1. معرفی پروژه منارید MENARID
ارائه دهنده:
علی خالوئی
دانشجوی ارشد بیابانزدائی دانشگاه کاشان
استاد:
خانم دکتر پناهی

2. معرفی پروژه منارید MENARID
مقدمه:
جهان امروز شاهد بحران‌های غیرمنتظره و ناخواستة طبیعی از جمله تغییرات آب و هوایی گسترده، تخریب منابع طبیعی، بیابانزایی روز افزون، خشکسالیهای پیاپی و کم آبی، افزایش سطح دریاها، جاری شدن سیل، بروز طوفانهای شدید، ظهور ریزگردها و تغییرات وسیع کاربری اراضی با تأثیر بر عوامل انسانی است که در پی آن منابع انسانی و اقتصادی در معرض تهدید قرار می‌گیرند.

3. معرفی پروژه منارید MENARID
مقدمه:
در اواخر دهة 60 میلادی نگرانی‌های زیست‌ محیطی بیش از گذشته خودنمایی کرد و فضای سیاسی بین‌‌المللی را ناچار به تأثیرپذیری هرچند محدود از خود نمود.
از این رو، عده‌ای از متفکران و صاحب‌نظران عرصه منابع طبیعی و محیط زیست، همچنین برخی از دولتمردان، برگزاری اولین کنفرانس بین‌المللی محیط زیست را پیشنهاد دادند.

4. معرفی پروژه منارید MENARID
این کنفرانس در نهایت در سال 1972 در استکهلم سوئد تحت عنوان " انسان و محیط زیست" برگزار شد. این تاریخ را می‌توان نقطه عطفی در زمینه توجه به معضلات زیست محیطی و وضع قوانین در سطح بین‌الملل قلمداد کرد.

5. معرفی پروژه منارید MENARID
پس از برگزاری این کنفرانس تعاملات انسان با طبیعت، بیش از پیش مورد توجه برنامه‌ریزان و قانون‌گزاران قرار گرفت و حقوق بین‌الملل محیط زیست، ‌بویژه معاهدات و توافق‌نامه ها نقش غیرقابل انکاری در تفاهم و تعامل بین ملل و دول برای زیستن و حضور پایدار در سرنوشت مشترک بشر بر کره خاکی ایفا نمود. به این ترتیب، موضوع مدیریت پایدار و اداره موثرتر منابع طبیعی در دستور کار سیاستگزاران و برنامه‌ریزان کشورها قرار گرفت.

6. معرفی پروژه منارید MENARID
برای مثال :
در کنار منافع کشاورزی،‌ نیاز به تامین مواد غذایی و گسترش زمینهای کشاورزی، منافع وجود جنگلها و ضرورت حفاظت از آنها نیز در سطح جهانی مطرح شد.  

8. معرفی پروژه منارید MENARID
بیست سال پس از برگزاری کنفرانس ملل متحد درباره انسان و محیط زیست، به علت تغییر آب‌و‌هوا، ایجاد حُفره لایه اُزن،‌ روند فزاینده جنگلزدایی و بیابانزایی، ابعاد گسترده نابودی تنوع زیستی در خشکی، آبها و بر روی بستر دریاها و اقیانوس‌ها، در سال 1992 «کنفرانس ملل متحد در خصوص محیط زیست و توسعه» موسوم به «اجلاس سران زمین»[1] در ریودوژانیرو در برزیل تشکیل گردید.
1- Earth Summit

9. معرفی پروژه منارید MENARID
در حاشیه‌ این کنفرانس، متن «کنوانسیون تنوع زیستی»[2] و متن «کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا»[3] توسط تعداد زیادی از مقامات عالی رتبه کشورها نهایی و امضا گردید.
شایان ذکر است جمهوری اسلامی ایران، از پیشگامان عضویت در این معاهدات بین المللی بوده و در میان کشورهای در حال توسعه از اعضای فعال محسوب می شود.
[2]- United Nations Conventions on Biological Diversity
[3]- United Nations Framework Convention on Climate Change

10. معرفی پروژه منارید MENARID
فرسایش زمین و بیابانزائی از جمله مشکلات زیست‌محیطی است که مورد توجه مذاکره کنندگان در مجامع بین‌المللی به ویژه در اجلاس سران زمین در سال 1992 بوده است.
در این زمینه به تدریج مذاکراتی شروع شد که منجر به تدوین کنوانسیون مقابله با بیابانزائی در ژوئن 1994 (1373) شد.

