1. ადრეულ ასაკში ბავშვის სიცოცხლისა და განვითარების კონცეფცია, როგორც სიღარიბის და უთანასწორობის შემცირების საშუალება

2. მტკიცებულებათა სიმრავლე
ჯანმრთელობის, განათლების, ფსიქოლოგიის, ნეირომეცნიერებებისა და ადამიანური კაპიტალის ფორმირების ეკონომიკის სფეროებიდან
ბავშვთა ადრეულ ასაკში ჯანსაღი განვითარება მნიშვენლოვან გავლენას ახდენს –
ჭარბწონიანობის /ზრდაში
ჩამორჩენის პრევენციაზე
–წიგნიერებისა და მათემატიკური
აზროვნების უნარზე
ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე
გულის დაავადებების პრევენციაზე
დანაშაულის, ძალადობის პრევენციაზე
ეკონომიკურ მონაწილეობის ზრდაზე
კეთილდღეობაზე

3. ბავშვთა ადრეული ასაკი განვითარების ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაზა ცხოვრებაში
ადრეული გამოცდილებისა და გენების გამოხატვის ინტერაქტიური გავლენა ზემოქმედებას ახდენს მომწიფებადი ტვინის არქიტექტურაზე.
ადრეული გარემო პირობები, დეპრივაცია, სტრესი, ურთიერთობები, ენა - პირდაპირ „ძერწავს“ განვითარებად ტვინს

4. ტვინის არქიტექტურა აგებულია “ქვევიდან ზევით” თანმიმდევრობით: უფრო მაღალი უნარები უფრო რთულად ვითარდება, თუ უფრო დაბალი უნარები სათანადოდ არ ჩამოყალიბდა
სინაფსური სიხშირე
დაბადებისას
6 წლის ასაკში
14 წლის ასაკში 4

5. შესაძლებლობების ფანჯარა - ადრეულ ასაკში ბავშვთა განვითარება
ენა
უფრო მაღალი
შემეცნებითი ფუნქცია
გრძნობის უნარები
(მხედველობა, სმენა) -6 -3 3 6 9 1 4 8 12 16
ადამიანის უნარები ძალზე ადრე ყალიბდება მგრძნობიარე პერიოდების პროგნოზირებადი სიხშირით -
მაგალითად:
ენის ცოდნა უცაბედად არ წარმოიშობა გარკვეულ წინასწარ განსაზღვრულ ასაკში გარკვეული წინასწარ განსაზღვრული ფორმით, არამედ იგი ყალიბდება მას შემდეგ, რაც ბავშვმა დაიწყო ურთიერთგაცვლა მზრუნველებთან ისეთ თანარეგულირებად საქმიანობაში, როგორიცაა გაზიარება, მოთხოვნა, იმიტაცია, თამაში, დასახელება, აღწერა, ბოდიშის მოხდა და სხვ.
თვეები
წლები
ასაკი
ჩასახვა
არსებობს კრიტიკული ან მგრძნობიარე პერიოდები, რომელთა განმავლობაშიც აუცილებელია გარკვეული ტიპის სტიმულების მიღება
C. Nelson, in From Neurons to Neighborhoods, 2000 5 5

6. უკიდურესი უგულველყოფა
ტვინის უჯრედები სტაბილიზდება ასაკთან ერთად და სულ უფრო მეტად რთულდება მათი შეცვლა
სწორი კვება და მდიდარი გამ,ოცდილება გავლენას ახდენს ტვინის განვითარებაზე
3 წლის ბავშვები
The scientists distinguish three levels of stress which a human being could be exposed too:
- Positive stress, which is a moderate, short-lived response (brief increase in heart rate, blood pressure or mild elevations of cortisol or cytokine levels…) this is an important and necessary stress (usually associated with meeting new people, being placed in new environments, etc…)
Tolerable stress, responses which could disrupt brain architecture but are relieved by supportive relationships that facilitate adaptive coping and restore the heart rates and hormone levels. This stress could occur in case of death of loved ones, divorce of parents, natural disaster, etc…
Toxic Stress – strong and prolonged activation in the absence of a buffering “adult support”. Stressors include abusen and neglect, maternal depression, parental substance abuse, family violence… Persistent deviations of of stress hormones disrupt the architecture of the brain which has long-ter consequences.
ნორმა
უკიდურესი უგულველყოფა

