1. Spss 11.5 Tutorial

2. خودآموزSPSS
آغاز سخن بنام ایزد منان که هماره یاورمن در تمام مراحل زندگی بوده است. امید است کاربران محترم بتوانند از این اثر هر چند بی مقدار بهره های فراوان برده مرا از دعای خیر فراموش نکنند. سعی کنید هر آنچه از این نرم افزار آموختید به دیگران بیاموزید.
(زکات العلم نشرها)
سید حمید رضا طباطبایی

3. خودآموزSPSS
بمنظور بهره گيری هر چه بيشتر از اين خودآموزلازم است کاربران محترم از نرم افزارهای Windows Xp و Office Xp استفاده کنند.چنانچه مایل باشید می توانیددر هنگام نمایش اسلایدها، توضیحات هر اسلاید را در قسمت Note اسلاید با کلیک راست ماوس و انتخاب گزینه Speaker Notes مشاهده فرمایید.
بمنظور بهره گيری هر چه بيشتر از اين خودآموزلازم است کاربران محترم از نرم افزارهای Windows Xp و Office Xp استفاده کنند.چنانچه مایل باشید می توانیددر هنگام نمایش اسلایدها، توضیحات هر اسلاید را در قسمت Note اسلاید با کلیک راست ماوس و انتخاب گزینه Speaker Notes مشاهده فرمایید.

4. خودآموزSPSS Statistical Packages for Social Sciences
کاربر محترم در این خود آموز شما با مراحل زیر آشنا خواهید شد:
ورود و بازیابی اطلاعات
دستکاری یا تغییر متغیرها
تجزیه و تحلیل اطلاعات
رسم برخی نمودارهای تخصصی آماری

5. ورود اطلاعات به SPSS
ورود اطلاعات: ورود اطلاعات به این نرم افزاراز طرق گوناگون امکان پذیراست
ورود اطلاعات از طریق صفحه کلید در داخل صفحه گسترده(Spread Sheet) نرم افزار
ورود اطلاعات از فرمت استاندارد ASCII
ورود اطلاعات از سایر نرم افزارها مانند Excel
بازیابی اطلاعات

6. ورود اطلاعات به SPSS
ورود اطلاعات از طریق صفحه کلید در داخل صفحه گسترده(Spread Sheet) نرم افزار

7. برای اجرای برنامه SPSS از منوی Start در لیست برنامه های ویندوز برنامه SPSS for Windows راانتخاب سپس SPSS 11.5 for Windows را برگزینید.پس ازکمی تاخیر نرم افزار شبیه صفحه بعد آغاز میشود.

8. با اجرای نرم افزار معمولا صفحه زیر باز می شود
با اجرای نرم افزار معمولا صفحه زیر باز می شود. اگر برای اولین بار است که می خواهید به این نرم افزار اطلاعات وارد کنید می توانید با زدن کلید Cancel وارد صفحه اصلی شده شروع به کار کنید. اگر مایل نیستید این صفحه را در دفعات بعدی مشاهده کنید گزینه Don't show this dialog in the future را به حالت انتخاب در آورید.

9. پس از زدن کلید Cancel صفحه رو برو باز می شود

10. برای اینکار اطلاعات صفحه روبرو را وارد کنید
برای اینکار اطلاعات صفحه روبرو را وارد کنید. سپس برای وارد کردن اسامی و سایر اطلاعات متغیرها به قسمت Variable view (پایین سمت چپ) بروید.

11. در ستون اول بجای اسامی Var0000
در ستون اول بجای اسامی Var0000? اسامی مورد نظر خود همچون Age,Sex,Wt,Ht را تایپ کنید.

12. توضیح سایر ستونها در اسلایدهای بعد آمده است.

13. همانطور که در 3 اسلاید قبل مشاهده کردید ستون Sex پهنای کمی داشت میتوانید پهنای آن را در ستون Columns به دلخواه اضاف کنید.

