1. Prezentuar nga: Merima Zupcevic Buzadzic
Qeverisja Korporative në Institucionet Financiare: Rregullat dhe Praktikat
Prezentuar nga: Merima Zupcevic Buzadzic
Supported by :

2. Prezentimi Definimi i Qeverisjes Korporative
Specifikat e qeverisjes korporative ne Insitucionet Financiare (IF)
Dobësite kryesore
Rekomandimet e Komitetit të Basel-it
Roli i Rregulatorit

3. Definimi i Qeverisjes Korporative

4. Definimi aktual i Qeverisjes Korporative
“Qeverisja Korporative përfshin një mori marrëdhenjesh në mes të Menaxhmentit të kompanisë, Bordit të Drejtoreve, aksionarëve si dhe palëve tjera të interesit. Qeverisja Korporative poashtu ofron një strukturë përmes të cilës përcaktohen objektivat e kompanisë, mjetet për mberritjen e ketyre objektivave si dhe ato të monitorimit të performancës”
OECD Corporate Governance Principles, 2004
Principet e Qeverisjes Korporative te OECD-se, 2004

5. E rendesishme...
QK e mirë kontribuon në zhvillim ekonomik të qëndrueshem duke (i) rritur performancën e kompanive(ii) rritur qasjen e kompanive në kapitalin e jashtem.
Konvergjenca e praktikave globale të biznesit të kombinuara me mobilitetin e kapitalit global e ben esenciale për secilen kompani e cila është duke kërkuar qe të terhjek kapital dhe të përshpejtoj rritjen ekonomike të i përmiresoj praktikat e QK.
Qeverisja Korporative merret me menyrat me të cilat financuesit e kompanive (p.sh. Aksionaret dhe kreditorët) sigurohen që do te ju kthehet investimi.
Qeverisja Korporative ka per qellim që ta reduktoj problemin e agjensionit qe rrjedh nga ndarja e pronësise dhe kontrollit.

6. Përfitimet për Kompaninë
RRITJE NË PERFORMANCË
Konkurueshmëeri
Inovacion dhe Strategji
Reagim përmirësuar
Për IF-e: kjo vlen si per vete IF-e ashtu edhe për klientet e tyre!
Përfitimet e Brendshme
Procesi i Vendimit
Good CG in client companies means lower risk for credit default and safer returns (in short- and long-term).
Organizata

7. Përfitimet për Kompaninë
RRITJE NË KONKURRUESHMËRI
Fonde për rritje / Inovacion / Zgjerim
Qasje për Investitore te rinje
Qasje ndaj Kredive (më të lira)
Përfitimet e Jashtme
Rritje në Reputacion dhe Konfidencë
Banks: both investors and investees – double importance
Kompania me QK të Mirë

8. Qëllimi Kryesor i Qeverisjes Korporative...
Produktivitet
Investitorët
Vlerësim më i lartë

9. Specifikat e qeverisjes korporative në Institucionet Financiare

10. QK ne institucionet financiare eshte:
Më komplekse (dhe sensitive) sesa në kompanite tjera;
Më e lidhur me menaxhimin e riskut dhe mekanizmave të kontrollit të brendshëm;
Zakonisht e rregulluar në menyrë me strikte;
Sjell ndikim me të madh:
Stabiliteti në sektorit financiar është vendimtar për ekonominë e vendit
Ndërlidhja e sektorit financiar ndërkombetar tregon ndikim ne baza rajonale dhe globale.
Individët mvaren nga sistemi financiar.

11. Lehman Bros.

12. Dobësite kryesore të QK të rrjedhura nga kriza financiare
Monitorimi jo i mjaftueshëm i Bordit ndaj Manaxhmentit të lartë;
Menaxhim i riskut joadekuat; dhe
Struktura dhe aktivitete organizative të bankave shume komplekse dhe te paqarta.
Komiteti i Basel-it, Tetor 2010
Another key question is: if the FIs, which are considered to have the most sophisticated CG mechanisms, are showing clear weaknesses, what is to be expected of the real and other sectors? And how do these weaknesses impact the FIs in return. Q for discussion
Cfare duhet bërë pra që të përmirësohet QK në IF?

13. Rekomandimet e Komitetit te Basel-it janë të fokusuara në:
Praktikat e Bordit të Drejtoreve;
Menaxhmenti i lartë;
Menaxhimi i riskut dhe kontrollat e brendshme;
Kompenzimet;
Strukturat komplekse dhe të paqarta; dhe
Publikimi dhe Transparenca.

