2. روش تحقيق درعلوم توانبخشي

3. دکتر محمد کمالی
استاديار دانشکده علوم توانبخشی
دانشگاه علوم پزشکی ايران
تهران - صندوق پستی

4. اهداف درس شما درپايان اين درس قادرخواهيد بود :
تا نسبت به شناسايي مسايل و مشکلات در حيطه کاري خود اقدام کنيد
تا به سوالات خود درمورد يک مسئله به صورت علمی بيانديشيد
روش علمی برای تحقيق وانواع و ويژگی های آنرا را تعريف کنيد
طرح تحقيق مورد نظر خود را تهيه و تدوين کنيد

5. اهداف درس
نسبت به بررسي ادبيات موضوع و جستجو در بانکهاي اطلاعاتي اقدام کنيد
 متقاعد خواهيد شد برای بررسی های علمی و دقيق نيازمند يادگيری روش تحقيق علمی می باشد

6. نحوه ارزشيابي حضور درکلاس شرکت در مباحث
تهيه و تدوين طرح تحقيق (پيرامون يک موضوع دلخواه)

7. منابع
Bowlling, A. (2000). Research Method in Health. Open University Press. Buckingham
Jenkins j. Price C J. Straker L. (1998).The Researching Therapists. Churchill Livingstone. New York
Furlong,N. Lovelace, E. Lovelace, K.(2000). Research Methods and Statistics. Harcourt College Publisher. Orlando

8. منابع
گروه مترجمين .(1378) .تحقيق در سيستم هاي بهداشتي . معاونت پژوهشي وزارت بهداشت . تهران
آصف زاده ،سعيد. (1380). ده گام پژوهش . معاونت تحقيقات و فنآوري . تهران
محمدي ،محمدرضا . (1381).معيارهاي تعيين اولويت هاي پژوهش علوم پزشکي. مرکز ملي تحقيقات علوم پزشکي کشور. تهران

9. منابع
مارشال ، کاترين راس من ،گرچن . (1381). روش تحقيق کيفي . ترجمه علي پارسائيان و سيد امير اعرابي.دفتر پژوهشهاي فرهنگي . تهران
استاپلتون ، پل . (1372). شيوه نگارش مقالات پژوهشي. ترجمه شعله بيگدلي. د.ع.پ. ايران. تهران
کوهن ،لوئيس هاليدي ،ميشل . (1378).آمار در علوم تربيتي و تربيت بدني. ترجمه علي دلاور.انتشارات رشد. تهران

10. اهداف درس ( جلسه اول) چرا و چه زمانی تحقيق آغاز می شود؟
 چرا و چه زمانی تحقيق آغاز می شود؟
تحقيق به روش علمی را تعريف کنيد   
 انواع روش تحقيق را مشخص نماييد
نحوه شناسايي مسايل و مشکلات را فراگرفته و چند مسئله يا مشکل را در حيطه کاري خود تعيين کنيد
روش هاي مختلف تجزيه و تحليل مسئله را بيان کنيد
بتوانيد مسئله مورد نظر را تجزيه و تحليل کنيد

11. سابقه همراهي تحقيق با آدمی در طول تاريخ
شيوه ها و روش های مختلف انجام آن
ضرورت تحقيق از ديدگاه فردی و ديدگاه اجتماعی
ضرورت انجام تحقيق از ديدگاه علمی
تحقيق را  مايه حيات علم دانسته اند و بدون انجام تحقيق علم همچون آبی که در جائی مانده باشد دچار گنديدگی و تبديل شدن به لجنزار خواهد شد. 