14. مشاهده می کنید که ستون Sex اکنون کاملا قابل رؤیت است

15. برای اینکار دکمه Save یا از منوی File گزینه Save را انتخاب کرده و اسم مورد نظر خود را بدهید.

16. پس از دادن اسم مورد نظر خود در محل File name کلید Save را بزنید.

17. البته در اینجا می توان فایل را به فرمتهای مختلف ثبت کرد اما اگر می خواهید در دفعات بعدی هم با این نرم افزار کار کنید بهتر است فایل خود را با فرمت معمول نرم افزارکه به آن پسوند sav. میدهد ثبت کنید.

18. قبل از زدن کلید Save دقت کنید که فایل شما در کجا ثبت خواهد شد.

19. خواندن اطلاعات از فرمت های دیگر
ورود اطلاعات از فرمت استاندارد ASCII
قسمت اول: اطلاعات مجزا(Delimited)
گاهی اتفاق می افتد که اطلاعات شما فرمت خاصی نداشته و در هر واژه پردازی که اطلاعات را بصورت استاندارد نشان می دهد باز می شود. به این اطلاعات باصطلاح اطلاعات ASCII (اسکی) می گویند. این عبارت مخفف American Standard Coding for Information Interchange می باشد.

20. برای خواندن اینگونه اطلاعات ابتدا با نحوه تهیه فایل ASCII آشنا می شویم
برای خواندن اینگونه اطلاعات ابتدا با نحوه تهیه فایل ASCII آشنا می شویم.یکی از این طرق استفاده از Doseditor است.در منوی برنامه های ویندوز و زیر منوی Accessories گزینه Command prompt را انتخاب کنید.

21. چنین صفحه ای باز می شود.در جلوی اعلان مربوطه دستور Edit را تایپ و اینتر کنید.

22. صفحه روبرو برنامه مورد نظر است که می توانید در آن اطلاعات خود را تایپ کرده باصطلاح یک فایل اسکی بسازید.

23. حال برای نمونه این اطلاعات را وارد کنید.

24. سپس آن را از طریق منوی بالا ثبت کنید.

25. با انتخاب گزینه Save برای اولین بار یک صفحه خاکستری باز می شود در جلوی کلمه Filename اسم مورد نظر خود را وارد کنید ولی توجه کنید که فایل کجا ثبت می شود.

26. در اینجا نام T1.txt گذاشته شده (توجه داشته باشید که بهتر است پسوند فایل را txt. بنویسید)و در مسیر Documents and Settings ثبت خواهد شد.

27. ملاحظه می فرمایید که فایل ثبت شده است.

28. حال فایل ثبت شده با فرمت اسکی را از طریق منوی فایل و گزینه Read Text Data به داخل این نرم افزار منتقل می کنیم.

29. با انتخاب گزینه مورد نظر صفحه مقابل باز می شود
با انتخاب گزینه مورد نظر صفحه مقابل باز می شود. همانطور که می بینید این نرم افزار به دنبال فایل با پسوند txt. است ولی مسیر باید تصحیح شود.

30. مسیر را از منوی بالا(Look in) تصحیح می کنیم.

31. پس از تصحیح مسیر، فایل را خواهیم دید.

32. اگر در موقع ثبت فایل اشتباها به فایل پسوند نداده اید مشکلی پیش نمی آید با باز کردن منوی Files of type می توانید از گزینه All Files استفاده کنید. حال فایل را مشاهده می کنید. با انتخاب نام فایل و زدن کلید Open صفحه بعد باز می شود.

