1. پسماند داروهای کموتراپی
بسم الله الرحمن الرحیم
پسماند داروهای کموتراپی
ارائه دهنده:
زهرا اکبری

2. عوارض پسماند داروهای کموتراپی
مواقع تماس با داروها:
آماده سازی دارو
تزریق دارو
دفع باقیمانده (پسماند) دارو
روشهای اصلی تماس با داروهای شیمی درمانی:
Inhalation: استنشاق ذرات آئروسل داروها
Absorption: تماس و جذب پوستی (جذب دارو از طریق پوست)
Ingestion: خوردن غذا یا مایعات آلوده یا تماسهای دست با دهان
Accidental injection: ناشی از فرو رفتن اتفاقی سر سوزن یا سایر صدمات ناشی از وسایل نوک تیز آلوده.

3. عوارض پسماند داروهای کموتراپی
جذب پوستی، تماس با غشای مخاطی، و استنشاق داروهای شیمی درمانی، در موارد زیر اتفاق می افتد:
باز کردن ویال یا آمپول حاوی دارو
خارج کردن هوا از سرنگ حاوی دارو
دفع کیسه ها، سرم ها، شیشه ها، سرنگ ها و تیوب های مورد استفاده
دفع ترشحات بدن بیماران مانند خون و استفراغ.
جذب گوارشی داروهای شیمی درمانی در موارد زیر رخ میدهد:
تماس دست با دهان
نوشیدن و خوردن غذا
کشیدن سیگار
استفاده از مواد آرایشی
وسایل آلوده به داروهای شیمی درمانی

4. عوارض پسماند داروهای کموتراپی
عوارض تماس با داروها:
کوتاه مدت: در عرض ساعت یا روزهای پس از تماس
درماتیت
هیپو پیگمانتاسیون پوست ناحیه در تماس
حساسیت چشمی
سرگیجه
تهوع
سردرد

5. عوارض پسماند داروهای کموتراپی
عوارض تماس با داروها:
بلند مدت: در عرض ماهها یا سالها بعد از تماس
آنرمالی های کروموزمی
کارسینوژنیسیتی
آلوپسی نسبی
میزان شدت این عوارض به موارد زیر بستگی دارد:
سمیت داروهای شیمی درمانی
میزان غلظت یا حجم داروهای در تماس
مدت زمان تماس با آنها

6. خود ایمنی در کموتراپی الزامات در پیشگیری از تماس با داروها:
استفاده از تجهیزات حفاظت فردی
آماده کردن صحیح دارو
پیشگیری از نشت دارویی
احتیاط های لازم برای شکستن سر آمپولها و باز کردن ویالها
احتیاط های لازم برای پیشگیری از تشکیل آئروسل از ویال ها
جمع آوری مواد آلوده به داروهای شیمی درمانی

7. خود ایمنی در کموتراپی الزامات در پیشگیری از تماس با داروها:
استفاده از تجهیزات حفاظت فردی
استفاده از پوششهای حفاظتی (گان، دستکش، ماسک، عینک یا محافظ صورت) مانعی را بین پرسنل و داروهای شیمی درمانی در طی حل نمودن و آماده سازی ایجاد میکند و پرسنل را از تماس مستقیم با دارو از طریق جذب یا استنشاق محافظت مینماید. برای شیمی درمانی، تجهیزات پیشنهادی عبارتند از:

8. خود ایمنی در کموتراپی الزامات در پیشگیری از تماس با داروها:
استفاده از تجهیزات حفاظت فردی
گان: باید دارای عدم نفوذپذیری به مواد شیمیایی (ضدآب) بوده و از پارچه بدون پرز باشد. سرآستین های بلند و کشی داشته و از پشت بسته شود (جلو بسته). اگر قرار است دو دستکش پوشیده شود، دستکش بیرونی باید روی سرآستین های کشی را پوشانده و دستکش داخلی، زیر سرآستین ها قرار گیرد. گان باید قبل از خارج شدن از اتاق کار در آورده شود.

