1. بسم الله الرحمن الرحیم

2. دبیرخانه شورای آموزش پزشکی عمومی- دکتر طاهره چنگیز- اسفند 1395
خلاصه تغییرات پیشنهادی در برنامه درسی دوره علوم پایه و مقدمات بالینی پزشکی عمومی
دبیرخانه شورای آموزش پزشکی عمومی-
دکتر طاهره چنگیز- اسفند 1395

3. کوریکولوم (برنامه درسی)
فرصتها و تجارب یادگیری برنامه ریزی شده
مجموعه دروس یک رشته ( از دیدگاه دانشجویان): تعریف تنزل یافته برنامه درسی
: come from Latin currere “to run.”

4. اصول راهنما در بازنگری برنامه پزشکی عمومی
توجه به شکاف برنامه درسی مکتوب و برنامه اجرا شده و علل ایجاد کننده آن
توجه به تفاوت برنامه درسی ملی و برنامه درسی موسسه ای (دانشگاهی)
درس گرفتن از تغییرات خودجوش یا برنامه ریزی شده در طی 30 سال گذشته در برنامه دانشگاهها
توجه به نیازهای جدید و تغییر یافته جامعه در اثر:
تغییرات برنامه های سلامت و اولویتهای نظام سلامت
تغییر در ترکیب و تعداد ارائه دهندگان خدمات سلامت
تغییر در استانداردهای مراقبت
ظهور محتواهای جدید علمی در عرصه پزشکی
نگاه به شواهد علمی و یافته های جدید در علم تدوین برنامه درسی دوره پزشکی عمومی
تدوین و بازنگری برنامه درسی یک فرآیند تکاملی و تدریجی است که باید با مشورت و مشارکت ذی نفعان و مجریان انجام شود

5. اصول راهنمای تدوین برنامه جدید (حاصل ارزشیابی برنامه موجود، برگزاری نشستهای متعدد مشورتی با ذینفعان)
تفکیک رسالت برنامه درسی دانشگاهی از برنامه درسی ملی، به گونه ای که برنامه درسی ملی بر استانداردهای اهداف و محتوای ضروری تاکید دارد و برنامه درسی دانشگاهی به تعیین راهبردهای یاددهی یادگیری، چیدمان مناسب محتوا بر اساس امکانات و توانمندیهای دانشگاه، و تعیین نحوه استفاده از عرصه های یادگیری برای تحقق اهداف متمرکز و سایر جنبه های مورد نیاز در طراحی آموزشی می پردازد
متمرکز کردن برنامه درسی ملی بر تعیین محتوای مورد نیاز برای تحقق توانمندی های مصوب، و تلاش جدی برای کاهش محتوای غیر ضروری در علوم پایه و بالینی
ارائه محتوای ضروری در برنامه درسی ملی، و اجازه به دانشگاهها برای تعریف دروس اختیاری که می تواند در جهت تعمیق توانمندیهای حرفه ای، یا ایجاد مهارتهای فراحرفه ای و عمومی باشد
عدم اصرار به استفاده از راهبرد ادغام در تدوین برنامه درسی دانشگاهی و ملی، و در عین حال، تدوین استانداردهای برنامه ملی به ترتیبی که دانشگاههای واجد شرایط بتوانند از این راهبرد نیز استفاده کنند
در نظر گرفتن اهداف و فرصتهای یادگیری به صورت طولی برای تم های اخلاق حرفه ای و مهارتهای ارتباطی به عنوان تم های طولی دارای اولویت ویژه در برنامه جدید

6. عناصر برنامه درسی ملی
فلسفه دوره و توانمندیهای مورد انتظار از دانش آموختگان دوره
مشخصات افراد ورودی به برنامه
طول دوره
ساختار دوره
ضروریات یادگیری (اهداف و محتوای ضروری دوره)
مکانیسمهای تضمین حداقل یادگیری دانشجویان ( از جمله آزمونهای جامع)
استانداردهای برنامه
منابع و امکانات ضروری برای اجرای برنامه
استانداردهای مرتبط با فرآیند و بروندادهای برنامه
نحوه ارزشیابی برنامه

