه ها مي توانند ادرار اسيدي و يا قليايي دفع كرده و بدين وسيله PH خون را تنظيم مي كنند. در جريان اسيدوز، H+ بيشتر ترشح و دفع مي كنند و در جريان الكالوز - HCo3 بيشتري فيلتر ودفع مي كنند

77. حفظ PH خون
PH متوسط خون 7.4 (تا حدودی قلیایی ) است و ادراری که به لوله های جمع کننده می رسد بدلیل ترشح H اسیدی است.
با خوردن رژیم غذایی پروتئینی PH ادرار اسیدی می شود با افزایش فعالیت تنفس و ترشح بالای اسید به فیلترا مقدار آن در محدوده طبیعی ثابت می ماند.
دو سیستم بافری فسفات مونوسدیک و فسفات دی سدیک ادرار را با PH بالای 5/4 از بدن دفع می کند. ( از اسیدی شدن بیش از حد ادرار جلوگیری می کند.)
اسید سولفوریک نیز بصورت سولفات آمونیوم دفع می شود.

78. حفظ PH خون
با خوردن رژیم گیاهی مواد قلیایی در بدن تشکیل می شود و در چنین شرایطی یونهای هیدروکسیل ( OH) بجای یونهای H توسط ادرار دفع می شود، در این حالت فسفات مونوسدیک به فسفات دی سدیک تبدیل خواهد شد.
تغییراتی که بصورت عمده ناشی از تغییرات بیکربنات هستند تغییرات متابولیک نامیده می شوند و تغییرات ناشی از دی اکسید کربن محلول تغییرات تنفسی نامیده می شوند.
CO2 محلول نسبت مستقیم با فشار CO2 ریه ها دارد و هرچه تهویه حبابچه ای بیشتر باشد فشار CO2 ریوی کاهش یافته در نتیجه CO2 محلول در خون نیز کمتر خواهد شد.

79. حفظ PH خون
PH اسيدي: كاهش غلظت بيكربنات سديم (اسيدوز متابوليك) يا افزايش CO2 محلول (اسيدوز تنفسي) باعث پايين آمدن PH خواهد شد.
هرگاه اسيدهايي نظير اسيدسولفوريك، اسيدفسفوريك، اسيدلاكتيك و... وارد خون شوند اسيدوز متابوليكي ايجاد مي كند.
در چنين شرايطي غلظت بيكربنات كاهش مي يابد ولي در نتيجه اسيدوز مركز تنفسي فعال شده و CO2 محلول را كاهش ميدهد و بطور موقت PH را در 4/7 حفظ مي كند، اين حالت را اسيدوز جبران شده مي نامند و در نهايت اسيد اضافي از طريق ادرار دفع مي شود و تعادل نهايي برقرار مي گردد.

80. حفظ PH خون
PH قليايي: افزايش بيكربنات پلاسما (آلكالوز متابوليكي) يا كاهش CO2 محلول در پلاسما (آلكالوز تنفسي)PH خون را افزايش مي دهد. خوردن بيكربنات سديم يا سيترات سديم و تارتارات سديم باعث افزايش بيكربنات مي شود.
استفراغ نيز مي تواند با دفع اسيد معده كه متعاقب آن كلرور سديم به اسيدكلريدريك و بيكربنات سديم تبديل مي شود باعث افزايش بيكربنات و بالا رفتن PH خون شود.

81. سيستم كليوي : خط سوم دفاعي بر ضد اختلالات اسيدي و بازي كليه است.
مقدار زيادي يون بي كربنات بطور مداوم به داخل توبول فيلتر مي شود و اگر به داخل ادرار دفع شوند اين امر آنها را از خون خارج خواهد كرد .(دفع ادرار قليايي) و از طرف ديگر مقدار زيادي يون H+ توسط سلول هاي اپي تليال توبول به داخل مجراي توبول ترشح مي شوند (دفع ادرار اسيدي)
اگر يون هيدروژن بيشتري از يون هاي بي كربناتي كه فيلتر شده اند ترشح گردد يك دفع خالص اسيدي بوجود مي آيد.

82. حفظ PH خون
تنفس بيش از حد (هيپرونتيلاسيون) باعث كاهش CO2 محلول شده و آلكالوز تنفسي ايجاد مي كند. در اين حالت مركز تنفسي مهار مي شود و CO2 در بدن احتباس مي يابد.
در اسيدوز و آلكالوز متابوليك جبران فوري بوسيله تغيير ميزان تنفس انجام مي شود در حاليكه جبران طولاني مدت توسط كليه ها صورت ميگيرد.