1. Lehninger Principles of Biochemistry
David L. Nelson and Michael M. Cox
Lehninger Principles of Biochemistry
Fourth Edition
Chapter 21:
Lipid Biosynthesis
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Copyright © 2004 by W. H. Freeman & Company
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

2. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Ómissandi fitusýrur (essential fatty acids)
Dýr geta ekki myndað ómissandi fitusýrur,
en geta framlengt þær og sett inn fleiri tvítengi
Framlengingar- og afmettunarhvörf gerast á sléttu frymisneti (míkrósómum)
Þessar sýrur eru
línolíusýra (18:29,12, :2-6) og
línolensýra (18:39,12, 15, 18:3-3)
Ómega-3 fitusýrur fást úr jurtaolíum,
en ómega-6 fitusýrur úr fiskfeiti,
en einnig úr jurtaolíum (olíu-, sólblóma- og maísolía)
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

3. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

4. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Díoxýgenasi, bæði súrefnisatóm O2 eru innlimuð í myndefnið
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

5. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Sýtókróm P-450 er mónóoxýgenasi eða “mixed function oxidase”
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

6. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Afmettunarhvörf fitusýra í dýrafrumum
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

7. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Smíð ómissandi fitusýra í plöntum gerist á fosfólipíðum
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

8. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

9. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

10. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Ómissandi fitusýrur (essential fatty acids)
Afleiður þeirra eru prostaglandín, þromboxön og levkótríen,
oft kölluð eicosanoíðar
Þau efni gegna mikilvægum lífeðlisfræðilegum stýrihlutverkum, t. d. samloðun blóðflagna
Þau eru flest mynduð frá arakídonsýru
(20:4∆5,8,11,14, 20:4ω-6), sem myndast úr línolíusýru
Í prostaglandínum og þromboxönum er
5 atóma hringur í miðri sameindinni
Einnig eru þar oxó- og hýdroxýlhópar, auk tvítengja
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

11. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Sýklóoxýgenasi (COX) hefur oxýgenasavirkni og peroxídasavirkni
Hvarfefnið er arakídonsýra, myndefni prostaglandín og þromboxön
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

12. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Lípoxýgenasar hvetja myndun levkótríena frá arakídonsýru
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

13. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Ómissandi fitusýrur (essential fatty acids)
Ensímið sýklóoxýgenasi (cyclooxygenase)
hvetur hringmyndunina og notar súrefni
Asetýlsalisýlsýra (magnýl, aspirín) hindrar sýklóoxýgenasa
Mörg önnur lyf hindra sýklóoxýgenasa
Ef virkni sýklóoxýgenasa minnkar,
loða blóðflögur síður saman og blóð storknar síður
Asetýlsalisýlsýra dregur því úr líkum á kransæðastíflu
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

14. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Aspirín hindrar COX
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

15. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Þessi lyf hindra COX, eru non-steroidal antiinflammatory drugs, NSAIDs
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

16. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Sýklóoxýgenasi 1 (COX-1) binst hindranum flúrbíprófen (appelsínugulur)
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

17. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

18. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
COX-1, til vinstri, hefur áhrif á maga, bólgur, sótthita og sársauka
COX-2, til hægri, hefur áhrif á bólgur, sótthita og sársauka
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

19. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Þessi lyf bindast COX x betur en COX-1
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur

20. Ómettaðar og ómissandi fitusýrur
Ómissandi fitusýrur (essential fatty acids)
Aðrar afleiður myndast frá línolensýru
og fitusýrum úr sjávarfangi (ω-3 fitusýrur)
Sumar þeirra hindra samloðun blóðflagna,
lýsi getur því dregið úr úr líkum á kransæðastíflu
Lengri -3 fitusýrur myndast frá línolensýru
og eru í fiskolíum
EPA (eicosapentaenóinsýra) 20:5∆5,8,11,14,17
DPA (docosapentaenóinsýra) 22:5∆7,10,13,16,19
DHA (docosahexaenóinsýra) 22:6∆4,7,10,13,16,19
Þær eru mikilvægar fyrir miðtaugakerfið og þroskun þess
Ómettaðar og ómissandi fitusýrur