Download presentation
Presentation is loading. Please wait.
1
វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្មីInstitute of New Khmer
លំនាំដើមនៃសេដ្ឋកិច្ច Introduction to Economic ឆ្នាំសិក្សាមូលដ្ខាន ឆ្នាំទី១ ឆមាសទី២ Professor: Nouv Brosh H/P: 093/ , Website: Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
2
វិទ្យាស្ថានខ្មែរជំនាន់ថ្មីInstitute of New Khmer
មេរៀនទី៣ ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ច Economic Systems Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
3
Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
គោលបំណងនៃមេរៀន៖ គោលគំនិតជាគន្លឹះរបស់ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចប្រពៃណី គោលគំនិតជាគន្លឹះ និងចរិតលក្ខណៈរបស់ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ គោលគំនិតជាគន្លឹះ និងចរិតលក្ខណៈរបស់ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចកុម្មុយនីស្ត គោលគំនិតជាគន្លឹះ និងចរិតលក្ខណៈរបស់ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ គោលគំនិតជាគន្លឹះ និងចរិតលក្ខណៈរបស់ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចសង្គមនិយម ទំនាក់ទំនងរវាងថ្លៃ ការផ្គត់ផ្គង់ និងតម្រូវការនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ ការកំណត់ថ្លៃផលិតផលនៅទីផ្សារ ភាពខុសគ្នារវាងថ្លៃដើមជាក់លាក់ និងថ្លៃដើមមិនជាក់លាក់ ការដើរតួនាទីរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ ទំនាក់ទំនងរវាងសេរីនិយម និងប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
4
១. សេចក្ដីផ្ដើម (Introduction)
ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើងប្រើប្រាស់ធនធាន ឬកត្តាផលិតកម្មដែលមានចំនួន៤ក្រុមគឺ៖ ដី (Land) មូលធន (Capital) កម្លាំង ពលកម្ម (Labor) និងភាពជាសហគ្រិន (Entrepreneurship) ។ ដីនិងមូលធនត្រូវបានចាត់ទុក្ខជាធនធានវត្ថុធាតុដើម (Material Resources) ចំណែកឯកម្លាំងពលកម្ម និងភាពជាសហគ្រិនគឺជាធនធានមនុស្ស (Human Resources) ។ “ភាពជាសហគ្រិន” និយាយពីសកម្មភាពរបស់មនិស្សដែលហ៊ានទទួលយកនូវហានិភ័យហិរញ្ញវត្ថុ និងមានសុទិដ្ឋិនិយមថា “ការវិនិយោគរបស់ខ្លួនទទួលបានប្រាក់ចំណេញ” ។ “ភាពជាសហគ្រិន” គឺជាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្ត និងការគ្រប់គ្រងលើអង្គភាពអាជីវកម្ម។ “ភាពជាសហគ្រិន” គឺមនុស្សដែលបង្កើត ជាម្ចាស់អាជីវកម្ម ជាអ្នកគ្រប់គ្រងចាត់ចែងការងារជំនួញរបស់ខ្លួន។ Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
5
សំណួរដែលប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចត្រូវឆ្លើយ???
ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចត្រូវតែឆ្លើយនឹងសំណួរដូចខាងក្រោម៖ (What): តើទំនិញ និងសេវាកម្មអ្វីគួរត្រូវបានផលិត? (How): តើធនធានត្រូវបានប្រើក្នុងផលិតកម្មដូចម្ដេច ដើម្បីឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព? (When): តើទំនិញនិងសេវាកម្មនិងត្រូវបានផលិតនៅពេលណា? (Where):តើទំនិញនិងសេវាកម្មនិងត្រូវបានផលិតនៅទីកន្លែងណា? (Who): តើនរណានឹងប្រើប្រាស់ទំនិញ និងសេវាកម្មទាំងនោះ? Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
6
ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទាំង ៥ (Five Economic System)
១. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចប្រពៃណី (Traditional Economic Systems) ២. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ (Market Economic Systems) ៣. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចកុម្មយនីស្ត (Communist Economic Systems) ៤. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ (Mixed Economic System) ៥. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចសង្គមនិយម (Socialist Economic Systems) ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចកុម្មុនីស្ត សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចសង្គមនិយម Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
7
១. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចប្រពៃណី (Traditional Economic System)