14. Praktikat e Bordit të Drejtoreve
Detyrat Kryesore:
Ndjekja e pergjegjësise së përgjithme për bankën, duke perfshirë strategjinë e biznesit dhe riskut, aspektin financiar dhe qeverisjen
Mbikëqyrje efektive të menaxhmentit
Për të i kryer detyrat e veta, Bordi duhet:
Të gjykoj objektivisht , të ketë dhe të mirembajë kualifikime dhe kompetence, si individualisht ashtu edhe kolektivisht;
Të percjell praktika të mira të qeverisjes për punën e tyre si Bord; dhe
Të ndihmohet nga funsionet kompetente të riskut dhe kontrollave, të cilat mbikeqyren nga Bordi.
- Seems obvious, but in reality difficult to implement (discuss reasons)

15. Pergjegjësia kryesore për: Biznesin e IF
Strategjisë së riskut (përfshire këtu edhe tolerancen e riskut/ apetitet)
Aspektin Financiar
Organizimi dhe qeverisja
Të implementuara përmes:
Zhvillimi dhe implementimi i strategjive ( objektivave, strategjia e riskut, përshtatshmëria)
Mbikëqyrje te vazhdueshme te menaxhmentit dhe kontrollave te mbrendshme
Zhvillimi dhe implementimi i kornizës së QK
Vendosja e vlerave te korporates
Krijimi i nje sistemi te mirëfillte te kompenzimit
In discharging these responsibilities, the board should take into account the legitimate interests of shareholders, depositors and other relevant stakeholders. It should also ensure that the FI maintains an effective relationship with its supervisors.

16. Mbikëqyrja e Menaxhmentit – aktivitetet kryesore:
Monitorimi i aksioneve te menaxhmentit të lartë është konsistente me strategjine dhe politikat e aprovuara nga bordi duke perfshire edhe tolerancen e riskut/apetitet;
takime të rregullta me menaxhmentin e lartë;
pyetje dhe vleresime si dhe shpjegime dhe informata të dhëna nga menaxhmenti i larte;
Caktimi i standardeve formale te performances per menaxhmentin konsistent me objektivat afat-gjata strategjike dhe aspektin financiar te IF-e si dhe monitorimi i performances se menaxhmentit të lartë në këto standarde, dhe
Sigurimi që njohuritë dhe ekspertiza e menaxhmentit mbetet e përshtashme për natyren e biznesit dhe profilit të riskut të IF-e.
The board should also ensure that the FI’s organizational structure facilitates effective decision making and good governance. This should include ensuring that lines of responsibility and accountability-- which define clearly the key responsibilities and authorities of the board itself, as well as of senior management and those responsible for the control functions-- are set and enforced throughout the organization.

17. Kompetencat e Bordit: Funksionet e Bordit: KUALIFIKIMET NUMRI I DUHUR
Individuale dhe kolektive
Dituri DHE Eksperience
Aftësite e deshiruara: financa, kontabilitet, kredi, operacione dhe pagesa bankare, planifikim strategjik, qeverisje, menaxhim i riskut, kontrolla të brendshme, rregulla bankare, auditim dhe përshtashmëri
TRAJNIMI
Në pune
Trajnime te rregulta për të i zhvilluar/permirësuar aftësitë
Bugjeti!
KOMPOZIMI
Llojllojshmeri e aftësive
Planifikim i vazhdimesise
Pamvaresia
Funksionet e Bordit:
NUMRI I DUHUR
VLERESIM I PERFORMANCES
ROLI I KRYETARIT
Lidershipi
Besueshmëria
Jo-ekzekutiv
TRETMANI I KONFLIKTEVE TE INTERESIT
KOMITETET
Komiteti i Auditimit
Komiteti i Riskut
Komiteti i Kompenzimit
Komiteti i HR/Qeverisjes
Komiteti i Etikes/Pershtashmerise

18. Menagjmenti i larte Pergjegjes per biznesin ditor
Kontributi ne qeverisjen korporative te IF-e me anë të mirësjelljes personale
Të sigurohet pergjegjëshmëria dhe transparenca në linje me strategjine e biznesit, politikave dhe tolerances së riskut të aprovuar nga Bordi i Drejtoreve.
Implementimi i mekanizmave të menagjimit te riskut (per risqet financiare dhe jo-fianciare)

19. Menagjimi i riskut dhe kontrollat e brendshme
Identifikimi i riskut
Vlerësimi i ekspozimit
Monitorimi i riskut
Raportimi në nivelin tjeter
Kontrollat e Brendshme
Secili risk e ka nje politike, proces dhe mekanizem të kontrollit
Reagim me kohe
Përshtashmëri
KOMUNIKIM

