1. شاید کتاب شما انتخاب شود
می شرکت نمایید
دسترسی رایگان به کتاب های الکترونیکی علمی و دانشگاهی
شاید کتاب شما انتخاب شود
کتابهای الکترنیکی (پی دی اف و پاورپوینت) خود را برای ما بفرستید و در جشنواره بهترین کتاب های الکترونیکی علمی مادسیج شرکت کنید. همچنین از جوایز علمی که شامل دسترسی به کتاب های مختلف الکترونیکی کمیاب به صورت رایگان و...می باشد بهرمند شوید.

2. آموزش روش تحقیق با مثال عینی
نام کتاب الکترونیکی
آموزش روش تحقیق با مثال عینی
تهیه کننده
مادسیج

3. ارزش انسان به داشته هايش نيست، به چيزي است كه آرزوي بدست آوردنش را دارد. جبران خليل جبران

4. روش تحقیق

5. تعریف تحقیق تحقیق یعنی به کنه مطلب رسیدن و واقع چیزی را به دست آوردن.
عملی منظم و دقیق برای دست یازیدن به حقایق،‌ رسیدن به دانشی نو و ارتباط آن با کل زندگی.
هدف اصلی تحقيق حل یک مساله، پاسخگویی به یک سوال یا دستیابی به تاثیر و تاثرات، روابط علت و معلولی یا همبستگی بین دو یا چند مفهوم یا عامل متغیر است.
چگونه می‌توان به کنه مطالب دست یافت و به حقایق امور رسید؟
از راه تجربه
با کمک صاحب نظران
از طریق منطق
به روش علمی

6. تجربه انسان به کمک تجربه قادراست بسیاری از مشکلات خود را حل کند.
قسمت اعظم شناختی که از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته است حاصل تجربه می‌باشد.
چنانچه انسان توانایی استفاده از تجربه‌های خود و دیگران را نداشت، پیشرفت امروزی او غیرممکن بود.
توانایی یادگیری از طریق تجربه یکی از ویژگی های عمده رفتار هوشمندانه بشر است.
تجربه از یک نقص کلی و عمده به نام محدودیت برخوردار است.

7. صاحب نظران
گاهی مسایلی وجود دارد که انسان از طریق تجربه قادر به پاسخگویی به آنها نیست. در چنین شرایطی دست نیاز به طرف کسانی که صاحب نظران لقب گرفته‌اند دراز می‌کند.
اتکای به نظرات خبرگان و صاحبنظران در قرون وسطی، زمانی که نظر دانشمندانی نظیر افلاطون، ارسطو و اربابان کلیسا بر هرچیزی حتی مشاهده‌های مستقیم ارجحیت یافته بود به کار برده می شد.
معايب
افراد صاحب نظر ممکن است مرتکب اشتباه شوند.
نظرهای آنها ممكن است براساس عقاید شخصی باشد و لزوماً واقعیت‌ها بیان نشود.
همواره تعداد صاحبنظران در مسایل نو وجدید محدود و دانش آنها نسبت به آینده کامل نیست.

8. منطق
علم قواعد و قوانینی است که فکر را هدایت و ازخطا مصون مي دارد.
علم حقیقت است زیرا تفاوت بين حقیقت و خطا را نشان می دهد.
مطالعه و علم قوانین استدلالی است.
چگونگی استدلال های فکری را بررسی و بیان می‌کند.
از قواعد عقلانی درحل مسایل صحبت می‌کند.
انواع استدلال
الف ) استدلال قیاسی
ب ) استدلال استقرایی

9. استدلال قیاسی
در این نوع استدلال فکر از طریق معلومات کلی، مجهولات جزیی تری را کشف می کند، یا از طریق انطباق معلومات کلی و قوانین علمی با مصادیق و جزییات متعلق به آن به کشف مجهول می پردازد. در واقع استدلال قیاسی یک رابطه منطقی بین کبری، صغری و نتیجه برقرارمی‌کند.
کبری عبارتست از فرض مسلمی که قبلاً براساس حقایق ماورالطبیعه و یا عقاید جزمی شناخته شده است و واقعیتی را نشان می‌دهد.
صغری بیانگر رابطه کوچکتری است که حالت خاصی از کبری است.
نتیجه حکمی است که ار مقایسه رابطه بین کبری و صغری در باره موضوع و پدیده مورد نظر داده می شود و غیر قابل اجتناب می نماید.
مثال:
همه انسان‌ها فانی هستند (کبری)، سقراط یک انسان است (صغری)، سقراط یک انسان است پس سقراط فانی است (نتیجه).
همه پستانداران دستگاه تنفس دارند، همه خرگوش ها پستاندارند، درنتیجه همه خرگوش ها دستگاه تنفس دارند.

10. محدودیت های استدلال قیاسی
هیچگاه نمی‌تواند از محدوده مقدمه تجاوز نماید. بنابراین برای دست یابی به یک نتیجه درست باید مقدمه را صحیح تدوین کرد.
این روش به محقق کمک می‌کند فقط با استفاده از نظریه های موجود پدیده هایی را که به وقوع می‌پیوندند پیش‌بینی کند.
استدلال استقرایی
استدلالی است که ذهن از معلومات و امور جزیی و برقراری ارتباط بین آنها به قوانین و اصول کلی می رسد و حکم کلی و در واقع قانون علمی را استنتاج می کند.
این نوع استدلال بر این فرض استوار است که آنچه در نمونه صدق می‌کند در مورد تمام اعضای جامعه صادق است. محقق ابتدا به مشاهده می‌پردازد و سپس اطلاعات جمع‌آوری شده را دسته‌بندی می‌کند و نتایج با مشاهده نمونه و تعمیم به کل حاصل می‌شود. مثال:
آهن، مس، روی و ... دراثر گرما منبسط می‌شوند، لذا می‌توان نتیجه گرفت کلیه فلزات با افزایش دما منبسط می شوند.
هر خرگوش تا به حال مشاهده شده، دستگاه تنفس داشته است، بنابراین تمام خرگوشها دستگاه تنفس دارند.
روش استقراء در علوم انسانی و اجتماعی، یک استنتاج ناقص شناخته شده است. .

11. روش علمی
دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که باید مهم‌ترین جنبه‌های دو روش قیاسی و استقرایی را ترکیب کنند و در نتیجه روش جدیدی به نام روش علمی ابداع و معرفی شده است.
به کلیه وسایل و مراحل جمع‌آوری سیستماتیک اطلاعات و نحوه تجزیه و تحلیل منطقی آنها برای نیل به یک هدف معین روش علمی تحقیق می گویند.
به طور کلی روش علمی به فرآیندی اطلاق می‌شود که ازطریق آن پژوهشگر ابتدا به صورت استقرایی با استفاده از مشاهدات خود فرضیه یا فرضیه‌هایی را صورت‌بندی می‌کند و سپس با عنایت به اصول استدلال قیاسی به بررسی وکاربرد منطقی فرضیه می‌پردازد و درنتیجه با آزمون و تایید فرضیه تدوین شده رابطه بین متغیرها را پیش‌بینی و تبیین می کند. روش علمی عبارت است از شرح اصول اساسی که در هر کار تحقیقی به اجرا گذاشته می شوند. روش های تحقیق صورت های خاصی از روش علمی هستند

12. مراحل روش علمی احساس مشکل یا مساله. تعیین و تعریف مشکل یا مساله.
پیشنهاد راه‌ حل یا راه ‌حل هایی برای مشکل یا مساله (صورتبندی فرضیه).
استدلال به شیوه قیاسی درباره نتایج راه حل های پیشنهاد شده.
آزمون فرضیه.
نتیجه گیری.

13. ویژگیهای روش علمی تحقیق
قابلیت اثبات : روش علمی بر پایه یافته های قابل اثبات و مهمتر از آن قابل تجربه پایه‌گذاری شده است، یعنی هرکس همان تجربه را آزمون نماید، به همان نتایج خواهد رسید.
قابلیت تعمیم‌پذیری : تحقیق به نحوی انجام می شود که حاصل کار را بتوان به جامعه آماری که از آن نمونه‌گیری انجام شده تعمیم داد.
نیازمند تلاش مضاعف است: رسیدن به حقایق از طریق روش علمی مستلزم کوششی سخت، دقیق و منطقی است.
نیازمند زمان است: تحقیق علمی نیاز به زمان کافی دارد.
دانش نو ارایه می کند (اندیشه‌های نو): از ویژگی‌های بسیار اساسی تحقیق علمی بیان حقیقتی است که تاکنون آشکار نشده و یا ارایه دانشی نو می‌باشد. در تحقیق باید اندیشه‌های نو ایجاد شود، باید راه حل مساله‌ای را آشکار ساخت. تحقیق علمی یک تالیف یا صرفاً گردآوری اطلاعات نمی‌باشد.

14. فرایند تحقیق علمی و استدلال قیاسی و استقرایی
قضایا و معلومات کلی
استدلال استقزایی
نتیجه گیری و تعمیم
تعریف مساله و ساخت مدل نظری تحقیق
استدلال قیاسی
تدوین فرضیه ها و ساخت الگوی مفهومی
تجزیه و تحلیل
طبقه بندی و تلخیص
طراحی ابزارها و روشهای کار (روش تحقیق)
گردآوری اطلاعات

15. تحقیق بنیادی (نتیجه گرا)
انواع تحقیقات علمی
تحقیقات بر اساس هدف، به سه دسته تقسیم می شوند:
تحقیق بنیادی (نتیجه گرا)
تحقیقات کاربردی(تصمیم گرا)
تحقیقات توسعه ای (بنیادی-کاربردی)
تحقیق بنیادی (نتیجه گرا)
هدف تحقیق بنیادی افزایش علم در زمینه مورد پژوهش است.
اساس تحقیق بنیادی را کشف حقیقت، شناخت پدیده ها و ارایه دانش نو تشکیل می‌دهد.
تحقیقی است که به تولید علم و گسترش مرزهای دانش عمومی بشر و کشف قوانین علمی می انجامد.
مثال: نیوتن افتادن سیب را از درخت می‌بیند و سپس با تحقیق، نیروی جاذبه زمین را کشف می کند. ادیسون الکتریسته را کشف کرده ولی دیگران آن را در ابزارهای مختلف به کاربرد برده اند. وات حرکت در کتری را در اثر جوشیدن آب مشاهده می‌نماید و ماشین بخار را ابداع می کند. انیشتن تئوری نسبیت را مطرح و انرژی هسته ای را کشف کرده ولی نیروگاه هسته ای را با کاربرد آن دیگران ساخته اند. این اختراعات و اکتشافات از نوع تحقیق بنیادی بوده که ابتدا دیدگاه ها و نظریه هایی را ابراز نموده اند و بعدها به صورت کاربردی درآمده اند.