7. უთანასწორობა იწყება ადრეულ ასაკში და პროგრესულად ღრმავდება
დამცველი ფაქტორები
კარგი კვება
გულისხმიერი აღზრდა
უსაფრთხო და მასტიმულირებელი გარემო
ჯანმრთელობის დაცვა (პრენატალური, დედათა, ახალშობილთა, ჩვილთა)
ოჯახის ადეკვატური შემოსავალი
ბიოლოგიური რისკები
კვების ქრონიკული დეფიციტი
რკინისა და იოდის დეფიციტი
საშვილოსნოს შიგნით ზრდის შეფერხება
აივ ინფექცია
ფსიქოსოციალური რისკები
არასათანადო ურთიერთობა მზრუნველსა და ბავშვს შორის
დედის დეპრესიულობა
ინსტიტუციური აღზრდა
ძალადობის მსხვერპლობა
ცუდი სასწავლო გარემო
ოპტიმალური
ოპტიმალური
განკურნება
პოტენციალზე ნაკლები
ქცევითი კომპეტენტურობის
ტრსექტორიები
დამცველი > რისკფაქტორები
რისკფაქტორების შემცირება, დამცველი ფაქტორების ზრდა, ან ინტერვენცია მგრძნობიარე პერიოდში
ტვინის ფუნქციონირება
პოტენციალზე ნაკლები
რისკფაქტორები > დამცველი ფაქტორები
პრენატალური
ახალშობილი
ბავშის ადრეული
ასაკი
მოზარდობა
ზრდასრულობა
Lancet, 2011

8. მცირეწლოვანი ბავშვი და ოჯახი - ბავშვის უფლებათა კონვენცია
მცირეწლოვანი ბავშვი და ოჯახი - ბავშვის უფლებათა კონვენცია
საქართველომ განახორციელა გაეროს ბავშვის უფლებათა კონვენციის რატიფიკაცია
მუხლი 5 მონაწილე სახელმწიფოები პატივს სცემენ მშობელთა პასუხისმგებლობებს, უფლებებსა და მოვალეობებს...
მუხლი მონაწილე სახელმწიფოები უზრუნველყოფენ, რომ ბავშვი არ დაშორდეს თავის მშობლებს ...
მუხლი ორივე მშობელს აქვს საერთო პასუხისმგებლობა ბავშვის აღზრდასა და განვითარებაზე. 2. მონაწილე სახელმწიფოებმა სათანადო დახმარება უნდა გაუწიონ მშობლებს... თავიანთი მოვალეობის შესრულებაში, აღზარდონ ბავშვი...
მუხლი 24 (ე) ...მშობლები...ინფორმირებულნი არიან, ხელი მიუწვდებათ განათლებაზე და სარგებლობენ დახმარებით ბავშვთა ჯანმრთელობისა და კვების შესახებ საბაზისო ცოდნის გამოყენებისათვის (ვ) მითითებები მშობლებისათვის
მუხლი მშობელს (მშობლებს) ... ეკისრებათ ძირითადი პასუხისმგებლობა უზრუნველყონ ბავშვის განვითარებისათვის საჭირო ცხოვრების პირობები მონაწილე სახელმწიფოები... აუცილებელ ზომებს იღებენ იმისათვის, რათა დახმარება გაუწიონ... და აუცილებლობის შემთხვევაში მატერიალურად ეხმარებიან და თანადგომას უწევენ პროგრამებს, უწინარესად საკვებით, ტანსაცმლითა და საცხოვრებლით უზრუნველყოფის თვალსაზრისით.

9. მშობელთა პასუხისმგებლობები – ზოგადი კომენტარი #7
მშობელთა პასუხისმგებლობები – ზოგადი კომენტარი #7
ბავშვის უფლებათა რეალიზაცია ადრეულ ასაკში
მშობლები არიან ვალდებულებების ძირითადი მატარებლები
მათ შესაძლოა სჭირდებოდეთ დახმარება თავიანთი პასუხისმგებლობის შესრულებისათვის
მცირეწლოვანი ბავშვები განსაკუთრებით მოწყვლადნი არიან დაშორების უარყოფითი შედეგების მიმართ
მცირეწლოვანი ბავშვები არასოდეს უნდა იყვნენ მოთავსებულნი ინსტიტუციაში მხოლოდ სიღარიბის, ქრონიკული დაავადების, ან შეზღუდული შესაძლებლობების ქონის გამო