12. معناي تحقيق
تحقيق در لغت به معنای درست و راست گردانيدن،پيدا کردن ، يافتن يا جستجوی حقيقت آورده شده است
تعاريف بعمل آمده از تحقيق و پژوهش فراوانند
تحقيق به روش علمی را مجموعه مقررات و قواعدی دانسته اند که چگونگی جستجو برای يافتن حقايق مربوط به يک موضوع را نشان مي دهد
در جاي ديگر آنراحقيقت پژوهی ناميده اند
تحقيق عملی منظم است که در نتيجه آن پاسخ هائی برای سوالات مندرج در موضوع تحقيق بدست خواهد آمد

13. آغاز تحقيق
جان ديوئی معتقد است:" اولين مرحله تحقيق احساس وجود يک مشکل  است؛ به اين معنی که پژوهشگر در کار خويش با مانع يا مشکلی روبرو گرديده است که در حل آن ابهام يا ترديد دارد و نمی تواند در مقابل آن ساکت بماند.”
بنابراين اين نقطه آغازين در انجام هرگونه پژوهش يا تحقيقی بسيار مهم است و نقش آموزش افراد برای مسئله يابی که در برخی نظام های آموزش و پرورش برآن بسيار تاکيد می شود نيز از همين امر نشات می گيرد. هرچه ضرورت پرسش در هنگام تدريس برای فراگير بيشتر مطرح شود و از او خواسته شود تا ذهن خود را برای طرح سوالات بيشتر فعال سازد می توان انتظار داشت که در آينده نياز به تحقيق و پيشرفت در او ارتقا يابد.

14. آغاز تحقيق
بنابراين اين نقطه آغازين در انجام هرگونه پژوهش يا تحقيقی بسيار مهم است و نقش آموزش افراد برای مسئله يابی که در برخی نظام های آموزش و پرورش برآن بسيار تاکيد می شود نيز از همين امر نشات می گيرد. هرچه ضرورت پرسش در هنگام تدريس برای فراگير بيشتر مطرح شود و از او خواسته شود تا ذهن خود را برای طرح سوالات بيشتر فعال سازد می توان انتظار داشت که در آينده نياز به تحقيق و پيشرفت در او ارتقاء يابد.

15. مساله
مسأله يا مشكل پديده اي است غيرعادي ، كه در روند كار سيستم وجود دارد و چون اخلال و بي نظمي ايجاد مي كند سبب افت يا كاهش كمي و كيفي جريان كارها و بازده سيستم مي گردد
مسأله يا مشكل عبارت است از شكاف بين وضعيت موجود و آنچه بايد باشد.

16. شناسايي مشکل Analyze Current Situation Literature Other Knowledge
area
Other
Resource
Available
The
Researching
Therapist
Generate Possible Questions
Create List
Evaluate Possible Questions
Select Priority Question

17. شناسايي مشکل
آغاز يک تحقيق با احساس وجود يک مشکل همراه است. در اين مرحله آن احساس بايد به صورت ” يک پرسش " در آيد و بيان شود
بديهی است اين پرسش از مسائل روزمره تا مباحث و فرضيات پيچيده علمی را دربرگيرد، مهم آنست که به شيوه ای علمی و صحيح بيان شود
با در نظر گرفتن دو تقسيم بندی مهم در زمينه علائق علمی و احتياج عملی شما ممکن است تحقيقی بنيادی يا کاربردی را در نظر بگيريد

18. روش هاي پيداكردن مساله كنترل و ارزيابي توسط سرپرستان بازرسي
روش هاي غيرفعال
كنترل و ارزيابي توسط سرپرستان
بازرسي
واقعه بحراني
بروز شكايت و انتقاد

19. روش هاي پيداكردن مساله ساده كردن كارها كنترل آماري مقايسه آمار ادواري
روش هاي فعال
ساده كردن كارها
كنترل آماري
مقايسه آمار ادواري
مقايسه با ساير سازمانها
مقايسه با شاخص ها

20. روش هاي پيداكردن مساله مصاحبه افراد كليدي مصاحبه گروهي مصاحبه جمعي
نيازسنجي
مصاحبه افراد كليدي
مصاحبه گروهي
مصاحبه جمعي
مشاهده مستقيم

21. روش هاي پيداكردن مساله استفاده از تجارب استنتاج از نظريه ها و فرضيه ها
استفاده از متون درسی و مجلات تخصصی
دولت ها ، دانشگاه ها وموسسات پژوهشی خصوصی

22. روش هاي پيداكردن مساله پايش يا كنترل گلوگاه (نقاط كليدي) کنترل مالي
مطالعه مورد يا موارد
پايش يا كنترل گلوگاه (نقاط كليدي)
کنترل مالي
بررسي فرآيند زمان انتظار
مرور متون و اطلاعات علمي
شركت دردوره هاي آموزشي وهمايشهاي علمي

