1. Informatička pismenost
Informacije i komunikacija
Zoltan Geller
2015

2. Sadržaj Računarske mreže Internet World Wide Web Internet Explorer
Preuzimanje sadržaja sa interneta
Pretraživanje interneta

3. Računarske mreže - Osnovni pojmovi -
ŠTA JE RAČUNARSKA MREŽA?
SISTEM MEĐUSOBNO POVEZANIH RAČUNARA
KOJI SU MOGUĆI CILJEVI POVEZIVANJA?
KOMUNIKACIJA
DELJENJE RESURA (FAJLOVA, PROGRAMA, UREĐAJA – NA PRIMER: ŠTAMPAČI, SKENERI)
...
KAKO MOGU BITI RAČUNARI POVEZANI U MREŽI?
KABLOVIMA ILI BEŽIČNIM PUTEM

4. Računarske mreže - Mreža ravnopravnih računara -
KOJE SU ZNAČAJNE OSOBINE MREŽE RAVNOPRAVNIH RAČUNARA?
SVI RAČUNARI SU RAVNOPRAVNI
KORISNICI ODREĐUJU ŠTA ĆE NA SVOJIM RAČUNARIMA PODELITI SA OSTALIMA U MREŽI
MALI BROJ RAČUNARA
JEDNOSTAVNO UMREŽAVANJE

5. Računarske mreže - Klijent/Server arhitektura -
ŠTA JE SERVER?
KLIJENTI
SERVERI
RAČUNAR KOJI PRUŽA USLUGE DRUGIM RAČUNARIMA (KLIJENTIMA) PREKO MREŽE
ŠTA JE KLIJENT?
RAČUNAR KOJI KORISTI USLUGE DRUGIH RAČUNARA (SERVERA) PREKO MREŽE

6. Računarske mreže - Klijentski programi -
WEB ČITAČI, PREGLEDAČI (WEB BROWSER)
KLIJENTI ELEKTRONSKE POŠTE ( CLIENT)
Internet Explorer
Mozilla Firefox
Google Chrome
Opera
Microsoft Outlook
Windows Live Mail
Mozilla Thunderbird
The Bat!
KLIJENTI ZA RAZMENU TRENUTNIH PORUKA (CHAT)
Skype
Viber
Windows Live Messenger

7. Računarske mreže - Osobine servera -
ŠTA JE SERVER?
KAKO SE ODVIJA KOMUNIKACIJA IZMEĐU SERVERA I KLIJENATA?
RAČUNAR KOJI PRUŽA USLUGE DRUGIM RAČUNARIMA (KLIJENTIMA) PREKO MREŽE
PREKO RAČUNARSKIH MREŽA
KOJE SU BITNE OSOBINE SERVERA?
SPECIJALIZOVAN HARDVER VISOKIH PERFORMANSI
SPECIJALIZOVAN OPERATIVNI SISTEM
ČESTO NIJE POTREBAN RAZVIJEN GRAFIČKI KORISNIČKI INTERFEJS (GUI – Graphical User Interface)
MOGUĆNOST MENJANJA KONFIGURACIJE HARDVERA I SOFTVERA BEZ ZAUSTAVLJANJA SISTEMA
VISOK NIVO BEZBEDNOSTI I POUZDANOSTI

8. Računarske mreže - Vrste servera -
VRSTA SERVERA
ZADATAK
VRSTA SERVERA
ZADATAK
Web server (web)
Isporučuje Web stranice
Server elektronske pošte (mail)
Upravlja isporukom pošte
Server baze podataka (database)
Pristup bazama podataka
Fajl server (file)
Pristup deljenim fajlovima
Server računarskih igara (game)
Omogućava igranje igara
Server naziva domena (domain name server)
Pretvara adrese zapisane u obliku koji je razumljiv za čoveka u oblik koji se koristi od strane računara.