10. მცირეწლოვანი ბავშვები ინსტიტუციებში
იშვიათად აქვთ შესაძლებლობა განავითარონ მიჯაჭვულობა მშობლის / მზრუნველის მიმართ
აქვთ ნაკლები დრო და საშუალება თამაშის, სოციალური ურთიერთობისა და ინდივიდუალური ზრუნვისათვის, ვიდრე ოჯახში მცხოვრებ ბავშვებს
შესაძლოა ემუქრებოდეთ ზიანი და მოწყვლადობის გაზრდილი რიკსი
მიჯაჭვულობის დარღვევა
ჩამორჩენა განვითარებაში, მათ შორის ნერვული ატროფია, რომელიც ზეგავლენას ახდენს შემეცნებით, სოციალურ, ემოციურ და ფიზიკურ განვითარებაზე

11. ადრეულ ასაკში ბავშვთა განვითარების პროგრამები
პროგნოზირებადი, გულისხმიერი და მოსიყვარულე ზრუნვა; უსაფრთხო მიჯაჭვულობა; ურთიერთობა და კომუნიკაცია
ხელშემწყობი, პრევენციული და განკურნებაზე ორიენტირებული ჯანდაცვა და ადეკვატური და სათანადო კვება
ადრეული ურთიერთობები
ოჯახის მხარდაჭერა
ჯანმრთელობა
და კვება
ჩამორჩრნისა და შეზღუდული შესაძლებლობების ადრეული გამოვლენა და ინტერვენცია; ძალადობისა და უგულველყოფისაგან დაცვა
ბავშვთა ჯანმრთელობისა და განვითარების შესახებ ცოდნის ხელმისაწვდომობა; საოჯახო და ბავშვთა დახმარება; განსახლება, დასაქმება...
დაცვა და
ინკლუზიურობა

12. ყველა ოჯახს სჭირდება გარკვეული დახმარება
ზოგიერთ ოჯახს სჭირდება მეტი დახმარება
ჯანდაცვის სექტორი
ჩვეულებრივ ერთადერთია, რომელსაც შეხება აქვს აბსოლუტურად ყველა
მცირეწლოვან ბავშვთან და ოჯახებთან

13. მომსახურების კომპლექსურობა
საქმისწარმოება
ბავშვთა კეთილდღეობის მომსახურება
ცოტა
ინტენსიური
მრავალდისციპლინური საქმისწარმოება
გაფრთხილება
დაკავშირება /რეფერალი
იდენტიფიცირება
სკრინინგი
მონიტორინგი
მხარდაჭერა
კონსულტაცია
რჩევა
ინფორმირება
რამდენიმე
გაძლიერებული
კონსულტაცია
დაკავშირება სხვა მომსახურებასთან
ყველა
საყოველთაო
ჯანმრთელობის ხელშეწყობა
ბავშვის აღზრდა
ბავშვის განვითარების მონიტორინგი
შეღავათების, მომსახურების ხელმისაწვდომობა

14. განვითარების გამოწვევების პრიორიტიზირება ეკონომიკური კრიტერიუმების მიხედვით
კოპენჰაგენის კონსენსუსი: გლობალური განვითარების 10 გამოწვევა
განხილული ნობელის პრემიის ლაურეატ ეკონომისტთა კოლეგიის მიერ
დაავადებები
კვების დეფიციტი და შიმშილი
ჰაერის დაბინძურება
სანიტარული პირობები და წყალი
სუბსიდიები და ვაჭრობის ბარიერები
კონფლიქტები
როგორ დავხარჯოთ 50 მილიარდი დოლარი ისე, რომ მსოფლიო უკეთესი ადგილი გახდეს
ტერორიზმი
განათლება
გლობალური დათბობა
ქალები და განვითარება
ნობელის პრემიის ლაურეატი ეკონომისტები:
ფინ კაიდლენდი, რობერტ მანდელი, დაგლას ნორთი, თომას შელინგი,ვერნონ ლ. სმითი

15. კოპენჰაგენის კონსენსუსი: სარგებლისა და ხარჯების მაღალი ფარდობა
გადაჭრის გზა
გამოწვევა 1
საკვები მიკროელემენტების დანამატები ბავშვთათვის (A & Zn)
კვების დეფიციტი 2
დოჰას განვითარების პროგრამა
ვაჭრობა 3
საკვები მიკროელემენტებით ფორტიფიკაცია 4
ბავშვთა იმუნიზაციის დაფარვის გადართოება
დაავადებები 5
ბიოფორტიფიკაცია 6
დეჰელმინიტიზაცია, კვების სხვა პროგრამები სკოლაში 7
სწავლის ხარჯების შემცირება
განათლება 8
გოგონების სკოლაში სწავლის რაოდენობის გაზრდა და გაუმჯობესება
ქალები 9
სათემო ნუტრიციული პროგრამები