23. پيش آگهي رويدادها پيش آگهي قضاوتي پيش آگهي روند پيش آگهي علت و معلول
روش هاي پيداكردن مساله
پيش آگهي رويدادها
پيش آگهي قضاوتي
پيش آگهي روند
پيش آگهي علت و معلول

24. نمونه
تصور نمائيد صبح زود قصد داريد به محل کار خودعازم شويد.اتومبيل شما روشن نمی شود. (احساس وجود مشکل) . حال شما تلاش خواهيد کرد تاعلت / علتها را بيابيد.بنابراين به جستجو می پردازيدتا مشکل اصلی که همانا قطع سيم برق می باشد پيدا می کنيد و با اتصال مجدد آن به رفع مشکل پرداخته و با زدن استارت مجددو روشن شدن خودرو موضوع را پايان يافته تلقی می کنيد.

25. نمونه
تازه به سن 18 سالگی رسيده ايد . به رانندگی علاقمند بوده ايد وتصميم می گيريد با خودرو پدرتان رانندگی نمائيد.متوجه می شويد برای اين کار نياز به گواهينامه رانندگی داريد. ( احساس وجود مشکل ) راه حل چيست؟ به مطالعه و جستجو می پردازيد.از دوستان و آشنايان راه و روش اخذ گواهينامه را می پرسيد. کتاب آئين نامه راهنمائی و رانندگی را تهيه می کنيد.فهرستی از مدارک مورد لزوم برای ثبت نام واخذگواهينامه را بدست می آوريدودرنهايت با شرکت در آزمون کتبی و عملی موفق به دريافت گواهينامه رانندگی می شويد.

26. نمونه
در طول سال های تحصيل در يکی ازدانشکده های توانبخشی متوجه می شويددر هنگام کار با افراد دارای معلوليت معمولا مربيان به تنهائی و بدون حضور خانواده / مادران به ارائه خدمات توانبخشی به کودکان / معلولان می پردازند.برای شما اين سوال مطرح می شود در حاليکه اعضای خانواده / مادران می توانند در طول ساعات روز به ارائه تمرينات برای افراد فوق اقدام کنند چرا در برنامه درمانی و توانبخشی جايگاهی برای آنان در نظرگرفته نمی شود. ( احساس وجود مشکل ) طرحی برای مطالعه علت فقدان آموزش خانواده ها در برنامه توانبخشی معلولان نوشته و به بررسی موضوع از ديد والدين و مربيان می پردازيد.نتايج حاصل از تحقيق را به استادان و مسئولان دانشکده برای بهبود وضعيت ارائه خدمات توانبخشی تسليم میکنيد.

27. نمونه
معلولان و جانبازان دريافت کننده پروتز های رو و بالای زانو از کلينيک ارتوپدی فنی شما اظهار می کنندعدم چرخش مفصل زانو در پروتز مشکلاتی را برای نشستن آنها در خانه ( عدم امکان نشستن به صورت دو يا چهار زانو) بوجود آمورده است.ضمن اينکه آنهادر هنگام  انجام فريضه نماز می بايد پای خود را به حالت مستقيم قرار داده و امکان چرخش آن به هنگام نشستن وجود نداردو اين باعث دغدغه خاطر آنان شده است. ( احساس وجود مشکل) شماباطراحی و آزمون يک چرخنده که برروی مفصل نصب می گردد اقدام به حل مسئله می نمائيد.

28. نمونه ها مشکل : پرسش : عنوان : نداشتن گواهينامه براي رانندگي
چگونه مي توان گواهينامه رانندگي دريافت کرد
مدارک مورد نيازبراي دريافت آن کدامند
آزمون براي دريافت گواهينامه شامل چه مراحلي است
عنوان :
بررسي نحوه دريافت گواهينامه رانندگي

29. نمونه ها مشکل : پرسش : عنوان : روشن نشدن خودرو به هنگام صبح
دلايل بالقوه براي روشن نشدن خودرو کدامند؟
انجام بررسي عيني از موتور و نجهيزات برقي آن
رفع نقص و راه اندازي خودرو
عنوان :
بررسي علل روشن نشدن خودرو