16. تحقیقات کاربردی(تصمیم گرا)
هدف تحقیق کاربردی، سودمندی عملی است.
تحقیقی است که نظریه های علمی ابراز شده را به ابزارهای قابل استفاده بشر تبدیل می کند. مثل تئوری نسبیت انیشتن و کاربرد انرژی هسته ای در نیروگاه های هسته ای یا بمب اتمی.
در این نوع تحقیقات محقق در فکر آن است که در انجام کار و زندگی انسان ها سهولت ایجاد نماید و مشکلی را حل کند.
مثال:
با مساله ترافیک تهران چه کنیم؟
با تورم در جامعه چگونه برخورد کنیم؟
مشکل آموزش یگانهای ارتش را چگونه حل کنیم؟
با مشکل غیبت و فرار سربازان چگونه برخورد کنیم؟
چرا بعضی از فرماندهان موفق نیستند؟
در این نوع تحقیق، محقق در این اندیشه است که مساله و مشکلی که وجود دارد را به کمک نظریه های علمی ابراز شده حل نماید و نتایج تحقیق برای حل مشکل سریعاً به کار گرفته شود.

17. تحقیقات توسعه ای یا بنیادی-کاربردی
این نوع تحقیقات که در واقع ترکیبی از دو نوع تحقیق پیش گفته می باشد و به آن تحقیق عملی هم گفته می شود، همچون تحقیقات کاربردی به منظور به کاربردن نتایج تحقیقات بنیادی و کاربردی نمودن نظریه های علمی ابراز شده برای رفع مشکلی از زندگی بشر اجرا می شوند.تفاوت آنها با تحقیقات کاربردی در این است که معمولاً در فرایند این نوع تحقیق علاوه بر کاربردی نمودن تئوریها، تولید علم و ارایه نظرات علمی جدید نیز صورت می گیرد تا مبنای تحقیقات کاربردی دیگر قرار بگیرند.
تحقیقات بنیادی و کاربردی چگونه شکل می‌گیرند
هر دو نوع تحقیق می‌توانند از تجارب فردی یا از دیدگاههای نظری نشأت بگیرند.
مثال: افتادن سیب از درخت برای نیوتن تجربه‌ای بوده است که تحقیق بنیادی را شکل داده و یا کشف لیزر و القاء الکتریکی از نوع تحقیق بنیادی و نشأت گرفته از دیدگاههای نظری و فرضیه هایی بوده که بعدها به صورت کاربردی درآمده است.

18. ساختار مقالات علمی 1- مشخصات مقاله 2- چکیده مقاله 3- کلید واژه ها
مقالات علمی به طور کلی به دو دسته مقالات پژوهشی (بنیادی یا کاربردی) و مطالعاتی- ترویجی (مروری، تدوینی، ترجمه ای یا تحلیلی) تقسیم می شوند. یک مقاله علمی- پژوهشی با حدود 5000 تا کلمه شامل بخش های اصلی به شرح زیر می باشد:
1- مشخصات مقاله
2- چکیده مقاله
3- کلید واژه ها
4- مقدمه
5- متن مقاله شامل ادبیات، مبانی نظری و روش اجرای تحقیق
6- جمع بندی و نتیجه گیری
7- فهرست منابع و مآخذ
8- ضمایم

19. مؤلفه‌هاي ضروري یک مقاله علمي- پژوهشي
مؤلفه‌هاي ضروري یک مقاله علمي- پژوهشي
«ساختار مقاله» (Article)

20. 1- مشخصات مقاله الف- موضوع یا عنوان مقاله
الف- موضوع یا عنوان مقاله
عنوان مقاله باید رسا، مختصر و معرف مقصود محقق باشد.
موضوع باید طوری انتخاب شود که تحقیق در باره آن و تبیین آن در حد توانایی و متناسب با دانش، تخصص و علاقه محقق باشد. بزرگترین اشکال در اجرای تحقیق هنگامی پیش می آید که موضوع خیال پردازانه باشد.
در انتخاب موضوع تحقیق لازم است به امکان دسترسی به منابع علمی، جامعه مورد تحقیق، امکان نمونه گیری، امکانات مالی، تجهیزات و زمان مورد نیاز توجه شود.
ب- نام نویسنده یا نویسندگان.
پ- زمان و مکان تهیه مقاله.
ت- نام دانشگاه یا موسسه مربوطه.
ث- عنوان و رتبه نویسندگان.
ج- آدرس پستی، الکترونیکی و نمابر نویسنده عهده دار مکاتبات و اقدامات مربوط به مقاله.

21. 2- چكيده (Abstract- Summary)
به طور موجز و مختصر کم تر از یک صفحه یا حداكثر در 200 تا 250 كلمه شامل اشاراتی در باره:
مساله و مشکل مورد تحقیق
هدف یا اهداف تحقیق
سوالات یا فرضیات تحقیق
روش تحقيق و تجزيه و تحليل داده ها
نتايج حاصل از تحقيق

22. 3- كليد واژه ها(Key words)
واژگان مهم و اساسي تحقيق که دفعات تكرار و تأثير آنها بر تحقيق فراوان مي‌باشد.
معمولاً در زمره متغيرهاي تحقيق می باشند.
این واژگان باید به گونه ای انتخاب شوند که در صورت درج مقاله در بانک های اطلاعاتی الکترونیکی، با وارد کردن هریک از این واژگان، دسترسی به مقاله امکان پذیر شود.

23. 4- مقدمه (Introduction)
مدخلی است مفهومي و تبييني حد اکثر در یک صفحه که به منظور روشن شدن موارد زیر نوشته می شود:
تحقيق را معرفي و بر اهمیت آن تاکید می کند.
خواننده را با موضوع و ابعاد مختلف آن آشنا می نماید.
اشاره ای به پیشینه موضوع تحقیق و مبانی نظری آن دارد.
قلمرو جغرافیایی یا موضوعی تحقیق را معرفی می کند.
انگيزه محقق را شفاف می سازد.
در مقدمه مقاله، علاوه بر موارد بالا، به منظور رعایت اختصار، معمولاً مساله تحقیق، ضرورت انجام تحقیق، اهداف، سوالات یا فرضیات، نوع و روش تحقیق مورد اشاره قرار می گیرند و به طور جداگانه آورده نمی شوند.

24. الف- پيشينه يا سوابق تحقيق
اشاره به كتب،‌ پايان‌نامه‌ها، مقالات و تحقیقاتی كه به طور مستقيم با موضوع مورد بررسي در مقاله مرتبط بوده و در فرآيند تحقيق می توان از آنها بهره گرفت یا به آنها استناد کرد.
ب- بيان مساله
مشكل و مساله ای که محقق با اجرای تحقیق در صدد ارایه راه حل و رفع آن می باشد به خوبي و به طور واضح و آشكار بيان شود.
مضرات، زیان ها و مشكلاتی که این مساله به دنبال خواهد داشت گفته شود؟
از کاربرد واژگان مبهم و دوپهلو و ارزشی خود داری شود و اصطلاحات تخصصی و مفاهیم اختصاصی تعریف شوند.
محقق مساله را باید از زاویه دید دیگران ببیند و تعریف کند.
در بیان مساله نباید داوری و اظهار نظر شخصی و پیشنهاد یا راه حل ارایه شود.
پ- ضرورت و اهميت انجام تحقيق
چه مشکلی وجود دارد و چه اهمیتی دارد که باید حل شود؟
با برطرف شدن این مشکل چه نفعی حاصل می شود؟
اهمیت رفع مشکل از منظر محقق و نهادهای کاربر و سازمان مربوط چیست؟

25. ت- سوالات تحقیق و طرح پرسش آغازین
برای شروع کار تحقیق یک راه این است که محقق سعی کند طرح تحقیق خود را با یک پرسش آغازی که به دقیق ترین وجه ممکن پاسخ گوی آنچه که او در طلب دانستن، آشکار کردن و بهتر فهمیدن آن است، آغاز کند. پرسش آغازین باید کاملاً روشن، دقیق، واضح و کوتاه باشد، به طوری که همه از آن یک برداشت واحد و یکسان داشته باشند. پرسش آغازین نباید کلی یا ترکیبی و دارای مفروضات متعدد و اهداف مکرر باشد. یک پرسش آغازین خوب باید مناسب،به جا، منطبق بر مساله تحقیق، واقع بینانه و عمل شدنی باشد. پژوهشگر باید از هرگونه پیش داوری و تاثیر گذاری سوابق ذهنی خود در طرح پرسش آغازین جلوگیری کند. پرسش آغازین نباید در پی صدور حکم اخلاقی باشد. هدف آن قضاوت کردن نیست بلکه فهمیدن است.
پس از طرح پرسش آغازین که معمولاً تحت عنوان سوال اصلی تحقیق مطرح می شود، پژوهشگر با درك مشكل و مساله تحقیق ممکن است سوالات دیگری هم متناسب با اهداف تحقيق به منظور تبیین ابعاد مختلف موضوع و مساله تحقیق با جزییات بیشتری مطرح نماید که در فرایند تحقیق می بایست به آنها پاسخ داده شود و در حقیقت مجموعه این سوالات مبناي پژوهش قرار می گیرند.