16. სტატუს ქვო: კვების 8 ინდიკატორის მიმოხილვა - საქართველო
ნუტრიციული ინდიკატორი
რისკ ჯგუფი
ეროვნული პრევალენტობა
შემთხვევები
რისკი ან დეფიციტი
ზრდაში ჩამორჩენა
ბავშვი < 5 წელი
11.3%
31,102
განვითარება და სწავლა
მცირე წონა დაბადებისას
ჩვილები
5.4%
3,412
სიკვდილიანობა, ავადობა, ზრდა
ანემია
22.8%
62,791
არასაპენსიო ასაკის ქალები
24.1%
385,360
მოსწრება სამსახურში, გამომუშავება
შობადობა ანემიის მქონე ქალებში
25.6%
16,132
პერინატალური სიკვდილიანობის რისკი
არასაკმარისი ძუძუთი კვება
0-24 თვის ასაკის ბავშვები
45.2%
56,966
სიკვდილიანობა და ავადობა
დეფექტი დაბადებიდან (ნერვული მილის დეფექტი)
ყველა ახალშობილი
2/1000
126
სიკვდილიანობა და შეზღუდული შესაძლებლობები
მოსახლეობის მნიშვნელოვან და დიდ ნაწილი თავისი სრული წვლილი არ შეაქვს ეროვნული ეკონომიკის განვითარებაში - არ ახდენს რა თავისი პოტენციალის რეალიზებას, როგორც სტუდენტი, მუშაკი, მშობელი და მოქალაქე

17. პროდუქტიულობა ბავშვის განვითარებიდან
დაკარგული პოტენციალი
პროდუქტიულობა ბავშვის განვითარებიდან
პროდუქტიულობა
ფიზიკური ზრდა
შემეცნებითი განვითარება
შემეცნება და ზრდა
აკადემიური მოსწრება
ჩამორჩენა < 5 წელი: 11.3% საქართველოს ეროვნული ნუტრიციული კვლევა 2010წ.
მომავალი პროდუქტიულობის დანაკარგი: 19.8%
ანემია < 5 წელი: 22.8% საქართველოს ეროვნული ნუტრიციული კვლევა 2010წ.
მომავალი პროდუქტიულობის დანაკარგი: 2.5%

18. ეროვნული ეკონომიკური ტვირთის მიმოხილვა:
$115.7 მილიონი წელიწადში (მიმდინარე წმინდა მაჩვენებელი 3%)
მიმდინარე წმინდა 3% სიკვდილიანობა დაკარგული შრომითი ძალა
მიმდინარე წმინდა 3%
დაკარგული მომავალი პოტენციალი
დაკარგული მიმდინარე წარმოება
ზრდასრულები
ჯანდაცვის ნამეტი ხარჯი
სულ
მილიონი $
პერინატალური სიკვდილიანობა
5.35
არასაკმარისი ძუძუთი კვება
3.38
3.78
7.16
მცირე წონა დაბადებისას
2.05
7.05
9.09
მცირეწონიანი
0.46
ნერვული მილის დეფექტი
0.13
1.09
7.39
8.62
ჩამორჩენა განვითარებაში
44.60
რკინადეფიციტური ანემია წლამდე
17.42
რკინადეფიციტური ანემია ზრდასრულებში
23.05
11.36
63.11
18.22
115.74
უმოქმედობის ხარჯი