30. نمونه ها مشکل : پرسش : عنوان : افزايش دانشجويان غير بومي در استان يزد
مشکلات دانشجويان غير بومي کدامند؟
مشکلات ايجاد شده بوسيله دانشجويان غير بومي کدامند؟
مزاياي احتمالي حضوردانشجويان غير بومي کدامند؟
عنوان :
بررسي چالشها و پيامدهاي افزايش دانشجويان غير بومي در يزد

31. معيارها براي اولويت بندي
معيارهاي اولويت مسأله عبارتند از :
مناسبت
اجتناب از دوباره کاري
ارتباط مستقيم
مقبوليت
اهميت زماني
توانايي
هزينه – فايده

32. کاربردهاي تحقيق حل مسئله خاص کاربرد آموزشي پيشگيري از حوادث و اتفاقات
کاهش هزينه ها (سازمانها و جامعه)
ارزش باليني و درماني
توسعه دانش و علم
ترکيبي از موارد فوق

33. عنوان تحقيق
در هنگام نوشتن عنوان بايد خصوصياتی که برای يک عنوان خوب برشمرده می شونددر نظر گرفت . اين موارد عبارتند از:
از کلمات کوتاه ، رسا ودر حد امکان از يک زبان استفاده شود
عبارت گويا باشد و گيج کننده نباشد.ازاختصارات که ممکن است مخفف عبارات مختلفی باشند پرهيز شود.
در تحقيقات توصيفی بيان مکان و زمان تحقيق در عنوان ضرورت دارد.
در عنوان دقيقا" آنچه محقق بدنبال تعيين آن است بيان شود.
سعی شود دامنه تحقيق محدود در نظر گرفته شود.
عنوان را غير سوالی مطرح نمائيد.
از کلمات مناسب ومطلوب استفاده شود.

34. تجزيه و تحليل مساله
روش هاي نموداري شناسايي عوامل ايجاد كننده كه مسأله عبارتند از:
شبكه عليت
نمودار استخوان ماهي
نمودار شش كلمه اي

35. شبکه عليت سخنراني بحث گروهي نمايش ... زمان آموزش سن جنس رسته شغل
تحصيلات
....
طريقه تدريس
فراگيران
نقش دوره
تکميلي در
ارتقاء کيفي
کارکنان
امکانات آموزشي
امکانات رفاهي
خوابگاه
تغذيه
فوق برنامه
....
کلاسها
سمعي و بصري
جزوات
....
مدرسين
مکان آموزش
مدت آموزش

37. رضايت از خوابگاه دانشجويي
استخوان ماهي
نحوه تغذيه
امکلنات رفاهي
ساکنين
رضايت از خوابگاه دانشجويي
نوع مديريت
مسافت تا
دانشگاه
عوامل جمعيت شناسي

38. که ؟ who? کي ؟ when? کجا ؟ where? چگونه؟ How? چي؟ what? چرا ؟ why?
شش کلمه استفهام
که ؟ who?
کي ؟ when?
کجا ؟ where?
چگونه؟ How?
چي؟ what?
چرا ؟ why?

39. بيان مساله تحقيق در بيان مسئله نكات زير آورده مي شود: اطلاعات زمينه اي
توصيف دقيق مسأله
نحوه بروز يا وقوع
وسعت و شدت
عوامل دخيل در بروز مسأله
نحوه برخورد فعلي با مشكل
فوايد پژوهش
چه نتايجي از حل مشكل انتظار مي رود

40. مروری بر  بررسی های قبلی
برای کسب اطلاعات در زمينه مورد تحقيق می بايد به منابع مرجع مراجعه نمود منظور از منابع مرجع هر فرد يا هر چيزی است که به عنوان ماخذ اطلاعات مورد مراجعه قرار می گیرد
کتابهای مرجع معمولا به گونه ای تاليف می شوند که هر کسی می تواند اطلاعات مورد نياز خود را به راحتی و سرعت در آنها پيدا کند. مهمترين منابع دردسترس عبارتند از:
نظرات افراد متخصص و صاحب نظران
منابع منتشر شده

