1. بسم الله الرحمن الرحیم

2. Need Assessment

3. بنابر این آموزش مناسب آن است که هدفهای ضروری برای یادگیری را مورد تائید قرار دهد ولی همانطور که مشاهده می شود بین انتظاراتی که از فارغ التحصیلان علوم پزشکی می رود و دانش ، مهارتها و توانمندیها که در برنامه های آموزشی کسب می کنند هماهنگی وجود ندارد. که این عدم هماهنگی ضرورت انجام نیاز سنجی را مطرح می کند. بخصوص در حوزه خدمات بهداشتی نیاز سنجی از جایگاه ویژه ای برخوردار است زیرا در این حوزه نیاز بعنوان یک اصل زیر بنایی که روشنگر نوع خدمات مورد نظر و جمعیتی است که باید خدمات را دریافت نمایند. در این حوزه طرز تلقی حاکم آن هست که خدمات عمومی باید نسبت به نیاز های عمومی مردم پاسخگو باشد.

4. در آموزش اثر بخش دو نکته اساسی لازم است:
در واقع آموزشمند مناسب آموزشی هدف است که کلیه اجزاء آن در جهت
هدفهای مشخص قرار داشته باشد
این آموزش هدفهای خود را بر اساس نیازهای مورد نظری قرار می دهد که از قبل شناسایی شده است

5. تعریف مفهوم نیاز

6. نیاز به معنای خواسته ها(wants ) و ترجیحات( preference) افراد:
نیاز بعنوان خواست افراد تلقی می شود.
یکی از متداولترین تعاریف ارائه شده است.
استافیل بیم از این تعریف حمایت می کند.
که در این فرایند نیاز سنجی تلاش خود را معطوف به تعیین و مشخص کردن نظرات افراد در گیر می کنیم

7. انتقاد
مهمترین انتقادی که از این تعریف شده است اینکه ذهنی بودن نیاز بعنوان خواست و ترجیح است بعبارت دیگر از آنجا که نیاز با خواست و نظرات افراد یکسان فرض می شود . در واقع نیاز نمی تواند همیشه مترادف خواست باشد. در حقیقت ممکن است افراد برخی چیز ها را بخواهند یا ترجیح دهند ولی به آن نیاز نداشته باشند یا به برخی چیز ها نیاز نداشته باشند ولی آنها را ترجیح ندهند.
در واقع فرد همیشه نمی تواند بهترین قضاوت کننده در مورد نیازهایشان باشد چون برخی موارد بعلت نداشتن دانش و اطلاعات کافی قضاوت نادرست و ضعیفی از نیاز هایش را ارائه می دهد.

8. نیاز بعنوان نقص یا مشکل
نیاز زمانی بوجود می آید که نقص یا مسئله ای در زمینه خاصی وجود داشته باشد و حداقل رضایت در آن زمینه وجود نداشته باشد.
از طرفداران این اسکریون است.

9. نیاز به معنی فاصله یا شکاف
متداولترین تعریف در مطالعات نیاز سنجی است .از راجرز کافمن
نیاز فاصله بین وضعیت واقعی با وضعیت مطلوب است.با درنظر گرفتن اولویت نیاز ها
صاحب نظران آن را تعریف عینی و قابل سنجش می دانند.
وضع مطلوب : آرمانها، هنجارها و ترجیحات در باره آنچه باید باشد و وضع موجود عملکردها و اندازه گیری فاصله میان دو محدود خواهد شد

10. Need Assessmentنیاز سنجی
فرایند شناسایی نیازهای مهم و اولویت بندی آنها و فراهم کردن زمینه ها تحقق آن.

11. اهداف نیاز سنجی
فراهم سازی اطلاعات برای برنامه ریزی: اطلاعات حاصل از نوع نیازها و میزان اولویت آنها منجر به شناسایی اهداف برنامه و تعیین اقدامات ضروری و تدوین یا توسعه برنامه درسی متناسب با نوع و میزان منابع مصرفی برای دسترسی به اهداف خواهد شد.
ارزیابی و سنجش: از آنجائیکه موسسات آموزشی باید پاسخگو باشند ، نیاز سنجی به آنها کمک می کند که حوزه هایی که پیشرفت مطلوب نداشته اند را شناسایی و برای بهبود آنها اقدامات لازم را انجام دهند.
تشخیص نقاط ضعف و مشکلات:. وقتی برنامه اجراء می شود ممکن است اهداف از پیش تعیین شده مححق نگردد و یادگیرندگان با مشکل روبرو شوند . در واقع نیاز شنجی امکان شناسایی مشکلات را در اجرای برنامه درسی و سایر ابعاد فراهم می کند.