11. معرفی پروژه منارید MENARID
مفاد کنوانسیون بیابانزدائی در دسامبر 1996 (آذر ماه 1375) برای کلیه دولت‌های طرف کنوانسیون لازم‌الاجرا گردید و در حال حاضر 193 دولت متعهد به اجرای آن هستند.

12. معرفی پروژه منارید MENARID
جمهوری اسلامی ایران، از سال 1373 بطور فعال یکی از اعضای دبیرخانه این کنوانسیون بوده و از سال 1375 با تصویب مجلس شورای اسلامی رسما به عضویت این کنوانسیون درآمده است و تعهدات ناشی از این عضویت را در راستای پیشگیری و جلوگیری از تخریب سرزمین پذیرفته است. 

13. معرفی پروژه منارید MENARID

14. معرفی پروژه منارید MENARID
موازی با تعیین مرجع ملی مقابله با بیابان زایی و تشکیل کمیته ملی بیابان زدایی ایران در سال 1377، برنامه اقدام ملی بیابانزدایی و کاهش اثرات خشکسالی در جمهوری اسلامی ایران تدوین شد، لیکن این برنامه در اجرا و تحقق اهداف مدون در آن به توفیقات چندانی دست نیافت.

15. معرفی پروژه منارید MENARID
لذا در راستای التزام عملی به کنوانسیون و به منظور اجرایی شدن این برنامه و همچنین جهت شناخت موانع، چالشها و علل عدم موفقیت اجرای برنامه اقدام ملی مقابله با بیابانزدایی، کمیته ملی مربوطه، کارگاههای  مشورتی  خود ارزیابی ظرفیت ملی را برگزار کرد.

16. معرفی پروژه منارید MENARID
در طی این کارگاهها، مشخص شد در مدیریت منابع طبیعی و بهره مندی از خدمات سرزمین، نبود مدیریت یکپارچه، جامع و منسجم مهمترین عامل است.

17. معرفی پروژه منارید MENARID
بر اساس نتایج کارگاههای مذکور، سایر معضلات موثر در عدم اجرایی شدن برنامه اقدام ملی مقابله با بیابان زایی و تحقق مدیریت یکپارچه منابع طبیعی در ایران را می توان به شرح زیر ذکر کرد:
1-کمبود ظرفیت های علمی و فنی لازم
2- بخشی نگری حاکم بر نظام برنامه ریزی کشور
3-مشکلات ساختاری و نهادی (جایگاه تشکیلاتی   کمیته ملی مقابله با بیابان زایی مربوطه)
4- خلاء ها و موانع قانونی و ساختاری موجود
5- برخی ملاحظات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی و ...

18. معرفی پروژه منارید MENARID
پس از شناخت  مشكلات  اجرایی برنامه اقدام ملی مقابله با بيابان زایي،  همچنین لزوم تمرين مديريت  جامع و هماهنگ، 
همكاري هاي بين بخشي و برنامه ريزي مشاركتي و دوسويه،  پروژه بین المللی "تقویت و انسجام سازمانی در راستای مدیریت یکپارچه منابع طبیعی" با مشارکت
تسهیلات جهانی محیط زیست[4](GEF)،
برنامه عمران ملل متحد در ایران[5](UNDP)
و سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور[6](FRWO)
به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت.

19. معرفی پروژه منارید MENARID
این پروژه، بر اساس مصوبه شورای عالی GEF در سال 2008  میلادی (1386 شمسی) در قالب برنامه توسعه ای و همکاری های منطقه ای GEF، در 7 کشور خاورمیانه و شمال آفریقا، با اهداف متفاوت ولی همسو، بطور هم زمان و تحت یک پروژه مادر یا چتر تحت عنوان (MENARID[7]) به اجرا در خواهد آمد.