19. კვების მწვავე დეფიციტის 10 წლიანი ტვირთი : $1
კვების მწვავე დეფიციტის 10 წლიანი ტვირთი : $1.35 მილიარდი/წელიწადში უმოქმედობის ხარჯი წ.
მცირეწონიანი
< 5 წ.
მცირე წონა დაბადებისას
ორსულთა ანემია
არაექსკლუზიური ძუძუთი კვება
დეფექტი დაბადებისას: ნერვული მილის დეფექტი
ჩამორჩენა
რკინადეფიციტური ანემია
ზრდასრულები
10 წ. სულ 1
0.46
9.09
5.35
7.16
8.62
44.60
17.42
23.05
115.74 2
0.47
9.40
5.53
7.40
8.91
46.11
18.01
23.84
119.68 3
0.49
9.72
5.72
7.65
9.21
47.68
18.63
24.65
123.75 4
0.50
10.05
5.91
7.91
9.52
49.30
19.26
25.49
127.95 5
0.52
10.40
6.12
8.18
9.85
50.98
19.91
26.35
132.30 6
0.54
10.75
6.32
8.46
10.18
52.71
20.59
27.25
136.80 7
0.56
11.11
6.54
8.75
10.53
54.50
21.29
28.17
141.45 8
0.58
11.49
6.76
9.04
10.89
56.35
22.01
29.13
146.26 9
0.60
11.88
6.99
9.35
11.26
58.27
22.76
30.12
151.24 10
0.62
12.29
7.23
9.67
11.64
60.25
23.54
31.15
156.38
5.3
106.2
62.5
83.6
100.6
520.8
203.4
269.2
$1,352
უმოქმედობის ხარჯი

20. სტრატეგიული: სიცოცხლის ციკლის პერსპექტივა ნუტრიციული მომსახურების ინტეგრირებული პორტფოლიოსათვის
სეგმენტი 5: მთელი მოსახლეობა
სეგმენტი 4: 6-24 თვე
სეგმენტი 3: 0-6 თვე
სეგმენტი 2: მშობიარობა
სეგმენტი 1: ორსულობა
ვიტამინები და მიკროელემენტები
განათლება მცირეწლოვან ბავშვთა კვების შესახებ
დედათა საკვები მიკროელემენტების დანამატები,
ნუტრიციული განათლება
დედათა საკვები მიკროელემენტების დანამატები.
ძუძუთი კვების ხელშეწყობა
ძუძუთი კვების პოპულარიზაცია (ბავშვისადმი
კეთილგანწყობილი საავადმყოფოს ინიციატივა )
ფქვილის ფორტიფიკაცია, მასმედიის მხარდაჭერა
მიზნობრივი დანამატები
რკინა–ფოლიუმის მიზნობრივი განაწილება

21. მიმოხილვა: კვების დეფიციტის ტვირთის შემცირების პოტენციური 10 წლიანი სარგებელი
ინდიკატორი
მიმდინარე დანაკარგი X
ეფექტიანობა
წვდომა =
სარგებელი
მცირე წონა დაბადებისას
$106.20
10%
92.7%
$9.84
პერინატალური სიკვდილიანობა
$62.47
25%
$14.48
ოპტიმალური ძუძუთი კვების დეფიციტი
$83.58
50%
94.6%
$39.53
ნერვული მილის დეფექტი
$100.60
70%
77.5%
$54.58
ჩამორჩენა
$520.75
74.0%
$96.29
რკინადეფიციტური ანემია ბავშვებში
$203.42
40%
78.0%
$63.47
რკინადეფიციტური ანემია ზრდასრულებში
$269.20
75.0%
$100.95
$1,351.55
$380.12

22. ადრეულ ასაკში ბავშვთა განვითრება – გათანაბრების მძლავრი საშუალება
წყარო: CSDH (2008). თაობაში ნაპრალის დახურვა: ჯანდაცვის თანასწორობა ჯანდაცვის დეტერმინანტზე ქმდებებით. ჯანდაცვის სოციალური დეტერმინანტების კომისიის საბოლოო ანგარიში. ჟენევა, ჯანმო

23. ეკონომიკური არგუმენტი ბავშვთა კეთილდღეობის სასარგებლოდ
“ამონაგები ადრეული ასაკის კარგად შედგენილ ინტერვენციებზე ინვესტიციებიდან მნიშვნელოვნად აღემატება როგორც მათ ღირებულებას, ისე საბაზრო მოგებას 1”:
საერთაშორისო დონეზე (ძირითადად ამერიკაში) - $1.26 – თითოეულ ინვესტირებულ დოლარზე
გაერთიანებულ სამეფოში – £ £9.2 თითოეულ ინვესტირებულ ფუნტზე
მოგების მომტანი პროგრამები აქცენტს აკეთებენ ოჯახების ყოვლისმომცველ დახმარებაზე (ვიზიტები სახლში, განათლება ბავშვის აღზრდის შესახებ და დახმარება, სოციალური დაცვა და სხვ.)
1 Wave Trust (2012) Tackling the roots of disadvantage – Conception to age 2 – the age of opportunity
მცირეწლოვან ბავშვთა კეთილდღეობა დამოკიდებულია მშობელთა კეთილდღეობაზე; მაგ. დედის დეპრესიასთან, ოჯახის შიგნით ძალადობასთან, ნარკოტიკების/ალკოჰოლის არასათანადო მოხმარებასთან ბრძოლა... რაც ზეგავლენას ახდენს ბავშვის აღზრდაზე