26. نمونه هایی اشتباه برای پرسش آغازین
دگرگونی ها در آمایش فضای شهری چه بازتابی در زندگی ساکنان دارد؟ بد.
ساختار سازمانی چه تاثیری در آمادگی رزمی نیروهای مسلح دارد؟ بد.
آیا میان کارایی مدیران واحدهای تولیدی بخش خصوصی و مدیران بخش دولتی تفاوت معناداری وجود دارد؟ بد.
آیا نظام مالیاتی در کشور ما از لحاط اجتماعی عادلانه است؟ بد.
هدفهای زندگی در جامعه کدامند؟ بد.
آیا کارخانه داران کارگران را استثمار می کنند؟ بد.
در 20 سال آینده سیستم آموزشی دستخوش چه تغییراتی خواهد شد؟ بد.
توجه بیشتر والدین به کودک موجب موفقیت او در تحصیل می شود.نسبتاً خوب.
عوامل موثر در مهاجرت روستاییان شهرستان الف کدامند؟ نسبتاً خوب.
ث- اهداف تحقیق
هدف اصلي و ديگر اهداف تحقيق (اهداف واسطه یا فرعی) كه با توجه به موضوع و مساله تحقیق، پژوهشگر به دنبال رسیدن به آن است به صورتی واضح، شفاف و بدون ابهام با واقع نگری بيان می شوند.

27. 5- متن مقاله متن مقالات معمولاً شامل موارد زیر می شود:
ادبیات و مبانی نظری تحقیق
چارچوب نظری و الگوی مفهومی تحقیق
روش تحقیق (فرضیات، پرسشنامه، جامعه آماری، نمونه گیری و بخش عملیاتی تحقیق)
اطلاعات گردآوری شده (داده های تحقیق)
طبقه بندی و تجزیه و تحلیل و تفسیر داده های تحقیق

28. ادبیات و مبانی نظري تحقيق
ادبیات هر کار پژوهشی عبارت است از مجموعه تئوري‌ها، ديدگاه ها، تعاریف و اطلاعات علمی موثقی كه محقق با مطالعه متون و منابع علمی معتبر، بررسی اسناد و مدارک رسمی و تاریخی و از تحقیقات علمی انجام شده قبلی استخراج و تدوین می کند و به عنوان مباني نظري و پیشینه علمی برای تبیین و تعریف علمی و عملیاتی متغيرهاي پژوهش و ساختن چارچوب مفهومی، تدوین سوالات، ساخت فرضیه ها، طراحی مدل مفهومی تحقیق و در نهایت در فرایند تحقيق و آزمون فرضیه ها و در تجزیه و تحلیل داده ها و نتیجه گیری تحقیق خود، مورد استفاده، استناد و ارجاع قرار می دهد. هدف اصلی محقق از مطالعه و بررسی منابع علمی و تحقيق هاي انجام شده قبلی مرتبط با موضوع تحقیق، به طور کلی دستیابی به یک چارچوب نظری مناسب، طراحی و تدوین فرضيه هاي صحیح و ساخت یک الگوی مفهومی کامل و جامع برای فرایند اجرای تحقیق خود مي باشد. اين فعاليت در عمل قبل از تبيين فرضيه ها اجرا مي شود ولي در تهيه گزارش تحقيق بعد از فرضيه ها نوشته مي شود.

29. چ- روش تحقیق (Method of research)
روش تحقیق، روش علمي است كه محقق برای اجرای تحقیق با توجه به موضوع تحقیق، مساله ای که می بایست برای آن راه حل ارایه شود و به منظور یافتن پاسخ سوالات، تحقق اهداف و آزمون فرضیات خود از بین روشهای تحقیق شناخته شده انتخاب می کند و یا به صورت ترکیبی از آنها استفاده می کند. روش تحقيق «مجموعه‌اي از فنون و مهارت هايي است که از طريق آنها مي ‌توان پديده‌ها و موضوعات را درحوزه ‌هاي مختلف علوم، پژوهش كرد».

30. انواع روش های تحقیق
بر اساس ماهیت و روش، تحقیقات به پنج گروه تقسیم می شوند.
1- تحقیقات تاریخی: که با استفاده از اسناد و مدارک معتبر تاریخی انجام می شوند.
2- تحقیقات توصیفی: برای تعیین چگونگی و چرایی موضوع و مساله تحقیق وارتباط بین متغیرها (تحقیقات توصیفی محض و توصیفی- تحلیلی).
3- تحقیقات همبستگی یا همخوانی: برای کشف رابطه همبستگی بین متغیرها است که به صورت مثبت و منفی با طیف و دامنه متغیری بین از 1+ تا 1- نوسان دارد و ضریب همبستگی گفته می شود.
4- تحقیقات علّی یا پس رویدادی: برای کشف علت ها است و پس از وقوع رخدادها انجام می شوند.
5- تحقیقات تجربی (آزمایشی) که برای درک روابط علت و معلولی بین متغیرها اجرا می شوند.

31. روش های اجرای تحقیقات توصیفی
تحقیقات توصیفی معمولاً به سه روش کلی اجرا می شوند :
تحقیق توصیفی زمینه یاب یا پهنانگر که پیمایشی هم گفته می شود و بیشتر به مطالعه ویژگی ها و صفات افراد جامعه آماری مثل سن، جنس، وزن، درآمد و ... می پردازد مثل سرشماری ها یا نظر خواهی و پیمایش نگرشها.
تحقیق توصیفی موردی یا ژرفانگر که به مطالعه و کاوش عمیق در یک مورد یا یک واحد از جامعه آماری و تجزیه و تحلیل علت یا علل واکنشها و توصیف ویژگهای آن از جهات مختلف می پردازد.
تحقیق توصیفی تحلیل محتوا که اغلب به منظور توصیف عینی و کیفی محتوای مفاهیم، متن های مکتوب، شفاهی و تصویری در باره موضوعی خاص مثل کتب، مقالات، روزنامه ها، فیلم ها و سخنرانی ها، تصاویر ماهواره ای، نقشه ها و فرم ها به صورت نظام مند اجرا می شود.

32. روش اجراي تحقيق Research methodology
منظور از روش اجراي تحقيق، فعاليت هايي است كه محقق براي جمع آوري اطلاعات انجام می دهد و شامل موارد زير است:
1- تعريف صوري و عملياتي متغيرها.
2- ساخت چارچوب نظری و الگوی مفهومی تحقیق
3- تعیین و ساخت ابزار جمع آوري اطلاعات.
4- تعیین جامعه مورد تحقيق (جامعه آماری).
5- تعیین حجم نمونه و چگونگی نمونه گيري.
6- انتخاب طرح تحقيق( طرح تحقيق، در حقيقت روشي است كه گروه هاي آزمايش، كنترل، مورد مطالعه و مقايسه، به كمك آن تعيين و تنظيم مي گردند و بيشتر در مورد روش هاي تحقيق آزمايشي و علّي مقايسه اي مطرح مي شود).
7- روش ها و ابزار گردآوری اطلاعات (داده های تحقیق).
8- شیوه های تجزیه و تحلیل داده ها و تدوین یافته های تحقیق.

33. چگونه کار تحقیق را شروع کنیم استفاده از روش علمی
گاستون باشلارد فیلسوف فرانسوی روش علمی را این چنین خلاصه کرده است:
واقعیت علمی از راه غلبه، ساختن و مقایسه به دست می آید:
غلبه بر پیش داوری ها.
ساختن از راه تعقل.
مقایسه با واقعیات.
اندیشمندان این حوزه روش علمی را همچون فرایندی درسه پرده Acte(با معنای نمایشنامه ای آن) که ترتیب آنها باید مراعات شود شرح داده و آن را سلسله مراتب پرده های معرفت شناختی نامیده اند. این سه پرده عبارتند از:
گسستن
ساختن
مقایسه کردن (یا تجربه).
ریمون کیوی و لوک وان کامپنهود سه پرده روش علمی را در علوم اجتماعی، در یک الگو به صورت هفت مرحله که باید پشت سر هم پیموده شوند نشان داده اند.

34. مراحل هفتگانه روش علمی گسستن ساختن مرحله 1 پرسش آغازی مطالعات اکتشافی
خواندن
مرحله پرسش آغازی
مرحله طرح نظری مساله تحقیق
مرحله ساختن مدل تحلیلی یا الگوی مفهومی
مرحله مشاهده
مرحله نتیجه گیری
مرحله تحلیل اطلاعات
مصاحبه های اکتشافی
گسستن
ساختن
مقایسه
(با واقعیات)
مطالعات اکتشافی
مرحله 2

35. طرح نظري تحقیق(تئوري)
منظور ازطرح نظري، نگرش يا ديدگاهي است كه براي بررسي موضوع تحقيق پذيرفته مي شود. آماده كردن طرح نظري، كاري است كه به تدريج صورت مي گيرد.
محقق از ميان ديدگاه هاي موجود، يكي را كه از همه با موضوع تحقيق او بيشتر مناسبت دارد، انتخاب می نماید و يا خود نگرشي را كاملاً به صورت نو ارائه مي دهد.
طرح نظري (تئوري)مي تواند به عنوان فرايند توضيح و پيش بيني پديده هاي اجتماعي از طريق ايجاد ارتباط بين پديده مورد نظر محقق (مثلاً شورش) با ساير پديده های تاثیر گذار (مثلاً تراكم جمعيت) تعريف شود.
اغلب نظريه ها به صورت رابطه علت و معلولي بيان مي شوند. مثلاً در تحقیق در باره علل شورش، این نظریه مطرح است که: «تراكم جمعيت موجب شورش مي شود» و یا در مورد علت بزه کاری نوجوانان این چنین اظهار نظر شده است که: «برهم زدن زندگي زناشويي بزه كاري نوجوانان را به دنبال دارد» و یا این نظریه در باره تورم مطرح است که: «تورم معلول افزايش حجم پول در گردش است».
سوالي كه وجود دارد اين است كه آيا اول بايد نظریه ها و مدل ها را بسازيم و سپس به دنياي تحقيق تجربي و عملی وارد شويم؟ يا اين كه بعد از تحقيق تجربي بايد به ارایه نظریه بپردازیم؟ به اسلاید شماره 11 فرایند تحقیق علمی و استدلال قیاسی و استقرایی مراجعه شود.