33. در این صفحه سه قسمت قابل رؤیت است.
1. نوع فایل داده . همانطور که ملاحظه کردید در موقع ورود اطلاعات بین اقلام اطلاعاتی در هر سطر فاصله گذاشته شد به این شکل ورود اطلاعات نوع Delimited گفته می شود.اگر اقلام اطلاعاتی کاملا به هم چسبیده باشند اطلاعات از نوع فیکس خواهد بود.هر کدام از این اشکال ورود اطلاعات ویژگیهای خاص خود دارد که هردو را توضیح خواهم داد.
2. این سوال پرسیده می شود که آیا نام متغیر ها را در فایل وارد کرده اید ؟
3. در قسمت سوم بخشی از داده های وارد شده نشان داده می شود.
در قسمت اول گزینه اول ، در قسمت دوم گزینه دوم را انتخاب
و کلید Next را بزنید.

34. با زدن کلید مذکور صفحه دوم باز می شود
با زدن کلید مذکور صفحه دوم باز می شود.در این صفحه چند گزینه باید تعیین گردد.اول اینکه آیا داده ها ازسطر اول وارد شده است دوم آیا هر رکورد در یک سطر وارد شده سوم آیا تمام رکوردها خوانده شود یا تعدادی از اولین رکوردها و یا یک نمونه تصادفی. دو سوال اول در داده های ما باید یک باشد و در گزینه سوم تمام موارد انتخاب شود. سپس کلید Next زده شود.

35. چون در صفحه ابتدایی گزینه Delimited انتخاب شد در این صفحه نوع جدا کننده اقلام اطلاعاتی خواسته می شود. گزینه Space انتخاب صحیح خواهد بود.در کادر مقابل نیز گزینه None را برگزینید.کلید Next را بزنید.

36. اگر بخواهید در همین جا می توانید متغیر ها را نامگذاری کرده و نوع آنها را تعیین کنید.روی هرسرستون که کلیک کنید کادر بالا فعال می شود.

37. با تعیین نام و نوع هر متغیر در صورتی که به سراغ متغیر بعدی بروید نام متغیر ثبت می شود.

38. این صفحه انتهای کار است.اگرکارخواندن اطلاعات قرار است برای تعداد زیادی فایل مشابه تکرار شود می توانید تمام کارهایی راکه تا بحال انجام داده اید در یک فایل ثبت کرده بعد ازآن بجای این مراحل وقت گیر از همان ابتدا فایل فرمت را معرفی کرده و ازآن طریق فایلها براحتی خوانده می شوند.

39. ملاحظه میکنید که فایل داده بشکل صحیح خوانده شد
ملاحظه میکنید که فایل داده بشکل صحیح خوانده شد. البته در اینجا چون داده ها کم است چک کردن راحت می باشد. اما در جا هایی که تعداد موارد زیاد است برای چک کردن ، آخرین قلم اطلاعاتی از آخرین رکورد را ببینید اگر درست بود پس داده ها صحیح خوانده شده اند.

40. خواندن اطلاعات از فرمت های دیگر
ورود اطلاعات از فرمت استاندارد ASCII
قسمت دوم: اطلاعات بهم پیوسته(Fixed)
برای کار در این قسمت هم لازم است دوباره به Doseditor باز گردیم.

41. در داده های وارد شده در این قسمت مواردی از رکوردها بدون جواب هستند
در داده های وارد شده در این قسمت مواردی از رکوردها بدون جواب هستند. در چنین شرایطی فرمت ثابت یا بهم پیوسته ار جح تر است ولی لازم است که اطلاعات مربوط به یک متغیر در ستونهایی زیر هم وارد شده باشند.در این حال گذاشتن فضای خالی بین ستونها ضرورتی ندارد.به همین خاطر به این نوع ورود اطلاعات ، بهم پیوسته یا Fixed گفته می شود.

42. مانند قبل از منوی فایل گزینه Read Text Data را انتخاب کرده مراحل رسیدن به فایل داده اسکی را طی می کنیم.

43. با تصحیح مسیر و.....

44. به این صفحه وارد می شویم.در اینجا گزینه دوم یعنی Fixed width راانتخاب کرده به سوال دوم همچنان پاسخ منفی می دهیم و کلید Next را میزنیم.