9. Računarske mreže - Podela na osnovu veličine -
ŠTA JE LAN (Local Area Network)?
LOKALNA RAČUNARSKA MREŽA
POKRIVA RELATIVNO MALI PROSTOR
KANCELARIJA, UČIONICA, ZGRADA
ŠTA JE WAN (Wide Area Network)?
MREŽA ŠIROKOG PODRUČJA
POKRIVA ŠIRE PODRUČJE
GRAD, REGION, DRŽAVA
MREŽA LAN-OVA

11. Sadržaj Računarske mreže Internet World Wide Web Internet Explorer
Preuzimanje sadržaja sa interneta
Pretraživanje interneta

12. Internet - Osnovni pojmovi -
ŠTA JE INTERNET?
GLOBALNA RAČUNARSKA MREŽA
ŠTA JE BIO PRETHODNIK INTERNETA?
ARPANET – PROJEKAT AMERIČKE VLADE
ŠTA JE PROTOKOL?
SKUP PRAVILA
KOJI PROTOKOL SE KORISTI ZA PRENOS PODATAKA NA INTERNETU?
TCP/IP PROTOKOL (Transmission Control Protocol / Internet Protocol)

13. Internet - TCP/IP protokol -
ŠTA JE ZADATAK TCP PROTOKOLA?
DELI PORUKE NA MANJE PAKETE
PAKETI PUTUJU PREKO MREŽE NEZAVISNO OD OSTALIH PAKETA
KADA SVI PAKETI STIGNU DO CILJA, SASTAVLJA SE PORUKA
ŠTA JE ZADATAK IP PROTOKOLA?
DEFINIŠE JEDNOZNAČNO ADRESIRANJE RAČUNARA NA INTERNETU
SVAKI RAČUNAR POVEZAN NA INTERNET IMA JEDINSTVENU IP ADRESU
KAKO IZGLEDA IP ADRESA?

14. Internet - Naziv domena -
PRETVARANJE NAZIVA DOMENA U IP ADRESU POMOĆU SERVERA NAZIVA DOMENA (DNS)
ŠTA JE NAZIV DOMENA?
SLOVNA OZNAKA KOJA ZAMENJUJE IP ADRESU
PRIMER NAZIVA DOMENA
KAKO DOLAZIMO DO NAZIVA DOMENA NA OSNOVU IP ADRESE?
POMOĆU SERVERA NAZIVA DOMENA (DNS – Domain Name Server)
ŠTA JE ZADATAK SERVERA NAZIVA DOMENA?
DA NAĐE IP ADRESU KOJA ODGOVARA DATOM NAZIVU DOMENA

15. Internet - Internet provajderi -
ŠTA JE ZADATAK INTERNET PROVAJDERA?
DAVALAC INTERNET USLUGA (ISP – Internet Service Provider)
KOMERCIJALNA ORGANIZACIJA KOJA JE STALNO POVEZANA NA INTERNET
I SVOJIM KORISNICIMA NUDI PRISTUP INTERNET SERVISIMA
ŠTA UKLJUČUJU INTERNET SERVISI?
PRISTUP WEB STRANICAMA
ELEKTRONSKA POŠTA
RAZMENU TRENUTNIH PORUKA (CHAT)
PRENOS FAJLOVA
PRENOS GLASA PREKO INTERNETA – TELEFONIRANJE PREKO INTERNETA (VoIP – Voice over IP) – npr. Skype

16. Sadržaj Računarske mreže Internet World Wide Web Internet Explorer
Preuzimanje sadržaja sa interneta
Pretraživanje interneta

17. World Wide Web - Hipertekst 1 -
ŠTA JE WORLD WIDE WEB (WEB)?
SISTEM MEĐUSOBNO POVEZANIH WEB STRANICA - HIPERTEKSTA
Tim Berners-Lee
ŠTA JE HIPERTEKST (Hypertext)?
DOKUMENT KOJI SADRŽI VEZE (HIPERLINKOVE) PREMA DRUGIM DOKUMENTIMA
ŠTA JE JOŠ POTREBNO ZNATI O WEB-U?
NAJPOZNATIJI INTERNET SERVIS
AUTOR WEB-A JE Tim Berners-Lee
NASTAO JE U CERN-U, GODINE

18. World Wide Web - Hipertekst 2 -
HTML
DA LI JE WEB ISTO ŠTO I INTERNET?
NE!
WEB JE SAMO JEDAN OD SERVISA INTERNETA
VRSTA DOKUMENTA: HTML
POČETAK DOKUMENTA
GLAVA DOKUMENTA
ŠTA JE HTML (HyperText Markup Language)?
JEZIK ZA OZNAČAVANJE HIPERTEKSTA –
JEZIK KOJI SE KORISTI ZA PRAVLJENJE WEB STRANICA
TELO DOKUMENTA
KRAJ DOKUMENTA

