1. Projekt: Inovativna škola za zelenu budućnost
Edukacija u području fizikalnih, kemijskih i bioloških analiza tla
Projekt financira Europska unija.
This project is funded by the European Union.

2. Analiza tla Određivanje fosfora i kalija u tlu AL-metodom
Projekt financira Europska unija.
This project is funded by the European Union.

3. Pod lakopristupačnim, tj
Pod lakopristupačnim, tj. biljkama raspoloživim kalijem podrazumjeva se vodotopivi oblik (K u vodenoj fazi tla) i izmjenjljivi K na vanjskim površinama minerala gline (izmjenjivo adsorbirani oblik na AK ili neselektivno vezani K). Količina izmjenjivog K je u prosjeku ppm što je oko 2% kapaciteta adsorpcije tla, a na K u vodenoj fazi tla otpada oko 1% izmjenjivo vezanog kalija. Između svih oblika K u tlu postoji stanje dinamičke ravnoteže.
Fosfor je u tlu u anorganski vezanom obliku (40-80%) i organski vezanom obliku (20-60%).

4. Neorganski oblici su kemijski različito topljivi:
vodotopivi fosfati: najmanja frakcija P, u vodenoj fazi tla oko 1 kg P/ha (primarni fosfati, H2PO4-, sadržani u AL-ekstraktu)
fosfor topiv u kiselinama
fosfor topiv u slabim kiselinama: AL-topljivi fosfor, citrotopljivi fosfor, HPO42-, vrlo heterogena grupa spojeva (sekundarni fosfati i svježe istaloženi tercijarni fosfati koji još uvijek sadrže dosta kristalne vode)
fosfor topljiv u jakim kiselinama: teško raspoložive rezerve tla (tercijarni fosfati tipa apatita i fosforita, Al i Fe fosfati)
fosfor topiv u lužnatim otopinama: frakcija koja se djelomično otapa u lužnatoj sredini, kod pH>8 djelomično se otapaju Al i Fe fosfati koji grade hidroksidne taloge
teško topivi fosfor: potpuno neraspoloživ za ishranu bilja, količina koja se u tlima neznatno mijenja, a otapanje moguće jedino razgradnjom svih minerala tla jer se radi uglavnom o fosforu koji zamjenjuje Si u kristalnim rešetkama minerala

5. Organski fosfor tla:
akumulira se u tlu nakon razgradnje biljnih ostataka, a dijelom nastaje i mikrobiološkom kemosintezom
do mikrobiološke imobilizacije fosfora dolazi ako je C/P omjer veći od 300:1, a do mobilizacije fosfora tek kod sužavanja odnosa na 200:1
organski fosfor sastoji se iz frakcije topljive u kiselinama i topljive u lužinama
organski fosfor u tlu čine heksafosforni ester inozitola fitin (41-49%), nukleinske kiseline (38-58%) i manjim dijelom fosfolipidi

6. AL-metoda (autori metode Egnér, Riehm i Domingo) temelji se na ekstrakciji biljkama pristupačnog fosfora i kalija pufernom otopinom amonij-laktata čiji je pH Za pripremu AL-otopine koriste se mliječna kiselina, 96% octena kiselina i amonij-acetat. Nakon ekstrakcije fosfor se u filtratu određuje spektrofotometrijskom metodom ("plavom fosfo-molibdenskom" metodom ili "žutom vanadat-molibdenskom" metodom), a kalij se očitava direktno plamen-fotometrom ili AAS-om (atomskim apsorpcijskim spektrofotometrom).

7. Materijal: zrakosuhi uzorci tla, usitnjeni i prosijani kroz sito 2 mm
Pribor: tehnička i analitička vaga,
Kemikalije: AL-otopina, H2SO4, amonmolibdat, askorbinska kiselina

9. Prethodna priprema ekstrakata tla za vježbu:
Odvagati u 12 boca za izmućkavanje po 5 g zrakosuhog uzorka tla i preliti sa 100 ml ekstrakcijske AL otopine (menzurom). Boce označiti brojevima od 1 –12, a na poseban papir upisati evidencijski broj odvaganih uzoraka iz knjige uzoraka. Uzorke mućkati na rotacijskoj mućkalici 2 sata.
Suspenziju uzoraka profiltrirati kroz filter papir u boce "medicinke" ili Erlenmayer tikvice od 100 ml. Na boce (ili tikvice) napisati odgovarajući broj uzorka (1-12).

10. Interpretacija rezultata
Tla se prema količini AL-raspoloživog fosfora i kalija mogu podijeliti u različite grupe opskrbljenosti, te se prema njima preporučuje gnojidba. Kod klasifikacije tala prema količini fosfora treba uzeti u obzir i pH vrijednost tla, a kod pristupačnosti kalija vrlo je značajan mehanički sastav tla.
Podjela tala prema rezultatu AL-metode:
FOSFOR:
Opskrbljenost tla   
pH>6      
pH<6      
Faktor
vrlo niska          
<10   
<6  
2.0
niska               
10-15     
7-10   
1.5
dobra               
16-25     
11-16     
1.0
visoka              
26-35     
17-25     
0.5
vrlo visoka         
>35   
>25    
0.0
KALIJ:
Opskrbljenost
tekstura tla
tla
lako
srednje
teško
Faktor
vrlo niska
<6
<8
<10
1.50
niska
6-12
8-14
10-16
1.25
dobra
13-24
15-28
17-32
1.00
visoka
25-35
29-40
33-45
0.50
vrlo visoka
>35
>40
>45
0.00

11. Odnos tlo ekstraktant (w/v)
Usporedba AL i Olsen metode ekstrakcije fosfora
Interpretacija rezultata fosfora u tlu utvrđenih metodom po Olsenu
Opskrbljenost tla  P 
Olsen kg P ha -1
vrlo niska          
0.0
niska               
1.0
srednja              
5.0
visoka              
8.0
Metoda AL
Olsen
Ekstraktant
0,1 M mliječna kiselina + 0,4 M CH3COOH +
0,1 M NH4OH
0.5 M NaHCO3
pH ekstraktanta
3,75
8,5
Odnos tlo ekstraktant (w/v)
1:20
Vrijeme ekstrakcije
120 minuta mućkanja
30 minuta mućkanja
Izvor
Egner et al., 1960.
ISO 11263, 1994.