45. در این صفحه قسمتی از داده ها نشان داده می شود
در این صفحه قسمتی از داده ها نشان داده می شود. بین ستونها فلشهایی زده شده است که جدا کننده ستونها می باشد.
جدا کننده ستون

46. اگر بخواهید محل فلشها را تغییر دهید کافی است که روی نوک فلش کلیک کنید فلش حذف می شود.

47. مجددا با کلیک در فضای خالی بین ستونها می توان فلشها را اضاف کرد
مجددا با کلیک در فضای خالی بین ستونها می توان فلشها را اضاف کرد.در حقیقت این فلشها جدا کننده ستونها می باشند. با زدن کلید Next به صفحه بعد بروید.

48. در اینجا مانند بخش پیشین می توان نام متغیر ها را تعریف کرد
در اینجا مانند بخش پیشین می توان نام متغیر ها را تعریف کرد.سپس با زدن کلید Next داده ها خوانده می شوند.

49. پس از خوانده شدن داده ها حال نوبت ثبت آنها در حافظه است
پس از خوانده شدن داده ها حال نوبت ثبت آنها در حافظه است. با زدن کلید Save یا انتخاب گزینه Save از منوی فایل این کار انجام می شود.

50. خواندن اطلاعات از نرم افزارهای دیگر
ورود اطلاعات از سایر نرم افزارها مانند Excel

51. این نرم افزار می تواند داده های چند نرم افزار دیگر را نیز بخواند
این نرم افزار می تواند داده های چند نرم افزار دیگر را نیز بخواند. بعنوان مثال از نرم افزار Excel فایل داده ای برای نشان دادن چگونگی کار به این نرم افزار خوانده می شود.

53. پس از انتخاب فرمت Excel فایلی که از قبل با فرمت مذکور تهیه شده پیدا کرده و به نرم افزار معرفی می کنیم. با زذن کلید Open صفحه بعد باز می شود.

54. در این صفحه باید مشخص گردد که آیا نام متغیر ها در فایل داده وارد شده یا خیر. چون ممکن است در محیط نرم افزار Excel داده ها در چند صفحه وارد شده باشد در کادر Worksheet باید این مسئله تعیین گردد.همچنین می توان محدوده اطلاعات را مشخص نمود.

55. بازیابی اطلاعات
زمانی که داده ای را در این نرم افزار وارد کرده و ثبت می کنید.مرتبه بعد که به سراغ نرم افزار می آیید در صفحه آغازین نرم افزار که در اسلاید شماره 6 آمده است می توانید اسم آن را مشاهده کنید. اما به شکل دیگری هم می توان فایل را باز کرد.

56. این صفحه زمانی کاربرد دارد که شما قبلا فایلی را ساخته و اکنون می خواهید آن را باز کنید.برای باز شدن این صفحه از منوی فایل گزینه Open و سپس Data را برگزینید یا کلید Open را فشار دهید. در قسمت File name می توانید نام فایل را تایپ کرده یا از لیست فایلها یکی را برگزینید.

57. بعنوان مثال میخواهید فایل Breast cancer survival را برگزینید
بعنوان مثال میخواهید فایل Breast cancer survival را برگزینید.آن را انتخاب و کلید Open را بزنید.

58. بدین طریق فایل باز میشود. در صفحه مقابل داده ها را می بینید
بدین طریق فایل باز میشود.در صفحه مقابل داده ها را می بینید. اگربخواهید اطلاعات مربوط به متغیر ها را ببینید می توانید در پایین صفحه سمت چپ از Variable view استفاده کنید. صفحه ای مانند اسلاید بعد باز می شود.

59. در اینجا ستونها بترتیب با شماره توضیح داده می شود.
1. نامی که در این ستون داده می شود در سر ستونهای صفحه اصلی دیده خواهد شد.
2. در این ستون می توان نوع متغیر را تعیین کرد. برای متغیر های کمی نوع Numeric و برای سایر انواع به فراخور آنها نوع متغیر تعیین میگردد.برای مشاهده انواع دیگر متغیر می توانید روی یکی از سلولهای ستون دوم کلیک کرده وقتی مربع خاکستری هویدا شد دوباره روی آن کلیک کرده تا لیست انواع متغیرها قابل رؤیت شود.