41. مروری بر بررسی های قبلی مراجع غیر ادواری کتابشناسی ها دانشنامه ها
مروری بر  بررسی های قبلی
مراجع ادواری
کتابشناسی های دوره اي
فهرست های مندرجات
کتاب
نشریات ادواری مثل ژورنالها
- منابع منتشر نشده
پایان نامه ها
گزارش های فنی و گزارش تحقیق
آمارها
پروانه های ثبت اختراعات
صورت جلسه ها
مشاهدات فردی
- بانکهای اطلاعاتی همچون  در اینترنت
مراجع غیر ادواری
کتابشناسی ها
دانشنامه ها
فرهنگ ها
دستنامه ها
درسنامه ها
دستور نامه ها
سالنامه ها
اطلس ها
نشان نامه ها
سرگذشت نامه ها

42. اهداف بررسي هدف پژوهش به ما مي گويد به كجا مي خواهيم برسيم
هدف كلي پژوهش را مي توان به اهداف كوچكتر (ويژه - اختصاصي) تقسيم كرد
اهداف پژوهش بايد :
- از بطن مسأله استخراح شده باشند
- واقع بينانه باشند
- قابل دسترس باشند
- قابل اندازه گيري يا سنجش باشند

43. مشهد نيشابور سبزوار شاهرود دامغان سمنان تهران گرمسار
ميامي
شاهرود
سرخه
دامغان
ايوانکي
پاکدشت
سمنان
تهران
گرمسار

44. اهداف بررسي
براي نوشتن اهداف از افعالي نظير تعيين كردن ، محاسبه كردن ، شناسايي كردن ، توصيف كردن و شرح دادن استفاده كرد.
هدف كاربردي به ما مي گويد، فايده حاصل از پژوهش براي چيست؟

45. فرضيه
فرضيه حدسي است علمي كه محقق براي نتيجه تحقيق خود مي زند. فرضيه نشان مي دهد كه چرا يك يا چند عامل ، عوامل ديگر را تحت تأثير قرار مي دهند.
فرضيه تحقيق را يک حدس علمی يا پيش داوری دانست که بوسيله ی جمع آوری حقايقی که منجر به قبولی يا رد آن فرضيه می شود مورد آزمايش قرار می گيرد
به عبارت ديگر فرضيه را راه حل پيشنهادی محقق برای مسئله تحقيق و يا نتيجه تحقيق دانسته اند.

46. بيان فرضيه
گاهی اوقات از يک فرمول برای بيان فرضيه استفاده می شود، بدين شکل که:" اگر چنين و چنان رخ دهد چنين و چنان خواهد شد"
محقق صرفا" قصد آزمايش فرضيه را دارد نه اثبات آن

47. فرضيه ايده ها پذيرفته شده به عنوان حقيقت تحقيق مبتني بر فرضيات است
تئوري ها
افکار
پذيرفته شده به عنوان حقيقت
اثبات نشده
تحقيق مبتني بر فرضيات است

48. فرضيه فرضيات علمي تحقيق به شيوه علمي انجام مي شود واضح ، شفاف و کلي
قابل فهم
توانايي پوشش کامل موضوع
دانش ناکافي
تحقيق بدان بيافزايد
تحقيق به شيوه علمي انجام مي شود
يک راه براي رويکرد به مسئله
يک راه براي تفکر

49. فرضيه تفکر علمي همه ايده ها قابل آزمايش هستند
اطلاعات جديد مي تواند درايده تغيير ايجاد کند

50. بيان فرضيه
در هنگام بيان فرضيه محقق به بررسی روابط بين متغيرها می پردازد. به طور متداول اين بيان به سه شکل صورت خواهد گرفت
 بررسی رابطه علت و معلولی بين دو يا چند متغير
 بررسی همبستگی و شدت آن بين دو يا چند متغير
 بررسی و مقايسه ميزان تفاوت تاثير دو يا چند متغير بر يک يا چند متغير

51. سوالات راهنما
در تحقيقات توصيفي كه صرفا“ به بيان آنچه در جامعه مي گذرد پرداخته مي شود نيازي به ارائه فرضيات نسبت و از سؤالات مهم براي رسيدن به اهداف استفاده مي شود.