9. خود ایمنی در کموتراپی الزامات در پیشگیری از تماس با داروها:
استفاده از تجهیزات حفاظت فردی
دستکش: پوشیدن دستکش قبل از آماده سازی داروها ضروری است. دستکش باید ضخیم، بدون تالک، یکبار مصرف و از جنس نیتریل یا نئوپرن باشد. سرآستین ها باید به اندازه کافی بلند باشند تا روی سرآستین هایِ کشی گان را بپوشانند. دستکشها باید حین هر آماده سازی و تجویز دارو، پوشیده شوند. تعویض سریع دستکش در صورت پارگی و یا ایجاد سوراخ ضروری میباشد، در غیر این صورت، دستکش ها باید هر 30 تا 60 دقیقه تعویض گردند. باید دستها قبل و بعد از پوشیدن دستکشها، شسته شوند. بعد از درآوردن دستکشها، باید از تماس آنها با پوست خودداری گردیده و بلافاصله دفع گردند.

10. خود ایمنی در کموتراپی الزامات در پیشگیری از تماس با داروها:
استفاده از تجهیزات حفاظت فردی
در صورتی که هود در دسترس نباشد، استفاده از محافظ صورت، عینک و ماسک تصفیه کننده هوا ضروری میباشد.
به منظور به حداقل رسانیدن میزان آلودگی با Spill و Droplet (پاشیدگی داروها)، استفاده از پوشش پلاستیکی با لایه جاذب یکبار مصرف در سطح کار الزامی است. این لایه های جاذب بایستی بلافاصله در خاتمه هر شیفت و بعد از تمیز کردن کابین، و همچنین در زمان پاشیده شدن دارو، تعویض گردد.

11. خود ایمنی در کموتراپی الزامات در پیشگیری از تماس با داروها:
استفاده از تجهیزات حفاظت فردی
در محل آماده سازی داروها، خوردن و آشامیدن ممنوع است. آدامس جویده نشود. مواد آرایشی به کار برده نشده و سیگار کشیده نشود.
در هنگام آماده سازی داروها، از تماس دست با دهان و چشمها اجتناب گردد.
غذا یا نوشیدنیها در یخچال نگهداری داروها، قرار داده نشود.

12. خود ایمنی در کموتراپی الزامات در پیشگیری از تماس با داروها:
آماده کردن صحیح دارو
اطلاعات روی داروها با دقت مطالعه گردد.
باید به تکنیکهای استریل آماده سازی داروها وشستشوی دستها قبل و بعد از آماده کردن داروها، کاملاً پایبند بود.
به منظور به حداقل رسانیدن خطرات ناشی از آلودگی با داروهای نئوپلاستیک، ضروری است این داروها توسط افراد آموزش دیده و متخصص و در محلی جداگانه، برای کاهش خطر آلودگی، تهیه و آماده شوند.

13. خود ایمنی در کموتراپی الزامات در پیشگیری از تماس با داروها:
آماده کردن صحیح دارو
ضروری است تمام داروهای شیمی درمانی در کابین ایمنی بیولوژیک کلاس II (هود با مکش لایه ای)، دارای دریچه هایی به فضای خارج (برای پیشگیری از آزاد شدن اسپری آئروسل در چشم و در معرض مواد سمی قرار گرفتن) آماده شوند. این کابینها داری فیلتر HEPA (High Efficiency Particular Air ) میباشند که هوا را کشیده و از صورت فرد دور میکنند. این هواکشها باید 24 ساعته کار کنند. این هودها باید روزانه با الکل 70% تمیز گردند و هر 6 ماه برای اطمینان از کارکرد، سرویس گردند. سرویس و نگهداری منظم هود باید مطابق با دستور کارخانه سازنده صورت گیرد.

14. خود ایمنی در کموتراپی الزامات در پیشگیری از تماس با داروها:
آماده کردن صحیح دارو
توصیه میگردد در صورت نبودن کابین با هود، آماده سازی داروهای شیمی درمانی در محل کار آرام، به دور از دریچه های گرما یا سرما و سایر پرسنل و همراه با استفاده از رسپیراتور تصفیه هوا با فیلتر HEPA باشد. محل آماده سازی داروها در ابتدا و در پایان شیفت با روش استاندارد تمیز گردد.

