1. ثبت اختراع ومالكيت فكري Patent
By:
M.Yahyaei

2. سازمان جهاني مالكيت فكري (WORLD INTELLECTUAL PROPERTY ORGANIZATION)
پيدايش سازمان جهاني دارائي فكري به رويدادي در سال ۱۸۷۳ باز مي گردد. در اين سال نمايشگاهي تحت عنوان نمايشگاه بين المللي مبتكرين در وين برگزار گرديد. اغلب مدعوين اين نمايشگاه را به دليل"سرقت افكار" و عدم احترام به اموال معنوي تحريم نمودند.
در سال ۱۹۶۷ كنوانسيوني به نام تاسيس سازمان جهاني دارائي فكري در استكهلم با هدف ايجاد هماهنگي و توسعه ابزار لازم براي انطباق و روزآمد نمودن آنها تشكيل گرديد ودرسال ۱۹۷۰ با نام WIPO آغاز بكار نمود.
طبق ماده ۲۷ منشور حقوق بشر سازمان ملل (حق دارائي فكري) افراد از حمايت منافع مادي و معنوي حاصل از توليدات علمي، ادبي و هنري بهره مند مي گردند. در دارائي فكري نيز مانند ديگر حقوق مالكيت،خالق يا مالك پروانه ثبت اختراع ، نشان تجاري و حق چاپ و تكثير از منافع اثر يا سرمايه خود بهره مندمي گردد.
اين نوع دارايي محصول هوش انساني بوده و در مقايسه با ساير كالا ها و محصولات داراي خصايص منحصر به فردي مي باشد از جمله آنكه اين نوع دارايي نتيجه مستقيم كار فكري انسان بوده و در اثر مصرف از بين نمي رود و ديگر آنكه و ديگر آنكه به راحتي عرضه شده و قابليت تكثير دارد.

3. ثبت اختراع
ثبت اختراع يا پتنت يا پته امتيازي است كه دولت و يا موسسه خاص در يك كشوربه مبتكران و مخترعان براي ايجاد يك ابداع نو وجديد كه از نظر اقتصادي حائز اهميت باشد اهدا مي كند .
. اثري به عنوان پتنت قابل ثبت است كه در سطح جهاني نو و جديد باشد و در ضمن ظرفيت كاربرد صنعتي داشته و در شاخه علمي مربوط به خود به صورت عام بكار گرفته شود.

4. انواع پتنت
1-پته هاي سودمند  (Vitality Patents):  وسيله اي ساخته است كه از ديدگاه اقتصادي بسيار حائز اهميت مي باشد
پتنت هاي طرحي (Design Patents) : كه طرحي جديد ويا اصولي را براي صنعت توليد پايه ريزي نمايد .
3-پتنت هاي گياهي (Plant Patents) : نوع جديدي از گياه را كشت داده ويا ايجاد نمايد كه در باروري اقتصادي بسيار سودمند باشد .

5. نكته !!!
شيوه نگارش ثبت اختراع (پتنت) از اهميت خاصي برخوردار است كه مي تواند نقش مؤثري در پذيرش ثبت نام داشته باشد
تصويب قانون ثبت علائم تجاري و اختراعات ايران در سال نشان دهنده قدمت و كهنسالي اين مقوله در ايران است . اما در تمام سالهاي گذشته ، اين قانون نتوانسته است فوايد مورد انتظار را براي كشور به همراه داشته باشد.
بايد توجه داشت كه پتنت مجوز توليد محصول اختراعي نيست بلكه تنها ديگران را از توليد آن باز مي دارد .

6. سهم ايران
  مهمترين پايگاه اطلاعاتي كه در آن داده هاي بين المللي در قالب خانواده ثبت دسته بندي شده است توسط درونت تهيه و ارائه شده است كه نمايه جهاني ثبت اختراعات (world pateninden ) نام دارد.
ايران در سال 1981 فقط با ثبت 2 اختراع رتبه 44 را در بين كشورهاي جهان  داشته است و در سال 2001 نيز با ثبت 2 اختراع در اين بيست سال به رتبه 57 نزول كرده است و در نتيجه در طول دوره رتبه 59 را كسب كرده است .
ايران به طور متو سط سالانه كمتر از 1 اختراع ثبت كرده و سهم کمی از ثبت اختراع جهاني را به خود اختصاص داده است .
رتبه نهم در بين كشورهاي اسلامي ، رتبه هشتم در بين كشورهاي خاورميانه ورتبه پنجم در بين كشورهاي همسايه

7. جايگاه ثبت اختراع در ايران
1. بايد اثر در سطح جهاني ، نو و جديد باشد . 2. بايد شامل مرحله نوآوري باشد بدين معني كه در مقايسه با خلق آثار قبلي، در اين زمينه بخصوص مشاهده اي صورت نگرفته باشد و نيز تجربه اي از موضوع در اختيار نباشد. 3. بايد ظرفيت كاربرد صنعتي و قابليت ساخته شدن و استفاده در صنعت را داشته باشد ، بدين معني كه اثر بايد شكل عملي از يك دستگاه يا زير مجموعه اي از يك فرايند صنعتي را ارائه دهد . در صورتيكه كاربرد صنعتي نداشته باشد پتنت محسوب نمي شود. 4. مستثني نباشد يعني در شاخه علمي مربوط به خود به صورت عام به كار گرفته شود و تنها براي شرايط خاص مورد استفاده قرار نگيرد موارد استثناء از امتيازات پتنت برخوردار نمي شود.