20. Mjetet kryesore të menaxhimit të riskut:
Menaxheri i Riskut (s’ben te kete ‘dy kapela’ me managjerin e financvae, opericioneve dhe auditimit
Pamvarësia e njesive biznesore të cilat janë nën mbikeqyrjen e funksionit të riskut
Burimet (njerëzore dhe financiare)
Kualifikimet
Përcaktim i metodave dhe aktiviteteve
Risk analysis should include both quantitative and qualitative elements. While risk measurement is a key component of risk management, excessive focus on measuring or modelling risks at the expense of other risk management activities may result both in overreliance on risk estimates that do not accurately reflect real exposures and in insufficient action to address and mitigate risks. The risk management function should ensure that the bank’s internal risk measurements cover a range of scenarios, are not based on overly optimistic assumptions regarding dependencies and correlations, and include qualitative firm-wide views of risk relative to return and to the bank’s external operating environment.

21. ecoDa (European Confederation of Directors' Associations)
Kompenzimi
ecoDa (European Confederation of Directors' Associations)
Punimi mbi Politikat e Pagave:
3D-te –
Dizajnimi: I struktures dhe politikave të pages , fikse dhe te ndryshueshme ;
Decision -Vendimi : kush vendos;
Disclosure - Zbulimi : zhvillimi i nje strukture te publikimit rrjedhon në transparence më të madhe( posaqërisht e rëndesishme në gjendjen e sotme të ekonomise globale)
Referenca:
Position Paper on DIRECTORS’ REMUNERATION IN LISTED COMPANIES IN EUROPE, ecoDA, October 2009, available at
Compensation Principles and Standards Assessment Methodology, Basel Committee on Banking Supervision, January 2010, available at

22. Paragrafi 3 – Pagesa per Ekzekutiv perkrah Jo-Ekzekutiv
Formati i dokumentit te Politikes se Pagave:
Paragrafi 1 – Objektivat e Politikes
Paragrafi 2 – Procesi i formulimin te Politikes
Paragrafi 3 – Pagesa per Ekzekutiv perkrah Jo-Ekzekutiv
Paragrafi 4 – Struktura e paketes se beneficioneve
Paragrafi 5 – Pensionet
Paragrafi 6 – te tjera/ benefitet jo-monetare
Paragrafi 7 – Devijimet nga politika
Paragrafi 8 – Anëtaresimi i Drejtoreve Ekzekutiv ne tjera Borde te Drejtoreve

23. Struktura korporative komplekse dhe opaque
Roli i Bordit te Drejetorëve dhe Menaxhmentit të lartë:
KUPTIM I PLOTE i strukturave dhe risqeve operacionale nga Bordi i Drejtoreve dhe menaxhmenti (posaqërisht nese IF ka njësi, dege, nëndege, etj.)
Të sigurohet që të menjanohen struktura te komplikuara pa nevoje
Të kete process të centralizuar për aprovimin dhe kontrollin e krijimit të entiteteve ligjore te reja
Njohja e risqeve që sjell kompleksiteti i strukurës së një entiteti ligjor
Vleresimi se si risku i strukturës ndikon në aftesinë e një entiteti për të menaxhuar me profilin e riskut te saj.

24. Publikimi dhe Transparenca
Principet e OECDse mbi Qeverisjen Korporative (2004): publikimi nga bankat duhet të përfshije , përpos tjerave, informata mbi objektivat e bankës, strukturat dhe politikat organizative dhe qeverisese (në veqanti permbajtja e kodit apo politikes se qeverisjes korporative dhe procesi i implementitimit te saj), pronesia e aksioneve kryesore dhe të drejtat e votimit si dhe transakcionet me palet e interesit
Pikat kryesore të tolerances së riskut/apetiteve (pa e thyer konfidencialitetin e nevojshem), me pershkrim të procesit për definimin e saj dhe informata mbi përfshirjen e Bordit te Drejtoreve në një proces të tille
Publikimi duhet të jete i sakte, i qartë dhe të prezentohet ne mënyre të kuptueshme ashtu qe aksionaret, depozitorët, palët e interesit si dhe pjesemarresit tjere te tregut, të mund ta kuptojne me lehtësi.