19. World Wide Web - URL - ŠTA JE URL (Uniform Resource Locator)?
JEDINSTVENA ADRESA RESURSA – WEB ADRESA

20. World Wide Web - Delovi URL-a -
/ studije / studije_osnovne.html
PROTOKOL ZA PRENOS HIPERTEKSTA RS
WEB SERVIS FAKULTETA
MREŽA SRBIJE
NAZIV DOMENA
DOMEN PRVOG (NAJVIŠEG) NIVOA
WWW
.rs
DOMEN DRUGOG NIVOA
.ac
DOMEN TREĆEG NIVOA
.uns AC
DOMEN ČETVRTOG NIVOA
.ff
AKADEMSKA MREŽA SRBIJE
DOMEN PETOG (NAJNIŽEG) NIVOA
www
UNS
FOLDER
studije FF
FAJL
studije_osnovne.html
MREŽA UNIVERZITETA U NOVOM SADU
MREŽA FILOZOFSKOG FAKULTETA U NOVOM SADU
GRANIČNIK /

21. World Wide Web - Međunarodni domeni najvišeg nivoa -
VRSTA PREZENTACIJE
DOMEN
VRSTA PREZENTACIJE
.com
Komercijalne stranice
.edu
Obrazovne stranice, pre svega Američki univerziteti
web.mit.edu,
.gov
Stranice vladinih ustanova SAD
.org
Stranice neprofitnih organizacija
.net
Internet provajderi, opšti domen
.mil
Stranice oružanih snaga SAD

22. World Wide Web - Nacionalni domeni najvišeg nivoa -
ZEMLJA
DOMEN
ZEMLJA
.rs
Srbija
.hu
Mađarska
.ro
Rumunija
.de
Nemačka
.jp
Japan
.br
Brazil
.cn
Kina
.ru
Rusija
.us
Sjedinjene Američke Države

23. Sadržaj Računarske mreže Internet World Wide Web Internet Explorer
Preuzimanje sadržaja sa interneta
Pretraživanje interneta

24. Internet Explorer - Radno okruženje -
TRAKA NASLOVA
POLJE ADRESE
ALATI
KARTICE
RADNA POVRŠINA
TRAKA STATUSA

25. Internet Explorer - Osnove korišćenja -
NAREDBA
ZNAČENJE
PREČICA
NAREDBA
ZNAČENJE
PREČICA
Stop
Zaustavlja učitavanje
Esc
Refresh
Ponovno učitavanje F5
Home
Početna stranica
Alt + Home
New Tab
Nova kartica
Ctrl + T
Prikaz menija programa
Alt
Prikaz na celom ekranu
F11
Novi prozor
Ctrl + N

26. Internet Explorer - Navigacija -
KAKO SE VRAĆAMO NA PRETHODNU STRANICU?
KAKO PRELAZIMO NA SLEDEĆU STRANICU?
BACK
Alt + ←
FORWARD
Alt + →
KAKO ZNAMO DA SE ISPOD POKAZIVAČA MIŠA NALAZI LINK?
MENJA OBLIK U ŠAKU SA ISPRUŽENIM KAŽIPRSTOM
KAKO OTVARAMO LINK?
NAČIN
PREČICA
NAČIN
PREČICA
UNUTAR ISTE STRANICE
JEDAN KLIK
UNUTAR NOVE KARTICE
Ctrl + KLIK
UNUTAR NOVOG PROZORA
Shift + KLIK

27. Internet Explorer - Traženje na Web stranicama -
KAKO OTVARAMO POLJE ZA TRAŽENJE?
Ctrl + F
ZADATAK
NAREDBA
ZADATAK
NAREDBA
SLEDEĆA POJAVA IZRAZA
Next
PRETHODNA POJAVA IZRAZA
Previous
SAMO SAMOSTALNE REČI
Match whole word only
ŽELIMO RAZLIKOVATI MALA I VELIKA SLOVA
Match case