20. معرفی پروژه منارید MENARID
پروژه منارید در ایران، در چهار حوزه آبخیز مختلف شامل : زیست بوم مرتع، جنگل، اراضی آبی و دیم در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب در مساحتی حدود هکتار اجرا می شود.

21. معرفی پروژه منارید MENARID
این پروژه، با سیاستها و اولویتهای GEF در 4 زمینه کاری شامل تخریب سرزمین، تنوع زیستی، تغییرات اقلیم و آبهای بین الملل منطبق است.

22. معرفی پروژه منارید MENARID
این چهار زمینه کاری
در ذیل تشریح می شوند

24. معرفی پروژه منارید MENARID
1-  تخریب سرزمین :
با عنایت به برنامه راهبردی شماره 1 GEF و انطباق اهداف این پروژه با آن، مدیریت پایدار مراتع و کشاورزی در زمینه کاری تخریب سرزمین قرار می گیرد.
پروژه MENARID همچنین  بر لحاظ موضوع مقابله با تخریب سرزمین در متن سیاستها و برنامه ها در سطوح ملی و منطقه ای دارد.

25. معرفی پروژه منارید MENARID
2-     آبهای بین الملل :
برنامه راهبردی شماره 3 به این موضوع پرداخته و از آنجا که اهداف پروژه با این برنامه سازگار می باشد، بنابراین، با شناسایی عوامل تاثیرگذار و نیازهای گوناگون از منابع آبی، پروژه MENARID الگوهای بهره برداری پایدار از  منابع آب را به منظور برقراری تعادل در بهره‌برداری از منابع آبهای سطحی و زیرزمینی در حوزه‌های آبخيز مرزی معرفی خواهد نمود.

26. معرفی پروژه منارید MENARID
3- حفاظت از تنوع زیستی:
برنامه راهبردی شماره 4 این پروژه در زمینه کاری تنوع زیستی، به محدودیتهای ساختاری و سازمانی و نیز خلاء های قانونی فراروی ارتباط مباحث مربوط به حفاظت از تنوع زیستی و فعالیتهای معیشتی جوامع تحت تاثیر و نیز نظامهای تولیدی می پردازد.

27. معرفی پروژه منارید MENARID
4-تغییرات آب و هوایی:
جهت تخمین میزان ترسیب کربن و پایش و منافع وابسته به آن در اکوسیستمها و معیشتهای مردم، پروژه حمایت کامل خود را در برنامه راهبردی شماره 6 اعمال می نماید. از جمله اقدامات قابل انجام در این بخش می توان به مدیریت و تغییر کاربری اراضی و نیز جنگلکاری اشاره نمود.

28. معرفی پروژه منارید MENARID
این پروژه دروس و تجارب ارزشمندی را به منظور توسعه مدیریت یکپارچه منابع طبیعی در مناطق خشک و نیمه خشک فراهم می آورد و نتایج آن، نه تنها برای کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا بلکه برای سایر مناطقی که تحت تاثیر تخریب سرزمین و کاهش خدمات اکوسیستم قرار دارند، قابل تسری است.

29. معرفی پروژه منارید MENARID
از ویژگیهای قابل توجه و ابتکاری این پروژه، رویکرد چند منظوره و زمینه های کاری مختلف آن است، بدین ترتیب مجموعه ای از  آموخته ها و تجارب در خصوص مدیریت  اکوسیستمهای پیچیده و تخریب شده در اختیار مناطق می گذارد و الگوهای هماهنگی و هم افزایی زمینه های کاری مختلف را معرفی می کند.

30. معرفی پروژه منارید MENARID
[1] - Earth Summit
[2]- United Nations Conventions on Biological Diversity
[3]- United Nations Framework Convention on Climate Change
[4] . Global Environment Facilities
[5] . United Nations Development Programme
[6] . Forest, Range and Watershed Organization
[7]. Middle East and North Africa Regional Program for Promoting Integrated Sustainable Land Development
معرفی پروژه منارید MENARID
ارائه دهنده:
علی خالوئی
دانشجوی ارشد دانشگاه کاشان
استاد:
خانم دکتر پناهی