1. چکيده نويسي دانشجوي کارشناسي ارشد علم اطلاعات و دانش شناسي
فاطمه صلح دوست
ارديبهشت 93
دانشگاه امام رضا (ع)

2. تفاوت چکيده و خلاصه در چيست؟!
چکيده چيست؟
بيان مختصر و صحيح محتواي يک مدرک، که با سبکي برگرفته از سبک اصل مطلب نگاشته شده است (نجيبي، 1382، ص 42).
شناخت محتوايي يک مقاله يا يک مطلب و معرفي اين محتوا با حداقل کلمات و عبارات ممکن (مساوات، 1356).
خلاصه اي است که از قسمت هاي مهم يک مقاله به صورت مختصر و روشن تهيه و عرضه مي شود؛ تا خواننده نه تنها از وجود و محل مقاله، بلکه از محتواي آن نيز، تا حدي آگاه شود و اگر مقاله اي را در زمينه کار خود مفيد يافت و نيازمند مقاله بود؛ دنبال دستيابي و مراجعه به آنها باشد (شفيع پور فومني، 1386، ص 28).
تفاوت چکيده و خلاصه در چيست؟!

3. تفاوت چکيده و خلاصه
حجم و اندازه تقريبي چکيده از پيش تعيين مي شود. مثلا ممکن است بنا بر سياست يک مجله، طول چکيده براي هر مقاله 200 واژه باشد.
چکيده خود يک مدرک محسوب مي شود يعني متناظر با هر مقاله چکيده اي وجود دارد که خود مي تواند داراي اطلاعات کتابشناختي باشد.
خلاصه بسته به اينکه در ابتدا، انتها و يا براي فصول کتاب منتشر شود، داراي اهداف متفاوتي است.
خلاصه با اين فرض تهيه مي شود که خواننده وقت کافي براي رجوع به متن اصلي و دنبال کردن مطلب را دارد، لذا برخي عناصر ضروري مثل زمينه، هدف روش شناسي و ... در آن ذکر نمي شود. اما چکيده با اين فرض که خواننده فرصت کافي براي مطالعه ندارد تهيه مي شود و سعي بر آن است که در حداقل فضاي ممکن حداکثر اطلاعات را به طور کامل و يا در حد راهنمايي به مطالب اصلي ارائه کند.

4. چرا چکيده مي نويسيم؟ توجه:
با اين که چکيده در تحقيقات دانشگاهي آخرين مطلبي است که براي مقاله/ پايان نامه خود مي نويسيد، اما چکيده اولين چيزي است که افراد در جستجو و مرور سريع مقالات آن را خواهند خواند.
توجه:
در انتهاي کار نگارش، شما تصويري واضح تر از يافته ها و نتايج خواهيد داشت، به همين دليل است که توصيه مي شود نوشتن چکيده را آخرين مرحله از کار خود قرار دهيد.

5. اهميت نوشتن چکيده
چکيده مقالات صدها بار بيش از متن کامل مقالات مطالعه مي شود.
چکيده نقش بازارياب را براي متن کامل مقاله خود ايقا مي کند. جنسي که خوب بازاريابي نشود به فروش نمي رسد.
چکيده اي که ضعيف نگارش شده باشد مي تواند دليل کافي براي مردود دانستن مقاله توسط سردبير مجلات باشد.
حتي مقالاتي که متن کامل آنها به صورت رايگان در دسترس نيست معمولا داراي چکيده اي با دسترسي رايگان مي باشند.
نگارش درست چکيده در نمايه صحيح مقاله و در نتيجه جستجوي آن مؤثر است.

6. انواع چکيده چکيده ها معمولا به دو دسته اصلي تقسيم مي شوند:
چکيده توصيفي، شامل اين موارد است:
متن در چه رابطه اي است.
مباحث و مشکلاتي که مورد کاوش قرار گرفته است.
هدف و روش تحقيق پژوهش.
چکيده حاوي اطلاعات مفيد، شامل موارد:
همه موارد ذکر شده در چکيده توصيفي +
يافته ها.
نتايج و پيشنهادات.
چکيده توصيفي قبل از پايان کار تحقيقاتي و چکيده حاوي اطلاعات مفيد بعد از پايان کار تحقيقاتي نوشته مي شود.