29. Sadržaj Računarske mreže Internet World Wide Web Internet Explorer
Preuzimanje sadržaja sa interneta
Pretraživanje interneta

30. Preuzimanje sadržaja sa interneta - Kopiranje teksta sa Web stranice -
KAKO KOPIRAMO TEKST SA WEB STRANICE U DOKUMENT?
OZNAČIMO TEKST I IZ PRIRUČNOG MENIJA BIRAMO NAREDBU Copy
Internet Explorer
Copy
KOPIRAN TEKST ĆEMO U DOKUMENT UMETNUTI NAREDBOM Paste
Paste Special ↓
Unformatted Text
Paste Options ↓
Keep Text Only
KOPIRAN TEKST BIĆE FORMATIRAN NA ISTI NAČIN KAO NA STRANICI, SADRŽAĆE I LINKOVE.
Paste
KAKO KOPIRAMO TEKST BEZ FORMATIRANJA?
Word
POMOĆU NAREDBE Paste Special i OPCIJE Unformatted Text
Paste
POMOĆU IKONE Paste Options i OPCIJE Keep Text Only

31. Preuzimanje sadržaja sa interneta - Kopiranje slike i adrese linka i slike -
KAKO KOPIRAMO
ADRESU (URL) SLIKE?
KAKO KOPIRAMO
ADRESU LINKA?
KAKO KOPIRAMO
SLIKU?
Properties ↓
Copy (URL)
Paste
Copy Shorcut ↓
Paste
Copy ↓
Paste

32. Preuzimanje sadržaja sa interneta - Preuzimanje slike i datoteke -
KAKO PREUZIMAMO SLIKU?
KAKO PREUZIMAMO DATOTEKU?
Save Picture As
Save Target As

33. Preuzimanje sadržaja sa interneta - Čuvanje Web stranica na disku -
NA KOJE NAČINE MOŽEMO SAČUVATI WEB STRANICE?
POMOĆU KOJE NAREDBE ČUVAMO WEB STRANICU NA DISKU?
NEKOMPLETNA WEB STRANICA
TEKSTUALNA DATOTEKA
WEB ARHIVA
KOMPLETNA WEB STRANICA
File → Save As
Ctrl + S
NAČIN ČUVANJA
OPIS
NAČIN ČUVANJA
OPIS
Web page complete
(*.htm, *.html)
WEB DOKUMENT (HTML FAJL) I SVI PRATEĆI FAJLOVI - U POMOĆNOM FOLDERU.
Web archive, single file (*.mht)
WEB DOKUMENT I PRATEĆI FAJLOVI U OBLIKU POSEBNE ARHIVE
Webpage, HTML only (*.htm, *.html)
SAMO WEB DOKUMENT (HTML FAJL) BEZ PRATEĆIH FAJLOVA (NPR. SLIKE)
Text file (*.txt)
SAMO TEKST SA WEB STRANICE
KOJA OPCIJA ODREĐUJE NAČIN ČUVANJA?
Save As Type
Text file (*.txt)
Web archive, single file (*.mht)
Webpage, HTML only (*.htm, *.html)
Web page complete (*.htm, *.html)

34. Preuzimanje sadržaja sa interneta - Štampanje Web stranice -
KAKO
ŠTAMPAMO
WEB STRANICE?
Print
Ctrl + P
KOJI ŠTAMPAČ KORISTIMO?
Microsoft XPS Document Writer
ŠTAMPA U FAJL TIPA XPS

35. Sadržaj Računarske mreže Internet World Wide Web Internet Explorer
Preuzimanje sadržaja sa interneta
Pretraživanje interneta

36. Pretraživanje interneta - Različite mogućnosti pretrage -
vremenska prognoza
notebook
fakultet
notebook -film -movie
“vremenska prognoza”
* fakultet
ecdl
ecdl site:
NAČIN
PRIMER
NA OSNOVU KLJUČNIH REČI
vremenska prognoza
PO TAČNOM IZRAZU
“vremenska prognoza”
ISKLJUČIVANJE REČI
notebook –film –movie
PROIZVOLJNA REČ
* fakultet
TRAŽENJE SAMO NA DATOJ ADRESI
ecdl site:
NAČIN
PRIMER

37. Informatička pismenost
Informacije i komunikacija
Zoltan Geller
2015