24. ბავშვის აღმზრდელობითი და გულისხმიერი ზრუნვის მნიშვნელობა
ფაქტორები, რომლებიც ზეგავლენას ახდენენ ბავშვის აღზრდის უნარზე
სიღარიბე, უმუშევრობა, მარტოხელა მშობელი, დიდი ოჯახები, ცუდი საცხოვრებელი პირობები, რთული ბავშვი, მშობლის (ფსიქიკური) ავადმყოფობა, ნარკოტიკების/ალკოჰოლის არასათანადო მოხმარება, ძალადობა ოჯახში
თუმცა სიღარიბე არ არის ერთადერთი/მთავარი ფაქტორი
გაერთიანებული სამეფოს კოჰორტის ათასწლეულის კვლევა: ბავშვთა %, რომლებიც 5 წლის ასაკში სათანადოდ არიან განვითარებულნი
სიღარიბის გარეშე
მუდმივი სიღარიბე
მუდმივი სიღარიბის გავლენა
ბავშვის სათანადო აღზრდა
73%
58%
-15%
ბავშვის ცუდი აღზრდა
42%
19%
-23%
ბავშვის ცუდი აღზრდის გავლენა
-31%
-39%
-19%
-35%
ცხრილი გაერთიანებული სამეფოს კოჰორტის ათასწლეულის კვლევიდან: შემოსავლების ჯგუფისა და ბავშვის აღზრდის თანაფარდობა 5 წლის ასაკში სათანადო განვითარების მიღწევის ალბათობით დაიკლო 19%-ით მუდმივი სიღარიბის და 35%-ით ცუდი აღზრდის შემთხვევაში.
კოჰორტის ათასწლეულის კვლევა არის მრავალდისციპლინური კვლევითი პროექტი, რომელიც გაერთიანებულ სამეფოში დაბადებული დაახლოებით 19,000 ბავშვის ცხოვრებას ადევნებდა თვალს 2000/1წწ. დღემდე ჩატარდა კვლევის კოჰორტის წევრთა 4 გამოკითხვა: 9 თვის ასაკში, სამი, ხუთი და შვიდი წლის ასაკში. ზოგიერთი ქვეჯგუფის შერჩევა განზრახ გადაჭარბებით განხორციელდა, განსაკუთრებით მათი, ვინც სოციალური დაუცველობის პირობებში ცხოვრობდა, ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენელი ბავშვები (ინგლისში) და ბავშვები, რომლებიც გაერთიანებული სამეფოს უფრო მცირე ქვეყნებში ცხოვრობდნენ, როგორიცაა შოტლანდია, უელსი და ჩრდილოეთ ირლანიდა (იხ. ცხრილი 1 ეროვნების მიხედვით ჩამონათვალისათვის)

25. “იშვიათია საჯარო პოლიტიკის ისეთი ინიციატივა, რომელიც განამტკიცებს სამართლიანობასა და სოციალურ სამართლიანობას და ამავდროულად , ხელს უწყობს პროდუქტიულობას ეკონომიკაში და ზოგადად საზოგადოებაში. სოციალურად დაუცველ მცირეწლოვან ბავშვებში ინვესტირება სწორედ ამგვარ პოლიტიკას წარმოადგენს.”
ჯეიმს ჯ. ჰეკმანი,
ნობელის ლაურეატი ეკონომისტი

26. ადრეულ ასაკში ბავშვის განვითარებაზე ფოკუსირებული პოლიტიკა საქართველოში
ადრეულ ასაკში ბავშვის განვითარებაზე ფოკუსირებული პოლიტიკა საქართველოში
ხუთ წლამდე ბავშთა სიკვდილიანობის მაჩვენებელი – 20.5/1000
ზრდაში ჩამორჩენა ხუთ წლამდე ბავშვებში – 11.3/1000 (31 102)
სკოლამდელ საგანმანათლებლო დაწესებულებებში ჩარიცხვის წმინდა მაჩვენებელი – 46%
ბავშვები ინსტიტუციებში – 400 ყოველწლიურად
უკიდურეს სიღარიბეში მცხოვრები ბავშვები – 77000
ფარდობით სიღარიბეში მცხოვრები ბავშვები –

27. მადლობა