ផលិតផលដូចគ្នា ប្រើប្រាស់ប្រភេទធនធាន និងបច្ចេកទេសដូចគ្នា បែងចែកផលិតផលដូជគ្នាទៅតាមអ្វីដែលឪពុក ម្ដាយ ជីដូនជីតា និងបុព្វបុរសពួកគេបានធ្វើកាលពីមុន ប្រកាន់ក្រុមជាតិសាសន៍ ការរើសអើងស្ត្រីជាដើម (ស្រ្តីធ្វើការនៅផ្ទះ មិនចាំបាច់សិក្សាខ្ពស់ ស្ត្រីមិនបានចូលរួមក្នុងកិច្ចការសង្គម)។ មិនទានមានអរិយធម៌រុងរឿង ការរស់នៅរបស់ម៊ សេដ្ឋកិច្ចពឹងផ្អែកលើវិស័យកសិកម្ម មនុស្សរស់នៅជាលក្ខណៈប្រមូលផ្ដុំជាក្រុម Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
8
២. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ (Market Economic System)
ចរិតលក្ខណៈរបស់សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សាររួមមាន៖ កម្មសិទ្ធិឯកជន (Private Property) សហគ្រាសសេរី និងសេរីភាពក្នុងការជ្រើសរើស (Free Enterprise and Freedom of Choice) ប្រាក់ចំណេញជាគ្រឿងលើកទឹកចិត្ត (Profit as an Incentive) ផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន និងការប្រកួតប្រជែង (Self-Interest and Competition) Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
9
របៀបកំណត់ថ្លៃផលិតផលនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ
១. ប្រាក់ចំណូល ២. ថ្លៃដើម ៣. ប្រាក់ចំណេញ ប្រាក់ចំណេញ តម្លៃ ប្រាក់ឈ្នួល សាហ៊ុយ វត្ថុធាតុដើម Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
10
របៀបកំណត់ថ្លៃផលិតផលនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ (ត)
ការផ្គត់ផ្គង់ (Supply) គឺជាបរិមាណផលិតផលដែលអតិថជនអាចរកទិញបានតាមថ្លៃ (Price) ណាមួយ។ ការផ្គតផ្គង់ Supply (Price $) e d c b 1 a Q S↗ P ↘ , S ↗ > D P ↘ S ↘ P ↗ , S > D P ↗ នៅពេល P ↗ S ↗ មានន័យ ថាពេល (P ↗) លើកទឹកចិត្ត ដល់អ្នកផ្គត់ផ្គង់បង្កើនការផលិត ដើម្បីបំពេញតម្រូវការ។ Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
11
ភាពខុសគ្នារវាងអ្នកសេដ្ឋកិច្ច និងគណនេយ្យករ
របៀបអ្នកសេដ្ឋកិច្ចមើលទៅលើក្រុមហ៊ុន របៀបគណនេយ្យករមើលទៅលើក្រុមហ៊ុន ប្រាក់ចំណេញ សេដ្ឋកិច្ច ប្រាក់ចំណេញ គណនេយ្យ ថ្លៃដើម មិនជាក់លាក់ ចំណូល ចំណូល ថ្លៃដើម ឱកាសសរុប ថ្លៃដើម ជាក់លាក់ ថ្លៃដើម ជាក់លាក់ គឺជាថ្លៃដើមទាំងឡាយណាដែលបានចូលរួមក្នុងដំណើរការផលិតកម្ម Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
12
តួនាទីរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ
ការធានាដល់ការប្រកួតប្រជែង (Ensuring Competition) គ្មានឯកធិការភាព (Monopoly) មិនអនុញ្ញាតិឲ្យនរណាម្នាក់គ្រគ្រងទីផ្សារឡើយ អណាចទីផ្សារធំបំផុតកើតមានឡើងដោយឯកធិភាព ក្នុងស.វ ១៨០០ សហរដ្ឋអាមេរិកប្រឆាំងទៅនឹងឯកាធិភាព ឆ្នាំ១៨៩០សហរដ្ឋអាមេរិកអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងទៅនឹងក្រុមហ៊ុនធំៗដែលធ្វើអាជីកម្មលុបបំបាត់ដល់ការប្រកួតប្រជែង។ Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
13
តួនាទីរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ (ត)
តួនាទីរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ (ត) ការកាបារផលប្រយោជន៍សាធារណៈ Protecting the Public Interest: ឧស្ម័ន (ផ្សែងពុល) សហគ្រាសបានបញ្ចេញនូវ កាកសំណល់ រឹង និងរាវ ការបង្ហូរទឹកចូលទន្លេ ស្ទឹងបឹងបួ ប៉ះ ពាល់ដល់ប្រជាសាធារណៈ (មនុស្ស សត្វ) ដូចនេះហើយបានជារដ្ឋាភិបាលបង្កើតច្បាប់ដើម្បីការពារច្បាប់បរិស្ថាន។ Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
14
តួនាទីរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ (ត)
តួនាទីរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ (ត) ការរក្សាលំនឹងសេដ្ឋកិច្ច Stabilizing the Economy: ធានានកម្មភាព និងរក្សាថ្លៃទំនិញ (Inflation) រដ្ឋាភិបាលបន្ថយចំណាយ និងបន្ថយពន្ធ (Tax) បន្ថយអត្រាការប្រាក់ធនាគារ បង្កើនការសន្សំ (Saving) បង្កើនការផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី និងបង្កើនប្រាក់បញ្ញើរ វិធានការដែលរដ្ឋាភិបាលធ្វើដើម្បីបង្កើនឲ្យមានតម្រូវការទិញ ទំនិញ សេវាកម្ម និងបន្ថែមការងារ។ Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
15
៣. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចកុម្មុយនីស្ត (Communist Economic System)