36. مطالعات اکتشافی
در مطالعات اکتشافی، محقق روش تحقيق، وسايل جمع آوري اطلاعات و يافته هاي مهم را مورد توجه قرار مي دهد و زمينه را براي طرح نظري خود آماده مي سازد، بدين معني كه فهرستي از ديدگاههاي پذيرفته شده تهيه مي كند، همبستگي و تضادهايي كه ميانشان وجود دارد را تشخيص مي دهد و چارچوب هايي نظري را كه هر يك از ديدگاهها مرجع قرار داده اند، معلوم مي كند.
به عبارت ديگر مطالعات مقدماتي، به منظور آشنايي محقق با تحقيقاتي است كه قبلاً در زمينه موضوع انجام شده است و محقق با استقاده از مطالعاتش خواهد توانست چشم اندازي را كه تصور مي كند براي موضوع تحقيقش مناسب تر است، تعيين كند و يك طرح نظري(تئوري) مناسب با موضوع تحقيق خود ارائه دهد.

37. اول تئوري بعد تحقيق
بعضي معتقدند اول بايد نظریه (تئوري) ارائه شود و سپس تحقيق تجربي انجام شود و شامل مراحل زير است: الف) ساختن يك تئوري به طور مشخص (چارچوب نظری تحقیق). ب) انتخاب يك فرضيه از ميان فرضيه هاي تئوري. پ) تهيه طرح تحقيق براي آزمون فرضيه. ت) اگر فرضيه به وسيله اطلاعات تجربي رد شود تغييراتي در تئوري يا طرح تحقيق بايد انجام شود. ث) اگر فرضيه رد نشود، محقق فرضيه هاي ديگري را براي آزمايش انتخاب مي كند.

38. اول تحقيق بعد تئوري
بعضي از داشنمندان اعتقاد دارند كه تئوري روي اطلاعات جمع آوري شده بنا مي شود و متغيرها و فرضيه هايي كه به كار گرفته مي شوند آنهايي هستند كه از اطلاعات جمع آوري شده به دست آمده اند يعني به جاي اين كه از سطح مفهومي به سطح تجربي برسيم در اين نگرش، عمل از سطح تجربي آغاز و به سطح مفهومي خاتمه مي يابد و مراحل آن به شرح زير است: الف) انتخاب يك پديده (موضوع تحقیق) و فهرست كردن تمام ويژگي هاي آن (مفهوم سازی). ب) اندازه گيري ويژگي هاي اين پديده در وضعيت هاي مختلف. پ) تجزيه و تحليل اطلاعات به دست آمده به منظور اين كه آيا تغبيرات منظمي در ويژگي هاي پديده تحت بررسي وجود دارد. ت) وقتي كه تغبيرات منظم در خصوصيات پديده ها كشف شد با فرموله كردن آن، تئوري بنا مي شود. بين اين دو روش تفاوت ظاهري وجود دارد ولی عملاً يكي هستند.

39. مفهوم
ساده‌ترین و مختصر ترين تعریف و یا استنباط ما از یک شئ، حیوان، واقعه يا رفتار را مفهوم گويند.
راه کوتاهی برای تعریف و توصیف واقعیات است و مقصود از آن ساده‌ کردن امر تفکراست.
مفاهيمي كه واقعيت و اشياء عيني را توصيف مي كنند، مثل درخت،‌ پرنده و ...
مفاهيمي كه نوعي استنباط از وقايع و رفتار و كردارهاي اجتماعي هستند، مثل طرز فكر،‌ موقعيت اجتماعي، ميل به موفقيت.

40. ساختن مفهوم (تعریف عملیاتی)
مفهوم عبارت است از درک و استنباط و تعریفی که ما از یک موضوع، واژه، شئی، واقعه، رابطه، رفتار، عقیده، نظریه، پدیده و ... داریم. مفهوم سازی کاری بیشتر از تعریف ساده یا قرار دادی واژگان فنی یک علم است.
برای مفهوم سازی و در واقع برای تبیین مفهوم یک پدیده و تعریف عملیاتی آن، در گام اول باید ابعاد مختلف آن را مشخص نمود. برای مثال مثلث یا مربع واقعیت هایی دو بعدی مسطح هستند، در حالی که واژه مکعب ما را به واقعیت سه بعدی و از نوع حجمی ارجاع می دهد. گام بعدی در ساختن یک مفهوم و عملیاتی کردن آن، تعریف شاخص ها یا عناصری است که به کمک آنها بتوان ابعاد مفهوم را اندازه گیری کرد. شاخص ها نشانه های عینی قابل شناسایی و قابل اندازه گیری ابعاد مفهوم هستند. مثلاً موی سفید کم پشت، دندانهای ریخته و پوست چروکیده، شاخصهای پیری هستند. البته تاریخ تولد شاخص معتبرتری است. برخی مفاهیم ساده و فقط یک بعد و یک شاخص دارند، مثل پیری با شاخص زمان (سن)، ولی برخی دیگر پیچیده و دارای ابعاد مختلفی هستند که باید قبل از تعیین شاخص ها، ابعاد آنها را به مولفه هایی تجزیه کرد. بنابراین تعداد ابعاد، مولفه ها و شاخص ها بر حسب مفاهیم متغیر است.

41. الگویی برای مفهوم سازی (طرح نظری تحقیق)
شاخص 111
شاخص 211
شاخص 212
شاخص 221
شاخص 231
شاخص 232
شاخص 233
شاخص 311
شاخص 321
شاخص 322
شاخص 323
مولفه 21
مولفه 22
مولفه 23
مولفه 31
مولفه 32
مفهوم
بعد 1
بعد 2
بعد 3

42. شاخص سازی متغیرها برای ساخت الگوی مفهومی یا چارچوب نظری تحقیق
انگیزه پیشرفت ب ب ب ب ب
کار مدار
بی علاقه به استراحت
بی قرار نسبت به کارآیی
علاقمند به چالشهای
منطقی
علاقمند به بازخورد ع ع ع ع ع
دارای پشتکار حتی در شکست ها
حتی با کوچکترین خطای خود عصبانی می شود
هیچ سرگرمی خاصی ندارد
کارهای متعادل را بر چالش های تند ترجیح می دهد
برای دریافت بازخورد بی قراری می کند ع ع ع ع ع
دایماً در حال کار است
حتی در خانه هم به کار فکر می کند
بی علاقه به همکاری با افراد کند و ناکارآمد
شغل چالش انگیز را به شغل یکنواخت ترجیح می دهد
در پی دریافت بازخورد برای انجام کاری است که انجام داده است ع
ب = بعد
ع = عنصر یا شاخص
بی علاقه به دست کشیدن از کار به خاطر هر چیزی
شاخص سازی متغیرها برای ساخت الگوی مفهومی یا چارچوب نظری تحقیق

43. شاخص سازی متغیرها یادگیری ب – بعد ع = عنصر یا شاخص ب ب ب به کار بردن
به خاطر سپردن
فهمیدن ع ع ع ع ع
مطالب را با مسایل مربوطه در آمیختن
مسایل مربوط به موضوع فهمیده شده و به خاطر سپرده شده را به درستی حل کردن
مطالب را پس از مدتی به خاطر آوردن
پرسش ها را درست پاسخ دادن
مثال های درست ارایه کردن

44. ساختن چارچوب نظری تحقیق
ساختن طرح نظری تحقیق در سه مرحله صورت می گیرد.
ابتدا جنبه های گوناگون مساله ای که در پرسش آغازین مطرح شده است را با خواندن متون مختلف و انجام مصاحبه های اکتشافی در باره آن مشخص می کنیم. برای این کار باید نگرش های مختلف در باره مساله تحقیق و نظریه هایی را که در باره آن ارایه شده است به طور مفصل مطالعه کرد و همگرایی ها و واگرایی هایی بین آنها را تبیین نمود. اغلب یکی از نظریه های موجود که صریحاً یا تلویحاً به یکی از نظامهای نظری، مکاتب یا پارادایمهای مطرح وابسته است می تواند به عنوان چارچوب نظری در بسیاری از تحقیقات مورد استفاده قرار بگیرد.
در مرحله دوم باید محقق مساله تحقیق خود را در یک چارچوب نظری موجود طرح کند یا چارچوب نظری تازه ای از راه حک و اصلاح یا ترکیب چارچوبهای نظری موجود ابداع کند. انتخاب یک چارچوب نظری با در نظر گرفتن همگرایی های بارز میان پرسش آغازین، چارچوب های نظری موجود و اطلاعاتی که از مطالعات اکتشافی فراهم می آیند صورت می گیرد. با ساخت چارچوب نظری تحقیق، پرسش آغازین معنای خاص و روشن تری پیدا می کند و چنانچه در ابتدای کار به صورت دقیق فرموله نشده باشد اکنون می توان با دقت بیشتری آن را فرمول بندی و بیان کرد.
در مرحله سوم، محقق چارچوب نظری تحقیق خود را با تعریف مفاهیم اساسی و ساختار مفهومی که قضایایی را مطرح می کند آشکار می سازد. این قضایا در پاسخ به پرسش آغازین مطرح و در فرایند مدل نظری صورت قطعی به خود می گیرند. طرح نظری مساله تحقیق، چه انتخابی باشد یا ابتکاری باید به روشنی تعریف شود زیرا به عنوان زیرساخت اصلی مدل تحلیلی تحقیق به کار خواهد رفت. به محققین تازه کار توصیه می شود ترجیحاً از یک چارچوب نظری شناخته شده موجود استفاده کنند.