25. Roli i Rregullatorit

26. Bordi i Drejtoreve dhe Menaxhmenti
Pergjegjeshmeria
PERFORMANCA DHE QEVERISJA NE IF
Udhezues per pritjet
Mbikëqyresit/Rregullatoret

27. Rregullatoret duhet që..
Të sigurohen që IF-e praktikojne QK të mirë në përputhje me standardet ndërkombetare dhe kornizen rregullative dhe ligjore te vendit
Të krijojne udhezues dhe rregulla mbi QK, posaqërisht nese nuk janë të reflketuara mirë në ligjet, rregulloret, kodet dhe listat e paraqitjes - berza
Adresohen nevojat e bankave për QK duke i udhezuar për praktikat më të mira dhe duke u treguar për risqet e reja.

28. Detyrat konkrete të rregullatoreve:
Bërja e vleresimeve të rregullta dhe gjithëpërfshirese të politikave dhe praktikave të qeverisjes korporative dhe vleresimi i implementimit të ketyre principeve
- Shume e rëndesishme: komunikim i rregullt me Bordin e Drejtoreve, Menaxhmentin e lartë, Kontrollin e Brendshëm dhe Auditorin e Jashtëm.
Të perkujtohet që QK është direkt e lidhur me madhësine, kompleksitetin, strukturen, rëndesine ekonomike dhe profilin e riskut të një IF.
- të sigurohet implementimi i struktures organizative që permban bilance te sakta
Të adresohet alokimi i detyrave, pergjegjshmërise dhe transparences

29. Vlerësimi i pershtatshmërise (ekspertizes dhe integritetit ) të anetareve të propozuar te Bordit te Drejtoreve të IF-se – do të ishte mirë që të bëhët njejtë me Menaxhmentin e lartë
Të sigurohet që mekanizmat e mbikëqyrjes janë të mirefilltë (KB,AB, MR, pershtatshmëria)
Vlerësimi i kontrollave të brendshem të cilat e shtyjne qeverisjen e mirë dhe perkujdesja që ato implementohen.
Sigurimi që IF amë dhe ajo bije i kanë standardet e njejta (aty ku është e mundur)

30. Mjetet qe i kane rregullatoret
Raportet e brendshme të paanshme si p.sh: raportet e auditorit të jashtëm
Raportet e brendshme të IF
Kornizen ligjore dhe rregullative (aftësia që të kërkohen veprime përmirësuese)
Kooperimi me rregullatorët nga jurisdikcionet tjera
Kooperimi me institucionet si-motra ndërkombëtare

31. Një mjet i rëndësishem: Kodi i QK
Definimi i marrëdhenjes me palet tjera te interesit
Investitorët
Tregu me i madh
Të drejtat e funksionit të aksionareve dhe pronareve
Publikimi dhe Transparenca
Kalendari i Korporates
Websajti

32. Mekanizmat e Kontrollit
Pergjegjësit dhe detyrat e Bordit te rejtoreve dhe Menaxhmentit
Nominimet
Monitorimi
Kompenzimi
Raportimi
Komitetet
Reprezentuesit e punëtoreve ne trupat qeverises

33. Te Drejtat e Aksionareve Paraqitja dhe Transparenca
Objektivat
Linjat e pergjegjesise:
Aksionaret – BoD/Mgmt
BoD – Mgmt
Shumica – minoriteti i aksionareve
Të përgjithshme
Kompozimi dhe pamvaresia e drejtoreve
Nr. I komiteteve dhe struktura
Procedurat e puneve
Pagat
Praktikat e BoD
Interakcioni me BoD
Praktikat e Menaxhmentit
Asambleja gjenerale: organizimi dhe procedurat
Minoriteti sh. mbrojta
Paraqitja e RPT
Politika e Dividentave
Te Drejtat e Aksionareve
Funksioni i KB dhe MR
AB dhe AJ
Politikat dhe standardet e paraqitjes fianciare
Paraqitja dhe Transparenca
Relacionet dhe komunikimi me investitoret
Komunikimi i CSR me publikun
Interaksioni me Aksionaret

34. Konkluzionet
QK në IF është me shumë rendësi për ekonomine ne pergjithesi
Kriza ka treguar për risqe të rrezikshme që duhen të adresohen në shume ekonomi
Roli i rregullatorit eshte shumë i rendesishem për të siguruar QK të mire në IF duke përcaktuar standarde dhe rregulla
Ekperienca regjionale mund te replikohet në Kosove ashtu që të kete adoptim të rrjedheshem të standardeve.

35. Ju falemnderit! Merima Zupcevic Buzadzic mzupcevic@ifc.org
Per informata me te hollesishme , ju lutem kontaktoni:
Ramadan Berisha, Konsultant – Qeverisja Korporative International Finance Corporation - Europe & Central Asia rr. Mujo  Ulqinaku no.3 (Peyton town) Prishtina, Kosovo Tel:   , ext. 320  
Web: