1. Stofnstærðarfræði FIF1206
Kafli 14: Áhrif fiskveiða á samfélög botndýra
Hreiðar Þór Valtýsson s

2. 14.1 Áhrif veiða á stofna og samfélög
Hér er fjallað um hvernig veiðar hafa áhrif á aðrar tegundir en þær sem verið er að veiða með röskun á búsvæðum
14.2: Röskun vegna fiskveiða
14.3: Bein áhrif veiðarfæra á botninn
14.4: Áhrif fastra veiðarfæra
14.5: Langtímaáhrif
14.6: Aukið fæðuframboð vegna fiskveiða
14.7: Óbein áhrif veiða á vistkerfi sjávar

3. 14.2 Röskun vegna fiskveiða
Röskun á búsvæðum getur verið af mörgum toga
Ekki bara vegna fiskveiða, líka náttúruleg
Lífverur raska líka umhverfinu sjálfar
Ís og veður
Vistkerfi eru mjög misþolin fyrir röskun

4. 14.2 Röskun vegna fiskveiða
Nokkrir þættir að athuga þegar meta á áhrif veiðarfæra
Gerð samfélagsins (harður botn, sandur, möl, leðja)
Náttúrulega röskun (dýpi, straumar, ís)
Gerð veiðarfæris
Veiðálag

5. 14.2 Dreifing fiskveiða Veiðar fara ekki tilviljakennt fram
Veiðisvæði hnappdreifð
Sjómenn þekkja miðin
Þekking batnar vegna sífellt betri tækni

6. 14.2 Dreifing fiskveiða
Hægt að sjá hversu sókn er mikil með því að skoða skemmdir á örmum krossfiska Mikið um skemmda arma => miklar veiðar

7. 14.3 Bein áhrif
Bein áhrif veiða fara eftir því hvernig veiðarfæri eru notuð
Dregin veiðarfæri ættu að hafa mest áhrif – troll og plógar
Margar gerðir og misþung – plógur vs dragnót
Föst veiðarfæri minni – lína og net
Mikil og umdeild fræði
Þrætur um þetta hófust mjög snemma
Bretland 1376
Ísland í lok 19.aldar þegar erlendir togarar komu hér
Jafnvel dæmi um það á 18. öld að þrætur væru milli þeirra sem notuðu net vs handfæri
Dragnót hér við land frá því þær voru fyrst prófaðar í byrjun 20. aldar.
Enn í gangi

8. 14.3 Bein áhrif
Lítið deilt um HVORT troll hafi áhrif á botninn, en ...
Eru áhrifin mikil?
Veldur þetta langtímaskemmdum, eða lagast þetta fljótt
Jafnvel, eru áhrifin slæm? Geta þau ekki verið góð (það þarf að plægja akra)
Fer auðvitað eftir veiðarfærinu og botninum ofl

9. 14.3 Bein áhrif Í grundvallaratriðum:
Betra er að vera með fjölreyttan botn => meira og fjölbreyttara líf fæst þrifist
Mest fjölbreytni lífs á hörðum klettabotni eða á kóralrifjum => þar geta veiðarfæri líka eyðilegt mest
Minnst fjölbreytni lífs á sandbotni (einhæfur) => dregin veiðafæri hafa lítil áhrif þar og til mjög skamms tíma
Margar botngerðir þarna á milli (leir, þaraskógur ofl.)
Dregin veiðarfæri jafna út botninn og minnka fjölbreytileika
Jafnvel er leitast við að slétta botninn til að lágmarka veiðarfæratjón af ójöfnum botni

10. 14.3 Bein áhrif Áhrif á botndýrin
Infauna (ífána): lífverur sem lifa ofan Í botninum (niðugrafnar)
Talvert rannsakað, enda auðvelt að rannsaka með botngreip
Epifauna (áfána): lífverur sem lifa ofan Á botninum (geta verið botnfastar, t.d. sæfíflar)
Lítið rannsakað enda erfitt, en áhrif ættu hinsvegar að vera augljósari
Gróflega má skipta lífverum í 2 flokka
Hraðvaxta, skammlífar, tækifærissinnar, verða ekki stórar => græða jafnvel á því að botninum sé reglulega raskað
Hægvaxta, langlífar, þurfa stöðugar aðstæður, verða gjarnan stórar => tapa

11. 14.3 Trollhlerarnir þyrla upp botninum
Litlar tækifærissinnaðar lífverur þyrlast upp með en setjast svo niður aftur óskaddaðar
Stærri lífverur skemmast