52. روش بررسي متغيرها

53. متغيرها
متغيرها ، عامل يا عواملي هستند كه مورد اندازه گيري يا سنجش قرار مي گيرند
به عبارت ديگر متغير مشخصه يك فرد، چيز، پديده يا پيام مورد نظراست كه :
قابل اندازه گيري بوده
و مي تواند مقادير مختلفي بپذيرد

54. تعريف متغير
تعاریف شرحی عمدتا از لغت نامه ها ، دائره المعارف ها ، کتاب های مرجع و کتب درسی و... اقتباس می شود و تنها عنصر مورد نظر را تعریف نظری یا تئوری می نماید. به عبارت دیگر تعریف یک مفهوم بوسیله مفاهیم دیگر که معمولا از مطالعات و نظریه های موجود نشات می گیرد و با بیانی علمی ارائه می شود.
درهنگام تعریف ذکر منبع مورد استفاده ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

55. تعريف متغير
تعاریف عملی که به طور مشخص بر عهده محقق قرار دارد محقق آنچه را که از این عنصر در این تحقیق خاص مد نظر دارد بیان می کند.
در اينجا محقق به مشخص ساختن و تعریف نمودن آن متغیر و تعيین کردن عملیات و معیارهای تجربی که برای اندازه گیری و سنجش آن لازم است می پردازد.

56. تعريف متغير
تعريف عملی بايد بر اساس ملاکهايی صورت بگيرد که مهمترين آنها عبارتند از:
 قابليت انجام داشته باشند
 دقيق و مشخص باشند
 قابليت اندازه گيری داشته باشند

57. انواع متغير ها
متغير کمی: و آن متغيری است که با عدد نمايش داده می شود. بديهی است اين متغير همچون تقسيم بندی معمول در اعداد به دو دسته متغير گسسته و پيوسته تقسيم خواهد شد که متغير پيوسته مقادير کسری را هم می پذيرد ولی گسسته اين امکان را ندارد.
متغير کيفی: اين متغيری است که کيفيت صفات با آن معرفی می شود.
 متغیر مرکب: متغیری را که از ترکیب دو یا چند متغیر به وجود می آید می نامند. 

58. انواع متغير ها
متغیر مستقل: آن متغیری است که محقق تاثیر آن را بر سایر متغیرها مورد سنجش قرار می دهد. به بياني ديگرعوامل احتمالي ايجاد آن را متغير مستقل مي گويند.
 متغیر وابسته: آن متغیری است که متغیر مستقل بر روی آن اثر می کنند. به عبارت ديگر مساله همان متغير وابسته است زيرا بر اثر يك يا چند عامل بوجود آمده است .

59. انواع متغير ها
 متغیر زمینه ای (جمعیت شناسی یا دموگرافیک):در مطالعات بر روی جوامع انسانی برخی متغیرهای وابسته به جمعیت حضور دارند که سنجش آنها به نحوی مورد استفاده ما خواهد بود. این متغیرها خصوصیات جامعه مورد مطالعه را به نحوه مطلوبی توصیف می کنند وبه شناخت بهتر موضوع كمك مي كنند

60. انواع متغير ها
 متغیر مداخله گر(مخدوش كننده ) : آن متغییری است که بر روی رابطه علت معلولی بین دو یا چند متغیر تاثیر می گذارد و باعث قوی یا ضعیف شدن رابطه بین متغیرها از حد واقعی آنها می شود.

61. مقياس اندازه گيری
مقياس اسمی: اين مقياس شامل  يک يا جند گروه با طبقه است که از نظر کيفی با هم متفاوتند اما بين گروهها هيچگونه ارجحيتی وجود ندارد. ممکن است برای هر گروه يا طبقه شماره ای در نظر گرفته شود که ارزش ندارد بلکه جنبه" کد" يا شناسائی دارند.
مقياس رتبه ای: اين مقياس نسبت به مقياس اسمی خصوصيت اضافه ای دارد که در بين گروهها از نظر متغير مورد نظر برتری وجود دارد اما اين برتری قابل سنجش و مقايسه با ساير گروهها نيست . گروهها هم يکسان نيستند. گروهها نسبت به هم روی پله های يک نردبان قرار گرفته اند.