7. ضرورت توجه به افتراق برنامه درسی ملی از برنامه درسی دانشگاهی
اجرای برنامه درسی مکتوب به صورت یکسان مستلزم وجود زیرساختهای مشابه، و فرهنگ سازمانی و دانشگاهی یکسان در تمام دانشگاههاست (شرط لازم)،
مزایای تجویز جزئیات برنامه درسی:
ایجاد یک چارچوب واحد (ولو به صورت صوری) برای مقایسه برنامه دانشگاههای مختلف
امکان تطبیق واحد و دروس در زمان نقل و انتقالات دانشجویی
معایب تجویز جزئیات برنامه درسی برای طیف وسیع دانشکده های پزشکی:
قابلیت اجرای برنامه را می کاهد
جلوی بهبود مستمر کیفیت و استفاده از روشهای نوین را می گیرد
راه حل بینابینی:
تدوین برنامه درسی ملی در حد تعریف بلوکهای آموزش ضروری ( شامل اهداف یادگیری، محتوای ضروری، منبع ضروری، و میزان ساعت مورد نیاز برای آموزش)
اجازه به دانشگاهها برای تلفیق بلوکهای محتوایی ضروری در قالب دروس دانشگاهی

8. توجه به سه الزام مهم در اجرای موفق برنامه آموزشی پزشکی:
اصول راهنمای تدوین برنامه جدید (حاصل ارزشیابی برنامه موجود، برگزاری نشستهای متعدد مشورتی با ذینفعان)- راهبردهای آموزشی
اجازه استفاده از یادگیری تلفیقی مجازی و حضوری، و حتی توصیه به استفاده از این راهبرد در برخی از دروس نظری به شرط مراعات اصول و وجود ساختارها و پیش شرطهای لازم
تعریف اهداف و محتوای یادگیری که باید الزاما در عرصه های سرپایی محقق شود. به این منظور توصیه می شود سهم محتوای آموزشی در هر چرخش بالینی که باید در عرصه سرپایی آموخته شود مشخص گردد و بر این اساس، حجم چرخشهای سرپایی به طور مجزا در برنامه جدید تعیین شود
توجه به سه الزام مهم در اجرای موفق برنامه آموزشی پزشکی:
تعیین ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی با توجه به امکانات دانشگاهها
کمک به تعیین مراکز بهداشتی درمانی آموزشی ( یا مراکز جامع سلامت آموزشی) و تقویت این مراکز به تعداد کافی در هر شهر دارای دانشکده پزشکی
ایجاد امکان استفاده از پزشکان خانواده واجد صلاحیت در مراکز جامع سلامت و درمانگاههای پزشک خانواده به عنوان همکار آموزشی در آموزش سرپایی دانشجویان و کارورزها

9. اصولی که در تدوین برنامه جدید مراعات شد:
برقراری ارتباط بین دروس و توانمندیهای مورد انتظار
تدوین برنامه درسی ملی شامل دروس الزامی و اجازه به دانشگاهها برای چینش دروس مطابق با توانمندیها و امکانات ارائه برنامه
پرهیز از تجویز راهبردهای آموزشی خاص در برنامه جدید (واگذاری انتخاب راهبردها به دانشگاههای مجری دوره)
فراهم کردن امکان کوتاه کردن دوره علوم پایه: اجازه شروع زودتر دروس دوره مقدمات بالینی
در نظر گرفتن تعدادی واحد اختیاری در دروه علوم پایه
کاهش همپوشانی و تکرار های غیر ضروری در دروس
منطقی کردن حجم دروس بر اساس حذف سرفصلهای غیرالزامی و محول کردن ارائه سرفصلهای باقیمانده به دروس اختیاری
منطقی کردن زمان ارائه درس بر اساس پیش نیازها و توالی یادگیری

10. اسناد مصوب مرتبط با برنامه جدید
سند توانمندیهای مورد انتظار از دانش آموختگان پزشکی عمومی (1394)
استانداردهای کالبدی برنامه آموزشی پزشکی عمومی (1394)
آیین نامه آزمون صلاحیت بالینی پایان دوره پزشکی عمومی (1394)
آیین نامه آموزش ترکیبی در دوره های دکتری عمومی (خرداد 1395)
مصوبه شورای عالی برنامه ریزی: کاهش تعداد واحد ضروری عمومی برای آزمون علوم پایه ( از 21 واحد به 8 واحد)
مصوبه شورای آموزش پزشکی و تخصصی در مورد تشکیل کمیته تعیین منابع آزمونهای جامع در دبیرخانه شورای آموزش پزشکی عمومی (1395)