45. چارچوب نظری یا الگوی مفهومی تحقیق
در رابطه با ارایه الگوی مفهومی كه در واقع يك چهار چوب فكري سيستماتيك درباره تبيين مسأله مورد تحقيق و راه های حل مساله مي باشد، می توان گفت که اين چارچوب فكري يا تئوريک را بايد به صورتي ساخت كه راهنمايی روشن برای جمع آوري و تجزيه و تحليل اطلاعات باشد. لذا این چارجوب باید به صورت يك مدل ارائه شود و این مدل رابطه بين سوالات و فرضیه هایی را که به صورت تئوری ارایه می شوند با كار جمع آوري و تجزيه و تحليل اطلاعات برقرار سازد. مدل ها معمولاً شامل نشانه ها، علايم و روابطی می شوند که خصوصيات پديده هاي تجربي را (شامل اجزاء و ارتباطات آن) به طور منطقي از طريق مفاهيم مرتبط با يكديگر بيان مي کنند. بنابراين مدل منعكس كننده واقعيت است، جنبه هاي معيني از دنياي واقعي را كه با مسأله تحت بررسي ارتباط دارند مجسم مي سازد، روابط عمده را در ميان جنبه هاي مزبور روشن مي كند و سرانجام امكان آزمايش تجربي نظریه ها را با توجه به ماهيت اين روابط فراهم مي سازد. بعد از آزمايش مدل، درك بهتري از بعضي قسمت هاي دنياي واقعي حاصل مي شود. مدل مفهومی تحقیق دستگاهي است متشكل از مفاهيم، فرضيه ها و شاخص ها و روابط بین آنها كه كار انتخاب و جمع آوري اطلاعات مورد نياز براي آزمون فرضيه را تسهيل مي كند. به منظور آزمون مدل، بايد اطلاعات عيني را جمع آوري و تجزيه و تحليل كرد. براي ساخت مدل و اجرای تحقیق بايد مفاهیم، متغيرها، ابعاد، مولفه ها، شاخص ها و فرضيه ها بر اساس چارچوب نظری تحقیق قبلاً مشخص و تعريف شوند.

46. الگوی مفهومی تحقیق سوالات و فرضیه های تحقیق باید برخاسته از چارچوب نظری تحقیق باشند و بین فرضیه ها و پرسش اصلی یا آغازین و سایر سوالات تحقیق باید تناظر صوری و محتوایی به شکل زیر وجود داشته باشد که در واقع همان الگوی مفهومی تحقیق است.
سوال اصلی تحقیق یا مساله
PROBLEM P qn
سوالات فرعی یا ویژه تحقیق
QUESTIONS q5 q4 q3 q2 q1 Hn
H 5
H 4
H 3
H 2
فرضیه های تحقیق
HYPOTHESISS
H 1
سوالات پرسشنامه

47. د- فرضیه های تحقیق
فرضیه حدث آگاهانه محقق در مورد رابطه بین متغیرهای موضوع تحقیق است.
راه حل فرضی برای مساله تحقیق.
پاسخی موقت به یک پرسش، قضیه ای موقتی و گمانه ای که باید درست یا نادرست بودن آن مورد تحقیق قرار بگیرد.
یک فرضیه قضیه ای است که رابطه بین دو عبارت را که بر حسب مورد ممکن است مفاهیم یا پدیده ها باشند پیش بینی می کند.
پاسخ محقق به سوالی كه از دو يا چند متغير و رابطه بين آنها تشكيل شده و محقق با آزمون مي‌خواهد درست بودن یا نبودن آن را تعیین كند. (فرضیات در جریان مطالعات اکتشافی و آماده سازی چارچوب نظری تحقیق حک و اصلاح می شوند).
مشاهده یا تجربه ای نیست که بر فرضیه ها مبتنی نباشد. هرگاه این فرضیه ها صریح و آگاهانه ساخته نشوند، تلویحی و یا بدتر از آن ناخودآگاه و مبتنی بر پیش داوری های جبهه گیرانه و گمراه کننده ایجاد می شوند و مبنای جمع آوری اطلاعات ناقص و نابه جا قرار می گیرند که تحقیق را به بن بست می کشانند.

48. برای پاسخ دادن به پرسش آغازین تحقیق اغلب یک فرضیه کافی نیست
برای پاسخ دادن به پرسش آغازین تحقیق اغلب یک فرضیه کافی نیست. بنابر این برای پوشش جنبه های گوناگون مساله تحقیق، تلفیق چند مفهوم و فرضیه ضرورت پیدا می کند. این مجموعه مفاهیم و فرضیه ها که با یکدیگر ارتباط منطقی دارند، مدل تحلیلی تحقیق را تشکیل می دهند.
سازمان دادن به یک تحقیق در محور فرضیه ها، بهترین وسیلۀ هدایت منظم و استوار آن است، بدون این که خلاقیت ذهن مکتشف و کنجکاو که لازمۀ هرکار فکری است فدا شود.
یک کار تحقیقی را چنانچه بر محور یک یا چند فرضیه ساخت نیافته باشد، نمی توان تحقیق واقعی به حساب آورد.
محققی که فرضیه را تدوین می کند، درواقع می گوید:«فکر می کنم تحقیق را باید در این مسیر هدایت کرد. این راه مطمئن ترین راهی است که به هدف می رسد. فرضیه برای تحقیق نقشه راه مؤثری فراهم می کند و وظیفه پرسش آغازین را بر عهده می گیرد».
مدل تحلیلی که به اتکای فرضیه ها ساخته می شود از راه گزینش داده های مشاهده، مناسب برای آزمودن فرضیه ها مورد آزمون قرار می گیرد. یعنی از راه مشاهده و تجربه با مقابله دادن داده ها، فرضـیه ها آزمون و تأییـد یا رد می شوند.

49. مشخصات یک فرضیه خوب
فرضیه با توجه به نوع و روش تحقیق (تاریخی، توصیفی، علی، همبستگی، یا تجربی) مبیّن وجود و توضیح دهنده نسبت حالات، شرایط، صفات و ویژگیها (اشیاء یا اشخاص)، علت ها، روابط، همبستگی ها، تاثیر و تاثرات و موقعیتها و رخدادهایی است در مورد دو یا چند متغیر که درستی یا نادرستی آنها باید مورد تحقیق و آزمون قرار بگیرد.
فرضیه باید قدرت تبیین حقایق را داشته باشد و واقعیت مساله یا متغیر یا روابط مورد مطالعه را منعکس کند و بتوان بر اساس آن اطلاعات درست و مرتبط با موضوع را گردآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.
فرضیه باید شفاف، ساده و قابل فهم باشد و از به کار بردن عبارات مبهم، طولانی و دوپهلو در ساخت آن خودداری شود.
فرضیه باید قابلیت آزمون داشته باشد، یعنی مفاهیم و متغیرهای مطرح شده در آن قابل تبدیل به تعاریف عملیاتی و واجد معرفها و شاخصهایی برای ارزیابی و اندازه گیری و سنجش باشند تا بتوان آن را مورد آزمون قرار داد.

50. انواع فرضیه فرضیه صفر Null or statistical hypothesis (H0)
فرضیه تحقیق Research hypothesis (H1)
فرضیه صفر Null or statistical hypothesis (H0)
فرضيه ها معمولاً رابطه علّي، همبستگی یا تاثیرگذاری و تاثیر پذیری بين متغيرهاي تابع و مستقل موضوع و مساله تحقیق را بيان می کنند. فرضیه ها ممکن است به اشکال مختلفی بیان شوند:
فرضیه ممکن است تاثیر یک متغیر مستقل را بر یک متغیر وابسته بیان کند، مثل این که گفته شود:
H1«محیط فرهنگی خانه در موفقیت تحصیلی فرزند تاثیر دارد.»
H «محیط فرهنگی خانه در موفقیت تحصیلی فرزند تاثیری ندارد.»
فرضیه ممکن است رابطه علت و معلولی بین دو متغیر را بیان کند. مثل این که بگوییم:
H1«جدایی والدین از هم موجب افت تحصیلی فرزند می شود.»
H0 «جدایی والدین از هم موجب افت تحصیلی فرزند نمی شود.»
فرضیه ممکن است همبستگی بین دو متغیر را بیان کند. مثل این که بگوییم:
H1«موفقیت تحصیلی فرزند به میزان توجه والدین بستگی دارد.»
H «موفقیت تحصیلی فرزند به میزان توجه والدین بستگی ندارد.»
فرضیه هابه صورت یک جمله خبری روشن ساده و مختصربیان می شوند.
مبتنی بر موضوع و مساله مورد تحقیق می باشند.
پاسخ گوی یکی از سوالات تحقیق هستند.
بهتر است بر اساس نظریه های معتبر موجود ساخته شوند.

51. ذ- متغيرهای فرضیه یا مساله تحقیق
متغیر به ویژگی یا صفت و عاملی اطلاق می شود که بین اعضای یک مجموعه مشترک بوده ولی مقادیر کمی و ارزش های متفاوتی داشته باشد.
مفهومی که می تواند از لحاظ مقدار تغییر کند و دو یا چند ارزش یا عدد به آن اختصاص داده می شود.
وقتي يك مفهوم مبين دو يا چند ارزش كمي يا كيفي (حالت)باشد متغير ناميده مي شود.
چيزي كه مي تواند از لحاظ عددي تغيير كند یا ارزش هاي عددي متفاوتي را بپذيرد.
مثال: انسان، حزب یا مذهب هر کدام یک مفهوم هستند. برخی متغیرهای مربوط به انسان ویژگیهای بدنی، جنسیت، استعداد، هوش، تحصیلات، اضطراب و در دو مورد دیگر مثلاً اعضای حزب یا پیروان مذهب متغیرهای این مفاهیم می باشند.

52. انواع متغيرها
1- از نظر ماهیت: متغیرهای کمّی و کیفی الف- متغیر كمي یا قابل اندازه گیری شامل متغیرهای مثل طول یا وزن و تعداد دانشجویان و ... ب- متغیر كيفي که مقادیر عددی به خود نمی گیرند مثل ویژگیهای اخلاقی، پایبندی به اصول یا وظیفه شناسی و از نظر رابطه و نقش آنها در تحقيق (وابسته يا تابع يا تأثير پذير – آزاد يا مستقل يا پيش بيني كننده يا اثر گذار – تعديل كننده یا مستقل ثانوی – كنترلی – مزاحم يا مداخله گر) 3- بر حسب واحد اندازه گيري (پيوسته – گسسته) 4- بر حسب تعداد ارزش ها یا صفات (دو ارزشي – چند ارزشي)

53. انواع متغیرها از نظر ماهیت
1- متغیرکمّی: به متغیری اطلاق می‌شود که از نظر کمی تغییر می‌کند و تفاوت‌های ناشی از این تغییرات را می‌توان با استفاده از عدد ثبت کرد متغیرهایی هستند که انسان توانسته است برای آنها واحد اندازه‌گیری معین کند،مثل : وزن، سن، قد، نمره آزمون، درآمد، میزان اجاره مسکن 2- متغیرهای کیفی: به متغیری اطلاق می‌شود که تفاوتهای ناشی از تغییرات آنها کیفی است و برای ثبت آنها ممکن است از روشهای دیگری غیر از عدد استفاده شود و بايد به نوعي منطقي ارزشيابي شوند، مثل: رنگ مو، رنگ چشم، جنس، روحیه، شجاعت و ..