7. ساختار چکيده
هدف : چرا این تحقیق را انجام داده اید؟ انگیزه یا سوال های تحقیق شما چه بوده هست؟
روش تحقيق : چه کرده اید و روش کار شما چه بوده است؟ داده های شما چه بوده ، چگونه آن ها را طبقه بندی و تحلیل کرده اید؟ ابزار سنجش به کار رفته در پژوهش چه بوده است؟ و ...
يافته ها : يافته هاي پژوهش با توجه به سوالات (فرضيات) چیست؟
نتايج: چه نتايجي از اين پژوهش به دست آمده است؟ تحليل يافته ها چگونه است؟
اگر رساله /مقاله شما در باره مدل یا روش جدیدی است، موارد زير نيز بايد مورد توجه قرار گيرد:
فواید مدل یا روش شما چیست؟
کارآیی آن چگونه است؟

8. چکیده پایان نامه ها
در نوشتن چکیده پایان نامه ها و طرح های پژوهشی توجه به نکاتی الزامی است .
شروع با یک بحث نظری در یک یا دو خط
مسئله تحقیق در دو یا سه خط
اهداف تحقیق و فرضیه های پژوهش
روش تحقیق ، ابزار پژوهش، جامعه پژوهش
یافته ها و نتایج
کل آن نباید از یک صفحه و نیم بیشتر شود. ( حدود 300 تا 500 واژه )

9. ويژگي هاي يک چکيده خوب
دقیق باشد، یعنی فقط اطلاعاتی را که در مقاله/رساله آمده در بر بگیرد؛
به طور خلاصه موضوع اصلی و مطالب مهم را مطرح کند ؛
زبانی دقیق و فاقد ارزش گذاری داشته باشد؛
زبان رسمی داشته باشد؛
واضح و قابل درک باشد ؛
از اختصارات مورد قبول استفاده کند؛ هر چه کمتر بهتر؛
طول چکيده با توجه به هدف، حجم و پيچدگي موضوع و... رعايت شود؛
از به کاربردن عبارات زائد مانند: ”با استفاده از نتايج گزارش“، ”مطالعات نويسنده نشان مي دهد که“ اجتناب شود؛

10. ويژگي هاي يک چکيده خوب (ادامه)
جمله ها بايد خبري باشند؛
چکيده بايد شامل کلمه ها و اصطلاحات فني و علمي متن اصلي باشد؛
جملات بايد تا آنجا که امکان دارد کوتاه ولي پيوسته باشند؛
از به کار بردن افعال گذشته اجتناب شود؛
بالاي چکيده عنوان وجود دارد، بنابراين از تکرار آن در متن چکيده خودداري نماييد.
توالي مطالب در آن حفظ شده باشد؛
شکل صحيح املاء کلمه ها، ساختار جمله ها و علائم و نقطه گذاري رعايت شده باشد؛
براي نگارش اعداد از شکل عددي آن ها (نظير 12) استفاده شود؛
داراي کليدواژهايي است که خواننده به محض ديدن آنها پي به محتواي مدرک مي برد.

11. اگر نياز به نوشتن يک چکيده براي مقاله و يا پايان نامه خود داريد
اگر نياز به نوشتن يک چکيده براي مقاله و يا پايان نامه خود داريد

12. چگونه چکيده بنويسيم؟
چکيده نويسي به معناي تشخيص جوهره يک متن و ارائه آن به صورت مختصر همراه با صحت و وضوح کافي، در چند مرحله انجام مي پذيرد.

