1. Mengun af völdum tríbútýltins (TBT) við strendur Íslands
Lovísa Ólöf Guðmundsdóttir
Jörundur Svavarsson
Líffræðistofnun Háskólans

2. TBT Tríbutýltin aðallega notað í botnmálningu skipa flugvélarúður
PVC rör (DBT)
fiskeldiskvíar
Nucella lapillus

3. TBT Hrun í ostrueldi í Frakklandi 1977-1979
Skeljaþykknun, röskun á tímgun
Vansköpun hjá sniglum (imposex, intersex)
Fjölmörg önnur áhrif
Littorina saxatilis

4. Imposex
Kvendýr!
Hagger et al. 2006

5. Vatnatilskipun ESB Markmið m.a. Strandsjór Vöktun
Að auka vernd og bæta vatnakerfi, t.d. með því að minnka eða stöðva losun “hættulegra” efna.
Strandsjór
Vöktun

6. Tilmæli IMO IMO (International Maritime Organisation)
2003 – global stop on the use of TBT on vessels (no new applications after 1 January 2003)
2008 – No use of TBT after 1 January 2008

7. Tilskipanir ESB varðandi TBT
Regulation (EC) No 782/2003
Article 5.2: As from 1 January 2008 all ships flying an EU flag and all ships flying another flag that enter an EU port shall not bear organotin compounds.. ...or bear a coating that forms a barrier to such compounds...
Article 4: As from 1 July 2003, organotin compounds which act as biocides in antifouling systems shall not be applied or reapplied on ships.

8. TBT
Vaktað við Ísland á fimm ára fresti með mati á vansköpun (imposex) í nákuðungi (Nucella lapillus)
1992/1993, 1998, 2003, 2008
Ástand í strandsjó, sniglar lifa í fjöru
Fjármagnað af Umhverfisráðuneyti
Verkefnið unnið undir yfirumsjón Umhverfisstofnunar
Unnið af Líffræðistofnun Háskólans

9. Sýnatökusvæði

10. Aðferðir >50 sniglum safnað á hverjum stað
Dýrin krufin á rannsóknastofu
Dýrin kyngreind út frá sæðis-
móttökukirtli
Vansköpunarstig (Vas deferens
sequence) metið
Lengd getnaðarlims mæld undir
víðsjá

11. Aðferðir Stuðlar reiknaðir út fyrir hverja stöð
VDSI stuðull – vas deferens sequence index –
sáðrásarstig
RPSI – relative penis size index
hlutfallsleg stærð getnaðarlims

12. Ástand 2008 Minni hafnir Stöð nr. Staður Dagsetning Fjöldi dýra VDSI
RPSI
1992/1993
1998
2003
2008
Nærri minni höfnum 1
Hafnir 50
4.14
1.33
0.35
66.60
0.03 2
Hvalsnes 51
1.21
0.48
0.69
0.01
0.0
0.09 3
Garðsviti
1.39
1.00
0.24
0.10 4
Ritunipa
1.78
1.50
0.84
0.20
0.07 6
Vatnsleysa
1.19
0.28
0.29 27
Eyrarbakki
1.20
0.31
0.26
0.02
0.04 31
Traðir
0.88
0.74 32
Arnarstapi
4.04
3.57
0.44
0,8
12.80
9.06
0,01 33
Gamlavík
0.91
2.46
0.59
0,12
<0,01 34
Grundarfjörður 49
3.90
2.39
0.41
0,39
14.10
0.06 35
Berserkseyri 21
0.27 36
Stykkishólmur
3.28
0.52
1.80 37
Brjánslækur
2.33
4.22
0.57
1.10
6.50 39
Vatnseyri
3.78
0.45
2,68
17.00
0,18 40
Svarthamrar
0.33 41
Bíldudalur
3.67
2.07
2,39
10.90
1,4 43
Þingeyri
3.82
0.50
0,125
18.00 44
Miðhlíð
3.45
1.13
2.20 45
Súðavík
3.71
1.56
2,46
9.80
0.00
0,56