54. انواع متغیرها از نظر رابطه و نقش آنها در تحقيق
1- متغیر مستقل/ آزاد يا اثرگذار:
متغیری است که تغییر می کند و تغییرات آن باعث تغییر در متغیر دیگری می شود. متغیری است که به منظور تعیین میزان نفوذ و تاثیر آن بر متغیر دیگری مورد پژوهش قرار می‌گیرد.
در پژوهش های تجربی متغیر مستقل، متغیری است که به وسیله آزمایشگر و به منظور تعیین رابطه آن با پدیده مورد مشاهده، انتخاب،دستکاری یا کنترل می‌شود و یا به عبارتی متغیری است که پژوهشگر در آن دخل و تصرف می‌کند و یا آن را تغییر می‌دهد تا اثر آن را روی متغیر دیگر (وابسته) مطالعه کند.
مثال: در تحقیق در مورد بررسی تاثیر روشهای مختلف تدریس بر میزان فراگیری دانشجویان، با تغییر دادن روش تدریس که متغیر مستقل است اثر آن را روی فراگیری دانشجویان که متغیر وابسته است، مطالعه می کنند.
در یک تحقیق غیر تجربی (غیرآزمایشی)، متغیر مستقل توسط محقق دستکاری نمی‌شود، ولی متغیری است که از پیش وجود دارد و بنا به دلایلی که در تحقیق به آن پرداخته می شود بر متغیر وابسته تاثیر می گذارد و آن را تغییر می دهد.
مثال: اگر فرض شود که طبقه اجتماعی در پیشرفت تحصیلی اثر دارد، در اینجا طبقه اجتماعی متغیر مستقل و پیشرفت تحصیلی متغیر وابسته است. بدیهی است که نمی توان طبقه اجتماعی فردی را برای سالها تغییر داد و سپس نتیحه آن را در پیشرفت تحصیلی او سنجید.

55. انواع متغیرها از نظر رابطه و نقش آنها در تحقيق
2- متغیر وابسته/تابع يا تاثیر پذیر:
شرایط یا وضعیت‌هایی است که با وارد کردن، از میان برداشتن یا تغییر متغیر مستقل ظاهر می‌شوند، از بین می‌روند یا تغییر می‌کنند.
متغیری است که میزان تغییرات آن بر حسب تغییرات متغیر مستقل، مشاهده یا اندازه‌گیری می‌شود و تاثیر متغیر مستقل بر آن معلوم و مشخص می شود.
مثال) در بررسی میزان تاثیر آموزش در عملکرد.
آموزش‌ متغير مستقل است
عملكرد ‌متغير وابسته است

56. متغير مستقل و وابسته
بنابراين متغير مستقل در درون فرد، يا درون محيط عمل مي كند و در نتيجه روي رفتار اثر مي گذارد، در حالي كه متغير وابسته جنبه مشاهده شده رفتار ارگانيزمي است كه تحريك شده است.
مثال:
تأثير ارضاي نيازهاي كاركنان بر روحيه آنان.
تأثير جوايز اعطايي بانك ها در افزايش حجم سپرده ها.
تأثير رضايت شغلي در افزايش بازدهي كاركنان.
تأثير آموزش همگاني از طريق صدا و سيما در بهبود وضع ترافيك.
تأثير كنترل سرعت اتوبوس ها در كاهش تصادفات.
تأثير شروع ساعات كار ادارات در بهبود وضع ترافيك.

57. انواع متغیرها از نظر رابطه و نقش آنها در تحقيق
3- متغیر تعدیل کننده:
نوعی متغیر مستقل است که ممکن است در موضوع و مساله تحقیق به صراحت ذکر نشده باشد ولی بر روی متغیر وابسته تاثیر دارد و در حقیقت متغیر مستقل ثانوی است و محقق لازم است اثر آن را در ارتباط با متغیر مستقل اولیه و متغیر وابسته مورد توجه قرار دهد. متغیر تعدیل کننده یا واسطه بدین منظور انتخاب می‌شود که روشن شود آیا این متغیر رابطه بین متغیر مستقل (اصلی و اولیه) و وابسته را تحت تاثیر قرار می‌دهد یا خیر؟
مثال: در این فرضیه که «كارآيي مديران در طول سالهای خدمت به سبك مديريت آنها بستگی دارد»، سبك مديريت (حداقل در دو سطج وظيفه مدار و رابطه مدار) متغير مستقل و كارآيي مديران،‌ متغير وابسته است. امّا متغيرهای دیگری هم در این مساله و موضوع تحقیق وجود دارند که در کارایی مدیران تاثیر می گذارند. در این مثال چون به سالهای خدمت مدیران اشاره شده است، بنابراین تجربه كاري مدیران هم که در طول خدمت می تواند به عنوان یک متغیر مستقل دیگر علاوه بر سبک مدیریت در کارآیی آنها تاثیر داشته باشد، همراه با متغیر مستقل اصلی و به عنوان متغير تعديل كننده می بایست مورد توجه قرار بگیرد.

58. انواع متغیرها از نظر رابطه و نقش آنها در تحقيق
4- متغیرکنترل:
همه متغیرهای مربوطه به یک موقعیت پژوهشی را نمی‌توان همزمان مطالعه کرد، باید برخی از متغیرها را کنترل نمود يا آنها را خنثی کرد، این نوع متغیرها، متغير کنترل نامیده مي‌شوند.
مثال: در این فرضیه که: «پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزانی که والدین آنها با سواد هستند بیشتر از پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزانی است که والدین آنها بی‌سوادند»، کاملاً روشن است که به جز سواد والدین به عنوان متغیر مستقل وپیشرفت تحصیلی دانش آموزان، متغیرهای دیگری هم مثل هوش دانش آموز، محیط خانواده، متغیرهای مربوط به معلم، برنامه های درسی و ... در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تاثیر دارند که در این تحقیق مورد نظر پژوهشگر نمی باشند و در نتیجه می بایست به عنوان متغیرهای کنترلی به آنها هم توجه شود.

59. انواع متغیرها از نظر رابطه و نقش آنها در تحقيق
5- متغیرهای مزاحم (مداخله گر) اغلب پژوهشگران به ویژه محققین علوم انسانی، اجتماعی، دفاعی و امنیتی درمطالعه و بررسی فرایند روابط و تعاملات بین متغیرهای مساله تحقیق خود به غیر از متغیر مستقل اصلی مساله تحقیق با متغیرهای دیگری نیز مواجه می شوند که به طور مستقیم یا غیر مستقیم با متغیر وابسته تحقیق ارتباط داشته و بر آن تاثیر می گذارند در حالی که بررسی این روابط و تاثیرات، در تحقیق آنها مورد نظرنمی باشد. این نوع متغیرها را متغیر مزاحم یا مداخله گر می گویند. برخی از این نوع متغیرها فرایندهای ذهنی و درونی هستند که مستقیماً مشاهده‌ نمی شوند، اما رفتار را به موقع خود متاثر می‌کنند و اغلب نیز این تاثيرات قابل اندازه گیري و دستكاري نیست. برای مثال اضطراب چند نفر در میان یك جامعه آماری یا نمونه، هنگام آزمون فرضیات تحقیق.

60. انواع متغیرها برحسب واحد اندازه‌گیری
1- متغیر پیوسته:
حالات و خصوصیاتي را تعریف مي كند كه داراي درجات بي شمار و پی در پی باشد و هر عددي را مي پذيرد. اگر بین دو ارزش یا دو واحد یک متغیر پیوسته عدد یا واحدی انتخاب کنیم دارای معنی و مفهوم خواهد بود.
  مثال: قد، وزن، سن، میزان درآمد.
2- متغیر گسسته :
حالات و خصوصياتي را تعريف مي كند كه داراي تعداد، گروهها و درجات محدود و مجزا از يكديگر باشند نه پیوسته وبي شمار. اگر بین دو واحد یک متغیر گسسته عدد یا واحدی انتخاب کنیم دارای معنی و مفهوم نخواهد بود.
مثال: جنسیت ( زن و مرد)، پیروان مذهب، تعداد دانشجویان یک کلاس که بین دانشجوی 12 و 13 نمی توانیم عدد 12/5 را به دانشجویی اختصاص بدهیم. یعنی برای انسان نمی‌توان پذیرفت.

61. انواع متغیرها برحسب تعداد ارزش
1- متغير دو ارزشي
به آن فقط دو عدد يا ارزش داده مي شود.
بيشتر از دو ارزش ، صفت با خصوصيت نمي تواند داشته باشد.
مي توان براي ثبت آنها از صفر و يك و يا اعداد ديگر استفاده كرد.
مثال : محل سكونت (شهري و روستايي)، زندگي (مرگ وحيات)، جنسيت(زن ومرد).
بعضي از اين متغيرها دو بخشي ارزشي و واقعي هستند مثل جنسيت، زندگي و... اما بعضي ديگر، دو بخشي ارزشي ساختگي هستند مثل محل سكونت.
2- متغير چند ارزشي
بيش از دو ارزش ، صفت يا خصوصيت دارد.
مثال: مقاطع تحصیلی، درآمد، پیروی از دین، عضویت حزبی که دارای درجات مختلفی است و به هریک از درجه‌ها می‌توان عدد یا ارزش معینی اختصاص داد.
گاهی اوقات متغیر چند ارزشی را مي توان با توجه به معیارهایی که تعیین می‌شوند به متغیر دو ارزشی تبدیل كرد.
مثال : میزان درآمد که اگر رقم ریال ملاک قرار داده شود، مي توان متغير چند ارزشي ميزان درآمد را به دو ارزش درآمد بيشتر ويا كمتر از اين ملاك، تبديل نمود.