12. 14.3 Áhrif á áfánu Svæði friðað => Fiskunum fjölgaði (efri lína)
Stórum áfána lífverum fjölgaði (neðri lína, opnir hringir)
Litlar áfánalífverur (tækifærissinnar) stóðu í stað (neðri lína, lokaðir hringir)

13. 14.3
Verulega reglulega raskað svæði Lítið raskað svæði

14. 14.3
Frekar sóðalegar veiðar við Ítalíu Þarna er verið að veiða í marhálmi (sjávargras) Hann heldur botninum stöðugum, og því slæmt þegar hann fer

15. 14.3 Samantekt á rannsóknum (MIKILVÆGT) Veiðarfæri Botngerð
Flokkar lífvera
Vont til vinstri, gott til hægri (á ekkert skylt við pólitík)

16. 14.4 Áhrif fastra veiðarfæra
Föst veiðarfæri (net, lína handfæri, gildrur) hafa ekki verið eins í sviðsljósinu og dregin veiðafæri Enda talið að áhrif þeirra á botninn séu mjög takmörkuð Vandamál meira tengd t.d. draugaveiðum (net) og meðafla (lína) Vaxandi vandamál að þau eru að verða sterkari og öflugari tæki eru notuð til að hífa þau upp Einnig eru þessi veiðarfæri oft notuð á viðkvæmum botni, þar sem ekki er hægt að koma dregnum veiðafærum fyrir

17. 14.5 Langtímaáhrif Skammtímaáhrif er frekar auðvelt að sýna fram á
Langtímaáhrif mun erfiðari viðfangs
Vandamál að ekki er auðvelt að finna óspjölluð svæði
Rannsóknargögn ná stutt aftur
Erfitt að segja hverjar eru ástæður breytinga, gætu verið aðrar en veiðar
Í Norðursjó virðist botndýrafána þó hafa breyst, beitukóngar verða t.d. illa úti.

18. 14.6 Fiskveiðar auka fæðuframboð í hafinu
Urrari
Áætlað að um 30 milljón tonn af því sem veitt er fari aftur í sjóinn => fæða fyrir aðra sjávarbúa? Auk þess drepa veiðarfæri lífverur af botninum => meiri fæða
Lýsa
Mynd, fæða fiska fyrir (svart) og eftir (hvítt) veiðar.
L = sundkrabbi C = sandrækja
P = rækja A = marfló
M = krabbi CL= glitnar (fiskar)
AM = sandsíli SU = ígulkerahrogn
PL = burstaormar O = annað

19. 14.6.1 Áhrif á stofnfjölda Óbein áhrif fiskveiða á aðrar stofna
Sumum sjófuglastofnum hefur fjölgað – éta slóg
Krossfiskum virðist fjölga ef röskun og veiðar er til staðar
Ef röskun er of mikil eykst dánartíðni þeirra hinsvegar

20. 14.7 Óbein áhrif Rannsóknir á kóralrifjum
Eðlileg kóralrif = mikið af fiskum, heilbrigðir kóralar
Ofveiði getur leitt vistkerfið í 2 áttir, í báðum tilfellum fækkar kóröllum mikið
Mikið af ígulkerum => smávaxnir þörungar ríkjandi
Lítið af ígulkerum, => stórvaxnir þörungar ríkjandi
Í báðum tilfellum verður vistkerfið tegundasnauðara þegar kóralana vantar

21. 14 Íslenskar rannsóknir Nokkrar íslenskar greinar sem tengjast efninu
Guðrún G. Þórarinsdóttir o.fl. Áhrif dragnótaveiða á lífríki botns í innanverðum Skagafirði. The impact of a fly-dragging fishery on the bottom community in Skagafjördur. Reykjavík s.
Hrafnkell Eiríksson: Dragnót og dragnótaveiðar við Ísland. The Danish seine fisheries in Iceland. Reykjavík s.
Elena Guijarro-Garcia, Stefán Áki Ragnarsson, and Hrafnkell Eiríksson – 2006 Effects of scallop dredging on macrobenthic communities in West Iceland ICES Journal of Marine Science, 63: :
Stefán Áki Ragnarsson, Sigmar A. Steingrímsson – Spatial distribution of otter trawl effort in Icelandic waters: Comparison of measures of effort and implications for benthic community effects of trawling activities. ICES Journal of Marine Science, 60:
Sigmar Arnar Steingrímsson, Sólmundur Tr. Einarsson: Kóralsvæði á Íslandsmiðum: Mat á ástandi og tillaga um aðgerðir til verndar þeim. Coral grounds off Iceland: assessment of their status and proposal for mitigating measures. Reykjavík s. (With English summary).