12. بر اساس ارزشیابی عملکرد بر اساس تحلیل شغل و تحلیل وظیفه
تکنیک های نیاز سنجی
بر اساس نظرخواهی
بر اساس ارزشیابی عملکرد
بر اساس تحلیل شغل و تحلیل وظیفه

13. نظرسنجی بر اساس نظرخواهی
نظر خواهی با استفاده از پرسشنامه یا مصاحبه ، دلفی، فیش باول، نظر خواهی از متخصصان ، فارغ التحصیلان و دانشجویان
نظر خواهی از فارغ التحصیلان نیاز های آنها را در کار مشخص می کند که اینگونه نیاز سنجی در بازنگری برنامه آموزشی و درسی برای دانشجویان همان رشته مفید است.
مثال:در تحقیقی که برای تعیین هدفهای آموزشی بالینی پزشکی عمومی در سال های در شهید بهشتی انجام شد که فعالیتهای درمانی فارغ التحصیلان را در بخشی مختلف به ترتیب اولویت مشخص گردید.

14. نیاز سنجی بر اساس ارزشیابی عملکرد
هر سازمانی در قبال جامعه وظایف خاصی را بعهده دارد و بررسی عملکرد سازمان سبب:
1-بررسی میزان کارایی و دستیابی به اهداف سازمان می شود.
2- شناخت نقایص و مشکلات و تلاش جهت رفع آنها
3- بازخورد به سازمان و اعضاء
4- ارتقاء و تشویق
ابزار:
از طریق چک لیست
مشاهده
آمارها

15. نیاز سنجی بر اساس تحلیل شغل و تحلیل وظیفه
نیاز سنجی بر اساس تحلیل شغل و تحلیل وظیفه
در آموزشهای که به قصد آماده سازی افراد برای پرداختن به شغل یا حرفه ای خاص انجام می شود.
دانش ، نگرش و مهارتهای لازم جهت پرداختن به شغل و حرفه مورد نظر نقش اساسی و تعیین کننده دارد.
تحلیل شغل به منظور شناخت جنبه های مختلف یک شغل و یا حرفه ،وظایف ، فعالیتها و ویژگیها و توانایی های مربوط به آن و شرایط لازم جهت انجام آ ن در انتخاب هدف های آموزشی ضرورت می یابد.

16. تیلور: تنظیم برنامه های آموزشی بر اساس همان فعالیت های اساسی است که فرد باید انجام دهند.
سینجر: تجزیه و تحلیل شغل جریانی است که در طی آن خصوصیات لازم برای انجام رضایت بخش شغل تعیین شده و شرایط محیطی که کار در آن باید انجام شود تحلیل می گردد.

17. abaatاهمیت تعیین نیاز ها در آموزش فنی حرفه ای و خدمات بهداشتی و آموزش پزشکی بصورت زیر بیان می شود:
1- آموزش بر محور کسب دانش، مهارتها و نگرش های مفید و ضروری جهت انجام شغل قرار می گیرد چنانکه یادگیرنده در پایان دوره بتواند بطور مناسب به انجام آن شغل بپردازد.
2- مانع از اتلاف وقت و انرژی در آموزش دانش، مهارتها و نگرش هایی می شود که در انجام آن شغل نقش ضروری را ندارد.

18. روشهای تحلیل شغل Job analysis
تکنیک های مورد استفاده:
1- پرسشنامه: پرسش از دست اندر کاران شغل مورد نظر در مورد وظایف، دانش، مهارت ها، نوع و حداقل تحصیل.
2- مصاحبه: با افراد شاغل ، مسئولان و متخصصان شغل و حرفه در خصوص وظایف و مهارت و دانش شغل مورد برسی قرار می گیرد.
3- مشاهده: مشاهده افراد ضمن اشتغال به حرفه مورد نظر و یادداشت موارد مربوط به آن که شامل نوع فعالیت ها ، مهارت ها و دانش و .. مورد بررسی قرار می دهد.
4- تحلیل شغل : که wentling آن را شامل 8 مرحله می داند.

19. تحلیل شغل Job analysis
تهیه شرح شغل : Job description فهرست کردن تمام وظایفی
که مربوط به شغل است توسط مصاحبه با صاحب نظران،مشاهده و پرسشنامه
صحه گذاشتن بر فهرست تهیه شده از وظایف: که با استفاده از نظر کارشناسان متعدد می تواند صورت گیرد
تعیین فراوانی استفاده از وظایف: از نظر فراوانی برخی وظایف با فراوانی بالا ، برخی با وظایف متوسط یا اندک انجام داده می شوند.برای طیف عمل به وظایف از کمترین تا بیشترین فراوانیمی تواند شامل:بندرت،گاهی،هر روز هفته،هرهفته تا هر ماه، روزانه
مشخص کردن اهمیت وظایف: عوامل متفاوتی نشان دهنده اهمیت یک وظیفه است مانند فراوانی استفاده از یک وظیفه، درجه دشواری،پیچیدگی ، اثرگذاری و ...نام برد.برای درجه بندی یا مقیاس بندی درجه اهمیت یک وظیفه می توان از یک طیف سه گزینه ای بهره گرفت که گزینه های آن عبارتند از:کم اهمیت، با اهمیت،پر اهمیت

