1. Gramadeg ar draws y Cwricwlwm
Magu hyder a datblygu sgiliau
Dr Angharad Naylor
Ysgol y Gymraeg, Prifysgol Caerdydd

2. Nod y gweithdy
Adnabod ffyrdd o gyflwyno gramadeg ar draws y cwricwlwm a phwysigrwydd hynny
Edrych ar sut y mae modd defnyddio gramadeg fel llinyn cyswllt
Defnyddio llenyddiaeth fel sbardun ar gyfer adnabod a chymwyso gwybodaeth ramadegol

3. Sut ydych chi’n teimlo wrth feddwl am ddysgu / addysgu / astudio gramadeg y Gymraeg?

4. Y FANYLEB (Safon Uwch) Adran benodol ar ‘ddefnyddio iaith’
Uned 3 – Defnyddio Iaith, a Barddoniaeth –
Arholiad Ysgrifenedig (2 awr)
Disgwylir i ymgeiswyr ateb dau gwestiwn.
Adran A: Defnyddio Iaith
Gosodir cwestiynau cyfansawdd yn cynnwys gwahanol fathau o ymarferion ieithyddol. Gall yr arholwr osod cwestiynau megis yr isod:
(i) cywiro gwallau mewn testun/ cyfieithu testun i'r Gymraeg
(ii) newid berfau o'r person cyntaf i'r trydydd person/ presennol i'r gorffennol /
unigol i'r lluosog
(iii) ysgrifennu'n bersonol ar amrywiaeth o ffurfiau

5. Ond... asesu ... cywirdeb cywair eglur / clir gwybodaeth ramadegol
hyder

6. Creu cwricwlwm gramadeg
Adeiladu patrymau a gwybodaeth trwy wneud
Cymhwyso – ar lafar, yn ysgrifenedig, = rhuglder
Concrete doing
Reflective reviewing
Abstract
Making new links
Active experience
planning / applying
Cylched Kolb (1976)
Meddwl am gywirdeb – trafod / datrys problemau / adfyfyrio
Gweld y patrymau a’r wybodaeth mewn
cyd-destunau eraill

7. Felly... Abstract Making new links Gramadeg
Gweld y patrymau a’r wybodaeth mewn
cyd-destunau eraill
Felly...
Gramadeg
Ffilm a llafaredd
Barddoniaeth
Rhyddiaith
Y ddrama a llafaredd
Y Gymraeg yn y gymdeithas / Byw yn y Gymraeg
Trawsieithu
Cymhwyso:
Ar lafar
Yn ysgrifenedig
rhuglder + hyder

8. Gramadeg trwy lenyddiaeth
Atgyfnerthu gwybodaeth a datblygu sgiliau

9. Gweithgareddau
1. Adnabod termau ac enghrefftiau (adeiladu) 2. Treiglo – adnabod rheolau (adlewyrchu ar yr wybodaeth) 3. Adnabod patrymau trwy lenyddiaeth – a’u defnyddio (creu cysylltiadau newydd) Cymhwyso – creu o’r newydd

10. Cerdd enghreifftiol
Jones, Tudur Dylan Fesul Gair. Llandysul: Gomer

11. Adnabod enghreifftiau
Chwiliwch am enghreifftiau o’r rhannau ymadrodd isod:
Ansoddeiriau
Enwau
Enw benywaidd
Enw gwrywaidd
‘yn’ traethiadol
Berfenw
Berf
Rhagenwau

12. Creu patrymau newydd mor goch â mor dywyll â mor swnllyd â
Defnyddiwch batrymau o gerdd / rhyddiaith / testun fel sbardun i greu patrymau eraill
/ cysylltiadau newydd + adolygu ac atgyfnerthu gwybodaeth
mor goch â
mor dywyll â
mor swnllyd â
mor ddisglair â

13. Syniadau posibl (mae llawer mwy!)
Dull
Gweithgareddau (e.e.)
Dysgu trwy dasgau (Task-based Learning TBL)
Bylchau gwybodaeth, jigso, datrys problemau,
tasgau cyfathrebu
Dysgu cyfathrebol (Communicative Language Teaching CLT)
Jigso, cwblhau tasgau, casglu gwybodaeth, rhannu gwybodaeth, chwarae rôl
Dysgu cydweithredol
(Collaborative Language Learning CLL)
Asesu gan gymheiriaid
Yr iaith gyflawn
(The Whole Language)
Defnyddio llenyddiaeth – gweithgareddau cydweithredol
Manyleb AI – Yn ystod y cwrs dylid rhoi cyfleoedd i ymgeiswyr ddarllen ac ymateb i ystod o
ddeunyddiau gwahanol gan gynnwys peth deunydd dilys, e.e llythyrau, llyfrau gwybodaeth, stori/nofel ar gyfer dysgwyr, cerddi, ffurflenni, adroddiadau, bwletinau
Approaches and Methods in Language Teaching 2014
Jack C. Richards and Theodore S. Rodgers

14. I grynhoi Abstract Making new links Gramadeg
Gweld y patrymau a’r wybodaeth mewn
cyd-destunau eraill
I grynhoi
Gramadeg
Ffilm a llafaredd
Barddoniaeth
Rhyddiaith
Y ddrama a llafaredd
Y Gymraeg yn y gymdeithas / Byw yn y Gymraeg
Trawsieithu
Cymhwyso:
Ar lafar
Yn ysgrifenedig
rhuglder + hyder

15. Sut gall Ysgol y Gymraeg eich helpu chi?
Ymweliadau / gweithdai?
Nodiadau?
Llawlyfrau?
Hyfforddiant?
Cysylltwch ag Angharad Naylor: Naylor
Cyrsiau Hyfforddiant Iaith:
Cynllun Sabothol Llywodraeth Cymru
Cwrs peilot, ardal y De-ddwyrain – Ebrill 2017
Manylion cyswllt: Lowri Davies –

16. Diolch yn fawr iawn am wrando.
Os bydd gennych unrhyw gwestiwn neu syniadau ynghylch pa gymorth yr hoffech (nodiadau / ymweliadau / gweithdai gyda disgyblion) – cysylltwch!
@angharadnaylor
@ysgolygymraeg