62. تعریف متغیرها 1- تعريف صوري یا علمی 2- تعريف عملياتي
مفهوم متغير را در ارتباط كلامي يا تحريري، منتقل مي سازد.
معمولاً از بين كتب مرجع و كتاب هاي لغت و منابع مختلف، تعريف متغير مورد مطالعه، استخراج مي شود.
مثال: تعريف صوري طبقه اقتصادي: طبقه اقتصادي عبارت است از يك رده يا طبقه تمايز يافته از ساير طبقات بر اساس ثروت يا اشتغال.
2- تعريف عملياتي
تعيين اين كه چگونه بايد متغير را اندازه گيري کرد و عبارت است از مشخص ساختن و تعريف نمودن ابعاد، مولفه ها و شاخص های آن متغير، همچنين تعيين ملاك و معيارهاي تجربي براي اندازه گيري و سنجش آن.
مثال: تعريف و تقسيم طبقات اقتصادي به سه رده بالا (درآمد سالانه بين تا 100 میلیون تومان)، رده متوسط (با در آمد بين 15تا 50 میلیون تومان) و رده پايين(با در آمد بين 6 تا 12 میلیون تومان).
تعريف عملياتي يا كاربردي عبارت است از معنا بخشيدن به مفهوم از طريق تعيين فعاليت هاي لازم براي اندازه گيري آن.

63. یک مثال برای تدوین فرضیه ها و ساختن مدل تحلیلی
ساختمان مدل تحلیلی خواه پیچیده باشد خواه محدود به روابط ساده ای میان چند مفهوم، باید دارای دو ویژگی اساسی باشد. 1) دستگاهی از روابط تشکیل دهد. 2) با استدلال عقلی و منطقی ساخته شده باشد. برای مثال در موضوع تحقیق«تعیین عوامل موثر در موفقیت تحصیلی فرزندان» پرسش آغازین این است که: «عوامل موفقیت تحصیلی کدامند؟» پس از خواندن چند کتاب و مقاله (مطالعات اکتشافی) در باره موضوع، سوالات دیگری هم در ذهن پژوهشگر شکل می گیرند که مبنای فرضیه های زیر می باشند. 1- موفقیت تحصیلی فرزندان خانواده های مرفه (با درآمد و موقعیت اجتماعی بالا) بیشتر است. 2- موفقیت تحصیلی فرزندان به رسیدکی بیشتر والدین بستگی دارد. 3- سطح تحصیلات والدین در موفقیت تحصیلی فرزندان تاثیر دارد. 4- توجه بیشتر والدین به کودک موجب موفقیت او در تحصیل می شود. 5- محیط فرهنگی خانه در موفقیت تحصیلی فرزندان تاثیر دارد. اکنون با توجه به این فرضیات نمودار ساده زیر را می توان ترسیم کرد.

64. نمودار ساده تحلیل در آمد خانواده تحصیلات والدین محیط فرهنگی خانه
موقعیت شغلی
موفقیت تحصیلی
توجه به کودک
ولی این نمودار را نمی توان مدل تحلیلی نامید چون برهم کنشی، روابط متقابل و تاثیر و تاثرهای چند جانبه وتعاملات میان مفاهیم و پدیده ها یا متغیرهای مساله مورد نظر را نشان نمی دهد و تنها مبیّن روابطی یکجانبه و مستقل از یکدیگر بین متغیرها است. بنابراین می بایست با ساختن فرضیات دیگری مبتنی بر روابط بین تمامی متغیرهایی که بر هم دیگر تاثیر دارند دستگاه روابطی یا الگوی تحلیلی کاملتری که نشان دهنده روابط متقابل باشد ساخته شود.

65. ساخت الگو یا دستگاه تحلیلی کامل برای این مثال
با توجه به تاثیر دو طرفه و تعامل بین متغیرهای موضوع تحقیق در این مثال فرضیه های تحقیق را به شرح زیر می توان مطرح نمود تا حتی الامکان روابط بین متغیرها نشان داده شود : 1- هرچه سطح تحصیلات والدین بالاتر باشد، موقعیت شغلی آنها مهم تر خواهد بود. (فرضیه 1) 2- پدر و مادران با تحصیلات بالا توجه بیشتری به کودک خود دارند. (فرضیه 2) 3- سطح بالاتر تحصیلات والدین محیط فرهنگی مناسب تری در خانه ایجاد می کند. (فرضیه 3) 4- والدین با موقعیت شغلی بالا درآمد بیشتری دارند. (فرضیه 4) 5- موقعیت شغلی بالای والدین در توجه آنها به کودک تاثیر دارد. (فرضیه 5) 6- موقعیت شغلی بالای والدین در محیط فرهنگی خانه تاثیر دارد. (فرضیه 6) 7- درآمد بیشتر خانواده در موفقیت تحصیلی فرزند تاثیر دارد. (فرضیه 7) 8- توجه بیشتر والدین به کودک در موفقیت تحصیلی او تاثیر دارد. (فرضیه 8) 9- محیط فرهنگی خانه در موفقیت تحصیلی فرزند تاثیر دارد. (فرضیه 9)

66. الگو یا دستگاه تحلیلی برای مثال بالا
تحصیلات والدین
درآمد خانواده
محیط فرهنگی خانه
موقعیت شغلی والدین
موفقیت تحصیلی
توجه به کودک
فرضیه 3
فرضیه1
فرضیه 2
فرضیه 6
فرضیه 5
فرضیه 9
فرضیه 4
فرضیه 8
فرضیه 7

67. شرح مدل
در مدل فوق چنين به نظر مي رسد كه «هر قدر سواد والدين بيشترباشد، موقعيت شغلي آنان بالاتر خواهد بود» (فرضیه 1) و «هر چه سطح سواد پدر و مادر بالاتر باشد توجه آنان به کودکان بيشتر خواهد بود»(فرضیه2). همچنین «هر چه سطح سواد بالاتر باشد محيط فرهنگي مناسب تري در خانه فراهم مي آید» (فرضیه 3) و «هر چه موقعیت شغلی والدین بالاتر باشد درآمد آنها بيشتر خواهد بود» (فرضیه 4). در حالی که «مشاغل عالي تر والدین با گرفتاري هاي بیشتری همراه است و در نتیجه فرصت كمتري براي توجه به كودك باقي مي ماند» (فرضیه 5) ولی «هر چه موقعیت شغلی پدر یا مادر بالاتر باشد محيط فرهنگي خانه مناسب تر است» (فرضیه 6). در نتيجه فرضیه های اصلی این چنین خواهند بود كه «هر چه درآمد خانواده بالاتر باشد موفقیت تحصیلی فرزندان بیشتر است» (فرضيه 7) و «هرچه توجه والدین به كودك بيشتر باشد موفقیت تحصیلی او بیشتر است» (فرضيه 8) و «محيط فرهنگي مساعدتر خانه در مفقیت تحصیلی فرزندان تاثیر دارد» (فرضيه 9). مدل فوق نشان مي دهد كه چه اطلاعاتي بايد براي آزمون فرضيه ها جمع آوري شود. بعد از جمع آوري اطلاعات و طبقه بندي و تجزيه و تحليل و نتیجه گیری از آنها مشخص خواهد شد كه آنچه در نظریه پردازی ها آمده است با دنياي واقعي منطبق است يا خير؟ آیا درآمد بالاتر، توجه بيشتربه كودك و محيط فرهنگي مساعدتر موفقيت تحصيلي را به همراه دارد

68. مثالی دیگر برای الگوی مفهومی تحقیق در مورد عوامل موثر در فقر (دور تسلسل فقر)
سوء تغذیه
بیماری و معلولیت
فقدان یا ضعف
نیروی کار
افزایش هزینه زندگی
فقدان شغل درآمدزا
نداشتن مهارت
آرزوی پایین
فقر
بی سوادی و تحصیلات پایین
قدرگرایی منفی و نگاه محدود
عدم ارتقای وضعیت اقتصادی
تلاش محدود
کم اطلاعی و بی توجهی به روشهای کنترل جمعیت
افزایش جمعیت خانوار و بار تکفل

69. پرسشنامه
پرسشنامه يكي از ابزارهاي رايج گردآوری اطلاعات در تحقيق و روشي مستقيم براي كسب داده هاي تحقيق است. پرسشنامه مجموعه سؤال هایی (گويه هایی) است كه پاسخ دهنده با ملاحظةآنها پاسخ لازم را ارائه مي دهد. اين پاسخ، دادة مورد نياز پژوهشگر را تشكيل مي دهد. از طريق سؤال هاي پرسشنامه مي توان دانش، علايق، نگرش و عقايد فرد را مورد ارزيابي قرار داد، به تجريبات قبلي وي پي برد و به آنچه در حال حاضر انجام مي دهد آگاهي يافت. بايد توجه داشت كه در برخي فرهنگ ها با توجه به شرايط اجتماعي، پرسشنامه نمي تواند داده ها را با دقت لازم، همانند يك مصاحبة عميق، به دست دهد. بنابراين براي بالا بردن دقت داده هاي گردآوري شده، توصيه مي شود كه تكميل پرسشنامه همراه با ساير ابزارهاي گردآوري داده ها باشد. در غير اين صورت بايد داده هاي حاصله را با قيد احتياط به كار برد. (سرمد، بازرگان، 1379 : 141)

70. پرسشنامه
در تدوين پرسشنامه انتخاب شكل پاسخ دادن بسیار مهم است. شكل پاسخ مي تواند دو حالت داشته باشد، انتخاب هر يك از حالتها، يا تركيبي از آنها به عوامل زيادي مانند محتواي سوال، انگيزه پاسخگو، شيوه اجرا، نوع پاسخ گويان و...بستگي دارد.
اين دو حالت عبارتند از:
الف ـ سوالات باز Open- ended Questions
ب ـ سوالات بسته Closed- ended Questions
در سوال هاي بسته، محقق پاسخهاي احتمالي را از قبل مشخص كرده است و پاسخگو بايد يكي از موارد از قبل انتخاب شده را برگزيند و علامت بزند. سوال هاي باز پرسش هايي است كه پاسخ تهیه شده از قبل ندارد و پاسخگو جوابي را كه مناسب تشخيص مي دهد با كلمات و عبارات خود عرضه مي دارد (طاهري، 93:1374 ).