62. مقياس اندازه گيری
مقياس فاصله ای: در اين مقياس فاصله بين گروهها با هم مساوی در نظر گرفته شده است. اما صفر در اين مقياس فقدان خاصيت مورد نظر اندازه گيری نيست. اختلاف مساوی بين هرجفت از اعداد نمايانگر اختلاف مشابه در خصوصیت مورد اندازه گيری است.
 مقياس نسبی: در اين مقياس خصوصيت اضافی آن است که صفر دليلی برای فقدان خاصيت مورد اندازه گيری است و در نتيجه نسبت بين اعداد در اين مقياس همان نسبت مقدار خاصيت مورد اندازه گيری است.

63. مقياس خوب يک مقياس خوب بايد دارای ويژگيهای زير باشد
 علمی : بر گرفته ومتناسب با اصول علمی باشد
جامع : بتواند تمام موارد متغيررا شامل شود
مناسب : برای اندازه گيری آن متغير باشد
قوی : تلاش شود قويترين مقياس باشد
غير قابل جمع : رده های مشترک نداشته باشد
رده های کافی : موردی را فراموش نکرده باشيم
رده های تعريف شده : گروهها و رده های آن تعريف شده باشند
عملی : قابليت انجام داشته باشد

64. انواع مطالعه انواع روش هاي بررسي عبارتند از:
مطالعه توصيفي: جمع آوري و ارائه تنظيم داده هاست براي ارائه تصوير روشني از يك موقعيت خاص
مطالعه تحليلي : علل يا عوامل خطر در ايجاد يك مسئله خاص را با بررسي و مقايسه دو گروه يا بيشتر بر اساس متغيرهاي مورد مطالعه نشان مي دهد و به دو گونه است ، کوهورت ، مورد مشاهدي
مطالعه تجربي : تأثير مداخله بر روي يك گروه در مقايسه با گروه شاهد اندازه گيري مي شود.

65. جامعه مورد مطالعه

66. جامعه مورد مطالعه
جامعه مورد مطالعه ، جمعيتي است كه مطالعه بر روي آن انجام مي شود
لزوما“ اين جامعه انسانها نيستند بلكه مي تواند پديده ها ، اشيا و موجودات زنده ويا پيام ها باشند.

67. جامعه مورد مطالعه(نمونه گيري)
جمعيت آماري
نمونه گيري احتمالي و غير احتمالي
چارچوب نمونه گيري
واحد نمونه گيري ( تحليل)

68. روش کار جمعیت نمونه (Sample) نمونه گیری
جمعیت مرجع (Reference population)
جمعیت هدف (Target population)
نمونه (Sample)
نمونه گیری
روش نمونه گیری
نمونه گیری تصادفی(Random sampling)
همه افراد شانس انتخاب داشته باشند
شانس انتخاب همه برابر باشد
نمونه گیری غیر تصادفی
نمونه سهمیه ای (Quota sampling)
نمونه راحت (Convenient sampling)
انواع روشهای نمونه گیری تصادفی
نمونه گیری تصادفی ساده (Simple random sampling)
نمونه گیری تصادفی منظم (Systematic R.S.)
نمونه گیری تصادفی لایه ای (Stratified R.S.)
نمونه گیری تصادفی خوشه ای (Cluster R.S.)

69. نمونه گيري احتمالي نمونه گيري ساده تصادفي --- فهرست بخش هاي خبري راديو
نمونه گيري منظم --- فهرست فيلم هاي سينمايي
نمونه گيري طبقه اي --- فهرست روزنامه ها
نمونه گيري خوشه اي --- فهرست بخش هاي خبري
نمونه گيري چند مرحله اي

70. نمونه گيري غير احتمالي نمونه گيري آسوده ( لقمه اي) نمونه گيري سهميه اي
نمونه گيري قضاوتي
مهمترين مشکل : جمع آوري اطلاعات است

71. جامعه مورد مطالعه(نمونه گيري)
معمولا جامعه در دسترس است
معمولا موارد گذشته موردبررسي قرار مي گيرد
بهتر است از نمونه گيري احتمالي استفاده شود
مناسب است ماه يا هفته آماري ساحته شود