1. رهن دریایی در مقررات ایران و کنوانسیون های بین المللی
استاد مربوط:اقای دکتر فیضی
دانشجو:طلیعه رستمیان

2. ماده 42: کشتی مال منقول و رهن ان تابع احکام این قانون است
ماده 42: کشتی مال منقول و رهن ان تابع احکام این قانون است.رهن کشتی در حال ساختمان و یا کشتی اماده برای بهره برداری نیز به وسیله سند رسمی باید صورت گیرد و قبض شرط صحت رهن نیست.
تعریف صریحی از رهن دریایی در این قانون ارایه نشده است.
از حیث ماهیت تفاوتی میان رهن دریایی و رهن در قانون مدنی وجود ندارد
بنابراین
تعریف : سندی است که به موجب آن کشتی ثبت شده یا قسمتی از آن در مقابل یک قرض برای تضمین داده میشود.

3. کنوانسیون های بین المللی مربوط به رهن
کنوانسیون های بین المللی مربوط به رهن
الف:کنوانسیون بین المللی یکنواخت کردن برخی از مقررات مربوط به حقوق ممتاز و رهن دریایی سال 1926 ب:کنوانسیون بین المللی یکنواخت کردن برخی مقررات مربوط به حقوق ممتاز و رهن دریایی سال 1967 ج:کنوانسیون بین المللی حقوق ممتاز و رهن دریایی سال 1993 د:کنوانسیون بین المللی مربوط به توقیف کشتی1952

4. ویژگی های رهن دریایی: الف:قبض شرط صحت عقد نیست.
ب:باید به وسیله سند رسمی صورت گیرد.اگر توسط سند عادی منعقد شد تابع احکام قانون مدنی است
نکته:کلیه معاملات راجع به فروش.انتقال.رهن. باید در اسناد ثبت و تابعیت کشتی قید بشود. (بند د ماده24)
در غیر اینصورت عقد رهن غیر نافذ میباشد.
نکته:ثبت رهن باید هر 10 سال تجدید شود.
پ:کشتی در حال ساخت یا آماده بهره برداری را نیز در برمیگرد.
ت:به طور خاص تابع قانون دریایی است.البته در صورت اجمال قانون دریایی قانون مدنی حاکم است.
ث:ازانواع حقوق عینی است با فروش و انتقال باقیست
به طرفیت کشتی مطرح میشود.

5. الف:عقد رهن می تواند بین دو ایرانی یا یک ایرانی و یک خارجی تنظیم گردد.
مشخصات شکلی سند رهن دریایی: ماده 43:در سند رهن باید نام راهن و مرتهن ومشخصات کشتی و مبلغ رهن وسررسید آن صراحتا قید گردد.
الف:عقد رهن می تواند بین دو ایرانی یا یک ایرانی و یک خارجی تنظیم گردد.
ب:راهن باید دارای همان شرایطی باشد که هر معامل دیگری در عقود باید داشته باشد.
باید مالک کشتی باشد.استثنا:فرمانده کشتی
میتواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد
میتواند شخص حقوقی عمومی یا خصوصی باشد
پ:مرتهن نیز میتواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد
موسسات مالی علاوه بر اعطای وام در قالب قراردادهای رهنی در قالب های دیگری نیز عمل میکنند.مانند بانک پارسیان که در قبال اعطای وام کشتی را به خود منتقل میکند و شرایط بازپس گرفتن کشتی را در قرارداد تدوین میکنند.

6. رهن کشتی توسط فرمانده کشتی(رهن کشتی.کرایه بار.بار ماده 89)
شرایط ماهوی رهن توسط فرمانده :ضمن سفر دریایی
2:برای حفظ کشتی یا امکان ادامه سفر
3:جهت تعمیرات ضروری یا تعویض تاسیسات یا مخارج دیگر
4:وجوه کافی در اختیار نباشد
5:با کسب اجازه از مالک کشتی.فرستنده یا صاحب بار
6:الف)رهن کشتی یا کرایه بار در وهله اول
ب)در صورت عدم امکان رهن بار
فرمانده باید صورت مجلسی با ذکر موجبات وام تهیه کرده و به امضای افسر ارشد برساند و مراتب را به مالک اطلاع دهد.
در صورتی که -وجوهی از طرف مالک اختصاص نیابد یا امکان کسب تکلیف از مالک نباشد فرمانده میتواند حسب
مورد با کسب اجازه از نماینده کنسولی یا دادستان محل مبادرت به تحصیل وام نماید.

7. ماده 42:در صورتی که کشتی در اسناد رهن توصیف نشده باشد منظور از کشتی بدنه-دکل ها-دوارها-لنگرها-سکان-موتورها-و کلیه وسایلی خواهد بود که برای تحرک و دریانوردی به کار برده میشود.
موضوع رهن:
بدنه-دکل-دوار-لنگر-سکان-موتور-وسایلی که برای تحرک و دریانوردی به کار برده میشود+(کرایه بار+بارماده89)
نکته:راهن نمیتواند اقدام به خروج هریک از موارد مذکور از کشتی کند.
نکته:اگر تعریفی از کشتی در قرارداد ذکر نشد به بخش مذکور به عنوان قانون تکمیلی استناد می شود.

8. دین:
دین مورد نظر در رهن دریایی وامی است که راهن از مرتهن دریافت نموده است.
دین شامل اصل وام به علاوه بهره آن میشود.
دلایل پرداخت وام :تحصیل اعتبار جهت پرداخت هزینه ها برای ساخت کشتی
2:تحصیل اعتبار جهت پرداخت هزینه های جاری و مخارج یومیه کشتی
3:وامی که فرمانده جهت مخارج فوق العاده کشتی دریافت میکند.
نکته:خروج از این سه دلیل باعث عدم شمول عنوان رهن دریایی و اطلاق عنوان وام مدنی میگردد.

9. مقصود از اموال :اموال راهن غیر از کشتی متعلق به اوست.
ماده 46:چنانچه کشتی بیش از یک مورد در رهن باشد بستانکاران مقدم بر بستانکاران موخر حق رجحان خواهند داشت در موقع تنظیم سند باید کلیه خصوصیات معاملات قبلی در متن تصریح گردد و راهن باید وجود هرگونه رهن قبلی و تعهد و بدهی مربوط به کشتی مورد رهن را که از آن اطلاع دارد کتبا به مرتهنین اعلام دارد
تعدد مرتهن و مال مرهون:
تخلف از این مقررات محکومیت به پرداخت جریمه ماده 190
حال شدن بدهی راهن و استیفای طلب از اموال راهن
مقصود از اموال :اموال راهن غیر از کشتی متعلق به اوست.
تعدد مرهون1:در سند مشخص گردد که در مقابل پرداخت قسمتی مشخصی از دین کشتی معینی آزاد میشود.2:مبلغ مربوط به هر کشتی باید در سند آن کشتی قید شود.

10. تعهدات عام راهن
تعهداتی که اغلب ضمن عقد شرط میشود ارسال حساب های راهن توسط وی
ثبت سند رهن در مرجع صالح واعلان آن به سازمان بنادر و
کشتیرانی-در غیر این صورت مشمول مقررات مدنی است
کسب مجوز لازم بهره برداری از کشتی
به کار تجارتی دیگری جز مالکیت.اجاره و اداره نپردازد

11. تعهدات مربوط به کشتی
1:راهن نباید هیچ کدام از قسمت های اصلی کشتی را از آن جدا کند
2:راهن نباید نام یا بندر ثبت کشتی را تغییر دهد.
3:راهن بایدمقررات بین المللی ایمنی و محیط زیست و....را رعایت کند.
4:راهن هیچ قرارداد یا ترتیبات دیگری را که منظور از آن تسهیم عواید باشد امضا نکند.
5:راهن موظف به بیمه کردن کشتی در قبال خسارات احتمالی است.
عدم رعایت این تعهدات 1:در مواردی منجر به حال شدن بدهی میشود.
2:در قرارداد معمولا وجه التزامی تعیین میگردد. .

12. تاییدات.تضمینات.وکالت و واگذاری
راهن میتواند در دو مورد وکالت دهد:
1:مرتهن حقوق خود را در عقد رهن به ثالث واگذار کند
سند انتقال را اصالتا یا وکالتا امضا کند
2:مرتهن درخواست ابطال تابعیت کشتی را کند و هرجا و ذیل هر پرچمی ثبت کند.
تاییدات:اهلیت طرح دعوا و طرف دعوا واقع شدن راهن
تضمینات:1:انعقاد رهن موجب نقض قانون حاکم یا تعهدات قراردادی و غیر آن نیست.
2:راهن کلیه اطلاعات مربوط به خود و کشتی را که مطلع است یا باید باشد را به مرتهن برساند.

13. اجرای سند رهنی (ماده 50)
اجرا سند رهنی چنانچه مدت رهن مقدم منقضی گردد و دین پرداخت نگردد سند رهنی اجرا میشود.
نکته:معیار تقدم تاریخ ثبت است.
مراحل اجرای سند : 1:درخواست ذینفع از دادگاه صالح به رسیدگی به خواسته
2:ابلاغ دادخواست به راهن و سایر بستانکاران
3:آگهی دادخواست درروزنامه رسمی ویکی از جراید کثیر الانتشار تهران
4:عدم پرداخت بدهی ظرف 15 روزاز تاریخ اخرین آگهی
5:فروش عین مرهونه با موافقت سایر طلبکاران و در صورت عدم موافقت توسط دادگاه
ماده 3 کنوانسیون بروکسل 1926:(حقوق ناشی از رهن دریایی موخر بر حقوق ممتاز و بلافاصله بعد از آن خواهد بود)

14. 2:پرداخت حقوقی که به موقع مطالبه گردیده.
کیفیت فروش کشتی(ماده 51)
میزان مزایده مبلغ بدهی
کلیه مطالبات ممتازه مندرج در ماده 29
حق مرتهنینی که به موقع مطالبه گردیده است
چنانچه کشتی به فروش نرسد مرتهن میتواند انتقال عین مرهونه را به خود تقاضا کند.
در صورت
1:پرداخت مطالبات ممتاز
2:پرداخت حقوقی که به موقع مطالبه گردیده.

15. مطالبات ممتاز مذکور در ماده 29:
1:هزینه های دادرسی و مخارجی که برای حفظ منافع مشترک طلب کاران به منظور حفاظت از کشتی و فروش آن و تقسیم حاصل فروش و حقوق و عوارض بندری و حقوق و عوارض عمومی مشابه و هزینه حفاظت کشتی پس از ورود به آخرین بندر
2:مطالبات ناشی از قرارداد استخدام فرمانده و ملوان سایر کارکنان کشتی
3:اجرت و هرگونه پرداخت مربوط به نجات و کمک در دریا و خسارات مشترک دریایی که بر عهده کشتی است
4:خسارات ناشی از تصادم و سوانح کشتیرانی و خسارات وارده به تاسیسات بندری.کارگاه های تعمیر کشتی و راه های آبی قابل کشتیرانی و خسارات ناشی از صدمات بدنی به مسافران و کارکنان وخسارات فقدان یا اسیب دیدن کشتی و اثاث مسافر
5:مطالبات ناشی از قراردادها و عملیاتی که فرمانده در خارج از بندر پایگاه بر طبق اختیارات قانونی خود برای تامین احتیاجات واقعی از حفظ کشتی یا امکان ادامه سفر انجام میدهد.

16. فروش کشتی:
چنانچه کشتی به مبلغ بیشتری به فروش برسد باید :حقوق ممتاز پرداخت گردد
2:حق مرتهن مقدم پرداخت گردد
3:حقوق بستانکاران دیگر با رعایت تقدم تادیه گردد یا به
نام آنها به حساب صندوق ـبت در بانک ملی تودیع گردد.
نکته:ابتدا به ساکن دعوی برعلیه کشتی قابل قابل اجرا نیست .باید دادخواست به شخص مدیون ابلاغ گردد.
نکته:رهن مستقیما برکشتی وارد است پس دادگاه مستقیما دستور فروش آن را میدهد و حکمی در خصوص سایر اموال سهل البیع ندارد.

17. نکته:راهن میتواند با پرداخت مطالبات طلبکار از کشتی فک رهن به عمل آورد.
بند ه ماده 24:مالک کشتی ایرانی که کشتی خود را در ایران یا در خارج کشور به رهن گذاشته نمیتواند قبل از فک رهن و یا بدون اجازه مرتهن یا بدون تامین حق مرتهن کشتی خود را به فروش برساند.
نکته:راهن میتواند با پرداخت مطالبات طلبکار از کشتی فک رهن به عمل آورد.
1:در صورتی که مال مرهون غیر منقول باشه و رهن در دفتر اسناد رسمی تنظیم گردیده باشد طرفین باید با حضور در دفتر اسناد رسمی و اعلام تصفیه بدهی مراتب را در دفتر اسناد رسمی ثبت نموده.
2:در غیر این صورت با رد مال و اسنادی که بین طرفین موجود است فک رهن به عمل می آید.
نتیجه این که با توجه به بند د ماده 24 لزوما فک رهن باید در دفاتر اسناد رسمی ثبت گردد.
بند د ماده 24:کلیه معاملات مربوط به فروش.انتقال و رهن کشتی باید در اسناد ثبت و تابعیت کشتی قید گردد.

18. آثار:
آثار رهن نسبت به مرتهن 1:حق تقدم ماده 46 نسبت به مطالبات ممتاز قابل اعمال نیست.
2:حق تعقیب ماده 45
3:حق فروش ماده 50
4:حق تملک ماده 51
اسباب انقضای رهن:
1:ادای دین
2:منهدم شدن کشتی مرهون
3:ابطال رهن دریایی یا بطلان ثبت کشتی

19. دعاوی مطروح راجع به رهن دریایی
1:Bank of Guam v Del perior{2001}GUSC10:2001(17MAY2001)
2:Federal business development bank v SS thorfinn{1989}FMSC
3:Fiji fish marketing group Ltd v great pacific seafood ltd {2005} FJHC{4 January 2005}
4:Fiji development bank v chute {1996}FJHC{4 January 1996}

20. نکته پایانی:
در عقد اجاره کشتی مرتهن حقی بر کرایه به دست نمی اورد. مگر اینکه واقعا یا قانونا متصرف کشتی باشد.
در صورت متصرف بودن 1:استحقاق دریافت
کرایه ای که کشتی در حال تحصیل آن است
2:کرایه ای که کشتی پس از به وجود امدن
انچنان تصرفی کسب یکند.
اگر مالک کشتی بعدا کشتی را به رهن گذارد و رهن گیرنده از انتقال قبلی بی خبر باشد در این صورت مرتهن برای مطالبه کرایه در وضعیت بهتری از انتقال گیرنده خواهد بود.

21. منابع:
1:حقوق دریائی و هوائی، تألیف دکتر حسن ستوده، تهرانی 2:امید، هوشنگ، حقوق دریایی، جلد اول، مدرسه عالی بیمه ایران 3:اعلایی فرد، محمد علی، حمل و نقل دریایی، نخل دانش 4:پورنوری، منصور، حقوق دریایی در دادگاه دریایی، مهد حقوق، 5:نجفی اسفاد، مرتضی، حقوق دریایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی 6:تقی زاده.ابراهیم.حقوق حمل و نقل دریایی.مجد. 7:بوآیه.آلبر.حقوق دریایی.مجد 8 :عباس توازنی زاده ، "رهن و حقوق ممتازه دریایی"، ماهنامه بندر و دریا ، شماره 89-9