71. پرسشنامه
هر یک از ابزارهای جمع آوری داده ها، در واقع این امکان را فراهم می آورد که داده های مختلف را از آزمودنی ها (یا پیرامون آنها) جمع آوری نمود. در میان این ابزارها، پرسشنامه هایی که دارای سئوالات بسته هستند به علت وسعت کاربردی که دارند از اهمیت خاصی برخورداند( خاکی، 1378،ص247)
پرسشنامه ها معمولاً بی نام و از نوع سوالات بسته و بر اساس مقیاس لیکرت تهیه می شوند که شامل یک طیف 5 گزینه ای خیلی زیاد، زیاد، متوسط،کم و خیلی کم است. در مورد هر یک از این گزینه ها پاسخگو آزاد است که با فهم و درک خود یکی از این 5 گزینه را که با نگرش وی همخوانی بیشتری دارد انتخاب و علامت گذاری کند.

72. اعتبار یا روایی ابزار گردآوری و اندازه گیری داده ها
مفهوم روایی به اين سوال پاسخ مي دهد كه ابزار جمع آوری و اندازه گيري اطلاعات مورد نیاز تحقیق تا چه حد خصيصة مورد نظر را مي سنجد. بدون آگاهي از اعتبار ابزار اندازه گيري نمي توان به دقت داده هاي حاصل از آن اطمينان داشت. ابزار اندازه گيري ممكن است براي اندازه گيري يك خصيصة ويژه در یک جامعه داراي اعتبار باشد، در حالي كه براي سنجش همان خصيصه بر روي جامعة ديگر از هيچ گونه اعتباري برخوردار نباشد. براي مثال يك آزمون رياضي ممكن است براي سنجش توانايي رياضي دانش آموزان پاية پنجم ابتدايي از اعتبار لازم برخوردار باشد اما براي سنجش توانايي رياضي دانش آموزان پاية سوم راهنمايي فاقد اعتبار باشد. (سرمد، بازرگان،1379 : 170).

73. ر- محیط تحقيق ز- جامعه آماری تحقيق
عبارت است از محيطي كه محقق براي گردآوری اطلاعات در مورد متغیرهای تحقيق و رسیدن به هدف خود انتخاب و اطلاعات مورد نیاز را در آن جستجو مي‌کند. جامعه آماري تحقیق يا محیط جغرافیایی که جامعه آماری در آن قرار دارند و حتی محیط مجازی و شبکه ای که اطلاعات از آن گرفته می شود محیط تحقیق محسوب می شوند.
ز- جامعه آماری تحقيق
جامعه آماری در یک تحقیق عبارت است از گروهی از افراد، اشیاء، حیوانات، اماکن، عناصر، مفاهیم، متون، موارد، رویدادها یا پدیده هایی که با توجه به موضوع مورد تحقیق در یک یا چند صفت یا ویژگی مورد نظر محقق مشترک باشند و محقق بخواهد اطلاعات مورد نیاز خود را از این گروه جمع آوری و فرضیه های تحقیق را با استفاده از این گروه مورد آزمون قرار دهد. جمعیت آماری،آزمایشی یا مورد تحقیق هم گفته می شود. مثل:
دانشجويان دوره .... دانشكده فرماندهی و ستاد اجا
وكلاي مجلس شوراي اسلامي
دانش آموزان مقطع پيش دانشگاهي كشور
جوانان زير بيست و پنج سال كشور
قطعات فولادي توليدشده در كارخانه ب

74. ژ- نمونه آماری تحقيق
هنگامی که تعداد اعضای جامعه آماری تحقیق زیاد و دسترسی به تمامی آنها برای انجام مصاحبه، اجرای پرسشنامه و انجام آزمون های مورد نظر در تحقیق، ناممکن یا بسیار مشکل باشد، معمولاً از این جامعه نمونه گیری به عمل می آید و عملیات تحقیق به کمک این تعداد اجرا می شود. نمونه آماری تحقیق تعداد معینی از اعضای جامعه آماری تحقیق هستند که دارای ویژگی ها و صفات مشترک مورد نظر تحقیق در کل جامعه آماری بوده و معرف آن جامعه می باشند. این تعداد با توجه به حجم و اندازه کل جامعه آماری و میزان تجانس، همگونی و یکدستی اعضای جامعه آماری در ویژگی ها و صفات مورد نظر و همچنین با توجه به امکانات، مقدورات و زمان در اختیار محقق، تعیین و برای اندازه گیری و تعیین وضعیت پارامترهای مربوط به متغیرهای تحقیق و اجرای آزمون ها برای تایید فرضیات تحقیق، با استفاده از روش های علمی از بین جامعه آماری برگزیده به عنوان نمونه آماری مورد تحقیق قرار می گیرند.

75. فرمول کوکران برای تعیین حجم نمونه از جامعه آماری تحقیق)] 1 ( [ 2 - + = d q p t N n
= حجم نمونه.n = تعداد کل جامعه آماری.N از 5./. کمتر باشد (در صد خطای معیار). مقدار استیودنت موقعی که سطح معنی داری=t درجه اطمینان یا دقت احتمالی مطلوب و مورد نظر.=d نسبتی از جمعیت که دارای صفت معین و مورد نظر می باشند.=p نسبتی از جمعیت که دارای صفت معین و مورد نظر نمی باشند. =q t

76. شاخص آماری/اطلاع آماري يا استاتيستيك
پارامتر
به مقادیر اندازه گیری شده هر يك از صفات و خصوصيات مربوط به تمام اعضای جامعه آماري و به عبارتی به مقادیر مربوط به کل جمعیت مورد تحقيق، پارامتر می گويند.
برای مثال: تعداد كاركنان یک سازمان، ميانگين حقوق كاركنان و یا درصد كاركنان با تحصيلات كارشناسي یا دکترا در سازمان می توانند پارامترهای مورد نظر محقق در آن سازمان باشند.
شاخص آماری/اطلاع آماري يا استاتيستيك
به مقادیر اندازه گیری شده صفات مربوط به یک نمونه آماری شاخص آماری می گويند. برخی آن را آماره ذکر کرده اند.
برای مثال: ميانگين حقوق اعضای نمونه آماری انتخاب شده از کل کارکنان یک سازمان یا درصد کارکنان با تحصيلات کارشناسی یا دکترا در نمونه آماری آن سازمان هركدام يك شاخص آماری برای آن سازمان محسوب مي شوند.
پارامترهای جامعه را معمولاً با حروف یونانی و شاخص ها را با حروف لاتین نشان می دهند. مانند میانگین در یک جامعه که با حرف (u) و میانگین در نمونه آماری که با حرف ) (x نمایش داده می شود.

77. فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده ها
در اين فصل، محقق اطلاعات حاصل از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی انجام شده، بررسی تئوری ها و نظرات مختلف و داده های حاصل از بررسی های میدانی و اجرای پرسشنامه و مصاحبه هایی را که انجام داده، تجزيه و تحليل نموده و معني دار بودن آنها را با استفاده از جداول و نمودارها بيان مي کند.
در این فصل جداول و نمودارهایی که نشان دهنده نتایج تحلیل های آماری تحقیق و یافته های توصیفی و استنتاجی از بررسی های میدانی می باشند ارایه می شوند و نتایج به صورت کلی مورد جمع بندی قرار می گیرند.
در حقیقت در این فصل با تجزیه و تحلیل هایی داده های تحقیق به یافته های تحقیق تبدیل به دست می آیند.
فصل پنجم: جمع بندی، نتیجه گیری و ارایه پیشنهادها
در فصل انتهایی تحقیق نتایج تحلیلهای آماری تحقیق و یافته های توصیفی و استنتاجی که از بررسی های میدانی حاصل شده اند و در فصل قبل جمع بندی شده اند مورد نتیجه گیری قرار می گیرند و بر اساس نتایج حاصل پیشنهادهای لازم داده می شود. محقق می تواند برای ادامه تحقیق در حوزه های مرتبط با موضوع تحقیق که خود وارد نشده و برای ادامه تحقیق در این حوزه ها نیز پیشنهادهایی برای سایر پژوهشگران بدهد.

78. نظریه Theory
ساموئلسون در تعریف نظریه می گوید: «یک نظریه مجموعه ای از بدیهیات، قوانین و فرضیه هایی است که چیزی را در باره واقعیت قابل مشاهده تبیین می کند».
نظریه عبارت است از سازه های تصوری یا فرضیه هایی در باره ماهیت واقعی اشیاء.
تئوری عبارت است از مجموعه ای به هم پیوسته از تعاریف، مفاهیم، قضایا، اصول و قوانینی که روابط بین پدیده ها را بیان می کنند.

79. قانون علمی
قوانین علمی اصول کلی هستند که از رابطه حتمی، قطعی و دایمی بین متغیرها خبر می دهند. مثلاً فلزات بر اثر حرارت منبسط می شوند یا اصطکاک باعث تولید انرژی حرارتی می شود. قانون علمی پس از بررسی فرضیه ها، تایید قطعی آنها، بیان نظریه و تکرار بدون استثنای آن حاصل می شود. یک قانون علمی بیانگر رابطه ای کلی و عمومی بین حقایق و وقایع و پدیده ها است که ممکن است از طریق مشاهده حقایق، یا فرایندهای منطقی هم به دست آید.

80. نو‌آوري و دارا بودن ارزش و توسعه دانش
محتواي مقاله علمی پژوهشی باید داراي داده‌ها و نتايج جديد و نوين باشد و زمينه های تحول، تغيير، فعالیت و خلاقيت در روند تصميم سازي را نزد مخاطب مقاله فراهم آورد.
مقالات علمی پژوهشی در واقع گزارشاتی از نتايج و داده‌هاي تحقيقات علمی هستند که در ابعاد نظری یا کاربردی به تولید علم و گسترش مرزهای دانش کمک می کنند.

81. دریافت جدیدترین کتابهای الکترونیکی در سایت