11. عناصر برنامه درسی ملی: 1- فلسفه دوره و توانمندیهای مورد انتظار از دانش آموختگان دوره

12. مبانی برنامه جدید
سند توانمندی های مورد انتظار از پزشکان عمومی- مصوب جلسه 62 شورای عالی برنامه ریزی (دیماه 1394)
نظرات نمایندگان بوردهای علوم پایه، اعضای بورد پزشکی عمومی، و روسای دانشکده های پزشکی عضو شورای آموزش پزشکی عمومی
نتایج ارزشیابی های برنامه های اصلاحات در دانشگاههای مختلف
نشستهای متعدد با اعضای هیات علمی پایه و بالینی، شورای مشاورین حوزه معاونت آموزشی وزارت، روسای دانشکده های پزشکی، نشست با نمایندگان دانشجویان
مصوبات شورای آموزش پزشکی عمومی

13. خلاصه تغییرات برنامه جدید:
شکسته شدن واحدهای حجیم به دروس کوچکتر، که هر کدام ترجیحا حول یک ارگان سیستم مرتب شده است ( در برنامه جدید دروس 4 و 5 واحدی وجود ندارد)
دروس علوم تشریحی کلا ادغام افقی شده است: درسی به نام جنین شناسی و بافت شناسی دیده نمی شود.
اصلاح سرفصلهای دروس بر اساس میزان ضرورت هر سرفصل

14. خلاصه تغییرات برنامه جدید:
کاهش حجم کلی برخی دروس: علوم تشریحی، فیزیولوژی، باکتری شناسی، انگل شناسی، بیوشیمی،
ایجاد درس کاربردی با استفاده از کاهش حجم و سرفصلهای غیر ضروری درس پایه (پاتولوژی، ایمنی شناسی)
اضافه شدن درس بالینی (تغذیه)
اضافه شدن درس آداب پزشکی به صورت درس عملی/کارگاهی- در تمام ترمهای علوم پایه
در نظر گرفتن تعدادی از دروس به عنوان دروس شناور (که می تواند همزمان با دروس مقدمات بالینی ارائه شود. حذف این دروس از آزمون علوم پایه و اضافه شدن آن به آزمون پیش کارورزی)

15. تفاوت تعداد واحد در برنامه جدید با قدیم
عنوان درس
مرحله ارائه درس
جمع واحد قدیم
جمع واحد جدید
تفاوت تعداد واحد در برنامه جدید با قدیم
علوم تشریح (آناتومی، جنین شناسی، بافت شناسی)
علوم پایه 16
15.0
-1.0
فیزیولوژی 9
8.0
بیوشیمی 6
5.0
ژنتیک پزشکی
علوم پایه/مقدمات بالینی 2
2.0
0.0
تغذیه
3.0
1.0
فیزیک پزشکی
باکتری شناسی پزشکی 4
ویروس شناسی 1
انگل شناسی 3
قارچ شناسی پزشکی
ایمنی شناسی
ایمنی شناسی بالینی
مقدمات بالینی
اصول خدمات سلامت
1.5
-0.5
اصول اپیدمیولوژی
آمار پزشکی
روش تحقیق و پزشکی مبتنی بر شواهد
مقدمات بالینی / کارآموزی
اپیدمیولوژی بیماریهای شایع واگیر در ایران
اپیدمیولوژی بیماریهای شایع غیرواگیردر ایران
آداب پزشکی (1-4)
روانشناسی
زبان تخصصی پزشکی 1
زبان تخصصی پزشکی 2
پاتولوژی عمومی
پاتولوژی عملی
پاتولوژی بالینی
مقدمات بالینی/کارآموزی
مقدمات فارماکولوژی پزشکی

16. ترکیب دروس علوم پایه
مجموع دروس عمومی: بدون تغییر نسبت به برنامه قبلی (23 واحد)
مجموع دروس الزامی علوم پایه: 47 واحد
مجموع دروس شناور بین علوم پایه و مقدمات بالینی: 15 واحد
مجموع دروس انتخابی در علوم پایه: 2/5 ( دو و نیم واحد)

17. آزمونهای جامع در دوره پزشکی عمومی
جامع علوم پایه
جامع پیش کارورزی
صلاحیت بالینی پایان دوره

18. مزایای برنامه جدید
امکان الزام همه دانشگاهها به مراعات برنامه ملی، در عین داشتن اختیار برای چیدمان دروس به صورت ادغام یافته یا مبتنی بر دیسیپلین
امکان کوتاه شدن دوره علوم پایه و شروع زودتر دروس بالینی (مثلا درس شرح حال و معاینه فیزیکی)
رسمیت یافتن آموزش مهارتهای ارتباطی، مدیریت فردی، یادگیری، رفتار حرفه ای، با حفظ تنوع روشهای آموزشی حسب شرایط دانشگاهها از اولین ترم علوم پایه
حفظ سهم هر زیردرس در آموزش: جلوگیری از بر هم خوردن توازن مباحث مختلف بر اساس میزان اقتدار اساتید
امکان معرفی کوریکولوم ملی به صورت متحدالشکل برای ارزشیابی مدارک دانش آموختگان کشور

19. مشکلات احتمالی برنامه جدید، و راه حل
افزایش تعداد دروس در کارنامه دانشجو: سازگار ساختن سیستم سما با این روش معرفی درس
آمادگی ناکافی برخی دانشگاهها برای تدوین کوریکولوم دانشگاهی:
کمک دبیرخانه به دانشگاههای نوپا و دانشگاههایی که متقاضی کمک برای تدوین برنامه دانشگاهی هستند: تدوین یک برنامه تیپ برای دانشگاههای نوپا
سپردن ماموریت کمک دانشگاه های نوپا به مناطق آمایشی؟

20. ساختار و نحوه معرفی دروس در برنامه جدید

21. راهبردهای یاددهی یادگیری:
بخشهایی که در معرفی دروس در برنامه ملی مسکوت مانده است و باید توسط کمیته برنامه درسی دانشگاهی تعیین شود
راهبردهای یاددهی یادگیری:
منابع درس: (با درنظر گرفتن منابع آزمونهای جامع که توسط دبیرخانه و به طور سالیانه معرفی می شود تعیین گردد)
نحوه ارزیابی فراگیران:

22. مسائل مهم در تعیین چیدمان دروس در دانشکده ها
مدیریت برنامه متناسب با راهبرد اساس منتخب در دانشکده: اگر به سمت ادغام حرکت می شود، مدیریت منسجمتری مورد نیاز است
جدول زمان بندی دروس نیز متناسب با راهبرد انتخاب شود: توزیع ترمی ساعتی (برای دروس دیسیپلینی غیر ادغام یافته، یا بلوکی- هفته ای (برای دروس ادغام یافته) یا تلفیق این دو

23. اقدامات باقی مانده برای نهایی کردن برنامه جدید:
وظیفه دانشکده ها:
تشکیل کمیته برنامه درسی پزشکی عمومی در هر دانشکده زیر نظر مستقیم رئیس محترم دانشکده
بررسی برنامه جدید دوره علوم پایه و طراحی چیدمان برنامه در دانشکده با کمک گروههای آموزشی ذیربط
ارائه بازخورد به دبیرخانه و گزارش چیدمان دانشکده برای علوم پایه تا نیمه خرداد 96
همکاری با دبیرخانه برای نهایی کردن برنامه و آیین نامه آموزشی دوره
وظیفه دبیرخانه:
تکمیل بازنگری دوره مقدمات بالینی، کارآموزی و کارورزی و تهیه سند نهایی برنامه تا پایان خرداد 1396
بازنگری آیین نامه آموزشی دوره پزشکی عمومی متناسب با برنامه جدید تا پایان مرداد 1396
پیگیری اعمال تغییرات ضروری در سیستم سما برای تعریف کدملی دروس طبق برنامه جدید