ចរិតលក្ខណៈរបស់សេដ្ឋកិច្ចទីផ្សាររួមមាន៖ ភាពជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិសាធារណៈលើទ្រព្យសម្បត្តិ ការធ្វើផែនការជាកណ្ដាល អវត្តមាននៃគ្រឿងលើកទឹកចិត្តខាងសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់កម្មករ អវត្តមាននៃភាពជាសហសហគ្រិន Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
16
៤. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ (Mixed Economic System)
គឺប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចមួយដែលមានយន្តការគ្រប់គ្រង និងបញ្ជាសេដ្ឋកិច្ចដោយមានផ្សំគ្នា ឬការពូនផ្ដុំគ្នារវាងប្រព័ន្ធសេដ្ឋកចិច្ចទាំង៣គឺ៖ ១. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចប្រពៃណី ២. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ ៣. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចកុម្មុយនីស្ត Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
17
៤. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ (ត)
បញ្ជា Issue ទីផ្សារមូលធន Capitalism កុម្មុយនីស្ត Communism សេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ Mixed Economy Private Enterprise: Who owns the factors of production Companies of private individuals The Public Both private companies and government Free Enterprise: Are enterprise free to do they choose? Yes, companies make the decisions No, Central planners decide Profits are highly taxed Incentive and Motivators: What is the roles of profit? Ownership of capital is rewarded with profit. There are no profits Consumer choice is restricted Freedom of consumer choice: Do consumer have freedom of choice? Yes, the marketplace encourages competition No, planners decide, What will be produced/consumed Allocation of supply: Is there a market economy? Yes, a laissez-fair economy No, It is a planned economy There is a limited market economy Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
18
៥. ប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចសង្គមនិយម
ចរិតលក្ខណៈរបស់ប្រព័ន្ធសេដ្ខកិច្ចសង្គមនិយម៖ ប្រាក់ចំណេញត្រូវបានអនុញ្ញាតនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនឯកជន តែ រដ្ឋាភិបាលបានដាក់អត្រាពន្ធដ៏ខ្ពស់ទៅលើប្រាក់ចំណេញ កម្មករ និងអ្នកប្រើប្រាស់មានសេរីភាពច្រើនគួសមក្នុងការជ្រើសរើស ឧស្សាហកម្មដែលត្រូវបានកាន់កាប់ដោយរដ្ឋ ការិយាល័យរដ្ឋាភិបាលមានកាតព្វកិច្ចននៅក្នុងការដាក់ចេញនូវផែនការកណ្ដាល។ Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
19
Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
សេរីនិយម សេរីនិយម បានបង្កើតឡើងដោយប្រទេស អង់គ្លេស បារាំង និងអាមេរិក គឺមានបំណងប្រាថ្នាក្នុងការផ្លាស់ប្ដូរ អ្នកអភិរក្ស និយមឲ្យមានភាពជឿនលឿន។ នៅចុង ស.វ ទី១៨ អ្នកសេរីនិយមសំដៅលើម៊ដែលគាំទ្រប្រជាធិបតេយ្យ និងគាំទ្រសិទ្ធិបោះឆ្នោតរើស តំណាងរាស្រ្ត។ បដិវដ្តដើម្បីសេរីភាព គឺនាំឲ្យមានការបង្កើតឡើងនូវរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនដែលផ្អែកលើការគ្រប់គ្រងដោយច្បាប់ ឬនិតិរដ្ឋ។ Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
20
Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
សេរីនិយម (ត) សេរីនិយម គឺជាលិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយមួយប្រភេទដែលសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើ សេរីភាព និងកាលានុវត្តភាព (ឱកាស)។ លិទ្ធិសេរីនិយម មានពីរដំណាក់កាលគឺ សេរីនិយមដំបូង៖ សិទ្ធិក្នុងការបះបោរប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលណាមួយដែលបានរឹតបន្តឹងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៅដល់សេរីភាពរបស់បុគ្គល គឺជាលិទ្ធិមួយនៃបណ្ដាលិទ្ធិសំខាន់ៗទាំងឡាយរបស់លិទ្ធិសេរីនិយមកាលពីដើមដំបូង។ សេរីនិយមបច្ចុប្បន្ន៖ គឺដើម្បីផ្ដល់សុវត្ថិភាពសេដ្ឋកិច្ច និងដើម្បីបន្ធូបន្ថយដល់ការរងគ្រោះរបស់មនុស្ស រួមមានៈ ការធានានិកម្មភាព ច្បាប់បៀរវត្សរ៍អប្បរមា សោធនចាស់ជរា ឬប្រាក់រ៉ឺត្រែត ការធានាសុខភាព នីតិកម្មសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងវិធានការណ៍ប្រឆាំងភាពក្រីក្រ។ Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
21
Prepared by Lecturer: Nouv Brosh (Professor in INK)
Similar presentations