15. خود ایمنی در کموتراپی الزامات در پیشگیری از تماس با داروها:
آماده کردن صحیح دارو
پیشگیری از نشت دارویی
استفاده از سر سوزن های Lever Lock
خارج نمودن هوا از داخل سرنگ و هواگیری ست سرم قبل از اضافه کردن داروی شیمی درمانی
وصل یا قطع کردن ست سرم از کیسه سرم حاوی شیمی درمانی در داخل هود

16. خود ایمنی در کموتراپی الزامات در پیشگیری از تماس با داروها:
آماده کردن صحیح دارو
احتیاط های لازم برای شکستن سر آمپولها و باز کردن ویالها
پاک نمودن تمام مایع از گردن آمپول با Tapping آرام، قبل از شکستن آن
نگه داشتن نوک آمپول ها به دور از چهره فرد و شکستن آمپول ها با قرار دادن گاز استریل یا پنبه الکل به محل گردن آمپول (احتمال آلودگی قطره ای کاهش می یابد).
پر نشدن بیشتر از 3/4 سرنگ با دارو

17. خود ایمنی در کموتراپی الزامات در پیشگیری از تماس با داروها:
آماده کردن صحیح دارو
احتیاط های لازم برای پیشگیری از تشکیل آئروسل از ویال ها
خالی نمودن ویالها با استفاده از سرسوزن کلفت
در هنگام استفاده از رقیق کننده، برای پیشگیری از پخش شدن دارو از طریق آسپیره، حجم هوایی بیشتر از حجم رقیق کننده، برای ایجاد فشار منفی در ویال، استفاده شود.
اضافه نمودن رقیق کننده به آرامی داخل ویال. این امر اجازه میدهد تا رقیق کننده به آرامی در طول دیواره داخلی ویال جاری شود (پخش شود).
پاک نمودن و برچسب زدن سطح خارجی سرنگ و شیشه بعد از آماده شدن دارو (نام بیمار، نام و مقدار دارو، تاریخ و زمان آماده کردن داروها، تاریخ و زمان انقضای دارو، نوع تزریق).
اندازه گیری دوز نهایی قبل از خارج نمودن سرسوزن از داخل ویال.
گذاشتن پنبه الکل یا گاز استریل بر روی محل جدا کردن سرنگ از سرسوزن جهت جلوگیری از آئروسل شدن دارو.
عدم شکستن سرنگها و یا جدا نمودن سرسوزن ها پس از مصرف سرنگ. سرسوزن خم نگردد.

18. خود ایمنی در کموتراپی الزامات در پیشگیری از تماس با داروها:
جمع آوری مواد آلوده به داروهای شیمی درمانی
به منظور پیشگیری از ایجاد ذرات معلق در هوا، نشت و یا پاشیده شدن دارو به اطراف، کلیه وسایل مصرفی آلوده از جمله سرسوزنها، به صورت سالم و کامل دور انداخته شوند.
کلیه مواد مصرف شده آلوده در حین آماده سازی دارو، بایستی در یک کیسه دوجداره غیر قابل نفوذ نسبت به رطوبت و مقاوم در قبال پارگی، دفع گردد.
ضروری است در صورت پاشیده شدن محلول دارو، مقادیر کم با پدهای گاز پاک شده در مقادیر زیادتر (بیشتر از ml 5) با پدهای جاذب پاک گردد.
در صورت ریختن پودر خشک دارو، جهت تمیز نمودن، از کهنه نم دار یا پدهای جاذب استفاده گردد.
در صورت پاشیده شدن دارو، محیط آلوده 3 بار با پودر شوینده و سپس با آب تمیز شود.
باید پرسنل در حین شستن مواد آلوده، دو دستکش لاتکس جراحی بدون پودر، روی هم بپوشند.

19. با تشکر
پایان