20. تحلیل شغل Job analysis
تعیین میزان دشواری یا آسانی یادگیری وظایف: میزان دشواری یا آسانی یادگیری وظایف یک شغل را می توان با توجه به مخاطبان برنامه درسی سنجید. از یک مقیاس چهار ارزشی می توان برای میزان دشواری یا آسانی یادگیری یک وظیفه بهره گرفت.
آسان، اندکی دشوار،دشوار،بسیار دشوار
محاسبه نمره هایی که به هر وظیفه تخصیص یافته است: در این مرحله کل نمره های مربوط به هر کدام از وظایف محاسبه می گردد. که با استفاده از این نمرات به اولویت بندی آموزش پرداخته می شود.

21. آسانی و دشواری برای یادگیری
مثال:
شغل: معلم
اولویت
جمع کل
آسانی و دشواری برای یادگیری
میزان اهمیت
فراوانی
وظیفه 9 2 3 4
طراحی آموزش
ارائه دروس
ارائه تکالیف
ارزشیابی دانشجو

22. شرح نمایه ها
(الف ) (ب) (ج) 1- بندرت 1- کم اهمیت 1- آسان 2- گاهی 2- با اهمیت 2- اندکی دشوار 3-روزانه 3- پر اهمیت 3- دشوار 4-هر روز تا هر هفته 4- دشوار 5- هرهفته تا هر ماه 5- بسیار دشوار

23. فرم تجزیه و تحلیل شغل شغل: اولویت جمع کل آسانی و دشواری برای یادگیری
(ج)
میزان اهمیت
(ب)
فراوانی
(الف)
وظیفه

24. تحلیل وظیفه Task analysis
منظور از تجزیه و تحلیل وظایف ، تعیین عناصر شکل دهنده یک وظیفه است. تعیین عناصر تشکیل دهنده وظیفه ، حیطه عمل آن را روشن می سازد.و زمینه را برای تدارک محتوای آموزشی آماده می سازد. همچنین آگاهی از اجزای یک وظیفه برنامه ریزی را برای آموزش آن آسان میکند.

25. تحلیل شغل Task analysis
فهرست کردن عناصر تشکیل دهنده وظیفه(خرده وظایف)
مشخص کردن فراوانی انجام شده هر یک از خرده وظیفه ها
روشن کردن اهمیتی که انجام دادن هر یک از خرده وظیفه ها دارند.
ارائه نظر در باره آسانی و دشواریی که هر یک از خرده وظیفه ها دارند.
محاسبه امتیازات مربوط به هر یک از خرده وظیفه ها

26. تحلیل شغل Task analysis
فهرست کردن عناصر تشکیل دهنده وظیفه(خرده وظایف)
مشخص کردن دانش ، مهارت و نگرش لازم جهت انجام هر یک از خرده وظیفه ها

27. فرم تحلیل وظیفه
فعالیت : اداره کردن کلینک بهداشت کودک
وظایف
دانش
مهارت ها
نگرش
میزان نمو راوارسی کند
مراحل مهم بهنجار زندگی
پارامترهای اندازه گیری
مقادیر بهنجار
تفسیر چارت
کودک را بغل کند
اندازه های کودک را بگیرد
کودک را وزن کند
چارت نمو را رسم کند
پارامترهای بهنجار را تشخیص دهد
ملامیت در رفتار
نیاز به وقت
تغذیه را وارسی کند
علایم کمبود مواد غذایی را بداند
علل کمبود های مختلف را بداند
کودک را معاینه کند
از مادر در مورد رژیم غذایی کودک سوال کند .
فواید شیر مادر را بیان کند
علاقه به سلامت کودک احترام به مادر
آگاهی از شرایط اجتماعی خانواده
برای مصون سازی برنامه ریزی کند
دوره و زمان مطلوب برای مصون سازی را بداند
ممنوعیت مصون سازی
شناخت انواع واکسناسیون
تزریقات را انجام دهد
ثبت دقیق برنامه را انجام دهد
در مورد اهمیت تکمیل دوره مصون سازی به مادر توضیح دهد
ملایمت
علاقه به صرف وقت
احترام به مادر

28. فرم تجزیه و تحلیل وظایف شغل : معلم وظیفه: طراحی آموزش دانش مهارت نگرش
وظیفه: طراحی آموزش دانش مهارت نگرش
جمع کل
آسانی و دشواری برای یادگیری
(ج)
میزان اهمیت
(ب)
فراوانی
(الف)
خرده وظایف
تعیین موضوع درس
تعیین اهداف کلی
تعییین اهداف جزیی
تعیین اهداف رفتاری
مشخص کردن روش تدریس
تعیین نوع فعالیت دانشجو
انجام ارزشیابی

29. شاد باشید