8. نظام هاي ثبت اختراع
1. نظام اعلامي 2. نظام بررسي ماهيتي ( Examination ) نظام ثبت اختراع در كشور ما به صورت اعلامي بوده و تنها در صورت تمايل مخترع به ارزيابي علمي اختراعش ، وي بايد با درخواست ارزيابي و تأييد علمي اختراع به اداره كل امور نوآوران و ارزشيابي فناوري در وزارت علوم، تحقيقات و فناوري مراجعه نمايد

9. شيوه ثبت اختراع در ايران
متقاضيان ثبت اختراع در كشور ايران بايد به سازمان ثبت اسناد و املاك كشور، اداره كل مالكيت صنعتي در مراجعه كرده ونسبت به تشكيل پرونده اقدام نمايند.
.  درايران ثبت اختراع به صورت اعلامي صورت مي پذيرد .
گواهي ثبت اختراع درايران به هيچ وجه براي قابل استفاده بودن و يا جديد بودن و يا حقيقي بودن اختراع سنديت ندارد .
اداره مالكيت صنعتي بعد از تسليم اظهار نامه ثبت اختراع به ادارهمالكيت صنعتي ، اداره مذكور از جهات مختلف ( جديد بودن اختراع ، قاب استفاده بودن آن در زمينه كشاورزي ، صنعتي و... ) به آن رسيدگي مي كند و در صورت داشتن نقص و عدم انطباق با قانون ثبت اختراعات و ساير قوانين ومقررات مربوطه ثبت اختراع را رد مي كند .

10. موارد زير از حيطه حمايت از اختراع خارج‌اند:
1) كشفيات، نظريه‌هاي علمي و روشها رياضي
2) طرحها و قواعد يا روشهاي انجام كار تجارت و آنچه براي فعاليتهاي صرفاً فكري يا بازي كردن مي‌باشند.
3) روش معالجه بدن انسان يا حيوان از طريق درمان يا جراحي و همچنين روشهاي تشخيص بيماريها كه روي بدن انسان يا حيوان انجام مي‌‌گيرند.

11. براي ثبت اختراع چه مداركي لازم است؟
• اظهارنامه ثبت اختراع در 3 نسخه: اظهارنامـه ثبت اختـراع فـرم مخصوصـي است كه جزء اوراق بهادار مي‌باشد و متقاضي مي‌بايستي از واحد گردش اوراق بهادار مستقر در اداره كـل ثبت شركتها و مالكيت صنعتي آن را تهيه و نسبت به تكميل و امضاء آن اقدام نمايد (نمونه‌اي از اين فرم در انتهاي پرسش و پاسخ آمده است) • توصيف مشروح اختراع در 3 نسخه: اختراع مورد ادعاي مختـرع بـايد به طور كـامل شرح داده شود. در شرح اختراع بايد تمام جنبه‌هاي اختراع ادعايي به طور واضح بيان گردد. در تهيه شرح اختراع از كاغذاي A4 استفاده شود. • نقشه‌هاي اختراع در 3 نسخه: نقشه كامل اختراع بايد با مركب و از روي مقيـاس متـري تهيه و ذيل نقشه‌ها را متقاضي يا وكيل او امضاء نمايند. نقشه‌هاي اختراع بايد روي كاغذ 34 سانتي‌متـر طـول و 22 سانتي‌متـر عـرض رسـم گردند و فقط از يك روي كاغذ استفاده شود. • ادعا در 3 نسخه: اينكه اختراع با ارائه راه‌حل عملي چه مشكلي را حـل مـي‌كنـد و چه مزايايـي دارد و اطلاعاتـي كـه ميزان حمايت ناشي از حق ثبت را مشخص نمايد. • فتوكپي شناسنامه مخترع يا مخترعين • قبض رسيد بانكي حق‌الثبت اظهارنامه تقاضاي ثبت اختراع

12. آيا براي ثبت اختراع حتماً‌ بايد خود مخترع اقدام نمايد؟
خير، تقاضاي ثبت اختراع مي‌تواند توسط وكيل متقاضي انجام شود.
در اين صورت تقاضانامه بايد همراه اصل وكالتنامه با رونوشت يا فتوكپي برابر اصل شده ضميمه اظهارنامه شود.

13. اعتبار ورقه (سند) اختراع چند سال است؟
در حقوق ايران مدت اعتبار ورقه ثبت اختراع به تقاضاي مخترع 5 يا 10 يا 15 و يا منتهي به 20 سال خواهد بود كه بايد صراحتاً در ورقه ثبت اختراع قيد شود.