13. مراحل تهيه يک چکيده براي تهيه چکيده؛ پنج مرحله مجزا پيشنهاد مي شود.
اول. مدرک را به درستي مي خوانيم تا درک صحيحي از محتواي آن به دست آوريم؛
پاراگراف هاي مقدماتي اغلب به جهت يابي چکيده نويس کمک مي کند.
بيشتر اطلاعات مهم را مي توان از پاراگراف هاي انتهايي مدرک استخراج کرد.
دوم. از نکات مهم و اصلي مدرک يادداشت برداري مي کنيم؛
سوم. تهيه پيش نويس خام چکيده از يادداشت هاي ثبت شده در مرجله دوم؛

14. مراحل تهيه يک چکيده (ادامه)
چهارم. پيش نويس چکيده را، کنترل مي کنيم؛
ضعف هاي ساختاري را برطرف مي کنيم؛
اطلاعات غير ضروري را حذف مي کنيم؛
اطلاعات مهمي را که جا افتاده، اضافه مي کنيم؛
اشکالات دستوری، املایی و سجاوندی را اصلاح مي کنیم.
پنجم. چکيده نهايي را مي نويسيم و کليد واژه ها را مشخص مي نماييم.
بعضي از اين مراحل را مي توان درهم ادغام نمود و يا همزمان با هم انجام داد.

15. تعيين کليدواژه
در زمان تهيه چکيده، مؤلف بايد از متن اصلي کلماتي را که نشانگر محتواي مطلب است، به کار گيرد. زيرا که استفاده از اين کلمات نقش به سزايي در کيفيت و کيميت نمايه سازي خواهد داشت.
نکات مورد توجه در تعيين کليدواژه:
کليدواژه ها را در 20 کلمه آغازين چکيده خود قرار دهيد؛ تا در صورت چاپ آنلاين به بازيابي بهتر مقاله شما توسط موتورهاي جستجو منجر شود.
يک چکيده خوب بين 5 تا 10 کليدواژه دارد.

16. نکات و هشدارها بر اطلاعات تاکيد داشته باشيد و نه نويسنده.
هرگز اطلاعات جديد را به طور کامل در چکيده ذکر نکنيد.
پس از تهيه چکيده آن را يک بار با صداي بلند براي خود و يا يک دوست بخوانيد تا از روان و منسجم بودن متن مطمئن شويد.
چکيده نهايي در حد امکان مختصر و مفيد و در يک يا دو پاراگراف ارائه گردد.
تا حد امکان در متن چکيده از افعال معلوم استفاده نماييد، البته براي جمله هاي راهنما افعال مجهول را نيز مي توان به کار برد.
در چکيده اختصارات، سر واژه ها و مواردي از اين قبيل را براي بار اول به صورت کامل بياوريد.

17. عبارات پر استفاده درچکیده ها
آغاز چکیده با شرح هدف/انگیزه تحقیق
This study (dissertation, research)...
aims to illuminate...
examines the role of...
explores why...
investigates the effects of...
assesses the impact of [insert text] on...
developed and tested the idea that...

18. عبارات پر استفاده درچکیده ها (ادامه)
investigated the role of...
introduces the concept of...
extends prior work on...
examines the relationship between [insert text] and...
identifies...
evaluates these [insert text] by...

19. عبارات پر استفاده درچکیده ها
آغاز چکیده با سوال تحقیق
This study (dissertation, research)...
is motivated by two research questions: (1) [Insert research question one]? (2) [Insert research question two]? To examine these questions, the study...
“[Insert a research question]?” is a fundamental question in [the name of your area of interest]. We suggest [argue] that a new generation of research in this area needs to address the extended question: [Insert your research question]?

20. عبارات پر استفاده درچکیده ها
معرفی روش تحقیق
A laboratory experiment was carried out.
A field study was carried out to test our hypotheses.
An inductive study was employed.
Multiple methods were used to test...
A 9-item scale was developed to measure...
Using comparative case analysis, this research explored the role of...
T-tests were used to analyses the relationship between

21. عبارات پر استفاده درچکیده ها
شرح مهم ترين يافته ها
The findings from the research...
illustrate how...
show that the impact of [insert text] on [insert text] is more complex than previously thought/assumed.
address a controversial belief among practitioners that...
illustrate the antecedents and consequences of [insert text] and [insert text] in...
suggest that the effect of [variable X] on [variable Y] was moderated over time when...

22. عبارات پر استفاده درچکیده ها
نتايج
The results…
It is concluded that...
provide support for the key arguments…
support the prediction that...
support the model…
offer insights into...
prompt a re-thinking of [insert your area of interest]

23. از توجه شما سپاسگزارم