60. 3. پهنای فیلد ورود اطلاعات را مشخص میکند که معمولا 8 حرف یا عدد می باشد.
4. در مورد اعداد می توان تعداد اعشار را تعیین کرد
5. در ستون اول شما می توانستید یک کلمه 8 حرفی را برای اسم متغیر انتخاب کنید ولی در این ستون اسامی طولانی تر نیز قابل قبول است. اسمی که در این قسمت وارد میشود در ظاهر فایل قابل رؤیت نیست اما در موقع گرفتن گزارش یا تجزیه و تحلیل نتایج بکار گرفته میشود.البته اگر بخواهید این اسامی را ببینید نشانگر ماوس را روی سر ستون متغیر مورد نظر برده بدون کلیک کردن لحظه ای درنگ کنید اسم مانند اسلاید بعد مشاهده میشود.

61. همانطور که مشاهده می کنید سر ستون سوم در ظاهر pathsize است ولی در ستون Label اسم(PathologicTumor Size(cm وارد شده است.

62. 6. برای متغیرهای کیفی که بجای حالات از کد استفاده کرده اید در ستون Values می توانید کدها را به حالات تبدیل کنید. در اینجا نیز با کلیک کردن روی سلول مورد نظر در ستون Values یک مربع خاکستری پدیدار می گردد. با کلیک روی آن صفحه ای باز می شود که در اسلاید بعد دیده می شود

63. در کادر بالایی می توانید کد مورد نظر را وارد کرده سپس در کادر وسط اسم آن کد و یا گروه مورد نظر را تایپ کرده و کلید Add را بزنید. به همین شکل سایر کدها و حالات را وارد کرده و کلید Ok را فشار دهید.

64. اگر در وارد کردن کدها یا حالات اشتباهی رخ داد می توانید از کلید های Change , Remove استفاده کنید.

65. 7. در این ستون می توانید مقادیر خاصی را بعنوان بی جواب یا نامشخص تعریف کنید.برای اینکار با کلیک روی سلول و متعاقب آن کلیک روی مربع خاکستری صفحه Missing values باز می شود این صفحه سه گزینه اصلی دارد. گزینه اول برای زمانی است که هیچ مورد نامشخصی وجود ندارد. گزینه دوم در حالتی استفاده می شود که مقادیر مجزا (حداکثر تا 3 عدد) تعریف می شود. گزینه سوم برای تعریف یک محدوده همراه با یک کد مجزا در خارج از آن محدوده است.

66. 8. در این ستون می توانید پهنای قابل رؤیت ستونها را تغییر دهید
8. در این ستون می توانید پهنای قابل رؤیت ستونها را تغییر دهید . در ستون سوم حد اکثر اندازه مجاز اطلاعات وارد شده در هر ستون تعیین می شد.اندازه یکی از ستونها را به 15 کاراکتر تغییر دهید. اسلاید بعد را ملاحظه کنید.

67. مشاهده می کنید که ستون Status پهن تر از سایر ستونها دیده می شود.

68. 9. در این ستون می توان تنظیم اطلاعات را در سمت چپ یا راست و یا وسط ستون انجام داد.

69. 10. تعیین نوع متغیر در این ستون انجام می شود
10. تعیین نوع متغیر در این ستون انجام می شود. اگر متغیر کیفی و از نوع اسمی (شمارشی) باشد از گزینه Nominal و اگر رتبه ای باشد از گزینه Ordinal و اگر کمی باشد گزینه اول یعنی Scale استفاده می شود. تعیین صحیح نوع متغیر ها می تواند شما را در انتخاب برخی آزمونهای آماری کمک کند.