14. ارزيابي و تأييد علمي اختراع چيست و مرجع قانوني آن كجاست؟
منظور از ارزيابي و تأييد علمي اختراع جستجو و بررسي علمي سند اختراع توسط متخصصين مربوطه با استفاده از تجارب علمي، مشاوره‌ها و بانكهاي اطلاعاتي داخلي و خارجي است و طبق قانون اين ارزيابي توسط وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و از طريق مراكز علمي، تحقيقاتي كشور صورت مي‌گيرد.
اختياري است. تقاضا براي ارزيابي و تأييد علمي اختراع هم مي‌تواند از طريق شخص متقاضي و هم از طريق اداره كل ثبت شركتها و مالكيت صنعتي صورت گيرد.
هزينه هم ندارد.

15. آيا براي ارزيابي و تأييد اختراع شرايط خاصي وجود دارد؟
ثبت اوليه اختراع در مراجع حقوقي (اداره كل ثبت شركتها و مالكيت صنعتي) و ارائه ورقه ثبت
ارائه تقاضاي ارزيابي و تأييد علمي اختراع، همراه با مدارك كامل و مستند اختراع ثبت شده
ارزيابي و تأييد علمي اختراع بيش از 2 بار انجام نخواهد گرفت (بدين معني كه در صورت رد اعتبار علمي اختراع متقاضي تنها يكبار ديگر ارزيابي علمي آن توسط مرجع ديگري غير از مرجع بررسي كننده اوليه، امكانپذير است).

16. براي درخواست ارزيابي و تأييد علمي اختراع به كجا بايد مراجعه كرد؟
1) تهران بزرگ: سازمان پژوهشهاي علمي و صنعتي ايران، دانشگاه تهران (واحدهاي IP) 2) مرجع منطقه‌اي مركزي كشور، اصفهان، دانشگاه صنعتي اصفهان (واحد IP) 3) مرجع منطقه‌‌اي جنوب كشور، شيراز، دانشگاه شيراز (واحد IP) 4) مرجع منطقه‌اي شرق كشور، مشهد، دانشگاه فردوسي مشهد (واحدIP ) 5) مرجع منطقه‌اي شمال‌غربي كشور، تبريز، دانشگاه تبريز (واحد IP)

17. آيا براي ثبت اختراع در خارج از كشور حمايت مالي صورت مي‌گيرد؟
1-اختراع آنها در داخل كشور (اداره كل ثبت شركتها و مالكيت صنعتي) به ثبت رسيده باشد. 2-ارزيابي و تأييد علمي از وزارت علوم، تحقيقات و فناوري (از طريق اداره كل امور نوآوران و ارزشيابي فناوري و يا مراجع منطقه‌اي مندرج در بند 14) دريافت كرده باشند. 3-وكيل قانوني خود را انتخاب و معرفي كرده باشند. 4-براي اختراع خود طرح كسب و كار (Business plan) تهيه كرده باشند. 5-فرمهاي مربوط به WPIS را تكميل كرده باشد. 6-مجوز حمايت مالي را از ”كميته تخصصي ثبت اختراعات در خارج“ كسب كرده باشند.

18. مراحل ثبت و نگهداري اختراع در كشورهاي اروپايي
مراحل ثبت وحفظ حقوق اختراع ثبت شده در كشورهاي عضو اتحاديه اروپا بسيار پيچيده است . بطور كلي با طي كردن مراحل ذيل مي توان اختراع مورد نظر را در اين كشورها ثبت و حفظ نمود :
الف ) آماده سازي
ب) تشكيل و پيگيري پرونده
ج) اعطاي گواهي ثبت اختراع
د) تمديد سالانه
ر) اعمال حق

19. پتنت چيست؟
پتنت حقي است كه توسط اداره پتنت و علامت تجاري آمريكا به مخترع داده مي شود. اين حق براي ٢٠سال از تاريخ ثبت درخواست در آمريكا داده مي شود و فقط مربوط به آمريكا است . تحت شرايط خاص تمديد ٢ يا تعديل ٣ پتنت امكان پذير است.

20. اداره پتنت و علامت تجاري آمريكا
كنترل و بررسي درخواست متقاضيان كه براي ثبت ارائه شده است و ارائه پتنت به آنها (درصورت صلاحديد).
انتشار پتن تهاي ثبت شده.
انتشار پتنت هاي چاپ شده، درخواس تهاي پتنت ارائه شده در ٢٩ نوامبر ٢٠٠٠ و بعد از آن و
درخواس تهاي ارائه شده در ١٨ ماه بعد از اولين تاريخ ارائه.
ثبت پتن تهاي واگذار شده.
ايجاد محلي براي جستجوي عمومي در بين پتن تهاي ثبت شده.

21. پتنت در کانادا دادخواست (abstrcact) خلاصه (description) توضيحات
(claims) ادعاها
(drawings) شكلها
(fee) قيمت
(sequence listing) فهرست ترتيبي
(agent information) اطلاعات وكيل
درخواستي كه مي نويسيد ، در نهايت پتنت شما مي شود ، مدرك قانوني است كه بايد به وضوح و با دقت و صراحت نوشته شود