13. Ástand 2008 Minni hafnir Stöð nr. Staður Dagsetning Fjöldi dýra VDSI
RPSI
1992/1993
1998
2003
2008
Nærri minni höfnum 1
Hafnir 50
4.14
1.33
0.35
66.60
0.03 2
Hvalsnes 51
1.21
0.48
0.69
0.01
0.0
0.09 3
Garðsviti
1.39
1.00
0.24
0.10 4
Ritunipa
1.78
1.50
0.84
0.20
0.07 6
Vatnsleysa
1.19
0.28
0.29 27
Eyrarbakki
1.20
0.31
0.26
0.02
0.04 31
Traðir
0.88
0.74 32
Arnarstapi
4.04
3.57
0.44
0,8
12.80
9.06
0,01 33
Gamlavík
0.91
2.46
0.59
0,12
<0,01 34
Grundarfjörður 49
3.90
2.39
0.41
0,39
14.10
0.06 35
Berserkseyri 21
0.27 36
Stykkishólmur
3.28
0.52
1.80 37
Brjánslækur
2.33
4.22
0.57
1.10
6.50 39
Vatnseyri
3.78
0.45
2,68
17.00
0,18 40
Svarthamrar
0.33 41
Bíldudalur
3.67
2.07
2,39
10.90
1,4 43
Þingeyri
3.82
0.50
0,125
18.00 44
Miðhlíð
3.45
1.13
2.20 45
Súðavík
3.71
1.56
2,46
9.80
0.00
0,56

14. Ástand 2008 Stærri hafnir Stöð nr. Staður Dagsetning Fjöldi dýra VDSI
RPSI
1992/1993
1998
2003
2008
Nærri stærri höfnum (Reykjavíkur og Hafnafjarðarhöfn) 9
Hlíðsnes 50
4.64
3.80 4
3,92
49.50
11.26
17.51
5,37 11
Sæbraut 49
4.03
2.41
2.38
0,88
4.90
0.72
0.22
<0,01 12
Seltjörn
3.39
2.00
2.65
0,16
4.60
0.73
0.1
0,01 13
Látraströnd 46
4.21
3.24
2.88
1,79
29.70
6.29
0.69
0,13
14-a
Örfirisey
4.30
4.00
3,16
44.60
13.19
19.8
1,27
14-b -
3,71
5,12 15
Ingólfsgarður
(2)
5.30
Absent
5.5
89.30
48.7 16
Laugarnes
4.80
3.41
3.46
2,42
62.00
1.55
2.13
0,72 17
Grafarvogur 51
4.50
4.18
3.79
2,58
57.10
25.19
13.42 18
Gufunes 43
4.13
4.26
3.59
2,06
46.70
25.56
3.04
0,41 20
Hofsvík
3.69
1.58
1.63
0,19
10.70
0.01
0.04 21
Hjarðarnes
1.89
1.11
0.88
0,36
0.60

15. Ástand 2008 Stærri hafnir Stöð nr. Staður Dagsetning Fjöldi dýra VDSI
RPSI
1992/1993
1998
2003
2008
Nærri stærri höfnum (Reykjavíkur og Hafnafjarðarhöfn) 9
Hlíðsnes 50
4.64
3.80 4
3,92
49.50
11.26
17.51
5,37 11
Sæbraut 49
4.03
2.41
2.38
0,88
4.90
0.72
0.22
<0,01 12
Seltjörn
3.39
2.00
2.65
0,16
4.60
0.73
0.1
0,01 13
Látraströnd 46
4.21
3.24
2.88
1,79
29.70
6.29
0.69
0,13
14-a
Örfirisey
4.30
4.00
3,16
44.60
13.19
19.8
1,27
14-b -
3,71
5,12 15
Ingólfsgarður
(2)
5.30
Absent
5.5
89.30
48.7 16
Laugarnes
4.80
3.41
3.46
2,42
62.00
1.55
2.13
0,72 17
Grafarvogur 51
4.50
4.18
3.79
2,58
57.10
25.19
13.42 18
Gufunes 43
4.13
4.26
3.59
2,06
46.70
25.56
3.04
0,41 20
Hofsvík
3.69
1.58
1.63
0,19
10.70
0.01
0.04 21
Hjarðarnes
1.89
1.11
0.88
0,36
0.60

16. Ástand 2008
VDSI
Nærri stærri höfnum, 2003

17. Ástand 2008
RPSI
Nærri stærri höfnum, 2008
Nærri minni höfnum, 2008

18. Ályktanir Ástand hefur lagast í nágrenni við minni hafnir
Ástand hefur lagast í nágrenni við stærri hafnir
Ástand þó enn alvarlegt í nágrenni við stærri hafnir (Reykjavíkurhöfn,
Hafnarfjarðarhöfn)

19. Ályktanir TBT í seti/umhverfi enn að hafa áhirf
Tímaþáttur (enn lifandi einstaklingar með “gamla” mengun)

20. Þakkir Umhverfisstofnun Umhverfisráðuneyti
Theresu Noack fyrir aðstoð við sýnatöku